isap imerologio A4 2012 kase:isap imerologio A4 2011 11/25/11 12:33 PM Page 1 Εγκρ. Αποφ. 961/71-4284/72-2816/76-293/85-1033/85-2159/97-3175/04-6220/08 Ιδρυτικό Μέλος της Α.Γ.Σ.Σ.Ε. ΜΕΝΑΝΔΡΟΥ 51-4 ος όροφος - Τ.Κ. 104.37 - Αθήνα Τηλ.: 210 52.28.664-210 52.33.865 - Φαξ: 210 52.43.451 www.somsyntaxiouchon-isap.gr e-mail: info@somsyntaxiouchon-isap.gr ημερολόγιο 2012
isap imerologio A4 2012 kase:isap imerologio A4 2011 11/25/11 12:33 PM Page 2 ΜΕΝΑΝΔΡΟΥ 51-4 ος όροφος - Τ.Κ. 104.37 - Αθήνα Τηλ.: 210 52.28.664-210 52.33.865 - Φαξ: 210 52.43.451 www.somsyntaxiouchon-isap.gr e-mail: info@somsyntaxiouchon-isap.gr Εγκρ. Απόφ. 961/71-4284/72-2816/76-293/85-1033/85-2159/97-3175/04-6220/08 Ιδρυτικό μέλος της Α.Γ.Σ.Σ.Ε. το Διοικητικό Συμβούλιο και η Ελεγκτική Επιτροπή του Σωματείου Συνταξιούχων Η.Σ.Α.Π. ΣΑΣ ΕΥΧΟΝΤΑΙ Kαλή Xρονιά με υγεία, ειρήνη και πρόοδο Πρόεδρος Αντιπρόεδρος Γεν. Γραμματέας Aν. Γεν. Γραμματέας Ταμίας Αναπλ. Tαμίας Έφορος Μέλη Ελεκτική Επιτροπή Πρόεδρος Γραμματέας Μέλη Φωτόπουλος Μανώλης Γεωργίου Δημήτρης Ρουσιάς Ευθύμης Zωάκος Bασίλης Αναγνωστόπουλος Γιώργος Xειμώνας Γιάννης Κουλοβασιλοπούλου Φωτεινή Μπονάρος Ηλίας Xαϊντιντόγλου Aνδρέας Kουτσονικόλας Nίκος Ξιαρχογιαννόπουλος Hλίας Γαζής Κώστας Mητροκώτσας Nίκος Γερεντέ Aικατερίνη Kουτσοθόδωρος Nίκος Λασκαρίδης Mενέλαος Φωτο: Γ. ΦΩΤΟΠΟΥΛΟΣ και από το αρχείο του Σωματείου
isap imerologio A4 2012 kase:isap imerologio A4 2011 11/25/11 12:33 PM Page 3 ΣΩΜΑΤΕΙΟ ΣΥΝΤΑΞΙΟΥΧΩΝ Η.Σ.Α.Π. 142 ΧΡΟΝΙΑ ΗΛΕΚΤΡΙΚΟΙ ΣΙΔΗΡΟΔΡΟΜΟΙ ΑΘΗΝΩΝ - ΠΕΙΡΑΙΩΣ Α.Ε. Το φετινό ημερολόγιο είναι αφιερωμένο στα 142 χρόνια της Ιστορίας των ΣΑΠ - ΕΗΣ - ΗΣΑΠ της Εταιρίας της καρδιάς μας που κάποιοι ανιστόρητοι και περαστικοί πολιτικοί την διέλυσαν στο όνομα του δήθεν εκσυγχρονισμού των Αστικών Συγκοινωνιών και σαν ορφανό στις 17 Ιουνίου 2011 το έδωσαν για υιοθεσία. Να είναι όμως σίγουροι ότι για μας ο Ηλεκτρικός δεν πρόκειται να σβήσει από το νου μας και την καρδιά μας ενώ αυτούς σύντομα δεν θα τους θυμάται κανείς γιατί δεν είναι άξιοι ούτε για το χρονοντούλαπο της Ιστορίας.
isap imerologio A4 2012 kase:isap imerologio A4 2011 11/25/11 12:33 PM Page 4 ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΑ 1835-1869 Την περίοδο αυτή η συγκοινωνία ανάμεσα στην Αθήνα και τον Πειραιά γινόταν με άμαξες και υποζύγια καθώς με καμήλες, άλογα, γαϊδουράκια. Η Αθήνα είχε τότε 40.000 κατοίκους και ο Πειραιάς Όσο ο πληθυσμός των δύο αυτών πόλεων μεγάλωνε το συγκοινωνιακό πρόβλημα γινόταν οξύτερο. Η καλύτερη λύση βρισκόταν στην ιδέα σιδηρόδρομος. Η ιστορία του Αστικού Σιδηροδρόμου πέρασε από πολλές θετικές και αρνητικές φάσεις και στάδια υλοποίησης ανάπτυξης και εκσυγχρονισμού. 1835 Πρόταση του Γάλλου Φραγκίσκου Φεράλδ στην Ελληνική Κυβέρνηση για την κατασκευή σιδηροδρόμου μεταξύ Αθήνας και Πειραιά με μονή γραμμή. Το ίδιο έτος ξεκινάει από την Εταιρία Bayern του Βαυαρού Στρογγ η συγκοινωνία Αθήνα - Πειραιά με ιππήλατες άμαξες τα λεγόμενα «Παμφορεία» ή «Πολυφορεία». 1843 Πρόταση του Αλέξανδρου Ραγκαβή για ίδρυση σιδηροδρόμου Αθηνών - Πειραιώς. 1855 Ψηφίζεται νομοσχέδιο του Αλέξανδρου Μαυροκορδάτου για ίδρυση σιδηροδρόμου Αθήνας - Πειραιά που προβλέπει παραχώρηση εκμετάλλευσης από τον ανάδοχο για 55 χρόνια. 1855-1857 Παρατείνεται από 55 σε 75 έτη το δικαίωμα εκμετάλλευσης της γραμμής. Οι γαλλικές Εταιρίες Φρ. Φεράλδ (1857) και Δεκάλ Δελαλορανσύ και Παγκανέλη (1861) κερδίζουν τις δημοπρασίες αλλά στην συνέχεια κηρύσσονται έκπτωτες. Ο επόμενος ανάδοχος Άγγλος Πικέρινγκ (1867) μεταβιβάζει τα δικαιώματά του (1868) σε νέα Αγγλική εταιρία με τίτλο «Ανώνυμη Εταιρία του υπ Αθηνών εις Πειραιά Σιδηροδρόμου». Τα έργα κατασκευής ξεκινούν το Νοέμβριο του 1867 και ολοκληρώνονται το Φεβρουάριο του 1869 υπό τη διεύθυνση του Αντ. Μάτσα με την βοήθεια Άγγλων μηχανικών. Η γραμμή είχε μήκος 8,5 χιλιόμετρα.
isap imerologio A4 2012 kase:isap imerologio A4 2011 11/25/11 12:33 PM Page 5 Ο ΑΤΜΗΛΑΤΟΣ ΣΑΠ 1819-1904 1869 Τα εγκαίνια του Σιδηροδρόμου έγιναν στις 27 Φεβρουαρίου παρουσία της Βασίλισσας Όλγας, του Πρωθυπουργού Θ. Ζαΐμη και του Προέδρου του Δ.Σ. της Εταιρίας Α. Σκουζέ. Πλήθη κόσμου είχαν καταλάβει τους διακοσμημένους σταθμούς, τους σημαιοστολισμένους δρόμους τις εξέδρες που στήθηκαν για τα γύρω από το Θησείο υψώματα για να συμμετέχουν στο σημαντικότερο γεγονός. Η ατμομηχανή με 10 βαγόνια, διένυσε τα 8,5 χιλιόμετρα Θησείο - Πειραιά σε 15 λεπτά. 1869 Η τράπεζα Βιομηχανικής Πίστεως εξαγοράζει τον ΣΑΠ. Η Διοίκηση καταργεί την 3η θέση επιβατών και καθιερώνει χιλιομετρικό τιμολόγιο εισιτηρίων. 1880-1887 Ιδρύεται νέα «Ανώνυμος Εταιρία του απ Αθηνών εις Πειραιά Σιδηροδρόμου» (ΣΑΠ). Στο εργοστάσιο της Εταιρείας κατασκευάζονται τα πρώτα εξάτροχα βαγόνια και αντικαθιστούν τα τετράτροχα που είχαν έρθει από το εξωτερικό. Ολοκληρώνεται η ανέγερση του σταθμού στον Πειραιά και αρχίζουν οι σταθμοί Θησείου, Φαλήρου και Μοσχάτου. Το 1883 εγκαινιάζεται ιπποσιδηρόδρομος της Εταιρίας που συνέδεε τον σταθμό του Πειραιά με το Τελωνείο στο λιμάνι. Το ίδιο έτος επαναχαράζεται η γραμμή στη σημερινή της θέση, στην περιοχή Ν. Φαλήρου. Από Αθήνα για Πειραιά υπήρχε τραίνο κάθε μία ώρα και στα μεσοδιαστήματα για Φάληρο. Μετά το 1884, με την παραλαβή νέου τροχαίου υλικού (5 ατμάμαξες και 9 επιβατάμαξες) πυκνώνουν τα δρομολόγια. Παράλληλα μέχρι το 1887 ο ΣΑΠ εκτελεί έργα εξωραϊσμού και ανάπτυξης του Ν. Φαλήρου και το καθιστά σημαντικό πόλο αναψυχής. 1888 Κατασκευάζεται στο Εργοστάσιο του ΣΑΠ η «Παμμεγίστη» Βασιλική Σιδηροδρομική Άμαξα, προσφορά για τα 25 χρόνια της Βασιλείας του Γεωργίου Α. Η άμαξα αυτή κατασκευασμένη από 4 είδη (αμερικάνικο τικ, ερυθρίξυλο, μαμπλ και καρυόξυλο) σήμερα βρίσκεται σε Μουσείο. 1889 Στις 20/5/1889 με το νόμο ΑΨΞΔ επικυρώνεται σύμβαση μεταξύ του ΣΑΠ και της νεοσυσταθείσας τότε από τον Στ. Ψύχα «Εταιρία Προεκτάσεως του απ Αθηνών εις Πειραιά Σιδηροδρόμου» βάση της οποίας η δεύτερη θα αναλάμβανε το έργο της προέκτασης της γραμμής του ΣΑΠ από το Θησείο μέχρι το Μοναστηράκι και Μοναστηράκι - Ομόνοια μήκος 1.465 μέτρα. Η γραμμή θα κατασκευαζόταν διπλή και η εκμετάλλευση θα γινόταν από την Εταιρία του Ψύχα. 1890-1893 Γίνεται διπλασιασμός της μονής γραμμής Αθήνας - Πειραιά. Την ίδια περίοδο ο Σιδηρόδρομος αποκτά νέο «αυτόματο σύστημα τροχοπέδησης», ενώ κατασκευάζεται στο εργοστάσιο του ΣΑΠ η μεγάλη εξέδρα του Ν. Φαλήρου, που τοποθετείται στην παραλία, μπροστά στο ξενοδοχείο «Μέγα» (ιδιοκτησία ΣΑΠ). Τα έργα της προεκτάσεως, μέσω του ορύγματος στην Αρχαία Αγορά και της σήραγγας υπό την οδό Αθηνάς προχωρούν με γοργούς ρυθμούς και ολοκληρώνονται το 1893. 1895 Εγκαινιάζεται η υπόγεια προέκταση του ΣΑΠ, το πρώτο «μετρό»
isap imerologio A4 2012 kase:isap imerologio A4 2011 11/25/11 12:33 PM Page 6 της Αθήνας μέχρι το σταθμό Ομόνοιας που ήταν σε ανοικτό όρυγμα στη γωνία των οδών Αθηνάς και Λυκούργου. 1896 Ο ΣΑΠ συμμετέχει καθοριστικά στη μεταφορά χιλιάδων επισκεπτών απ όλο τον κόσμο που ήρθαν για να παρακολουθήσουν την πρώτη αναβίωση των Ολυμπιακών Αγώνων στην Αθήνα. 1898-1900 Σύμβαση για συγχώνευση των Εταιριών του ΣΑΠ και του Στ. Ψύχα και αντικατάσταση της ατμοκίνητης έλξης με ηλεκτρική. Το προνόμιο του ΣΑΠ παρατείνεται μέχρι το 1945. 1901-1903 Εκτελούνται έργα υποδομής για τον Ηλεκτρικό Σιδηρόδρομο. Η «Ελληνική Ηλεκτρική Εταιρία» THOM- SON HOUSTON DE LA MEDITERANEE εξασφαλίζει την ηλεκτροδότηση με «τρίτη τροχιά ονομαστικής τάσης 550V συνεχούς ρεύματος και προμηθεύει 20 αυτοκίνητες και 20 ρυμουλκούμενες άμαξες. Κατασκευάζονται εργοστάσια υποστήριξης στον Πειραιά και αμαξοστάσια σε Πειραιά και Θησείο. Προμηθεύονται δύο ηλεκτράμαξες από την THOM- SON HOUSTON. Ο ΣΑΠ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΗΛΕΚΤΡΟΚΙΝΗΣΗ 1904-1925 16-9-1904 Παραδίδεται στην κυκλοφορία η διπλή Ηλεκτροδοτημένη γραμμή Πειραιάς - Ομόνοια. Αρχίζει η κυκλοφορία των ηλεκτρικών συρμών. 1910 Ηλεκτροκίνηση του Τροχιοδρόμου Παραλίας. 1911 Προμήθεια από Goossens δύο «υβριδικών» ηλεκτραμαξών με τις οποίες ξεκινά η εμπορευματική μεταφορά μεταξύ της προκυμαίας Κεντρικού Λιμένος Πειραιώς και της Αθήνας. Τοποθετείται γερανός στον εμπορικό σταθμό του ΣΑΠ στο Θησείο για τη διευκόλυνση των φορτοεκφορτώσεων. 1912 Ο ΣΑΠ στηρίζει το αγωνιζόμενο Έθνος στις στρατιωτικές μεταφορές και παραχωρεί στο κράτος αμαξοστοιχία 10 οχημάτων για χρήση κινητού νοσοκομείου και την αξιοποίηση του ξενοδοχείου «Μέγα» στο Φάληρο για ναυτικό νοσοκομείο. 1914 Προμήθεια 9 οχημάτων του ηλεκτρικού σιδηροδρόμου και 2 του Τραμ της παραλίας. 1915 Εγκαινιάζεται η επέκταση της τροχιοδρομικής γραμμής Παραλίας Πειραιά μέχρι το Βασιλικό Περίπτερο στο Ξαβέρι. 1923 Αποπεράτωση κατασκευής 12 ξύλινων οχημάτων στο Εργοστάσιο του Περαιά. 1924-1925 Αντικατάσταση συστήματος σηματοδότησης και αποκλεισμού με σύγχρονο (φωτοσήματα) από τη SIEMENS - HALSKE για μείωση χρονοαποστάσεων μεταξύ συρμών σε 3 λεπτά. Οι Διοικήσεις όλα αυτά τα χρόνια προσέφεραν στο προσωπικό της Εταιρίας αρκετές παροχές όπως: α) η δημιουργία και λειτουργία Παιδικών Κατασκηνώσεων σε ιδιόκτητες εγκαταστάσεις στην Βαρυμπόμπη για τα παιδιά των εργαζομένων και των συνταξιούχων, β) Παιδικός Σταθμός στο Νέο Φάληρο, γ) Παιδική Λέσχη, δ) Βράβευση αριστούχων μαθητών (παιδιά των εργαζομένων και συνταξιούχων, ε) δημιουργία Τράπεζας Αίματος που στηρίζουν οι εθελοντές αιμοδότες εργαζόμενοι.
isap imerologio A4 2012 kase:isap imerologio A4 2011 11/25/11 12:33 PM Page 7 ΤΟ ΘΗΡΙΟ ΤΗΣ ΚΗΦΙΣΙΑΣ 1882-1938 1882 Ιδρύεται Εταιρία «Σιδηρόδρομοι Αττικής» για την κατασκευή και εκμετάλλευση γραμμής Αθηνών - Λαυρίου με διακλάδωση από Ν. Ηράκλειο προς Κηφισιά, με ατμήλατη έλξη 1883-1885. Μετά τα έργα υποδομής, εγκαινιάζεται πρώτα το τμήμα Αθηνών (Πλ. Αττικής) - Κηφισιάς και μετά το τμήμα Ν. Ηρακλείου - Λαυρίου. Ο σιδηρόδρομος αυτός, λόγω των αγκομαχητών και των πυκνών μαύρων καπνών του, έμεινε γνωστός με το παρατσούκλι «Θηρίο». 1889 Επέκταση της γραμμής του «θηρίου» από την πλατεία Αττικής μέχρι την Ομόνοια (πλατεία Λαυρίου). 1901 Οι «Σιδηρόδρομοι Αττικής» αναλαμβάνουν την εκτέλεση έργων εξωραϊσμού της Κηφσιάς (ηλεκτροφωτισμός, άλσος με εστιατόριο, θέατρο, καφενείο κ.λ.π.). 1910 Οι «Σιδηρόδρομοι Αττικής» εξαγοράζονται από την Ελληνική Ηλεκτρική Εταιρία με στόχο την ηλεκτροκίνηση του Σιδηροδρόμου της Κηφισιάς. 1925-1926 Ιδρύονται δύο Εταιρίες με πρωτοβουλία του Ελληνοαγγλικού Ομιλου «POWER NAD TRACTION FINANCE COM- PANY» και Ελληνικών Τραπεζών. α) ΕΗΣ (Ελληνικοί Ηλεκτρικοί Σιδηρόδρομοι) που αναλαμβάνει την εκμετάλλευση του δικτύου ΣΑΠ, με την υπάρχουσα γραμμή του ηλεκτρικού και σήραγγας με διπλή γραμμή μεταξύ Ομόνοιας και Πλ. Αττικής, για να ενωθεί με το σιδηρόδρομο της Κηφισιάς. β) ΗΕΜ (Ηλεκτρική Εταιρία Μεταφορών), που αναλαμβάνει την εκμετάλλευση δικτύου Τραμ και της γραμμής Κηφισιάς, με υποχρέωση βελτίωσης του δικτύου, ίδρυσης λεωφορειακών γραμμών (αργότερα τρόλεϊ) και διαπλάτυνσης - εκσυγχρονισμού της γραμμής του «Θηρίου». 1931 Κατασκευάζεται από ΗΕΜ η ενωτική γραμμή Αγ. Αναργύρων - Ν. Ηρακλείου. 1937 Συμπληρώνεται η συμφωνία Ελληνικού Δημοσίου και ΗΕΜ με σύμβαση για πλήρες σχέδιο του νέου Ηλεκτρικού Σιδηροδρόμου Αθηνών - Κηφισιάς που προβλέπει: Διπλή γραμμή με ηλεκτροδότηση μέσω επίγειας «τρίτης τροχιάς». Κατασκευή σύμφωνα με την πρακτική προαστιακών σιδηροδρόμων. Χρήση της υπάρχουσας χάραξης του ατμήλατου σιδηροδρόμου. Απαγόρευση ισόπεδων διαβάσεων. 1938 Καταργείται ο ατμήλατος σιδηρόδρομος «Θηρίο της Κηφισιάς». «Μετά μακροχρόνιον νόσον απεβίωσεν χθες ο Σταμάτης, ο γνωστός ανάπηρος της Κηφισιάς. Ο μεταστάς εγεννήθη προ 53 ετών στην Αθήνα. Από τα πρώτα του βήματα έδειξε ο Σταμάτης την κλίσιν του προς την στωϊκήν φιλοσοφίαν. Έσυρε με βαρυθυμία και αδιαφορία τα βήματά του, συνεχώς καπνίζων και σφυρίζων... Μεσόκοπον πλέον, έρημον και χωρίς φίλους, τον ευρήκεν ο ηλεκτρισμός και προ ολίγων ημερών έπεσε ηλεκτρόπληκτος. Αι τελευταίαι του θελήσεις υπήρξαν εν ασθενές σφύριγμα αποδοκιμασίας κατά της ηλεκτροκινήσεως. Αλλά ουδείς τον ήκουσε...». Δεκαεννέα χρόνια αργότερα, ο σιδηρόδρομος θα επιστρέψει στην Κηφισιά, αυτή τη φορά σαν ηλεκτρικός... (Απόσπασμα από χρονογράφημα του Τίτου Μωραϊτίνη, στην Εφημερίδα «Έθνος», 9/9/1938).
isap imerologio A4 2012 kase:isap imerologio A4 2011 11/25/11 12:33 PM Page 8 ΟΙ ΕΗΣ ΚΑΙ ΤΑ ΜΕΓΑΛΑ ΕΡΓΑ ΕΠΕΚΤΑΣΗΣ ΤΟΥ ΔΙΚΤΥΟΥ 1926-1975 1926 Ιδρύονται τον Απρίλιο οι Ελληνικοί Ηλεκτρικοί Σιδηρόδρομοι (ΕΗΣ) κληρονομώντας το συγκοινωνιακό δίκτυο καθώς και το ενεργητικό και παθητικό του ΣΑΠ. Παραλαμβάνονται δύο ακόμη τροχιοδρομικά οχήματα Παραλίας. 1928 Στις 7/1/1928 θεμελιώνεται ο νέος υπόγειος σταθμός στην πλατεία Ομονοίας, που έχει ανασκαφεί για τον σκοπό αυτό ολόκληρη σε βάθος 8 μέτρων. Το ίδιο έτος εγκαινιάζονται το νέο μεγαλοπρεπές μέγαρο του Σταθμού Πειραιά με τον μεγάλο μεταλλικό αψιδωτό θόλο (μικρογραφία του Κεντρικού Σιδηροδρομικού Σταθμού στο Μιλάνο), καθώς και ο σταθμός της Καλλιθέας. 1928-1930 Κατασκευάζεται η σήραγγα για την επέκταση της γραμμής του ηλεκτρικού από την Ομόνοια μέχρι το σταθμό Αττικής του σιδηροδρόμου Κηφισιάς. Στις 21/7/1930 ο Πρωθυπουργός της χώρας Ελ. Βενιζέλος εγκαινιάζει το νέο υπόγειο πολυτελή σταθμό της Ομόνοιας. 1931 Έναρξη εγκατάστασης συστήματος κλεισίματος θυρών των οχημάτων του σιδηροδρόμου με πεπιεσμένο αέρα. 1936 Εγκαινιάζεται στις 20/7/1936 η προαστιακή τροχιοδρομική γραμμή (τραμ) Πειραιά - Περάματος μήκους 10 χλμ. 1937 Πύκνωση των δρομολογίων του αστικού σιδηροδρόμου ανά 5. Κατασκευή στο εργοστάσιο ΕΗΣ 3 τροχιοδρομικών οχημάτων για τη γραμμή Παραλίας με εξοπλισμό SIEMENS. 1938 Παραγγελία στην SIEMENS SCHUCKER- TWERKE για την ανακαίνιση του τροχαίου υλικού και αγορά νέου ηλεκτρικού εξοπλισμού. Το πρόγραμμα αυτά στη συνέχεια αποδυναμώνεται, λόγω των γεγονότων του πολέμου. 1941-1944 Οι ΕΗΣ βοηθούν στον επισιτισμό της Αθήνας καθώς με τις εμπορικές τους αμαξοστοιχίες κουβαλούν εφόδια και τρόφιμα του Ερυθρού Σταυρού στον σταθμό του Θησείου από την ελευθέρα ζώνη του λιμένος Πειραιώς, όπου πλεύριζε το τουρκικό καράβι «Κουρτουλούς» και όσα το διαδέχτηκαν στις ανθρωπιστικές αποστολές τους. Το 1942 εφαρμόζεται στον ηλεκτρικό ενιαία τιμή εισιτηρίου και το 1943 αφομοιώνονται οι θέσεις σε μία. Στις 11/1/1944 βομβαρδίζεται ο Πειραιάς από την Αμερικανική Αεροπορία και καταστρέφονται σχεδόν ολοσχερώς οι εγκαταστάσεις των ΕΗΣ (σταθμός, εργοστάσιο, αμαξοστάσιο, οχήματα κ.λ.π.). Διακόπτεται η λειτουργία των σιδηροδρόμων και των τροχιοδρόμων των ΕΗΣ. Η συγκοινωνία των τραίνων αποκαθίσταται στις 7/2/1944 και αρκετά αργότερα αποκαθίσταται και η τροχιοδρομική συγκοινωνία. 1945 Έναρξη ανοικοδόμησης και επισκευής εγκαταστάσεων και τροχαίου υλικού από τις ζημιές του πολέμου, με υπεράνθρωπες προσπάθειες του προσωπικού στο εργοστάσιο των ΕΗΣ. 1948 Τον Μάρτιο αρχίζει η εκμετάλλευση της νέας σήραγγας καθώς και του σταθμού Βικτώριας. 1949 Στις 30 Ιουνίου αρχίζει η εκμετάλλευση του σταθμού Αττικής από τους ΕΗΣ. 1950 Με σύμβαση παραχωρείται από την ΗΕΜ στους ΕΗΣ το δικαίωμα ολοκλήρωσης των έργων ηλεκτροκίνησης καθώς και εκμετάλλευσης του σιδηροδρόμου Αθήνας - Κηφισιάς. Η σύμβαση κυρώνεται το 1954 και η διάρκεια του προνομίου επεκτείνεται μέχρι 31/12/1975. Γίνεται η πρώτη πρόταση κατασκευής νέου δικτύου υπο-
isap imerologio A4 2012 kase:isap imerologio A4 2011 11/25/11 12:33 PM Page 9 γείου σιδηροδρόμου στο κέντρο της Αθήνας. 1951 Παραλαμβάνεται από τη Δυτ. Γερμανία και κυκλοφορεί στο δίκτυο το νέο υπερσύγχρονο τροχαίο υλικό κατασκευής SIEMENS - MAN, αποτελούμενο από 24 μεταλλικά οχήματα (12 κινητήρια και 12 ιθυντήρια 5ης παραλαβής). 1954 Αρχίζει η εκμετάλλευση του σταθμού Πετραλώνων. 11-6-1955 Αρχίζει η λειτουργία των λεωφορειακών γραμμών των ΕΗΣ Πειραιά - Ζαππείου και Πειραιά - Περάματος. Παραλαμβάνοντα 24 πράσινα λεωφορεία CHAUSSON από τη Γαλλία. 1956 Τον Φεβρουάριο ο ηλεκτρικός φθάνει στα Άνω Πατήσια και τον Μάρτιο στη Νέα Ιωνία. Κατασκευάζεται το αμαξοστάσιο σιδηροδρόμου και λεωφορείων στην πλατεία Ιπποδαμείας. Παραλαμβάνονται 12 ακόμα λεωφορεία CHAUSSON. 1957 Στις 4/3/1957 αρχίζει η εκμετάλλευση του σταθμού Ν. Ηρακλείου. Στις 10 Αυγούστου αρχίζει η εκμετάλλευση του σταθμού Κηφισιάς και στις 1 Σεπτεμβρίου του σταθμού Αμαρουσίου που φτιάχτηκε στην αερογέφυρα πάνω από την οποία περνάει ο ηλεκτρικός χωρίς να διχοτομεί το ωραίο προάστιο. 1958 Παραλαβή 28 νέων (μεταλλικών) οχημάτων του σιδηροδρόμου από την SIEMENS - MAN 6ης παραλαβής. Εγκαίνια του Παιδικού Σταθμού Ν. Φαλήρου. 1960 Καταργείται ο τροχιόδρομος της Παραλίας στον Πειραιά και επεκτείνονται μέχρι τα Λιπάσματα οι λεωφορειακές υπηρεσίες των ΕΗΣ. Οι ΕΗΣ μελετούν τη δημιουργία διακλάδωσης του ηλεκτρικού κατά μήκος της παλαιάς γραμμής Λαυρίου μέχρι το Γέρακα, καθώς επίσης και την επέκτασή του από την Κηφισιά μέχρι τη Νέα Ερυθραία, μέσω της χάραξης της παλαιάς σιδηροδρομικής γραμμής Κηφισιάς - Στροφιλιού - Διονυσίου. Τα σχέδια αυτά ωστόσο δεν υλοποιούνται. Γίνεται η προμήθεια 24 νέων πράσινων λεωφορείων CHAUS- SON για να ενισχύσουν τις λεωφο-ρειακές υπηρεσίες των ΕΗΣ (Ομόνοια - Πειραιάς, Ζάππειο - Πειραιάς, Πειραιάς - Πέραμα, Ξαβέρι - Λιπάσματα). 1961-1962 Εγκαινιάζεται ο σταθμός Αγίου Ελευθέριου. 1962 Παραγγέλλονται ακόμα 24 νέα λεωφορεία CHAUSSON - SAVIEM. 1963 Ολοκληρώνεται η ανέγερση των Κεντρικών Γραφείων των ΕΗΣ στη συμβολή των οδών Αθηνάς - Λυκούργου, κοντά στην Ομόνοια. Εκπονείται από τις Τεχνικές Υπηρεσίες των ΕΗΣ νέα μελέτη για δημιουργία 3 νέων γραμμών μετρό στο Κέντρο της Αθήνας (γραμμή Πατησίων - Συγγρού, γραμμή Περιστερίου - Στ. Λαρίσης - Ομόνοιας - Συντάγματος - Βασ. Σοφίας - Αμπελοκήπων / Χαλανδρίου και γραμμή Λεωφ. Αλεξάνδρας). 1964 Τοποθέτηση για πρώτη φορά αυτόματων πωλητών εισιτηρίων κατά το πρότυπο των ξένων μετρό. 1968 Παραλαβή 9 δίδυμων νέων συρμών από την SIEMENS - MAN (συρμοί 7ης παραλαβής). Η παραλαβή ολοκληρώνεται το 1969. Έναρξη παραλαβής των πρώτων λεωφορείων εκ των 25 παραγγελθέντων στο εργοστάσιο ΒΙΑΜΑΞ τύπου MERCEDES (υπερμείζονος τύπου). 1973 Η Κοινοπραξία DE LEUW CATHER INTERNATIONAL και WILBUR SMITH AND ASSOCIATES εκπονεί ολοκληρωμένη μελέτη για τον προσδιορισμό των οδεύσεων του νέου Μετρό στο κέντρο της Αθήνας. 1975 Στα πλαίσια κυβερνητικής εξαγγελίας μέτρων για την κυκλοφοριακή ανακούφιση και βελτίωση των Δημοσίων Συγκοινωνικών της Αθήνας, ανακοινώνεται ότι θα εξετασθεί η δυνατότητα εκσυγχρονισμού και επέκτασης της γραμμής τραμ Πειραιά - Περάματος προς Σκαραμαγκά - Ελευσίνα.
isap imerologio A4 2012 kase:isap imerologio A4 2011 11/25/11 12:34 PM Page 10 ΟΙ ΗΣΑΠ ΚΑΙ Η ΕΝΤΑΞΗ ΤΟΥΣ ΣΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΜΕΤΡΟ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ 1976-2011 1976 Οι ΕΗΣ κρατικοποιούνται και μετονομάζονται σε «Ηλεκτρικούς Σιδηροδρόμους Αθηνών - Πειραιώς» (ΗΣΑΠ) με τον Ν. 352 - ΦΕΚ Α 147/16.6.1976. 1977 Στις 23 Μαρτίου και από ώρα 12η νυκτερινή σταματά οριστικά η κυκλοφορία του τροχιοδρόμου (τραμ) Πειραιά - Περάματος. Θα ξαναλειτουργήσει μονάχα στις 4 Απριλίου του ίδιου έτους, λόγω της απεργίας των λεωφορείων. Η γραμμή και οι εγκαταστάσεις παραδίδονται σιγά - σιγά στη φθορά. Το θέρος του 1977 ανατίθεται από το Υπουργείο Μεταφορών στην Ελληνογαλλική Κοινοπραξία SOFRETU - SGTE SOGELERG - ΑΔΚ η σύνταξη κατασκευαστικής προμελέτης για το νέο μετρό της Αθήνας. 1978 Οι ΗΣΑΠ εντάσσονται στο σύστημα Αστικών Συγκοινωνιών της Πρωτεύουσας που εποπτεύει ο νεοϊδρυθείς (1977) Οργανισμός Αστικών Συγκοινωνιών (ΟΑΣ, σήμερα ΟΑΣΑ). Αρχίζει η παραλαβή ακυρωτικών και εκδοτικών μηχανημάτων για τα εισιτήρια. 1981 Οι ΗΣΑΠ παραλαμβάνουν 60 νέα λεωφορεία μείζονος τύπους από τον οίκο VOLVO - Σαρακάκη. Παράλληλα συνάπτουν σύμβαση με τη SIEMENS - ΜΑΝ για την προμήθεια 75 νέων σιδηροδρομικών οχημάτων. 1982 Στις 3 Σεπτεμβρίου γίνονται τα εγκαίνια του νέου σταθμού «ΕΙΡΗΝΗ» κοντά στο Ολυμπιακό Στάδιο της Αθήνας για την εξυπηρέτηση των αθλητικών εκδηλώσεων. Την ίδια χρονιά παραλαμβάνονται 24 νέα οχήματα μετρό δανεικά από το δίκτυο του Ανατολικού Βερολίνου (BVB). Ο αριθμός των επιβατών του δικτύου το έτος αυτό ανέρχεται σε 87.267.574.
isap imerologio A4 2012 kase:isap imerologio A4 2011 11/25/11 12:34 PM Page 11 Οι ΗΣΑΠ συνάπτουν σύμβαση με την LEW (Αν. Γερμανίας) για προμήθεια 50 νέων σιδηροδρομικών οχημάτων. 1983 Αρχίζει η παραλαβή των νέων πεντάδυμων συρμών SIEMENS - MAN (8ης παραλαβής) για την αντικατάσταση παλαιότερου τροχαίου υλικού. 1984 Αρχίζει η παραλαβή των νέων τετράδυμων συρμών (9ης παραλαβής) ενώ συνεχίζεται και η παραλαβή των SIEMENS - MAN. Συνάπτεται σύμβαση ανάθεσης στη SIEMENS του εκσυγχρονισμού της σηματοδότησης του δικτύου. Ανατίθεται επίσης στην AMBER η προμήθεια και εγκατάσταση Κέντρου Ελέγχου Κυκλοφορίας των συρμών στην Ομόνοια, που υλοποιείται 2 χρόνια αργότερα. 1985 Ολοκληρώνεται η παραλαβή των 125 νέων οχημάτων. Το νέο τροχαίο υλικό της SIEMENS - MAN (δυτικογερμανικής προέλευσης), που πήρε το παρατσούκλι «Κολούμπια» από το προσωπικό των ΗΣΑΠ. Επιστρέφονται τα 24 δανεικά οχήματα μετρό του Ανατ. Βερολίνου (τα επωνομασθέντα και «καναρίνια» λόγω του χρώματός τους. Αποσύρονται από την κυκλοφορία οι παλαιοί όσο και ιστορικοί ξύλινοι συρμοί (κατασκευής 1904, 1914, 1923). 1986-1988 Εκσυγχρονισμός και αναδιάρθρωση των εγκαταστάσεων τεχνικής υποστήριξης και εναπόθεσης των συρμών στο σταθμό Πειραιά. Συντήρηση, επισκευή και ανακαίνιση 13 σταθμών του δικτύου. Εγκατάσταση νέων υποσταθμών ανόρθωσης για τις ανάγκες της έλξης. 1989 Εγκαίνια δύο νέων σταθμών με σύγχρονα αρχιτεκτονικά και λειτουργικά πρότυπα: 1) Στις 6 Φεβρουαρίου του σταθμού «ΤΑΥΡΟΣ - ΕΛ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ» που διαθέτει ειδικό πάρκινγκ ΙΧ για μετεπιβίβαση στο τραίνο (PARK AND RIDE) και σύρτη αναστροφής συρμών, ο οποίος επέτρεψε στη συνέχεια την δρομολόγηση στις ώρες αιχμής τοπικών τραίνων στη διαδρομή Ταύρος - Α. Πατήσια, που παρουσιάζει την μεγαλύτερη επιβατική κίνηση. 2) Στις 27 Μαρτίου του σταθμού «ΚΑΤ» στην περιοχή Α. Πεύκης-Κ. Κηφισιάς πλησίον του ομώνυμου νοσοκομείου. Και οι δύο σταθμοί είναι προσβάσιμοι για άτομα με ειδικές ανάγκες (ΑΜΕΑ). Εγκατάσταση νέου ακυρωτικού συστήματος εισιτηρίων στους σταθμούς των ΗΣΑΠ. 1991-1993 Αναμόρφωση σταθμού Κηφισιάς. Προσαρμογή σταθμών Καλλιθέας και Μοσχάτου για ΑΜΕΑ (εγκατάσταση ανελκυστήρων). Ίδρυση (το 1991) της Εταιρίας «ΑΤΤΙΚΟ ΜΕΤΡΟ Α.Ε.» για να διευθύνει και να επιβλέπει την κατασκευή των γραμμών 2 και 3 του μετρό της Αθήνας. 1994 Παραλαμβάνονται 50 καινούργια οχήματα (10ης παραλαβής) που συγκροτούν 10 πεντάδυμους συρμούς από την Κοινοπραξία Ελληνικών Ναυπηγείων / ΜΑΝ - AEG / SIEMENS. 1995 Αποσύρονται από την κυκλοφορία οι μεταλλικοί συρμοί πρώτης γενεάς (5ης παραλαβής). 1996-2000 Αντικατάσταση παλαιών χειροκίνητων χειριστηρίων μηχανημάτων με νέα τηλεχειριζόμενα. 2000 Ανανέωση του τροχαίου υλικού με τη σταδιακή παραλαβή 120 νέων οχημάτων 11ης παραλαβής μέχρι τις αρχές του 2004. Άρχισε η σταδιακή παραλαβή. 2000 κατασκευή νέου Κέντρου Ελέγχου Λειτουργίας για την κεντρική επιτήρηση λειτουργίας του συστήματος κατασκευής τεσσάρων νέων υποσταθμών. 2001 Ολοκληρώθηκε η ανάπλαση των σταθμών Πειραιά και Αγίου Ελευθέριου οι οποίοι εγκαινιάσθηκαν στις 27 Σεπτεμβρίου από τον Υπουργό Μεταφορών κ. Χρήστο Βερελή. 2002 Την 1-1-2002 σταματά η λειτουργία της μονάδας των Πράσινων Λεωφορείων. Παραχωρήθηκε ο χώρος του Ταχυδρομείου στον Πειραιά για να στεγασθεί το «Ιστορικό Μουσείο» των ΣΑΠ - ΕΗΣ - ΗΣΑΠ του Σωματείου Συνταξιούχων ΗΣΑΠ.
isap imerologio A4 2012 kase:isap imerologio A4 2011 11/25/11 12:34 PM Page 12 2003 Ολοκληρώθηκαν οι εργασίες κατασκευής του Κέντρου Ελέγχου Κυκλοφορίας στο σταθμό Ειρήνης. 4-11-2003 Εγκαίνια του ανακαινισμένου σταθμού της Καλλιθέας από τον Πρωθυπουργό της Ελλάδος κ. Κώστα Σημίτη. Κάτι ανάλογο είχε να συμβεί από το 1930 όταν ο Ελευθέριος Βενιζέλος εγκανίασε το σταθμό Ομόνοιας. 1-4-2004 Μετά από 45 χρόνια λειτουργίας έκλεισε ο Παιδικός Σταθμός Ν. Φαλήρου. 2004 26 Φεβρουαρίου επίσκεψη του Πρωθυπουργού κ. Κώστα Σημίτη στον Πειραιά στον χώρο όπου γίνονται οι εργασίες για το Μουσείο. 2004 Ολοκληρώθηκε η ανάπλαση 23 σταθμών και η κατασκευή του νέου σταθμού Νερατζιώτισσας μεταξύ των σταθμών Ειρήνης και Αμαρουσίου. 2004 Καθοριστική υπήρξε η συμμετοχή της Α.Ε. ΗΣΑΠ στην επιτυχή διοργάνωση των Ολυμπιακών και Παραολυμπιακών Αγώνων. Λειτούργησε επί 24ώρου βάσεως και μετέφερε απρόσκοπτα περί τα 13 εκατομμύρια επιβάτες κατά το μήνα Αύγουστο. 2004 Δέκα με τόνο πήραν τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς της Πρωτεύουσας «Πρωταθλητής» ο ΗΣΑΠ (Έθνος 16 Αυγούστου 2004). 2005 23 Νοεμβρίου Εγκαινιάστηκε το Μουσείο των ΗΛΕΚΤΡΙ- ΚΩΝ ΣΙΔΗΡΟΔΡΟΜΩΝ (ΣΑΠ - ΕΗΣ - ΗΣΑΠ) του Σωματείου Συνταξιούχων στον Πειραιά. Ολοκληρώθηκε ο εκσυγχρονισμός του συστήματος σηματοδότησης. 2006 7 Δεκεμβρίου 2006 Ο ΗΣΑΠ και τα Σωματεία Εργαζομένων και Συνταξιούχων στο πρόσωπο του συναδέλφου μας Γιάννη Παπαδημητρίου και του Μανώλη Γλέζου σε εκδήλωση που έγινε στο Εργοστάσιο τίμησε τους αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης κατά την περίοδο της Γερμανοϊταλικής Κατοχής 1940-1945. 2007 4-4-2007 Τέθηκε εκτός λειτουργίας το αναλογικό ραδιοδίκτυο UHF. Λειτουργεί μόνο το ψηφιακό σύστημα ραδιοδίκτυο (TETRA) η επέκταση του οποίου ολοκληρώθηκε και καλύπτει πλήρως το δίκτυο και τις σήραγγες. Ολοκληρώθηκαν οι εργασίες αναπαλαίωσης και ανακατασκευής του Αμαξοστασίου Αττικής στο οποίο πρόκειται να μεταφερθούν διάφορα συνεργεία της Διεύθυνσης Έλξης. 2008 Υπογράφτηκε η σύμβαση για την πλήρη ανακαίνιση της υποδομής και επιδομής (στρωτήρες σιδηροτροχιές) της γραμμής. Οι εργασίες συνεχίζονται μέχρι σήμερα. Η ΗΣΑΠ Α.Ε. εγκατέστησε σύστημα κλιματισμού (ψύξης - θέρμανσης) στα σιδηροδρομικά της οχήματα. 1-2-1011 Το Ταμείο Συντάξεων Προσωπικού ΗΣΑΠ εντάχθηκε στο ΙΚΑ - ΤΕΑΜ. 1-10-2008 Ένταξη του ΤΑΠ - ΗΣΑΠ στο ΤΑΥΤΕΚΩ 2009 Λόγω των μέτρων λιτότητας ο ΗΣΑΠ κατάργησε την χριστουγεννιάτικη γιορτή, την βράβευση των αριστούχων μαθητών και τα δώρα στα παιδιά, ένα έθιμο που είχε καθιερωθεί εδώ και πολλές δεκαετίες. 18 υποσταθμοί, 6 νέας τεχνολογίας (έτος κατασκευής 2004) και 12 παλαιάς (1982-1986) καλύπτουν όλες τις απαιτήσεις παροχής ισχύος των σιδηροδρομικών οχημάτων και του κλιματισμού. Μελέτη για την επέκταση της γραμμής ΗΣΑΠ προς Άγιο Στέφανο. Απόφαση για αξιοποίηση των εγκαταλελειμμένων εγκαταστάσεων του Παιδικού Σταθμού στο Ν. Φάληρο. Κατοχυρώθηκε ο διαγωνισμός για την επέκταση του Μουσείου. 3-3-2009 Αλητοσυμμορίες μεταμφιεσμένοι σε «μασκαράδες» έκαψαν 9 βαγόνια και προξένησαν ζημιές στις κτιριακές εγκαταστάσεις στο σταθμό Κηφισιάς. 2011 18-4-2011 Με απόφαση του Δ.Σ. της Εταιρίας παραχωρήθηκαν στο Σωματείο Συνταξιούχων ΗΣΑΠ οι νέοι χώροι επέκτασης του Μουσείου. 170 εργαζόμενοι των ΗΣΑΠ μετατάσσονται ως υπεράριθμοι σε άλλους Οργανισμούς. 17-6-2011 Ο ΗΣΑΠ έπαψε να υπάρχει γιατί απορροφήθηκε από την ΑΜΕΛ σε νέα Εταιρία μαζί με το ΤΡΑΜ, την ΣΤΑΣΥ (Σταθερές Συγκοινωνίες).