«Η Εξέλιξη της Καινοτομίας και της Επιχειρηματικότητας στη Δυτική Μακεδονία».

«Η Εξέλιξη της Καινοτομίας και της Επιχειρηματικότητας στη Δυτική Μακεδονία». Ηλέκτρα Πιτόσκα Επίκουρος Καθηγήτρια Τμήμα Χρηματοοικονομικών Εφαρμογών - ΤΕΙ Δυτικής Μακεδονίας Περίληψη Η δημιουργία ενός "Περιφερειακού Πόλου Καινοτομίας Δυτικής Μακεδονίας (ΠΠΚΔΜ)" με τη συλλογική προσπάθεια των φορέων έρευνας, τεχνολογίας και επιχειρηματικότητας της περιφέρειας, δημιούργησε μεγάλες προσδοκίες, σε μια περιφέρεια που σταδιακά καταλαμβάνει τις τελευταίες θέσεις κατάταξης σε πολλούς αναπτυξιακούς δείκτες και παράλληλα εμφανίζει το υψηλότερο ποσοστό ανεργίας στην Ελλάδα. Σχεδιάστηκε ένα πρόγραμμα δημιουργίας Περιφερειακού Πόλου Καινοτομίας σε αντιστοιχία με τη πολιτική του Υπουργείου Ανάπτυξης για τη δημιουργία ισχυρών συμπλεγμάτων έρευνας, τεχνολογικής ανάπτυξης και επιχειρηματικότητας έντασης γνώσης στις ελληνικές περιφέρειες. Συνεργάστηκαν φορείς του ιδιωτικού και του ευρύτερου δημόσιου τομέα με σκοπό την ενίσχυση των τεχνολογικών και καινοτομικών επιδόσεων, την δημιουργία περιβάλλοντος καινοτομίας και περιφερειακής συνείδησης στη Δυτική Μακεδονία στο βασικό άξονα της Ενέργειας και την αύξηση της ανταγωνιστικότητας της περιφερειακής οικονομίας. Με σκοπό να διερευνηθεί η συμβολή και η απόδοση του Περιφερειακού Πόλου Δυτικής Μακεδονίας στην οικονομική & περιφερειακή ανάπτυξη, διενεργήθηκε μια εμπειρική έρευνα με ερωτηματολόγια. Τα ερωτηματολόγια που απευθύνθηκαν σε εκπροσώπους των φορέων υλοποίησης των δράσεων, περιλαμβάνουν τέσσερεις θεματικές ενότητες με επί μέρους ερωτήσεις. Η έρευνα αποτυπώνει τη σημασία και την αποτελεσματικότητα του Πόλου Καινοτομίας στην οικονομική ανάπτυξη, στην ανάπτυξη της έρευνας & τεχνολογίας, στην επιχειρηματικότητα, στην επίδειξη δράσεων, και στη δικτύωση. Καταγράφονται επίσης οι προωθητικοί και οι ανασταλτικοί παράγοντες στην υλοποίηση των δράσεων και στην αποδοτικότητα του σχεδίου. Τέλος, μετά την επεξεργασία των ευρημάτων της έρευνας και σε συνδυασμό με την ανασκόπηση της βιβλιογραφίας εξάγονται συμπεράσματα για το βαθμό συμβολής του προγράμματος στην τοπική & επιχειρηματική ανάπτυξη. Λέξεις κλειδιά: Καινοτομία, περιφερειακή ανάπτυξη, Δυτική Μακεδονία. 1

1. Εισαγωγή Στην Ελλάδα και την Ευρώπη παρατηρούνται ανισότητες ανάμεσα στις διάφορες περιφέρειες σε επίπεδο οικονομικό, κοινωνικό, πολιτικό, πολιτιστικό, περιβαλλοντικό κτλ. Τα αίτια του περιφερειακού προβλήματος συνθέτουν ένα πολύπλοκο σύστημα πολιτικό οικονομικό κοινωνικών παραγόντων, που διαμορφώνεται ιστορικά ως μια μακρόχρονη λειτουργική σχέση ανάμεσα σε άνισου μεγέθους χωρικές μονάδες. Οι διαρθρωτικές μεταβολές στα χαρακτηριστικά των μονάδων αυτών επηρεάζουν την ένταση του περιφερειακού προβλήματος. Η περιφερειακή οικονομική πολιτική περιλαμβάνει όλες τις παρεμβάσεις του κράτους που αποσκοπούν στη βελτίωση της γεωγραφικής κατανομής των οικονομικών δραστηριοτήτων και στοχεύει στην οικονομική ανάπτυξη και τη βελτίωση της κοινωνικής διανομής. Η διάρθρωση ενός συστήματος μέτρων τοπικής ανάπτυξης εξαρτάται κυρίως από το βαθμό εξειδίκευσης της τοπικής οικονομίας, το μέγεθος των τοπικών επιχειρήσεων, τις παραγωγικές αλληλεπιδράσεις, τη διάχυση των καινοτομιών και τους τοπικούς θεσμούς. Στην κατεύθυνση αυτή το Υπουργείο Παιδείας Διά Βίου Μάθησης & Θρησκευμάτων (Γενική Γραμματεία Έρευνας & Τεχνολογίας) προώθησε στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Ανταγωνιστικότητα» (Μέτρο 4.6.) την Πράξη «Δημιουργία Περιφερειακών Πόλων Καινοτομίας». Στη Πράξη εντάχθηκε η δημιουργία Πόλου Καινοτομίας Δυτικής Μακεδονίας (ΠΠΚΔΜ)" με προϋπολογισμό 2.871.464. Η δημιουργία του "Περιφερειακού Πόλου Καινοτομίας Δυτικής Μακεδονίας (ΠΠΚΔΜ)" με τη συλλογική προσπάθεια των φορέων έρευνας, τεχνολογίας και επιχειρηματικότητας της περιφέρειας, δημιούργησε μεγάλες προσδοκίες, σε μια περιφέρεια που σταδιακά καταλαμβάνει τις τελευταίες θέσεις κατάταξης σε πολλούς αναπτυξιακούς δείκτες και παράλληλα εμφανίζει το υψηλότερο ποσοστό ανεργίας στην Ελλάδα. Συνεργάστηκαν φορείς του ιδιωτικού και του ευρύτερου δημόσιου τομέα με σκοπό την ενίσχυση των τεχνολογικών και καινοτομικών επιδόσεων, την δημιουργία περιβάλλοντος καινοτομίας και περιφερειακής συνείδησης στη Δυτική Μακεδονία στο βασικό άξονα της Ενέργειας και την αύξηση της ανταγωνιστικότητας της περιφερειακής οικονομίας. Με σκοπό να διερευνηθεί η συμβολή και η απόδοση του Περιφερειακού Πόλου Δυτικής Μακεδονίας στην οικονομική & περιφερειακή ανάπτυξη, διενεργήθηκε μια εμπειρική έρευνα με ερωτηματολόγια. Τα ερωτηματολόγια που απευθύνθηκαν σε εκπροσώπους των φορέων υλοποίησης των δράσεων, περιλαμβάνουν τέσσερεις θεματικές ενότητες με επί μέρους ερωτήσεις. Η έρευνα αποτυπώνει τη σημασία και την αποτελεσματικότητα του Πόλου Καινοτομίας στην οικονομική ανάπτυξη, στην ανάπτυξη της έρευνας & τεχνολογίας, στην επιχειρηματικότητα, στην επίδειξη δράσεων, και στη δικτύωση. Καταγράφονται επίσης οι προωθητικοί και οι ανασταλτικοί παράγοντες στην υλοποίηση των δράσεων και στην αποδοτικότητα του σχεδίου. Τέλος, μετά την επεξεργασία των ευρημάτων της έρευνας και σε συνδυασμό με την ανασκόπηση της βιβλιογραφίας εξάγονται συμπεράσματα για το βαθμό συμβολής του προγράμματος στην τοπική & επιχειρηματική ανάπτυξη 2. Θεωρητικές προσεγγίσεις «Τεχνολογία και Ανάπτυξη». Ο Smith αναγνώρισε το θετικό ρόλο της τεχνολογικής προόδου στην αύξηση του πλούτου και διέκρινε τον τρόπο με τον οποίο ο καταμερισμός της εργασίας δημιουργεί θετικές προϋποθέσεις τεχνολογικής προόδου, η οποία με τη σειρά της, αντενεργεί στην επέκταση του καταμερισμού, στη βελτίωση της ποιότητας και της παραγωγικότητας της εργασίας και κατά συνέπεια στην αύξηση του πλούτου. Η συγκεκριμένη μορφή που ακολουθεί ο Smith, στοιχειοθετεί μια πολύπλοκη και πολυεπίπεδη σχέση ανάμεσα στην τεχνολογική πρόοδο και την οικονομική ανάπτυξη και παράλληλα τις εντάσσει στη δυναμική του καταμερισμού της εργασίας. Από τις ιδέες του Smith ξεκίνησαν δύο ρεύματα θεωρητικής σκέψης. Το ένα, μέσω του Ricardo και του Mill, οδήγησε στη Νεοκλασική Θεωρία, η οποία αντιμετωπίζει την τεχνολογική πρόοδο ως διάσταση που προσδιορίζεται έξω από το οικονομικό σύστημα. Το άλλο, το οποίο ακολουθεί πιστά τις αναλύσεις του Smith, και αναπτύχθηκε κύρια από τον 2

Marx, αντιμετωπίζει την τεχνολογία ως εσωτερική διάσταση του οικονομικού συστήματος. Δε λείπουν βέβαια οι προσεγγίσεις που επιχειρούν να συνδέσουν αυτές τις δυο βασικές θεωρητικές κατευθύνσεις.1 Ο Marx παρέλαβε τις αρχικές ιδέες από τον Smith και τον Ricardo και στη συνέχεια τις έβαλε σε αυστηρή κριτική και σε λεπτομερή εμπειρικό έλεγχο, τις προσάρμοσε στις συνθήκες του ώριμου καπιταλισμού της εποχής του και τις ανέπτυξε. Υποστήριξε την άποψη για συνεχή ανάπτυξη και υπέρβαση του καπιταλισμού. Για τον Marx η τεχνολογική πρόοδος είναι ταυτόχρονα αίτιο και αποτέλεσμα. Συνδέεται αναπόσπαστα με τη διαδικασία της καπιταλιστικής συσσώρευσης. Η καπιταλιστική επιχείρηση βρίσκεται κάτω από συνεχή πίεση να επενδύει τα κέρδη που αποκτά από την εκμετάλλευση της εργατικής δύναμης σε νέα μέσα παραγωγής για να αντικαταστήσει τα φθαρέντα, να αυξήσει την ποσότητά τους και να κρατά σταθερή και στενή επαφή με την τεχνολογική εξέλιξη. Πιο πρόσφατες έρευνες (Matthiews,1982, Denison,1985, Jorgenson,1990) αποδίδουν περίπου το ένα τρίτο της ανάπτυξης στην τεχνολογία, κάνοντας όμως μια σημαντική παράληψη με το να μην αναφέρονται στις αιτίες που ευθύνονται για την τεχνολογική πρόοδο. Είναι δύσκολο να μετρήσει κανείς το μέγεθος του προϊόντος μιας επιχείρησης που προέρχεται από τις καινοτομικές αλλαγές. Μια από τις πιο σημαντικές κατηγοριοποιήσεις των μελετών είναι ο βαθμός που αυτές επιχειρούν να ενδογενοποιήσουν το πλεόνασμα της νέας τεχνογνωσίας και της διαδικασίας διασποράς της. Τα οφέλη από την έρευνα εξαπλώνονται και στις επιχειρήσεις με την οποίες γειτνιάζουν με αποτέλεσμα να επωφελούνται όχι μόνο από την εγχώρια τεχνολογική υποδομή αλλά και από την έρευνα που διεξάγεται στο εξωτερικό. Ωστόσο, μέχρι πριν από τρεις δεκαετίες το τεχνολογικό στοιχείο για την κυρίαρχη νεοκλασική - οικονομική θεωρία δεν ήταν παρά ένα υπόλοιπο, που παράλληλα με τους δυο βασικούς συντελεστές παραγωγής,το κεφάλαιο και την εργασία, έπρεπε να ληφθεί υπόψη για την ανάλυση και την ερμηνεία των οικονομικών φαινομένων. Στα μέσα της δεκαετίας του 1970 και κυρίως τα τελευταία χρόνια, ένας νέος και ιδιαίτερα δυναμικός επιστημονικός χώρος άρχισε να διαμορφώνεται γύρω από τα οικονομικά θέματα που σχετίζονται με την τεχνολογία και την τεχνική αλλαγή με σοβαρές προεκτάσεις στην οικονομική και κοινωνική αλλαγή. Η τεχνολογία έχει επηρεάσει τις κοινωνίες και το περιβάλλον τους με σύνθετους τρόπους. Σε κάποιες κοινωνίες η τεχνολογία έχει βοηθήσει να αναπτυχθούν πιο προηγμένες οικονομίες. Πολλές τεχνολογικές διαδικασίες παράγουν ανεπιθύμητα προϊόντα γνωστά ως ρύπανση, και εξαντλούν τους φυσικούς πόρους, σε βάρος της γης και του περιβάλλοντός της. Ποικίλες εφαρμογές της τεχνολογίας επηρεάζουν τις αξίες μιας κοινωνίας και η νέα τεχνολογία συχνά θέτει νέες ηθικές ερωτήσεις. Η καινοτομία σαν αποτέλεσμα ερευνητικής δραστηριότητας και μεταφοράς τεχνογνωσίας οδηγεί στη παραγωγή νέων προϊόντων ή στην βελτίωση άλλων και δίκαια θεωρείται το απαραίτητο υπόβαθρο πάνω στο οποίο οι εθνικές οικονομίες στηρίζουν την αύξηση της παραγωγικότητας και την βελτίωση της ανταγωνιστικότητας τους. Η τεχνολογική καινοτομία στις διάφορες επιχειρήσεις είναι ένας από τους βασικούς λόγους για βιομηχανική ανταγωνιστικότητα και εθνική ανάπτυξη (Freeman, 1982, Porter, 1985) Άλλωστε, δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι στις αρχές της δεκαετίας του 80 εμφανίσθηκε ένα νέο σύστημα τεχνολογικής καινοτομίας όπου διάφορες πόλεις και περιφέρειες προσέφεραν ένα περιβάλλον ιδιαίτερα φιλικό και ευνοϊκό στην ανάπτυξη και διάδοση τεχνολογικών καινοτομιών. Η καινοτομία είναι η μόνη ξεχωριστή ικανότητα στη δεκαετία του 90 (Peters, 1996) και το βασικό χαρακτηριστικό της μοντέρνας αγοράς δεν είναι η τιμή, αλλά η καινοτομία (Golorami,1993) Η τεχνολογική καινοτομία είναι νέα τεχνολογία που δημιουργεί νέα προϊόντα- και κατ επέκταση νέες ευκαιρίες για τη βιομηχανία. Αυτή είναι η βασική σημασία της καινοτομίας και ο λόγος για τον οποίο είναι απαραίτητη για την ανάπτυξη, γιατί δημιουργεί επιχειρηματικές ευκαιρίες. Η τεχνολογία ήταν και θα παραμείνει το βασικό κίνητρο για την αλλαγή στην κοινωνία μας. Στην ελληνική οικονομία και κοινωνία, όπου το θέμα της τεχνολογίας στις πολιτικές και κοινωνικές προτεραιότητες είχε περιθωριακή θέση μέχρι πρόσφατα, η σχέση τεχνολογίας και ανάπτυξης θα έπρεπε 1 Πάκοσ Θ. (1992) Κλαδικι Οικονομικι I : Ανταγωνιςμόσ, Συγκζντρωςθ και Τεχνολογία. Ακινα, Εκδόςεισ Παπαηιςθ, ςελ. 291 292. 3

να βρίσκεται στο επίκεντρο του θεωρητικού και πολιτικού προβληματισμού. Η κρίση που περνάει η ελληνική οικονομία, οι εντεινόμενες ανισορροπίες που προκύπτουν σε όλα τα επίπεδα της οικονομίας, η αδυναμία αποτελεσματικής συγκράτησης και χειραγώγησής τους, αποτελούν απόρροια της αδυναμίας της οικονομίας να ολοκληρώσει αυτό που άλλες νέο-ανερχόμενες χώρες πέτυχαν την τελευταία δεκαετία. 3.Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας και Καινοτομική ταυτότητα Η Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας βρίσκεται στο βορειοδυτικό τμήμα της Ελλάδας και συνορεύει με την Αλβανία και την FYROM. Αποτελείται από τους Νομούς Κοζάνης, Γρεβενών, Καστοριάς και Φλώρινας και έχει έδρα την Κοζάνη, που είναι και η Πρωτεύουσα του ομώνυμου Νομού. Η Δυτική Μακεδονία έχει έκταση 9.451 τετρ.χλμ. και καταλαμβάνει το 7,2 % της συνολικής έκτασης της χώρας. Είναι περιοχή κατ' εξοχήν ορεινή, με το 82% του εδάφους της να καλύπτεται από ορεινές και ημιορεινές εκτάσεις. Η Περιφέρεια έχει σημαντικούς φυσικούς πόρους όπως ενεργειακά ορυκτά, μεταλλεύματα, δάση (50% της συνολικής της έκτασης), βοσκότοπους και το 65% των επιφανειακών υδάτινων πόρων της χώρας. Τέλος είναι η περιφέρεια με τον υψηλότερο δείκτη ανεργίας στην Ελλάδα (22,7% Ιανουάριος 2011) με αυξητική τάση (17,7% Ιανουάριος 2010). Η καινοτομική εικόνα της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας αποτυπώνεται αναλυτικά στην Ετήσια Έκθεση Καινοτομίας 2005 2. Για τις ανάγκες της έκθεσης ορίστηκαν τρεις δείκτες απόδοσης για τις ευρωπαϊκές περιφέρειες: Ο Περιφερειακός Εθνικός Συνοπτικός Δείκτης Καινοτομίας (ΠΕΣΔΚ) - Regional National Summary Innovation Index (RNSII), Ο Περιφερειακός Ευρωπαϊκός Συνοπτικός Δείκτης Καινοτομίας (ΠΕυρΣΔΚ) - Regional European Summary Innovation Index (REUSII) και ο Φανερός Περιφερειακός Συνοπτικός Δείκτης Καινοτομίας (ΦΠΣΔΚ) - Revealed Regional Summary Innovation Index (RRSII). Μελετήθηκε το παραγωγικό σύστημα της Περιφέρειας, Το ανθρώπινο δυναμικό, η δημιουργία γνώσης και η ανάπτυξη καινοτομίας. Τα ισχυρά και αδύναμα σημεία της Περιφέρειας είναι: Ισχυρά Σημεία Το κατά κεφαλή ΑΕΠ στην περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας (13.391,4) κυμαίνεται σε υψηλά επίπεδα σε σχέση με τις υπόλοιπες ελληνικές περιφέρειες (2002). Τα τελευταία χρόνια, η Δυτική Μακεδονία παρουσιάζει αυξητική τάση στο ποσοστό των καινοτόμων επιχειρήσεων. Την περίοδο 1998-2000, καταλαμβάνει την δεύτερη θέση όσον αφορά τις καινοτόμες μεταποιητικές επιχειρήσεις με περισσότερους από 20 εργαζομένους (42,5) και την τέταρτη θέση όσον αφορά το ποσοστό των καινοτόμων επιχειρήσεων συνολικά (25,5). Αδύναμα Σημεία Η ανεργία στη Δυτική Μακεδονία (16,6) ξεπερνά κατά πολύ τις αντίστοιχες τιμές της Ελλάδας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης (2004). Την περίοδο 1999-2003, η Δυτική Μακεδονία καταλαμβάνει την όγδοη θέση όσον αφορά το Ανθρώπινο Δυναμικό Επιστήμης και Τεχνολογίας (20,9). Το προσωπικό Έρευνας και Ανάπτυξης (Ε&Α) ιδρυμάτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (0,03) και το προσωπικό Έρευνας και Ανάπτυξης (Ε&Α) κρατικών φορέων έρευνας (0,13) κυμαίνεται σε πάρα πολύ χαμηλά επίπεδα (2001). Η Ακαθάριστη Εγχώρια Δαπάνη για Επιστημονική και Τεχνολογική Έρευνα (0,08) και οι Δαπάνες Επιχειρήσεων για Επιστημονική και Τεχνολογική Έρευνα (0,01) κυμαίνονται σε πάρα πολύ χαμηλά επίπεδα (1999). Οι Ερευνητικές Δαπάνες Ιδρυμάτων Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης (0,02) και οι Δαπάνες Ερευνητικών Κρατικών Φορέων για Επιστημονική και Τεχνολογική Έρευνα (0,03) κυμαίνονται σε πάρα πολύ χαμηλά επίπεδα (2001). Ο αριθμός αιτήσεων για χορήγηση διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας που κατατέθηκαν στο Ευρωπαϊκό Γραφείο Διπλωμάτων Ευρεσιτεχνίας (EPO) από τη Δυτική Μακεδονία κυμάνθηκε σε πάρα πολύ χαμηλά επίπεδα (1998-2002). Οι παραπάνω παρατηρήσεις για τα Δυνατά και Αδύνατα σημεία της Δυτικής Μακεδονίας οδηγούν σε αντιφατικά συμπεράσματα αλλά είναι λογικό αφού η περιοχή φιλοξενεί αρκετές μονάδες παραγωγής της Δημόσιας Επιχείρησης Ηλεκτρισμού (ΔΕΗ) στην Ελλάδα, τα οικονομικά αποτελέσματα των οποίων επηρεάζουν τα αντίστοιχα της περιοχής (Δυτικής Μακεδονίας). 2 Ετήσια Έκθεση Καινοτομίας 2005 που υλοποιήθηκε στα πλαίσια του προγράμματος "K-Clusters" της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας και χρηματοδοτήθηκε από την 16η Γενική Διεύθυνση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στα πλαίσια του Προγράμματός "Καινοτόμες Δράσεις", 4

Η απόδοση της Δυτικής Μακεδονίας ως προς την καινοτομία βρίσκεται στο 50% της μέσης απόδοσης της Ελλάδας και στο 28% της μέσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η Δυτική Μακεδονία σε θέματα καινοτομίας έχει δυναμική και περιθώρια βελτίωσης σε σύγκριση με την Ελλάδα και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η δημιουργία ενός "Περιφερειακού Πόλου Καινοτομίας Δυτικής Μακεδονίας (ΠΠΚΔΜ)" με τη συλλογική προσπάθεια των φορέων έρευνας, τεχνολογίας και επιχειρηματικότητας της περιφέρειας, δημιούργησε μεγάλες προσδοκίες, σε μια περιφέρεια που σταδιακά καταλαμβάνει τις τελευταίες θέσεις κατάταξης σε πολλούς αναπτυξιακούς δείκτες και παράλληλα εμφανίζει το υψηλότερο ποσοστό ανεργίας στην Ελλάδα. Σχεδιάστηκε ένα πρόγραμμα δημιουργίας Περιφερειακού Πόλου Καινοτομίας σε αντιστοιχία με τη πολιτική του Υπουργείου Ανάπτυξης για τη δημιουργία ισχυρών συμπλεγμάτων έρευνας, τεχνολογικής ανάπτυξης και επιχειρηματικότητας έντασης γνώσης στις ελληνικές περιφέρειες. Συνεργάστηκαν φορείς του ιδιωτικού και του ευρύτερου δημόσιου τομέα με σκοπό την ενίσχυση των τεχνολογικών και καινοτομικών επιδόσεων, την δημιουργία περιβάλλοντος καινοτομίας και περιφερειακής συνείδησης στη Δυτική Μακεδονία στο βασικό άξονα της Ενέργειας και την αύξηση της ανταγωνιστικότητας της περιφερειακής οικονομίας. 4. Η Εμπειρική Διερεύνηση- Μεθοδολογία. Με σκοπό να διερευνηθεί η συμβολή και η απόδοση του Περιφερειακού Πόλου Δυτικής Μακεδονίας στην οικονομική & περιφερειακή ανάπτυξη, διενεργήθηκε μια εμπειρική διερεύνηση. Η έρευνα σχεδιάστηκε με τη μέθοδο των προσωπικών συνεντεύξεων, οι οποίες βασίστηκαν σε δομημένο ερωτηματολόγιο. Πραγματοποιηθήκαν τέσσερις συνεντεύξεις. Τα ερωτηματολόγια που απευθύνθηκαν σε εκπροσώπους των φορέων υλοποίησης των δράσεων, περιλαμβάνουν τέσσερεις θεματικές ενότητες με επί μέρους ερωτήσεις. Οι ερωτήσεις είναι δομημένες σε πέντε ενότητες. Η πρώτη ενότητα αφορά στην ταυτότητα του ερωτώμενου (Ονοματεπώνυμο, Θέση εργασίας/επαγγελματική ιδιότητα, Θέση στον φορέα καινοτομίας/οργανισμό, Επίπεδο σπουδών, Έτη προϋπηρεσίας/θητείας, κ.λπ.) και στην ταυτότητα του φορέα που εκπροσωπεί (Τίτλος του Φορέα Καινοτομίας, Έτος ίδρυσης, Σκοπός ίδρυσης). Η δεύτερη ενότητα αφορά στην εκτίμηση των στόχων και της απόδοσης του Περιφερειακού Πόλου Καινοτομίας στην Δυτική Μακεδονία. Περιλαμβάνει πέντε ερωτήσεις που αφορούν στην σημασία των στόχων του Πόλου Καινοτομίας για την οικονομική & περιφερειακή ανάπτυξη της περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας, στον βαθμό επιτυχίας του Πόλου Καινοτομίας στην εκπαίδευση & στην έρευνα, στον βαθμό υλοποίησης & επιτυχίας του Πόλου Καινοτομίας στην επιχειρηματικότητα, στον βαθμό επιτυχίας του Πόλου Καινοτομίας στην επίδειξη και στον βαθμό επιτυχίας του Πόλου Καινοτομίας στην δικτύωση. Η αξιολόγηση γίνεται σε πέντε βαθμίδες (1= χαμηλή, 2= υπολογίσιμη, 3= μέτρια, 4= σημαντική, 5= πολύ σημαντική). Η Τρίτη ενότητα, με 3 βασικά ερωτήματα στοχεύει στην εκτίμηση για τα αποτελέσματα που έφερε ο Πόλος Καινοτομίας για τη Δυτική Μακεδονία. Συγκεκριμένα, με δυνατότητα βαθμολόγησης από το 1 μέχρι το 5 (1= χαμηλός, 2= υπολογίσιμος 3= μέτριος, 4= σημαντικός, 5= πολύ σημαντικός) ζητούνται τα ακόλουθα: Στην πρώτη ερώτηση η αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας του Πόλου Καινοτομίας σε σχέση με τη Δημιουργία εταιριών Τεχνοβλαστών, την αύξηση νέων επιχειρήσεων σε επιλεγμένους τεχνολογικούς τομείς, την αύξηση επενδύσεων κεφαλαίου επιχειρηματικού κινδύνου στο στάδιο εκκίνησης επιχειρήσεων σε επιλεγμένους τεχνολογικούς τομείς, την αύξηση πωλήσεων από νέα προϊόντα/ υπηρεσίες σε επιλεγμένους τεχνολογικούς τομείς, την αύξηση πωλήσεων προϊόντων/ υπηρεσιών σε επιλεγμένους τεχνολογικούς τομείς, την αύξηση εξαγωγών προϊόντων/ υπηρεσιών σε επιλεγμένους τεχνολογικούς τομείς, την αύξηση νέων επενδύσεων στους επιλεγμένους τεχνολογικούς τομείς, την 5

αύξηση κοινοπραξιών έργων ΕΤΑ μεταξύ ακαδημαϊκών & ερευνητικών ινστιτούτων και επιχειρήσεων σε επιλεγμένους τεχνολογικούς τομείς, την μείωση ανεργίας, την αύξηση αξίας γης στην ευρύτερη περιοχή εγκατάστασης του Πάρκου Καινοτομίας, την αύξηση δείκτη εισοδήματος, την αύξηση παραγωγικότητας, την αύξηση του ρυθμού ανάπτυξης Ιδιωτικού προς δημόσιο Κεφάλαιο. Στην δεύτερη ερώτηση ο εντοπισμός των πέντε σημαντικότερων παραγόντων για την επιτυχία του Πόλου Καινοτομίας Δυτικής Μακεδονίας και στην Τρίτη ο εντοπισμός πέντε ανασταλτικών παραγόντων για την πορεία του Πόλου Καινοτομίας Δυτικής Μακεδονίας Η τέταρτη ενότητα, με τρεις ερωτήσεις στοχεύει στην εκτίμηση για την πορεία του Πόλου Καινοτομίας. Οι ερωτήσεις αφορούν στην εκτίμηση για τη χρηματοδότηση των δράσεων του Πόλου Καινοτομίας Δυτικής Μακεδονίας, για τη γραφειοκρατική οργάνωση των δράσεων, και για το επίπεδο συνεργασίας μεταξύ των φορέων του Πόλου Καινοτομίας Δυτικής Μακεδονίας. Τέλος, με τέσσερεις ερωτήσεις, γίνεται προσπάθεια να εκτιμηθεί η σχέση του Περιφερειακού Πόλου Καινοτομίας με την οικονομική ανάπτυξη της περιοχής. Οι ερωτήσεις αφορούν στο βαθμό που η ίδρυση και λειτουργία του Πόλου Καινοτομίας συνέβαλε στην οικονομική ανάπτυξη της Περιφέρειας, στο τι θα έπρεπε να έχει γίνει για να επιτευχθεί σημαντικότερη ώθηση στην οικονομική ανάπτυξη της Περιφέρειας και στο τι δεν θα έπρεπε να έχει γίνει ώστε η συμβολή του πόλου να είναι μεγαλύτερη και μια ανοιχτή ερώτηση για την έκφραση απόψεων. 5. Τα ευρήματα της έρευνας. Μετά την ολοκλήρωση των συνεντεύξεων και την στατιστική επεξεργασία των δεδομένων, διαπιστώνονται τα ακόλουθα: Ομόφωνα (100%) οι ερωτώμενοι συμφωνούν ότι η ίδρυση του Πόλου Καινοτομίας έχει μεγάλη σημασία για την έρευνα και εκπαίδευση και για την οικονομική και περιφερειακή ανάπτυξη της περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας. Σε ποσοστό 50% οι στόχοι του Πόλου Καινοτομίας εκτιμώνται ότι είναι σημαντικοί για την ενίσχυση της επιχειρηματικότητας και σε ποσοστό 50% πολύ σημαντικοί. Οι στόχοι επίδειξης του Πόλου σε ποσοστό 75% εκτιμώνται ως μέτριοι, ενώ μόλις το 25% πιστεύει ότι ήταν πολύ σημαντικοί. Μεγάλη διάσταση απόψεων μεταξύ των ερωτηθέντων εκφράζεται σχετικά με τους στόχους του Πόλου στον τομέα της δικτύωσης. Συγκεκριμένα το 25% πιστεύει ότι οι στόχοι ήταν μέτριοι, το 25% ότι ήταν σημαντικοί, ενώ το υπόλοιπο 50% δηλώνει ότι ήταν πολύ σημαντικοί. Όσον αφορά το βαθμό υλοποίησης και επιτυχίας του πόλου καινοτομίας στην εκπαίδευση και έρευνα στον τομέα της παραγωγής και χρήσης ενέργειας το 75% υποστηρίζει ότι είναι σημαντικός ενώ το 25% πιστεύει ότι είναι πολύ σημαντικός. Η υλοποίηση και επιτυχία του Πόλου στην εκπαίδευση και έρευνα στον τομέα των νέων καθαρών ενεργειακών τεχνολογιών, αξιολογήθηκε μόνο από το 75%, ενώ υπάρχει απόκλιση απόψεων μεταξύ των ερωτηθέντων. Συγκεκριμένα το 25% πιστεύει ότι η επιτυχία ήταν μέτρια, 25% ότι ήταν σημαντική και 25% ότι ήταν πολύ σημαντική. Παρομοίως στην αξιολόγηση της επιτυχίας του Πόλου στην έρευνα και εκπαίδευση στις τεχνολογίες υδρογόνου και εναλλακτικών καυσίμων το 25% την εκτιμά ως σημαντική και το 25% ως μέτρια. Στην εκπαίδευση και έρευνα στον τομέα ενέργειας και περιβάλλοντος δόθηκε ιδιαίτερη έμφαση από τον πόλο. Αυτός είναι ο λόγος που το 75% υποστηρίζει ότι ήταν πολύ σημαντική η επιτυχία και το 25% υποστηρίζει ότι ήταν σημαντική. Η επιτυχία του Πόλου στην εκπαίδευση & έρευνα στον τομέα της εξοικονόμησης ενέργειας έχει εύρος εκτιμήσεων. Μέτρια επιτυχία για το 25% των ερωτηθέντων, σημαντική για το 25% και πολύ σημαντική για το 25%. Ένας από τους στόχους του πόλου ήταν η εκπαίδευση και έρευνα στην βελτιστοποίηση της διάθεσης και χρήσης ενεργειακών πόρων. Φαίνεται ικανοποιητική η επιτυχία αφού το 25% θεωρεί σημαντική τη συμβολή και 75% πολύ σημαντική. Στην ερώτηση για το βαθμό υλοποίησης και επιτυχίας του πόλου καινοτομίας στην επιχειρηματικότητα μέσω δημιουργίας θερμοκοιτίδας επιχειρηματικότητας έχει απαντήσει μόνο το 25%, που πιστεύει ότι ήταν υπολογίσιμος, ενώ το 75% δεν απαντά. Για τον βαθμό υλοποίησης και επιτυχίας του Πόλου στην επιχειρηματικότητα μέσω δημιουργίας φυτωρίου νέων ιδεών το 25% ισχυρίζεται ότι ήταν υπολογίσιμος, ενώ το υπόλοιπο 25% ότι ήταν μέτριος. Το 50% δεν απάντησε. 6

Η συμβολή του Πόλου στην ανάπτυξη νεανικής επιχειρηματικότητας εκτιμάται σε ποσοστό 25% ως υπολογίσιμος, σε ποσοστό 25% ήταν μέτριος. Το 50% δεν απάντησε. Όσον αφορά το βαθμό επιτυχίας της λειτουργίας ενεργών εργαστηρίων το 25% πιστεύει ότι ήταν σημαντικός ενώ το άλλο 25% πιστεύει πως ήταν πολύ σημαντικός. Το 50% δεν απάντησε. Γράφημα 1 ο : Συμβολή του Πόλου στην ανάπτυξη επιχειρηματικότητας Δεν γνωπίδω/ ΔΑ Πολύ ζεμανηικόρ Σεμανηικόρ Μέηπιορ Υπολογίζιμορ Λειηοςπγία Ενεπγών Επγαζηεπίων Ανάπηςξε Νεανικήρ Επισειπεμαηικόηεηαρ Δεμιοςπγία Φςηωπίος Νέων Ιδεών Δεμιοςπγία Θεπμοκοιηίδαρ επισειπεμαηικόηεηαρ Φαμελόρ 0% 20% 40% 60% 80% Όσον αφορά το βαθμό επιτυχίας του πόλου καινοτομίας στην επίδειξη μέσω δημιουργίας χώρου παρουσίασης ενεργειακής πορείας της Ελλάδας το 25% ισχυρίζεται ότι ήταν μέτριος, 25% ότι ήταν σημαντικός και 25% επίσης ότι ήταν πολύ σημαντικός. Απόκλιση απόψεων έχουμε επίσης στο βαθμό επιτυχίας μετατροπής ΑΕΒΑΛ σε μουσειακό χώρο. Συγκεκριμένα το 25% δηλώνει ότι ήταν μέτριος, ένα 25% ότι ήταν υπολογίσιμος και το υπόλοιπο 25% ότι ήταν σημαντικός. Ταύτιση απόψεων υπάρχει μεταξύ των ερωτηθέντων όσον αφορά την αξιοποίηση σιδηροδρομικού δικτύου ΑΕΒΑΛ για τους επισκέπτες και συγκεκριμένα το 75% πιστεύει ότι ο βαθμός επιτυχίας του ήταν υπολογίσιμος. Όσον αφορά τη δημιουργία χώρου διαδραστικής μάθησης σε χώρο επίδειξης νέων τεχνολογιών και τη δημιουργία χώρου συνεστίασης επισκεπτών σύμφωνα με το 50% ο βαθμός επιτυχίας στην επίδειξη ήταν υπολογίσιμος, ενώ για το υπόλοιπο 25% ο βαθμός επιτυχίας ήταν σημαντικός. Η επιτυχία του Πόλου στην δικτύωση με τεχνολογικά πάρκα της Ευρώπης σύμφωνα με το 50% ήταν μέτρια ενώ για το 25% ήταν πολύ σημαντική. Το 25% θεωρεί ότι η δικτύωση με διαμεσολαβητές της Ευρώπης ήταν μέτρια, το 25% ότι ήταν σημαντική και το υπόλοιπο 25% ότι ήταν πολύ σημαντική. 7

Γράφημα 2 ο : Εκτίμηση δικτύωσης του Πόλου σε Ευρωπαϊκό επίπεδο Εκηίμηζη δικηύωζης ζε Εσρωπαϊκό Επίπεδο 0,6 0,5 0,4 0,3 Δικηύωζε με Τεσν. Πάπκα δικηύωζε με διαμεζολαβεηέρ 0,2 0,1 0 Φαμελόρ Υπολογίζιμορ Μέηπιορ Σεμανηικόρ Πολύ ζεμανηικόρ Δεν γνωπίδω/ ΔΑ Ο βαθμός επιτυχίας στη δικτύωση με τεχνολογικά πάρκα εκτός Ευρώπης για το 50% ήταν μέτριος και για το υπόλοιπο 25% σημαντικός. Όσον αφορά τη δικτύωση με διαμεσολαβητές εκτός Ευρώπης 25% πιστεύει ότι ήταν μέτρια καθώς και 25% πιστεύει ότι ήταν σημαντική. Γράφημα 3 ο : Εκτίμηση δικτύωσης του Πόλου εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης Δικηύωζη εκηός Εσρωπαϊκής Ένωζης 0,6 0,5 0,4 0,3 Δικηύωζε με Τεσν. Πάπκα δικηύωζε με διαμεζολαβεηέρ 0,2 0,1 0 Φαμελόρ Υπολογίζιμορ Μέηπιορ Σεμανηικόρ Πολύ ζεμανηικόρ Δεν γνωπίδω/ ΔΑ Διάσταση απόψεων υπάρχει στον βαθμό επιτυχίας στη δικτύωση με ερευνητικά κέντρα στην Ευρώπη καθώς και με ερευνητικά κέντρα εκτός Ευρώπης. Πιο συγκεκριμένα ένα ποσοστό της τάξης του 25% πιστεύει ότι ήταν υπολογίσιμος, επίσης ένα 25% πιστεύει ότι ήταν μέτριος ενώ το υπόλοιπο 25% πιστεύει ότι ήταν πολύ σημαντικός. 8

Η συμβολή του πόλου καινοτομίας της Δυτικής Μακεδονίας ώστε να δημιουργηθούν νέες εταιρίες Τεχνοβλαστών εκτιμάται σε ποσοστό 50% ότι ήταν μέτρια ενώ σε ποσοστό 50% ότι ήταν πολύ σημαντική. Δεν ιδρύθηκαν νέες επιχειρήσεις που να σχετίζονται με τους εναλλακτικούς τρόπους ενέργειας. Έτσι το 25% θεωρεί ότι η αύξηση νέων επιχειρήσεων σε επιλεγμένους τεχνολογικούς τομείς ήταν χαμηλή, ενώ το υπόλοιπο 50% ότι ήταν υπολογίσιμη. Την ίδια ακριβώς άποψη έχουν οι ερωτηθέντες και για την αύξηση επενδύσεων κεφαλαίου επιχειρηματικού κινδύνου στο στάδιο εκκίνησης επιχειρήσεων σε επιλεγμένους τεχνολογικούς τομείς. Συγκεκριμένα το 25% πιστεύει ότι ήταν χαμηλή ενώ το 50% υπολογίσιμη. Όσον αφορά την αύξηση των πωλήσεων από νέα προϊόντα και υπηρεσίες το 25% πιστεύει ότι η συμβολή του πόλου ήταν μέτρια ενώ το 25% ότι ήταν σημαντική. Ενώ για την αύξηση των πωλήσεων των ήδη υπαρχόντων προϊόντων και υπηρεσιών σε επιλεγμένους τεχνολογικούς τομείς μόνο το 25% θεωρεί ότι ήταν μέτρια. Ούτε στον τομέα των εξαγωγών εντοπίζεται ιδιαίτερη κινητικότητα. Όσον αφορά στην αύξηση των εξαγωγών προϊόντων και υπηρεσιών το 25% ισχυρίζεται ότι ήταν υπολογίσιμη ενώ το υπόλοιπο 25% ότι ήταν σημαντική. Όσον αφορά στην αύξηση νέων επενδύσεων το 75% πιστεύει ότι η συμβολή του Πόλου ήταν σημαντική. Η συμβολή του πόλου για την αύξηση κοινοπραξιών ΕΤΑ μεταξύ ακαδημαϊκών, ερευνητικών ιδρυμάτων και επιχειρήσεων σε ποσοστό 25% θεωρείται ότι ήταν υπολογίσιμη, σε ποσοστό 25% σημαντική και σε ποσοστό 50% πολύ σημαντική. Ο πόλος συνέβαλε μέτρια (50%) στην καταπολέμηση της ανεργίας, και σε μικρότερο ποσοστό (25%) η συμβολή του θεωρείτε σημαντική. Για την αύξηση αξίας γης στην ευρύτερη περιοχή εγκατάστασης του πάρκου καινοτομίας το 25% θεωρεί ότι ήταν υπολογίσιμη, ενώ το υπόλοιπο 50% θεωρεί ότι ήταν μέτρια. Για την αύξηση του δείκτη εισοδήματος υπάρχει μια διαφωνία μεταξύ των ερωτηθέντων και συγκεκριμένα το 25% πιστεύει ότι ήταν υπολογίσιμη η συμβολή του πόλου, επίσης ένα 25% πιστεύει ότι ήταν μέτρια και το υπόλοιπο 25% ότι ήταν σημαντική. Αντίθετα όσον αφορά την αύξηση παραγωγικότητας υπάρχει ταύτιση απόψεων. Συγκεκριμένα και το 75% που απάντησαν πιστεύουν ότι ήταν σημαντική η συμβολή του πόλου στην αύξηση παραγωγικότητας. Το ίδιο ακριβώς ισχύει και για την αύξηση του ρυθμού ανάπτυξης του ιδιωτικού προς το δημόσιο κεφάλαιο. Το 50% πιστεύει πως ήταν σημαντική η συμβολή του πόλου. Γράφημα 4 ο : Εκτίμηση συμβολής του Πόλου στην ανάπτυξη Αύξεζε δείκηε ειζοδήμαηορ Καηαπολέμεζε ανεπγίαρ Αύξεζε εξαγωγών αύξεζε ηων πωλήζεων Δεν γνωπίδω/ ΔΑ Πολύ ζεμανηικόρ Σεμανηικόρ Μέηπιορ Υπολογίζιμορ Φαμελόρ αύξεζε επενδύζεων κεθαλαίος Ίδπςζε Επισ. Τεσνοβλαζηών 0 0,1 0,2 0,3 0,4 0,5 0,6 Οι παράγοντες που υπήρξαν σημαντικοί για την επιτυχία του Πόλου καινοτομίας είναι: η καλή συνεργασία είτε αυτή ήταν μεταξύ των επιχειρήσεων και των ερευνητικών ιδρυμάτων, 9

είτε συνεργασία των ερευνητικών ιδρυμάτων μεταξύ τους είτε και με τη Δ.Ε.Η. (75%), οι ενέργειες του πόλου αφορούσαν στη βελτίωση της ποιότητας ζωής των πολιτών στη περιφέρεια της Δυτικής Μακεδονίας και οι τοπικοί φορείς έδειξαν το ενδιαφέρον τους(25%), το υψηλό επίπεδο γνώσης του αντικειμένου από τους περισσότερους που συμμετείχαν στο εγχείρημα (25%) Οι ανασταλτικοί παράγοντες που «φρέναραν» την υλοποίηση όλου του έργου είχαν σχέση με τη χρηματοδότηση. Το 75% πιστεύει ότι η ελλιπής χρηματοδότηση καθώς και η χρηματοδότηση για λάθος σκοπούς ήταν ο κύριος λόγος που δεν ολοκληρώθηκε η συνολική πορεία του πόλου. Ανασταλτικός παράγοντας επίσης ήταν το ότι δεν υπήρχε άμεση συνέχεια του πόλου καθώς και το γεγονός ότι δεν ήταν υποχρεωτική η σύμπραξη μεταξύ των φορέων και των επιχειρήσεων (25%) Η χρηματοδότηση των δράσεων του Πόλου Καινοτομίας θεωρήθηκε ικανοποιητική (50%), το 25% τη θεώρησε μέτρια και το υπόλοιπο 25% ανεπαρκή και πάρα πολύ χαμηλή. Το 50% θεώρησε την γραφειοκρατική οργάνωση των δράσεων δύσκολη και χρονοβόρα, 25% πιστεύει πως ήταν μέτρια και 25% υποστηρίζει πως ήταν ικανοποιητική και εύκολη. Η συνεργασία μεταξύ των φορέων του Πόλου Καινοτομίας θεωρήθηκε ικανοποιητική σε ποσοστό 50% και σε ποσοστό 50% εξαιρετική. Το 75% θεωρεί πως η λειτουργία του Πόλου Καινοτομίας και των δράσεων του, συνέβαλε σε μεγάλο βαθμό στην οικονομική ανάπτυξη της περιφέρειας, αλλά και ότι έθεσε τις βάσεις για μελλοντική ανάπτυξη επενδύσεων. Το 25% έχει αντίθετη άποψη και εκτιμά ότι η συμβολή του Πόλου δεν βοήθησε στην οικονομική ανάπτυξη της περιφέρειας. Στην ερώτηση για το τι θα έπρεπε, στο πλαίσιο του Πόλου Καινοτομίας, να έχει γίνει ώστε να επιτευχθεί σημαντικότερη ώθηση στην οικονομική ανάπτυξη της Περιφέρειας: Το 50% εκτιμά ότι έπρεπε να συνεχισθούν οι δράσεις του Πόλου Καινοτομίας, ώστε να γίνει σοβαρή ερευνητική ανάπτυξη, ενώ θεωρεί επαρκή τη χρηματοδότηση. Αντιθέτως ένα ποσοστό 50% πιστεύει πως, η μεγαλύτερη χρηματοδότηση, η μεγαλύτερη και ουσιαστικότερη συμμετοχή της περιφέρειας και των επιχειρήσεων, αλλά και η καλύτερη διασύνδεση των ενεργειών μεταξύ τους θα μπορούσε να δώσει μεγαλύτερη ώθηση για μελλοντική οικονομική ανάπτυξη. Σύμφωνα με το 25% η συμβολή του Πόλου Καινοτομίας θα ήταν σημαντικότερη αν δεν γινόταν de facto αποδοχή των όρων της Γενικής Γραμματείας Έρευνας και Τεχνολογίας (Γ.Γ.Ε.Τ.), για το πρόγραμμα και αυτό θα είχε ως αποτέλεσμα να υπάρχει μεγαλύτερη ευελιξία. Στην ερώτηση για το τι δεν θα έπρεπε να έχει γίνει ώστε η συμβολή του Πόλου Καινοτομίας να είναι μεγαλύτερη στην οικονομική ανάπτυξη της Περιφέρειας: Το πρόβλημα της χρηματοδότησης θεωρείται από το 25% ότι εμπόδισε να γίνει σημαντικότερη η συμβολή του Πόλου Καινοτομίας και το 25% εκτιμά ότι η μεγάλη χρηματοδότηση των διαχειριστικών δράσεων ήταν αρνητικός παράγοντας. Τέλος, το 25% δεν εξέφρασε καμία άποψη Τέλος, το 50% θεώρησε ενδιαφέρουσα την έρευνα και πρόσθεσε, ότι θα ήταν ακόμη πιο ενδιαφέρον ένα μεγαλύτερο δείγμα φορέων και επιχειρήσεων εντός και εκτός του Πόλου Καινοτομίας, ώστε να γίνει σημαντική επεξεργασία των δεδομένων, αλλά και ενημέρωση των φορέων. Αντιθέτως το 50% αρνήθηκε να σχολιάσει κάτι σχετικά με την έρευνα, απλώς ευχήθηκε «καλή επιτυχία». 6. Σύνοψη- συμπεράσματα Μετά την ανασκόπηση της βιβλιογραφίας και την επεξεργασία των δεδομένων διαπιστώνεται ότι: Η δημιουργία ενός "Περιφερειακού Πόλου Καινοτομίας Δυτικής Μακεδονίας (ΠΠΚΔΜ)" με τη συλλογική προσπάθεια των φορέων έρευνας, τεχνολογίας και επιχειρηματικότητας της περιφέρειας, δημιούργησε μεγάλες προσδοκίες, σε μια περιφέρεια που σταδιακά καταλαμβάνει τις τελευταίες θέσεις κατάταξης σε πολλούς αναπτυξιακούς δείκτες και παράλληλα εμφανίζει το υψηλότερο ποσοστό ανεργίας στην Ελλάδα. Η ίδρυση και λειτουργία του Πόλου δημιούργησε μια σημαντική ευκαιρία για την ώθηση της οικονομικής ανάπτυξης στην Περιφέρεια με τη διάχυση της τεχνολογίας και της καινοτομίας. Τα αποτελέσματα και οι εκτιμήσεις για την απόδοση δείχνουν ότι η υλοποίηση του έργου δεν απέδωσε τα αναμενόμενα, αφού οι θετικές τιμές είναι χαμηλές στην δημιουργία θερμοκοιτίδων επιχειρηματικότητας, στη δημιουργία φυτωρίου νέων ιδεών, στην ανάπτυξη νεανικής επιχειρηματικότητας και στην ίδρυση Τεχνοβλαστών. 10

Η δικτύωση με Τεχνολογικά Πάρκα, Διαμεσολαβητές Καινοτομίας και Ερευνητικά Κέντρα εντός και εκτός Ευρώπης εκτιμάται ως μέτρια Δεν ιδρύθηκαν νέες επιχειρήσεις που να σχετίζονται με τους εναλλακτικούς τρόπους ενέργειας, ούτε υπήρξε αύξηση επενδύσεων κεφαλαίου επιχειρηματικού κινδύνου στο στάδιο εκκίνησης επιχειρήσεων σε επιλεγμένους τεχνολογικούς τομείς. Η αύξηση των πωλήσεων από νέα προϊόντα και υπηρεσίες ήταν μέτρια, στον τομέα των εξαγωγών προϊόντων και υπηρεσιών δεν παρατηρείται καμία σημαντική βελτίωση. Μικρή φαίνεται η συμβολή του Πόλου στην καταπολέμηση της ανεργίας, στην αύξηση αξίας γης στην ευρύτερη περιοχή εγκατάστασης του πάρκου καινοτομίας, στην αύξηση του δείκτη εισοδήματος. Οι παράγοντες που υπήρξαν σημαντικοί για την επιτυχία του Πόλου καινοτομίας είναι: η καλή συνεργασία είτε αυτή ήταν μεταξύ των επιχειρήσεων και των ερευνητικών ιδρυμάτων, είτε συνεργασία των ερευνητικών ιδρυμάτων μεταξύ τους είτε και με τη Δ.Ε.Η., το ενδιαφέρον των θεσμικών φορέων και το υψηλό γνωστικό επίπεδο των εμπλεκομένων φορέων. Οι ανασταλτικοί παράγοντες συνδέονται με τη χρηματοδότηση και τον ορισμένο χρόνο του έργου. Ελλιπής χρηματοδότηση, χαμηλή χρηματοδότηση σε σχέση με το Ευρωπαϊκό επίπεδο χρηματοδότησης ανάλογων ενεργειών, χρηματοδότηση για λάθος σκοπούς, έλλειψη συνέχειας, και εθελοντική σύμπραξη μεταξύ φορέων & επιχειρήσεων. Επίσης η de facto αποδοχή των δεσμευτικών όρων της Γενικής Γραμματείας Έρευνας και Τεχνολογίας (Γ.Γ.Ε.Τ.), σε συνδυασμό με την μικρή εμπλοκή της περιφέρειας στέρησε την δυνατότητα ευελιξίας του προγράμματος του Πόλου Καινοτομίας με αποτέλεσμα την αποθάρρυνση της συμμετοχής περισσότερων επιχειρήσεων και οργανισμών. Η γραφειοκρατική οργάνωση των δράσεων εκτιμήθηκε ότι ήταν δύσκολη και χρονοβόρα, ενώ η συνεργασία μεταξύ των φορέων του Πόλου Καινοτομίας ικανοποιητική. Η λειτουργία του Πόλου Καινοτομίας και των δράσεων του, συνέβαλε στη κατεύθυνση της οικονομικής ανάπτυξης της περιφέρειας, έθεσε τις βάσεις για μελλοντική ανάπτυξη επενδύσεων και έπρεπε να συνεχισθούν οι δράσεις ώστε να επεκταθούν τα αποτελέσματα. Βιβλιογραφία- Πηγές Α. Ελληνόγλωσση Ελληνικό Κέντρο Αναδιανομής Καινοτομίας. Καινοτομία. Έρευνα και Τεχνολογία. Έκδοση τεύχος 45. Νοέμβριος, Δεκέμβριος 2004. Τεύχος 46. Ιανουάριος Φεβρουάριος 2005. Καραγιάννης Η. Μπακούρος Ι., 2010, Καινοτομία Επιχειρηματικότητα, Θεωρία- Πράξη, Θεσσαλονίκη, εκδόσεις Σοφία. Κομνηνός, Ν. Η καινοτόμος περιφέρεια. Το περιφερειακό τεχνολογικό πρόγραμμα Κ. Μακεδονίας. Αθήνα, Εκδόσεις Gutenberg. Μπανιώτη Ιφιγένεια, Μεταπτυχιακή Διπλωματική Εργασία «Καινοτομία & Οικονομική & Περιφερειακή Ανάπτυξη», Τμήμα Οικονομικής & Περιφερειακής Ανάπτυξης, Πάντειο Πανεπιστήμιο. Τεχνική και τεχνολογία. Θεμέλιο στην έκθεση ιδεών (1991). Εκδόσεις Μπαχαράκης. Σεφερτζή Έλενα. Καινοτομία (περιοχές, σύστημα, μεταφορά τεχνολογίας και καινοτομική ανάπτυξη στην Ελλάδα). Πάκος, Θ. Κλαδική Οικονομική Ι : Ανταγωνισμός, Συγκέντρωση και Τεχνολογία. Αθήνα, εκδόσεις Παπαζήση (1992). Πάκος, Θ. Περιφερειακή Ανάπτυξη και Τοπικά Καινοτομικά Συστήματα, Εισήγηση στο πλαίσιο συνεδρίου στη Λευκάδα. Η πράσινη Βίβλος για την καινοτομία. Ευρωπαϊκή Επιτροπή (1995), Λουξεμβούργο. B. Ξενόγλωσση Lazonick William Business organization and the Myth of the Market Economy. C.U.P. 1991. Fagerberg J.,Mowery C.D. edit (2005), Nelson R.R. The Oxford handbook of Innovation OUP. Freeman, C.1979. The determinants of innovation, in Futures, June 205-215 11

Freeman, C.1987.Technology Policy and econometric Performance: Lessons from Japan, London, New York. Printer. Innovation, Organization and Economic Dynamics. Giovanni Dosi (1953). Vernon Ruttan, W. Technology Growth and Development. An Induced Innovation Perspective (2001). 12