ΠΡΑΣΙΝΗ ΑΤΤΙΚΗ ΠΡΑΣΙΝΟΙ ΤΟΙΧΟΙ - ΠΡΑΣΙΝΑ ΣΧΟΛΕΙΑ 4 ο ημοτικό 7 ο Γυμνάσιο Ηλιούπολης Νικόλαος Μ. Γεωργιάδης (Δρ. Δασολογίας) Παντελής Χ. Δοπτόγλου (Τεχνολόγος Γεωπονίας) Γιώργος Α. Ρωμανός (Τεχνολόγος Γεωπονίας) Κίνηση Πολιτών Ηλιούπολης Σκρά 10-16346 Ηλιούπολη, τηλ. 2109730215-6944683652
Προσχέδιο Μελέτης για την Εγκατάσταση Πράσινου στο 4 ο Δημοτικό και στο 7 ο Γυμνάσιο Ηλιουπόλεως. Ηλιούπολη Ιανουάριος 2006
Περιεχόμενα ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΚΟΠΟΙ ΤΗΣ ΔΡΑΣΗΣ ΜΕΡΟΣ Α ΓΕΝΙΚΑ ΓΙΑ ΤΟ ΧΩΡΟ ΚΗΠΟΤΕΧΝΙΚΗΣ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣ. μεροσ Β ΓΕΝΙΚΑ ΠΕΡΙ ΦΥΤΕΥΤΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ & ΤΡΟΠΩΝ ΦΥΤΕΥΣΗΣ ΜΕΡΟΣ Γ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΗ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΚΑΙ ΕΠΙΛΟΓΗ ΤΩΝ ΦΥΤΩΝ. ΜΕΡΟΣ Δ ΧΩΜΑΤΟΥΡΓΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΜΕΡΟΣ Ε ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ-πότισμα ΤΩΝ ΦΥΤΩΝ.
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1 ΚΑΤΑΛΛΗΛΑ ΦΥΤΑ ΓΙΑ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ ΠΑΡΤΕΡΙ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 2 ΚΑΤΑΛΛΗΛΑ ΦΥΤΑ ΓΙΑ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΠΑΡΤΕΡΙ.. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 3 ΚΑΤΑΛΛΗΛΑ ΦΥΤΑ ΓΙΑ ΣΥΡΜΑΤΟΠΛΕΓΜΑ. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 4 ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΤΙΜΩΝ.
ΕΙΣΑΓΩΓΗ. Στις σύγχρονες μεγαλουπόλεις της χώρας μας, οι χώροι πρασίνου ή οι χώροι που μπορούν να πρασινίσουν λιγοστεύουν καθημερινά. Τα σημερινά παιδιά μαθαίνουν πλέον να ζουν σε ένα απέραντο τσιμεντένιο τοπίο. Η καθημερινότητα τα αναγκάζει να περνούν τις περισσότερες ώρες της ημέρας σε μεγάλα τσιμεντένια κουτιά. Στις μέρες μας λοιπόν, είναι εμφανής μια έλλειψη χρώματος, φρεσκάδας, ποικιλότητας τοπίου και τελικά ψυχικής ευφορίας που μπορεί να προσφέρει στον άνθρωπο μια απλή λωρίδα πρασίνου σε συνδυασμό με λίγα πολύχρωμα λουλούδια. Στα τέλη του 2005 μια ομάδα από ευαίσθητους κατοίκους της Ηλιούπολης σε συνεργασία με το Δήμο, τους φορείς του 4 ου Δημοτικού και 7 ου Γυμνασίου Ηλιουπόλεως αλλά και άλλους φορείς και ιδιώτες, αποφάσισαν να δοκιμάσουν να αλλάξουν την άχαρη όψη ενός σχολείου της περιοχής, ελπίζοντας αυτό να αποτελέσει την αρχή για παρόμοιες δράσεις και σε άλλα σχολεία της περιοχής. Νωρίτερα, παρόμοιες προσπάθειες, όπως αυτές του WWF Ελλάς και της Γενικής Γραμματείας Νέας Γενιάς, αποτέλεσαν την αφετηρία για τέτοιου είδους δράσεις. Μάλιστα, πολλές από τις ιδέες της παρούσας προσπάθειας προέρχονται από το πιλοτικό πρόγραμμα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης του WWF Ελλάς και της Γενικής Γραμματείας Νέας Γενιάς που φέρει τον τίτλο: «Πρασινίζοντας τις Αυλές των Σχολείων» (1999). ΣΚΟΠΟΙ ΤΗΣ ΔΡΑΣΗΣ. Ένας από τους σκοπούς της προσπάθειας αυτής, είναι η εμπλοκή των παιδιών στις εργασίες φύτευσης αλλά και στη μετέπειτα φροντίδα των φυτών. Με αυτόν τον τρόπο θα δημιουργήσουμε μια διαδραστική συνεχόμενη εργασία, που θα συμβάλει στη σύνδεση των παιδιών με το φυσικό περιβάλλον, θα τα ψυχαγωγεί,
δημιουργώντας ταυτόχρονα την πολυπόθητη οικολογική συνείδηση, που τόσο πολύ λείπει από όλες τις σύγχρονες γενιές αυτής της χώρας. Ο απώτερος σκοπός αυτής της προσπάθειας ωστόσο, είναι η δημιουργία καλύτερων συνθηκών σε έναν χώρο που τα παιδιά περνούν το μισό περίπου από τον χρόνο τους. Έτσι, η παρούσα πρόταση, εκτός από την αισθητική βελτίωση, δίνει ιδιαίτερη έμφαση και στη δημιουργία λειτουργικών παρεμβάσεων όπως η τοποθέτηση κατάλληλων φυτών σε κατάλληλα σημεία για την κατασκευή φυσικών ηχοπετασμάτων. Τα σημαντικότερα πλεονεκτήματα από την εγκατάσταση πρασίνου συνίστανται: Στη βελτίωση της ατμόσφαιρας αφού από αυτό κατακρατούνται σημαντικές ποσότητες σκόνης και ρύπων. Στη θετική επίδραση στο μικροκλίμα της περιοχής με την μετρίαση των ακραίων θερμοκρασιών. Στον περιορισμό των θορύβων. Στη βελτίωση της αισθητικής εικόνας. Το παρόν έγγραφο αποτελεί ένα προσχέδιο μελέτης για την εγκατάσταση πρασίνου στο 4 ο δημοτικό και 7 ο γυμνάσιο Ηλιουπόλεως και περιλαμβάνει: Γενικές πληροφορίες για το χώρο και τις απαραίτητες εργασίες Προτεινόμενη διαμόρφωση και Σχέδια Χωματουργικές εργασίες Συντήρηση και Φροντίδα των φυτών Κατάλογο με προτεινόμενα φυτά Ενδεικτικό προϋπολογισμό
ΜΕΡΟΣ Α ΓΕΝΙΚΑ ΓΙΑ ΤΟ ΧΩΡΟ ΚΗΠΟΤΕΧΝΙΚΗΣ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣ. Ο χώρος μας αφορά κάποια τμήματα του 4 ου δημοτικού και του 7 ου γυμνασίου Ηλιουπόλεως. Τα προτεινόμενα έργα αφορούν τη δημιουργία δύο παράλληλων παρτεριών με κλιμακούμενη υψομετρική διαφορά και ενός παρτεριού με ζαρντινιέρες που θα φέρουν αναρριχώμενα φυτά. Τα παράλληλα παρτέρια (φωτογραφίες 1 & 2) βρίσκονται εναλλάξ του νοτιοανατολικού τοίχου (50 μ μήκος), που χωρίζει το σχολείο από τον πιο πολύβουο δρόμο. Το παρτέρι με τις ζαρντινιέρες είναι φαινομενικά κάθετο στο προαναφερόμενο τοιχίο, έχει μήκος περί τα 30 μ. και καλύπτεται από συρματόπλεγμα ύψους περί τα 3 μ. (φωτογραφίες 3 & 4). Φωτογραφία 1. εσωτερική πλευρά τοίχου Φωτογραφία 2. εξωτερική πλευρά τοίχου Φωτογραφία 3. Άποψη συρματοπλέγματος από το κεντρικό προαύλιο
Φωτογραφία 4. Άποψη συρματοπλέγματος από το υπερυψωμένο προαύλιο Στα παρακάτω κεφάλαια αναλύονται οι προτεινόμενες κηποτεχνικές διαμορφώσεις για την κάθε περίπτωση καθώς και οι εργασίες που είναι απαραίτητες για την επίτευξή τους.
ΜΕΡΟΣ Β ΓΕΝΙΚΑ ΠΕΡΙ ΦΥΤΕΥΤΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ & ΤΡΟΠΩΝ ΦΥΤΕΥΣΗΣ. Κατά την έναρξη ενός κηποτεχνικού έργου τα πρώτα και κύρια ζητήματα που χρήζουν εξέτασης είναι η εποχή φύτευσης, το έδαφος, η επιλογή των φυτών καθώς και η σωστή διαδικασία που πρέπει να ακολουθηθεί κατά την φύτευσή τους. Η καλύτερη εποχή φύτευσης, για τα περισσότερα φυτά είναι οι μήνες κατά τους οποίους μπορούν να λαμβάνουν αλλά και συγχρόνως να εκμεταλλεύονται τα θρεπτικά στοιχεία, έτσι ώστε να δυναμώνει το ριζικό τους σύστημα πιο γρήγορα και να μην υπάρχουν προβλήματα στην μετέπειτα ανάπτυξή τους. Το καταλληλότερο χρονικό διάστημα για τη φύτευση των περισσοτέρων μεσογειακών φυτών θεωρείται αυτό από τον Οκτώβριο έως και τον Μάρτιο-Απρίλιο. Κατά τους μήνες αυτούς, η Ελλάδα, ως χώρα Μεσογειακή, παρουσιάζει ικανοποιητικές κλιματικές συνθήκες για τη σωστή ριζοβολία και ανάπτυξη των συγκεκριμένων φυτών. Το χώμα, το οποίο μπορεί να προϋπάρχει ή να προστεθεί, είτε λόγω μη καταλληλότητας του υπάρχοντος, από ποιοτικής απόψεως, είτε λόγω μη ικανοποιητικής ποσότητας, έχει άμεση σχέση με τις απαιτήσεις των φυτών που θα φυτευτούν στο χώρο. Υπάρχουν οικογένειες, είδη ή ποικιλίες φυτών, οι οποίες χρειάζονται διαφορετικό υπόστρωμα έτσι ώστε να μπορέσουν να αναπτυχθούν ή ακόμα και να «επιβιώσουν». Το PH, το οποίο χρειάζεται το κάθε φυτό, προσδίδει επίσης και τον χαρακτηριστικό τύπο χώματος, (π.χ. κοκκινόχωμα, κουμαρόχωμα, καστανόχωμα κλπ) Η αρχική διαδικασία για το φύτεμα είναι το άνοιγμα λάκκων. Η περίμετρος και το βάθος του κάθε λάκκου ποικίλει ανάλογα με τη μπάλα χώματος του εκάστοτε φυτού ή το μέγεθος των ριζών, όταν
πρόκειται για γυμνόριζα. Κύριο μέλημα μας πρέπει να είναι η τοποθέτηση του φυτού στο λάκκο με ολόκληρη την μπάλα χώματος, έτσι ώστε να μην καταστρέψουμε το ριζικό σύστημα του φυτού. Σε περίπτωση ύπαρξης ζιζανίων εντός της γλάστρας αυτά θα πρέπει να καταπολεμούνται πριν τη μεταφύτευση. Η επιφάνεια της μπάλας του φυτού θα πρέπει να έρχεται σε επαφή με την επιφάνεια του χώματος, έτσι ώστε να δεσμεύει ευκολότερα τα θρεπτικά στοιχεία και το νερό που χρειάζεται η ρίζα. Κατ αυτόν τον τόπο δεν έχουμε και δημιουργία «κρούστας» από το χώμα πάνω στη ρίζα του φυτού. Επίσης, θα πρέπει κατά την φύτευση του εκάστοτε φυτού να λαμβάνουμε υπόψιν μας την χρήση για την οποία το θέλουμε. Εφόσον φυτεύουμε φυτά μπορντούρας (όπως κυρίως προτείνεται στη συγκεκριμένη μελέτη) θα πρέπει να λάβουμε υπόψιν τις αποστάσεις στις οποίες θα φυτευτούν (φυτευτικοί σύνδεσμοι), έτσι ώστε με την ανάπτυξη των φυτών να έχουμε έναν καλοσχηματισμένο φράχτη. Παράμετροι που λήφθηκαν υπόψιν για την επιλογή των φυτών. Η επιλογή των φυτών για ένα χώρο γίνεται μελετώντας κάποιες βασικές παραμέτρους, όπως η περιοχή, το έδαφος, οι κλιματικές συνθήκες που επικρατούν, και το σπουδαιότερο, την χρήση για την οποία προορίζονται. Στα πλαίσια της παρούσας μελέτης, η ύπαρξη μικρών παιδιών στο χώρο, τα οποία δεν έχουν την επίγνωση του φόβου και του κινδύνου, αποτέλεσε πρωταρχική παράμετρο και δεσμευτικό παράγοντα στην επιλογή των προτεινόμενων φυτών. Κατόπιν τούτου, φυτά με αγκάθια για μπορντούρα ή για αναρρίχηση, φυτά τα οποία έχουν μικρούς καρπούς που μπορεί κάποιο παιδί να τους καταπιεί, επίσης φυτά με λογχοειδή και μυτερά φύλλα, αποκλείστηκαν από τη λίστα με τα κατάλληλα προς φύτευση, καθώς ο κίνδυνος πρόκλησης ατυχήματος είναι μεγάλος. Έτσι για παράδειγμα, φυτά όπως πυράκανθος, βερβερίδα, γιούκα, τριανταφυλλιές (αναρριχώμενες και μη), βουκαμβίλλιες, φοινικοειδή
κ.α. δεν μπορούν να προταθούν για το συγκεκριμένο κηποτεχνικό έργο. Επίσης, κατά την επιλογή των φυτών προτιμήθηκαν κυρίως αυτόχθονα μεσογειακά είδη, με ποικίλο χρωματισμό, πλούσια ανθοφορία και άρωμα, έτσι ώστε να δοθεί το ερέθισμα στα μικρά παιδιά να αγαπήσουν αλλά και να ασχοληθούν με τη φύση της χώρας μας. Όλα τα προτεινόμενα φυτά και οι συνδυασμοί τους ανά περίπτωση, αναφέρονται στις παρακάτω παραγράφους, ενώ τα χαρακτηριστικά τους παρουσιάζονται αναλυτικότερα στα Παραρτήματα 1,2&3. Τα φυτά, τα οποία δεν αποτελούν αυτόχθονα μεσογειακά είδη, τονίζονται με αστερίσκο (*). ΜΕΡΟΣ Γ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΗ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΚΑΙ ΕΠΙΛΟΓΗ ΤΩΝ ΦΥΤΩΝ. Όπως προαναφέρθηκε, ο χώρος για κηποτεχνική διαμόρφωση χωρίζεται σε τρία παρτέρια εκ των οποίων το ένα βρίσκεται εφαπτόμενο σε εξωτερική πλευρά του σχολείου (βλ. φωτογραφίες 1-4, σελ. 3&4). Στις παρακάτω παραγράφους παρουσιάζονται τα σχέδια και οι προτεινόμενοι συνδυασμοί φύτευσης ενώ στα κεφάλαια που ακολουθούν, γίνεται ευρύτερη αναφορά στις χωματουργικές εργασίες που είναι απαραίτητες αλλά και στη μετέπειτα συντήρηση των φυτών. 1) Εσωτερικό παρτέρι. Το παρτέρι αυτό εκτείνεται σε όλη την εσωτερική πλευρά του νοτιοδυτικού σχολικού τοίχου αφήνοντας ωστόσο περί τα 5 μ κενού προς την πλευρά της γκαραζόπορτας,
ούτως ώστε να μην εμποδίζεται η πιθανή διέλευση οχημάτων στον προαύλιο χώρο. Συνεπώς το παρτέρι έχει μήκος περί τα 45 μ και πλάτος περί το1,5 μ. (δηλαδή, λίγο πιο έξω από την κίτρινη γραμμή που οριοθετεί το πρώην γήπεδο βόλεϊ.) Όπως φαίνεται και στην κάτοψη (Σχήμα 1), έχει προβλεφθεί ένα ενιαίο παρτέρι, το οποίο διασπάται με την ένταξη στο χώρο τριών καθιστικών (παγκάκια). Στο συγκεκριμένο σχέδιο, έχει προταθεί η δημιουργία μπορντούρας από λιγούστρο, φοτίνια και πικροδάφνη σε συνδυασμό ή και μεμονωμένα. Πίσω από τα καθιστικά προτείνεται η φύτευση αναρριχώμενου γιασεμιού ενώ για σκίαση των καθιστικών προτείνεται η φύτευση δύο κουκουναριών (από μία στις κεντρικές προεξέχουσες πλευρές του παρτεριού). Για την οριοθέτηση του χώρου, προτείνεται η φύτευση δύο κυπαρισσιών στις ακριανές προεξέχουσες πλευρές του παρτεριού. Τέλος, στον υπόλοιπο κενό χώρο του παρτεριού προτείνεται η φύτευση κάποιων ή όλων των αρωματικών φυτών και θάμνων που αναφέρονται στο Παράρτημα 1. 2) Εξωτερικό παρτέρι. Το παρτέρι αυτό θα δημιουργηθεί στην εξωτερική πλευρά του νοτιοδυτικού σχολικού τοίχου, ακριβώς πάνω από το εσωτερικό παρτέρι και οριοθετείται σε πλάτος, από την άκρη του τοίχου έως τη δεύτερη πλάκα του πεζοδρομίου (περίπου 1 μ). Όσον αφορά το μήκος, καθώς δεν έχουμε τον παραπάνω περιορισμό της γκαραζόπορτας, ορίζεται περίπου στα 50 μ (Σχήμα 1). Λαμβάνοντας υπόψιν την ύπαρξη μεμονωμένων δένδρων στην άκρη του πεζοδρομίου προς τον δρόμο, προτείνεται ως κατάλληλη κηποτεχνική διαμόρφωση, η δημιουργία μπορντούρας από δάφνες του Απόλλωνα, η οποία θα διασπάται με την ένταξη λίγων μεμονωμένων μικρών δένδρων χαρουπιάς, κουμαριάς και σχίνου (4-6 δενδρύλλια) (βλ Παράρτημα 2). Ο συνδυασμός αυτός αναμένεται να δημιουργήσει έναν συμπαγή όμορφο φράχτη που πέρα από την αισθητική πλευρά θα λειτουργεί πολύ καλά ως ηχοπέτασμα, μετριάζοντας έτσι τους ενοχλητικούς εξωτερικούς θορύβους.
3) Συρματόπλεγμα και ζαρντινιέρες. Ο χώρος του παρτεριού αυτού βρίσκεται στο υπερυψωμένο προαύλιο και χωρίζει τον χώρο του σχολείου μέσω ενός συρματοπλέγματος μήκους περίπου 30 μ και ύψους 3 μ. Σε αυτόν το χώρο, προτείνεται η φύτευση αναρριχώμενων φυτών σε ζαρντινιέρες μήκους 1 μ και απόστασης μεταξύ τους ενός ακόμα μέτρου (σύνολο: 15 περίπου ζαρντινιέρες). Τα φυτά που προτείνονται στο Παράρτημα 3, είναι όλα αειθαλή για την αποφυγή συσσώρευσης πεσμένου φυλλώματος στο προαύλιο, αλλά και για την κάλυψη του συρματοπλέγματος καθ όλη τη διάρκεια του έτους. Τα αναρριχώμενα χρειάζονται ιδιαίτερη φροντίδα κατά τα πρώτα στάδια ανάπτυξής τους, που αφορά κυρίως στο δέσιμο των κλαριών στο σύρμα, αλλά και στα σωστά κλαδέματα.
Σχήμα 1. Κάτοψη εσωτερικού & εξωτερικού παρτεριού.
Σχήμα 2. Τομή εσωτερικού & εξωτερικού παρτεριού
Σχήμα 3. Πρόσοψη, κάτοψη και τομή συρματοπλέγματος ζαρντινιέρων Πρόσοψη Κάτοψη Τομή
ΜΕΡΟΣ Δ ΧΩΜΑΤΟΥΡΓΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ Το χώμα για τη δημιουργία ενός κηποτεχνικού έργου είναι από τους κυριότερους παράγοντες, τόσο για την στήριξη των φυτών, όσο και για την συγκράτηση και αποδέσμευση των θρεπτικών στοιχείων αλλά και της επιθυμητής υγρασίας, που είναι απαραίτητα για την ορθή ανάπτυξή τους. Ο χώρος στον οποίο θα παρέμβουμε είναι καλυμμένος με μπετόν, το οποίο πρέπει να σπάσει και να σκαφτεί. Σε περίπτωση που κάτω από το μπετόν δεν υπάρχει χώμα στους 30 με 40 πόντους, θα πρέπει αναγκαστικά να σκάψουμε κι άλλο έτσι ώστε να εξασφαλίσουμε ικανό χώρο για τη σωστή ανάπτυξη των φυτών. Ο συγκεκριμένος χώρος του σχολείου φαίνεται ότι δεν έχει το απαραίτητο χώμα, έτσι θα πρέπει να γίνει προσθήκη. Το χώμα που προτείνεται για προσθήκη είναι το κοκκινόχωμα. Κατά την προσθήκη, το κοκκινόχωμα θα αναμειχθεί με τύρφη, περλίτη και κοπριά. Η προτεινόμενη αναλογία μίξης για το χώμα είναι η: 3-1-1, όπου τρία μέρη κοκκινοχώματος και από ένα τύρφη και περλίτης. Το κοκκινόχωμα είναι ευρέως γνωστό για τις πολύ καλές του ιδιότητες. Τα περισσότερα φυτά αναπτύσσονται πάρα πολύ γρήγορα σε αυτό, ενώ σε συνδυασμό με την τύρφη βελτιώνουμε τη δομή του και βοηθούμε στην καλύτερη αφομοίωση των απαραίτητων στοιχείων, τα οποία δεσμεύονται από τις ρίζες των φυτών σταδιακά. Η προσθήκη περλίτη έχει να κάνει, τόσο με την συγκράτηση υγρασίας, όσο και με τον καλό αερισμό του εδάφους. Κατά την προσθήκη του χώματος θα πρέπει να γίνει στρώσιμο, έτσι ώστε να καλυφθεί όλη η απαιτούμενη επιφάνεια αλλά και απομάκρυνση μεγάλων πετρών που ενδέχεται να υπάρχουν εντός του μίγματος.
Η ποσότητα χώματος που θα χρειαστούμε υπολογίζεται ενδεικτικά σε 45*1,3*0,5 = 29,25 μ 3 για το εσωτερικό παρτέρι, σε 50*0,75*0,5 = 18,75 μ 3 για το εξωτερικό και για τις ζαρντινιέρες σε περίπου 15*0,4* 0,5 = 3 μ 3. Δηλαδή συνολικά περίπου 51 μ 3 χώματος. Ωστόσο, το νούμερο αυτό, θεωρείται το μέγιστο και η μείωσή του εξαρτάται από την ποσότητα και την ποιότητα του χώματος που θα συναντήσουμε κάτω από την επιφάνεια του μπετόν. Για την καλύτερη στήριξη του χώματος, προτείνεται η κατασκευή μικρού πεζουλιού ύψους περίπου 20 εκ, τόσο στο εξωτερικό, όσο και στο εσωτερικό παρτέρι. Επίσης λόγω της άμεσης επαφής του εσωτερικού παρτεριού με τα παιδιά και τις πιθανές αρνητικές επιπτώσεις στα φυτά από το παιχνίδι τους, προτείνεται η περίφραξη του παρτεριού με πλαστικό προστατευτικό πλέγμα ύψους 80-90 εκ. Το πλέγμα μπορεί να παραμείνει μέχρις ότου τα φυτά μας αναπτυχθούν και δυναμώσουν αρκετά.
ΜΕΡΟΣ Ε ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ-πότισμα ΤΩΝ ΦΥΤΩΝ Μετά τη φύτευση των φυτών θα πρέπει να ακολουθήσει η σωστή συντήρηση αυτών, τόσο για τον ορθό σχηματισμό τους, όσο και για την επιβίωσή τους. Όλα τα φυτά, ανεξαρτήτως κλιματικών αναγκών, πρέπει να λαμβάνουν τα απαραίτητα θρεπτικά στοιχεία, τα οποία, είτε υπάρχουν στο χώμα, είτε διοχετεύονται από εμάς μέσω της λιπάνσεως. Σε συνάρτηση με τη λίπανση έρχεται και η σωστή φυτοπροστασία, δηλαδή η αντιμετώπιση των εντόμων καθώς και των διαφόρων μυκήτων που ενδέχεται να εμφανιστούν. Η αντιμετώπισή τους, ανάλογα με την περίπτωση, θα πρέπει να γίνεται με μεγάλη προσοχή, μόνο όταν συντρέχουν πραγματικοί κίνδυνοι βιωσιμότητας των φυτών και μόνο με μη-τοξικά φυτοφάρμακα-εντομοκτόνα. Με την ανάπτυξη των φυτών, θα πρέπει να λάβουμε υπόψιν ότι σε κάποιες περιπτώσεις θα χρειαστεί κάποια στιγμή να επέμβουμε με κλαδέματα έτσι ώστε, είτε να τους δώσουμε κάποια επιθυμητή μορφή, είτε να στείλουμε τα κλαδιά σε σημείο που θέλουμε. Τα κλαδέματα διαφοροποιούνται ανάλογα με το είδος του φυτού. Φυτά, τα οποία θα μας χρησιμέψουν για μπορντούρα ψηλή, θα πρέπει να καθαρίζονται χαμηλά και να κλαδεύονται οι κλάρες που δεν χρειάζονται. Έτσι, επικεντρώνουμε τη δύναμη των φυτών στο πάνω μέρος για να μπορούν να αλληλοκαλυφθούν και να πλεχτεί το ένα με το άλλο για τη δημιουργία ενός συμπαγούς φράχτη. Τα αναρριχώμενα φυτά θα πρέπει να καθαρίζονται χαμηλά και να κλαδεύονται τα κλαδιά, τα οποία δεν μας χρησιμεύουν για την κάλυψη του χώρου. Καλό είναι να δένονται οι κλάρες για να μπορούμε να τις οδηγήσουμε εκεί που θέλουμε αλλά και για να μην ταλαντεύονται από τον αέρα. Η διαδικασία αυτή μας βοηθάει και
όταν το φυτό έχει αναπτυχθεί αρκετά και οι κλάρες έχουν μπερδευτεί μεταξύ τους. Τα κλαδέματα μορφοποίησης και γενικά όλα τα κλαδέματα θα πρέπει να γίνονται τέλος χειμώνα με αρχές άνοιξης, όπου και οι θερμοκρασίες είναι κατάλληλες, αλλά και η μεγάλη ανάπτυξη των φυτών είναι στο ξεκίνημα. Έτσι, δεν θα χρειαστεί ούτε να γίνει κάποιο «δυνατό» κλάδεμα κατά την περίοδο της ανθοφορίας, αλλά ούτε να δημιουργηθεί κάποιο πρόβλημα στα φυτά (τυχόν κλάδεμα κάποιων φυτών σε χαμηλές θερμοκρασίες, μπορεί να δημιουργήσει «πάγωμα» των χυμών και «κάψιμο» του φυτού). Δημιουργία αυτόματου ποτίσματος. Το πότισμα προτείνεται να γίνει με τυφλό σωλήνα Φ16 με ανοιγόμενες τρύπες σε κάθε ρίζα φυτού. Σε περίπτωση που η πίεση του νερού στο σχολείο είναι ικανοποιητική, μπορούμε με ένα μηχανισμό να στείλουμε νερό σε όλα τα παρτέρια. Σε κάθε άλλη περίπτωση, θα πρέπει να χρησιμοποιήσουμε διαφορετικούς μηχανισμούς σε περισσότερες γραμμές άρδευσης. Ο σωλήνας, λογικά μπορεί να περάσει από την υδρορροή που διατρέχει την αυλή του σχολείου και με τα κατάλληλα υλικά συνδεσμολογίας να φτάσει σε όλα τα σημεία που θέλουμε. Όσον αφορά το εξωτερικό παρτέρι, προτείνεται να περαστεί σωλήνας κάτω από την γκαραζόπορτα και να στερεωθεί με βύσματα (ούπα) στην μάντρα (κολλητά στον τοίχο).
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1 1 ΚΑΤΑΛΛΗΛΑ ΦΥΤΑ ΓΙΑ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ ΠΑΡΤΕΡΙ 1) ΛΙΓΟΥΣΤΡΟ (LIGUSTRUM sp.)* 2 Θάμνοι ή δενδρύλλια αειθαλή ( εκτός από την ποικιλία ovalifalium που είναι μερικώς φυλλοβόλο) που επιδέχονται θαυμάσια τα κλαδέματα, δίνοντας τους καλλίτερους φράχτες. Δεν έχουν απαιτήσεις σε ότι αφορά τη φύση του εδάφους και την έκθεση στον ήλιο. Το ύψος του φτάνει ή και ξεπερνάει τα 2,5 με 3,0 μέτρα και η διάμετρος του γύρω στο 1,0 με 1,5 μέτρα. Υποφέρει από τους δυνατούς παγετούς. Μεγάλα, λαμπερά, σκουροπράσινα φύλλα. Αντέχει στα παραθαλάσσια κλίματα και στην ατμοσφαιρική ρύπανση. (-15 ο / -10 ο ). 2) ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗ ( NERIUM OLEANDER) Έχει ύψος έως και 3,5 μέτρα και διάμετρο που μπορεί να φτάσει στα 2 μέτρα. Ωραιότατα φυτά με σφαιρικό σχήμα, με μακριά αειθαλή φύλλα και όμορφα άνθη που παραμένουν για μεγάλη χρονική περίοδο στο φυτό. Έχουν πολύ καλή ανάπτυξη. Είναι ευαίσθητα στο κρύο, αλλά καθόλου απαιτητικά σε έδαφος. Προτιμούν εκθέσεις πολύ προσήλιες. Φυτεύονται μεμονωμένα, σε ομάδες, ή σε ελεύθερους φράκτες. Αντέχουν κοντά στην θάλασσα. (-5 ο / 0 ο ). 3) ΦΩΤΙΝΙΑ (PHOTINIA X FRASERI)* Ψηλός θάμνος μέχρι 3 μέτρα με όρθιο σχήμα. Είναι το μοναδικό αειθαλές φυτό με κόκκινο φύλλωμα. Τα φύλλα είναι επιμήκη, σκληρά, φωτεινά, κόκκινα στην νεαρή βλάστηση, μοβ το καλοκαίρι, πράσινα το χειμώνα. Αρκετά σκληρό φυτό, ζητά ημισκιερές ή προσήλιες θέσεις. 1 Κάποιες από τις πληροφορίες προέρχονται από τον φυτολογικό οδηγό Millepiante (endtrice maxi srl, 2000). Οι φωτογραφίες προέρχονται αποκλειστικά από N-CRPF μέσω διαδικτύου. 2 Με αστερίσκο (*) σημειώνονται τα ξενικά είδη φυτών που προτείνονται ως λύσεις στο συγκεκριμένο κηποτεχνικό έργο.
4) ΚΟΥΚΟΥΝΑΡΙΑ (PINUS PINEA) Είναι χαρακτηριστικό μεσογειακό είδος πεύκου. Έχει σχετικά κοντό κορμό και πλούσια κόμη, που φτάνει μέχρι το ύψος των 25-35 μέτρα. Η κόμη της σε νεαρή ηλικία έχει σφαιρικό σχήμα, ενώ στα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας παρουσιάζει ομπρελοειδή μορφή (χαρακτηριστικό μορφολογικό χαρακτηριστικό της). Ο κορμός της είναι σκληρός, με βαθιές ρωγμές και έχει χρώμα καστανό προς πορτοκαλί, που σκουραίνει προς τα ελάσματα. Βγάζει βλαστούς μετρίου μεγέθους, ανοιχτοκίτρινους και τραχείς, με μέγεθος 7-20 χιλ. Τα φύλλα της - βελόνες - είναι πράσινα στα ώριμα άτομα, παραμένουν 2-4 χρόνια και έχουν κοτσάνι μήκους 1-1,5 εκ σε δέσμες των δύο φύλλων. Φτάνουν τα 10-28 εκ, με οδοντωτά πλαίσια και λεπτές γραμμές στομάτων και στις δύο όψεις. Η κουκουναριά είναι είδος αδιάφορο ως προς τη φύση του εδάφους και το μητρικό πέτρωμα πάνω στο οποίο αναπτύσσεται. Ωστόσο, αναπτύσσεται καλύτερα σε καλά στραγγιζόμενα, αμμοαργιλώδη ή αργιλοαμμώδη εδάφη, αποφεύγοντας τα πολύ συμπαγή αργιλώδη. Δεν είναι ιδιαίτερα ανθεκτική στις μεγάλες θερμοκρασιακές μεταβολές, για αυτό και αναπτύσσεται σε ήπια και παραθαλάσσια κλίματα. Είναι φωτόφιλο είδος, και παρουσιάζει ιδιαίτερα μεγάλη εξάρτηση από τη διαθεσιμότητα ηλιακού φωτός, σε μεγαλύτερο βαθμό από τα υπόλοιπα είδη ελληνικών πεύκων. Γενικώς, δεν είναι ανθεκτική σε οξείες περιβαλλοντικές πιέσεις και στις περισσότερες περιπτώσεις παρουσιάζει δυσκολία αναγέννησης. 5) ΚΥΠΑΡΙΣΣΙ (CUPRESSUS sp.) Τα κυπαρίσσια είναι γένος που περιλαμβάνει 20 περίπου είδη. Κατάγονται όλα από το βόρειο ημισφαίριο, και είναι αειθαλή κωνοφόρα, με χρώματα πράσινο, μπλε, κίτρινο, μονόχρωμα ή με έντονες αποχρώσεις. Παίζουν σημαντικό ρόλο στην διαμόρφωση των τοπίων και χρησιμοποιούνται πολύ στον σχηματισμό φρακτών και ανεμοθραυστών. Έχει ύψος από 10 έως 15 μέτρα και διάμετρο γύρο στα 2,50 μέτρα. 6) ΔΕΝΔΡΟΛΙΒΑΝΟ (ROSMARINUS OFFICINALIS) Ύψος μέχρι ένα μέτρο και διάμετρο γύρω στους 80 πόντους. Αειθαλής θάμνος με σφαιρικό σχήμα. Φυλλαράκια πυκνά, πολύ αρωματικά,
στενά, ασημόχρωμα γκριζοπράσινα. Τα άνθη του είναι μπλε και ανθίζει από τον Απρίλιο έως και το Σεπτέμβριο. Προτιμά προσήλιες θέσεις, αντέχει στην θάλασσα. Φυτεύεται μεμονωμένο ή σε χαμηλούς φράκτες. Επιδέχεται κλαδέματα. 7) ΑΓΙΟΚΛΗΜΑ (LONICERA sp.) Βλ. κατάλληλα φυτά για συρματόπλεγμα (παράρτημα 3 ο ). 8) ΧΡΥΣΑΝΘΕΜΟ (CHRYSANTHEMUN)* Λουλούδια που μοιάζουν με μαργαρίτες. Με ύψος 60-90 εκατοστά. Λουλούδια μονά ή διπλά άσπρα, ροζ, κόκκινα, κίτρινα πορτοκαλί και πολλά άλλα χρώματα. Ανθίζει Οκτώβριο με Νοέμβριο. Αντέχει στο κρύο. 9) ΓΕΡΑΝΙ ( PELARGONIUM)* Θεωρούνται οι κυρίαρχοι των μπαλκονιών και είναι από τα πιο καλλιεργημένα και πιο γνωστά φυτά. Τα γνωρίζουμε με το όνομα γεράνια αλλά η σωστή βοτανική ονομασία τους είναι πελαργόνια, και κατάγονται από τη Νότιο Αφρική. Έχουν θαμνώδη όρθια εμφάνιση, υλοποιημένη βάση και παράγουν συνέχεια σκιαδιοειδείς ταξιανθίες. Τα χρώματα των λουλουδιών, ανάλογα με την ποικιλία, είναι άσπρο μέχρι ροζ, κόκκινο μέχρι βιολετί, σε διάφορες αποχρώσεις, με άνθη μονά ή διπλά. Καλλιεργείται σε μέρη όπου οι παγωνιές είναι μόνο σποραδικές, φθάνουν τα 2 μέτρα σε ύψος και ανθοφορούν από τον Απρίλιο μέχρι τον Νοέμβριο.
10) ΓΙΟΥΝΙΠΕΡΟΣ (JUNIPERUS sp.) Απαρτίζουν την πιο σημαντική οικογένεια των νάνων κωνοφόρων. Πολύ σκληρά, ανθεκτικότατα φυτά στο κρύο, κάτω από -30 ο, αντέχουν σε όλα τα εδάφη και άνυδρα ακόμη, και επιβιώνουν σε ημισκιερές θέσεις. στα Έχουν σχήμα όρθιο με ύψος 1,20 με 1,50 μέτρα και με διάμετρο που δεν ξεπερνά τους 80 πόντους. Υπάρχουν ορθόκλαδα και πλαγιόκλαδα. Το χρώμα των φύλλων είναι βαθύ πράσινο. Φυτεύονται σε επικλινή εδάφη, σε βραχόκηπους αλλά και μεμονωμένα. 11) ΛΕΒΑΝΤΑ (LAVANDULA sp.) Έχουν ύψος γύρω στους 80-90 πόντους και διάμετρο 50 πόντους. Με σχήμα σφαιρικό και αειθαλή, αρωματικά γκρι-ασημόχρωμα από τα οποία το Ιούνιο Ιούλιο αναδύονται στάχεις αρωματικών λουλουδιών. Χρώματος μπλε λιλά. Είναι θαυμάσιο φυτό επικαλύψεως που ζει σε όλα τα εδάφη, ακόμα και σε ξηρά. Θέλει προσήλιες θέσεις, φυτεύεται σε μπορντούρα, σε ομάδες, σε συστάδες, αντέχει έως και τους -15 ο 12) ΜΑΤΖΟΥΡΑΝΑ (ORIGANUM MAJORANA) Φυτό αρωματικό με ύψος 20 με 60 εκατοστά. Φύλλα ωοειδή σκεπασμένα με άσπρο χνούδι και λουλούδια άσπρα ή πορφυρά ανθίζει από τον Ιούνιο έως τον Σεπτέμβριο. Είναι σκληρό φυτό και αντέχει στην ξηρασία.
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 2 ΚΑΤΑΛΛΗΛΑ ΦΥΤΑ ΓΙΑ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΠΑΡΤΕΡΙ 1) ΔΑΦΝΗ ΑΠΟΛΛΩΝΟΣ (LAURUS NOBILIS) Αειθαλές με επαλλάσσοντα δερματώδη φύλλα πολύ αρωματικά, με κυματοειδείς παρυφές. Σχήμα όρθιο. Κίτρινες ταξιανθίες τον Μάρτιο-Απρίλιο. Φοβάται τους δυνατούς παγετούς. Αντέχει στον ίσκιο. Σχηματίζει ωραίες ομάδες, συστάδες, φράχτες. Επιδέχεται οποιοδήποτε κλάδεμα και ενδείκνυται για την κατασκευή κώνων, πυραμίδων και άλλων σχημάτων. 2) ΣΧΙΝΟΣ (PISTACIA LENTISCUS) Αειθαλής θάμνος ή μικρό δένδρο με ύψος έως 2 μέτρα. Τυπικό φυτό της Μεσογειακής χλωρίδας. Σύνθετα, ωοειδή δερματώδη φύλλα. Άσπρα λουλούδια σε βότρεις και κόκκινοι καρποί το φθινόπωροχειμώνα. Φοβάται το κρύο αλλά αντέχει σε προσωρινές θερμοκρασίες μέχρι -10 ο. 3) ΧΑΡΟΥΠΙΑ (CERATONIA SILIQUA) Αειθαλές δένδρο με ύψος μέχρι 12 μέτρα. Κόμη στρογγυλή, πολύ πλατιά. Τα φύλλα της είναι στρογγυλά, φωτεινά, δερματώδη. Οι καρποί είναι φαγώσιμοι πολύ γλυκείς σε επιμήκεις χέδροπες. Προσαρμόζεται σ όλα τα εδάφη. 4) ΚΟΥΜΑΡΙΑ (ARBUTUS UNEDO) Χαρακτηριστικό φυτό της μεσογειακής χλωρίδας, αειθαλές με ύψος μέχρι 3 μέτρα. Ωραίο γυαλιστερό φύλλωμα που τον χειμώνα παίρνει κόκκινες αποχρώσεις. Φοβάται τον πάγο και τα ασβεστώδη εδάφη.
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 3 ΚΑΤΑΛΛΗΛΑ ΦΥΤΑ ΓΙΑ ΣΥΡΜΑΤΟΠΛΕΓΜΑ 1) ΓΙΑΣΕΜΙ (JASMINUM sp.) Θάμνος ελικώδης, αναρριχώμενος, αρκετά εύρωστος με ύψος 2-3 μέτρα, αειθαλής. Φύλλα σύνθετα με 3 φυλλαράκια μήκους 3 εκατοστών, με γυαλιστερό πράσινο χρώμα. Λουλούδια πολύ αρωματικά, με τέσσερα ή πέντε άσπρα πέταλα. Αντέχει σε θερμοκρασίες έως και -5 ο. 2) ΠΛΟΥΜΠΑΓΚΟ (PLUMBAGO)* Θάμνος νοτιοαφρικανικής προέλευσης με μακριά αναρριχώμενα ή κρεμαστά κλαδιά, που είναι σκεπασμένα σχεδόν όλο το χρόνο με πολυάριθμα γαλάζια λουλούδι, σε εμφανείς ημισφαιρικές ταξιανθίες. Ήπιο κλίμα αντέχει σε θερμοκρασίες έως και -5 ο. 3) ΑΓΙΟΚΛΗΜΑ (LONICERA sp.) Αναρριχόμενα φυτά που ζουν άνετα στον ίσκιο και χαρακτηρίζονται από άφθονη καλοκαιρινή ανθοφορία, με ταξιανθίες που απαρτίζονται από σωληνοειδή άνθη, με ακραίο λοβό, λίγο ή πολύ ανεπτυγμένα. Έπονται έγχρωμοι καρποί. Τα λουλούδια είναι πολύ αρωματικά με πολύ κίτρινο και κόκκινο χρώμα. Φύλλωμα καφέ-πράσινο πάνω με κόκκινες αποχρώσεις από κάτω. Αντέχει σε θερμοκρασίες έως και-15 ο. 4) ΡΥΓΧΟΣΠΕΡΜΑ (RHYHCHOSPERMON JASMINOIDES)* Ίσως το πιο ωραίο μεταξύ των αειθαλών αναρριχητικών φυτών, χάρη στο δερματώδες, πράσινο φωτεινό φύλλωμα, στην πυκνή βλάστηση, στα πολυάριθμα αστεροειδή άσπρα, πολύ αρωματικά λουλούδια που ανθίζουν από το Μάιο έως τον Ιούνιο. Μπορεί να φτάσει το ύψος των 8 με 10 μέτρα. Αρκετά σκληρό και ανθεκτικό φυτό, μπορεί να ζήσει και σε βόρια κλίματα.
(αν επιλέξουμε ένα καλά προστατευμένο μέρος αντέχει έως και -15 ο C) ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 4 ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΤΙΜΩΝ Στον πίνακα δεν περιλαμβάνεται ο προϋπολογισμός των χωματουργικών εργασιών, που θεωρούνται ότι θα καλυφθούν από τα συνεργεία του Δήμου Α/Α ΤΙΜΗ ΕΙΔΟΣ 1 ΑΓΙΟΚΛΗΜΑ (ΤΕΜ) 3,00 2 ΑΡΩΜΑΤΙΚΑ ΦΥΤΑ (ΤΕΜ) 3,00 3 ΓΙΑΣΕΜΙ ΚΙΤΡΙΝΟ (ΤΕΜ) 3,00 4 ΓΙΑΣΕΜΙ ΜΠΛΕ (ΤΕΜ) 3,00 5 ΓΕΡΑΝΙΑ (ΤΕΜ) 3,00 6 ΔΑΦΝΗ ΑΠΟΛΛΩΝΑ (ΤΕΜ) 16,00 7 ΛΙΓΟΥΣΤΡΟ (ΤΕΜ) 1,00 8 ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗ (ΤΕΜ) 5,00 Ηλιουπόλεως. Επιπρόσθετα, δεν έχει υπολογιστεί η συνολική αξία των φυτών που θα χρειαστούν, μιας και δεν ξέρουμε τον ακριβή συνδυασμό που τελικά θα επιλεγεί. Αντί αυτού, αναφέρονται οι ενδεικτικές τιμές των φυτών ανά τεμάχιο.
9 ΓΙΟΥΝΙΠΕΡΟΣ (ΤΕΜ) 8,00 10 ΔΕΝΤΡΟΛΙΒΑΝΟ (ΤΕΜ) 3,00 11 ΦΟΤΙΝΙΑ (ΤΕΜ) 16,00 12 ΡΥΓΧΟΣΠΕΡΜΑ (ΤΕΜ) 24,00 13 ΚΟΥΚΟΥΝΑΡΙΑ (ΤΕΜ) 16,00 14 ΚΥΠΑΡΙΣΣΙ (ΤΕΜ) 15,00 15 ΖΑΡΤΙΝΙΡΕΣ (ΤΕΜ) 20,00 16 ΥΛΙΚΑ ΣΥΝΔΕΣΜΩΝ (ΣΥΝΟΛΟ) 40,00 17 ΣΩΛΙΝΑΣ Φ16 (ΜΕΤΡΟ) 0,32 18 ΣΩΛΙΝΑΣ Φ6 (ΜΕΤΡΟ) 0,19 19 ΚΟΜΠΙΟΥΤΕΡΑΚΙ ΠΟΤΙΣΜΑΤΟΣ (ΤΕΜ) 40,00