ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΤΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΘΑΛΑΣΣΙΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΤΟΥ ΜΕΣΣΗΝΙΑΚΟΥ ΚΟΛΠΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΥΤΙΚΩΝ ΑΚΤΩΝ ΤΟΥ Ν. ΜΕΣΣΗΝΙΑΣ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙ ΕΙΑΣ, ΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΘΑΛΑΣΣΙΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ (ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε.) ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΤΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΘΑΛΑΣΣΙΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΤΟΥ ΜΕΣΣΗΝΙΑΚΟΥ ΚΟΛΠΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΥΤΙΚΩΝ ΑΚΤΩΝ ΤΟΥ Ν. ΜΕΣΣΗΝΙΑΣ Έκθεση 4 ου Έτους Ανάβυσσος, Ιούλιος 2010

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 1 2. ΦΥΣΙΚΕΣ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΙ... 5 2.1. Εισαγωγή...5 2.2. Αποτελέσµατα συζήτηση...5 2.3.Συµπεράσµατα/ Σύνοψη...25 3. ΙΑΛΥΜΕΝΟ ΟΞΥΓΟΝΟ ΚΑΙ ΘΡΕΠΤΙΚΑ ΑΛΑΤΑ... 26 3.1. Εισαγωγή...26 3.2. Μεθοδολογία...26 3.3. Αποτελέσµατα Συζήτηση...27 3.4. Ανακεφαλαίωση...48 3.5. Βιβλιογραφί...49 4. ΦΥΤΟΠΛΑΓΚΤΟ: ΚΑΤΑΝΟΜΕΣ ΧΛΩΡΟΦΥΛΛΗΣ ΚΑΙ ΠΛΗΘΥΣΜΩΝ... 50 4.1 Εισαγωγή...50 4.2. Μεθοδολογία...51 4.3. Aποτελέσµατα - Συζήτηση...51 4.4 Συµπεράσµατα...55 4.5 Βιβλιογραφία...55 5. ΟΛΙΚΟΣ ( ΙΑΛΥΤΟΣ) ΟΡΓΑΝΙΚΟΣ AΝΘΡΑΚΑΣ... 57 5.1 Εισαγωγή...57 5.2 Μεθοδολογία...57 5.3 Αποτελέσµατα Συζήτηση...58 Περιοχή...62 5.4 Βιβλιογραφία...63 6. ΠΕΤΡΕΛΑΪΚΟΙ Υ ΡΟΓΟΝΑΝΘΡΑΚΕΣ ΣΤΟ ΘΑΛΑΣΣΙΝΟ ΝΕΡΟ. 64 6.1. Εισαγωγή...64 6.2. Μεθοδολογία...64 6.3. Αποτελέσµατα Συζήτηση...64 6.4. Συµπεράσµατα...65 6.5. Βιβλιογραφία...65 7. ΜΙΚΡΟΒΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΘΑΛΑΣΣΙΝΟΥ ΝΕΡΟΥ... 66 7.1 Εισαγωγή...66 7.2 Υλικά και µέθοδοι...66 7.3 Αποτελέσµατα-Συζήτηση...67 8. ΑΝΑΚΕΦΑΛΑΙΩΣΗ... 70

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΟΜΑ Α Υπεύθυνη Προγράµµατος Παυλίδου Αλεξάνδρα Επιστηµονικό και τεχνικό προσωπικό Ανδρονή Αφροδίτη Αθηναίος Λεωνίδας Ανθούλα Μαριέτα Αρβανιτάκης Γιώργος Ασηµακοπούλου Γεωργία Γιαγνίση Μαρία ρακοπούλου Παρασκευή Ζέρη Χριστίνα Ηλιάκης Στέλιος Κανελλόπουλος Θεόδωρος Καραγεώργης Άρης Κιόρογλου Σωτήρης Κοντογιάννης Χαρίλαος Κουερίνης Νίκος Κωνσταντινοπούλου Αγγελική Μόρφης Θανάσης Παναγιωτίδης Παναγιώτης Pancucci-Παπαδοπούλου Αντονέλλα Παπαγεωργίου Αλκιβιάδης Παππάς Γεώργιος Πλακίδη Ελβίρα Πυργάκη Χριστίνα Ρεϊζοπούλου Σοφία Ρενιέρης Παναγιώτης Ρουσελάκη Ελένη Σύµπουρα Νοµική Ταξιάρχη Μαρία Χατζηανέστης Ιωάννης Χηµικός Ωκεανογράφος ( ρ) Τεχνολόγος τροφίµων Τεχνολόγος τροφίµων Βιολόγος Ωκεανογράφος Βιολόγος Ωκεανογράφος Περιβαλλοντολόγος Χηµικός Ωκεανογράφος ( ρ) Τεχνολόγος τροφίµων Γεωλόγος Ωκεανογράφος ( ρ) Γεωλόγος Ωκεανογράφος ( ρ) Φυσικός Ωκεανογράφος (MSc) Φυσικός Ωκεανογράφος ( ρ) Τεχνικός Τεχνικός Τεχνικός Βιολόγος Ωκεανογράφος ( ρ) Βιολόγος Ωκεανογράφος ( ρ) Ηλεκτρονικός Τεχνικός Τεχνολόγος τροφίµων Τεχνολόγος τροφίµων Βιολόγος Ωκεανογράφος ( ρ) Ηλεκτρονικός Χηµικός Ωκεανογράφος (MSc) Βιολόγος Ωκεανογράφος ( ρ) Τεχνικός Χηµικός Ωκεανογράφος ( ρ)

Εισαγωγή 1 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Στην παρούσα Έκθεση παρουσιάζονται τα αποτελέσµατα των εργασιών του τέταρτου (4 ου ) έτους (Ιούλιος 2009 Μάιος 2010) του ερευνητικού προγράµµατος «ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΤΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΘΑΛΑΣΣΙΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΤΟΥ ΜΕΣΣΗΝΙΑΚΟΥ ΚΟΛΠΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΥΤΙΚΩΝ ΑΚΤΩΝ ΤΟΥ Ν. ΜΕΣΣΗΝΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟ Ο 2006-2010» το οποίο εκπονείται από το ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΘΑΛΑΣΣΙΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ (ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε.) για λογαριασµό της Νοµαρχιακής Αυτοδιοίκησης Μεσσηνίας, της Τοπικής Ένωσης ήµων και Κοινοτήτων Ν. Μεσσηνίας (ΤΕ Κ Μεσσηνίας) και του ήµου Καλαµάτας σύµφωνα µε τους όρους της σύµβασης που έχει υπογραφεί. Στη διάρκεια του τέταρτου έτους των εργασιών, πραγµατοποιήθηκαν 4 δειγµατοληψίες σε πλέγµα 18 σταθµών το οποίο κάλυπτε τον Μεσσηνιακό κόλπο και τις νότιες και δυτικές ακτές του Ν. Μεσσηνίας οι οποίες ορίζονται από τον κόλπο της Φοινικούντας, τον θαλάσσιο χώρο της Μεθώνης (τον κόλπο και την περιοχή που υπάρχουν δύο µονάδες ιχθυοκαλλιεργειών), την είσοδο στον κόλπο του Ναυαρίνου και µέσα στον κόλπο, καθώς και τον Κυπαρισσιακό κόλπο έως τις εκβολές της Νέδας (Εικ. 1.1.). Οι δειγµατοληψίες πραγµατοποιήθηκαν µε σκάφος θαλάσσιο σκάφος το οποίο παραχώρησε η Πολεµική Αεροπορία. Τα ωκεανογραφικά ταξίδια πραγµατοποιήθηκαν τις ακόλουθες ηµεροµηνίες: 10 ο : 17-18 Ιουλίου 2009 11 ο : 19-21 Νοεµβρίου 2009 12 ο 26-27 Φεβρουαρίου 2010 13 ο 5-8 Μαΐου 2010

Εισαγωγή 2 Εικόνα 1.1. Βυθοµετρικός χάρτης και σταθµοί δειγµατοληψίας στην περιοχή του Μεσσηνιακού κόλπου και των δυτικών ακτών της Μεσσηνίας Οι εργασίες που εκτελέστηκαν κατά τη διάρκεια του τέταρτου έτους ήταν οι εξής: 1. Μέτρηση των φυσικών παραµέτρων στο θαλασσινό νερό. Μετρήθηκαν και καταγράφηκαν σε όλους τους σταθµούς τα φυσικά υδρολογικά χαρακτηριστικά (θερµοκρασία, αλατότητα) του νερού και έγιναν µετρήσεις των θαλασσίων ρευµάτων σε επιλεγµένους σταθµούς. 2. Μετρήσεις διαλυµένου οξυγόνου και θρεπτικών αλάτων στη στήλη του νερού Έγινε προσδιορισµός του διαλυµένου οξυγόνου και των θρεπτικών αλάτων (νιτρωδών, νιτρικών, αµµωνιακών, φωσφορικών και πυριτικών αλάτων) σε δείγµατα θαλασσινού νερού σε όλους τους σταθµούς που ελήφθησαν δείγµατα νερού µε µπουκάλες Niskin, και στις 4 δειγµατοληψίες. 3. Μετρήσεις ολικού οργανικού άνθρακα (TOC) στη στήλη του νερού. Ο ολικός οργανικός άνθρακας (TOC) µετρήθηκε σε όλες τις δειγµατοληψίες και σε όλους τους σταθµούς που ελήφθησαν δείγµατα νερού. Στην παρούσα έκθεση

Εισαγωγή 3 περιλαµβάνονται τα αποτελέσµατα 5 δειγµατοληψιών (Οκτωβρίου 2008 Φεβρουαρίου 2010). 4. Μετρήσεις πετρελαϊκών υδρογονανθράκων στη στήλη του νερού Οι πετρελαϊκοί υδρογονάνθρακες σε όλες τις δειγµατοληψίες µετρήθηκαν σε 3 επιλεγµένους σταθµούς κοντά στις εγκαταστάσεις πετρελαιοειδών και στο αγκυροβόλιο των πλοίων. 6. Μετρήσεις ολικής χλωροφύλλης- α στη στήλη του νερού Ο προσδιορισµός ολικής χλωροφύλλης- α ως δείκτη της φυτοπλαγκτονικής βιοµάζας έγινε σε όλους σταθµούς δειγµατοληψίας που ελήφθησαν δείγµατα νερού και σε κάθε δειγµατοληψία. 7. Μικροβιολογικός Έλεγχος του θαλασσινού νερού Ο µικροβιολογικός έλεγχος του θαλασσινού νερού πραγµατοποιήθηκε κατά τη διάρκεια τριών (3) ξεχωριστών δειγµατοληψιών σε σύνολο 12-20 σταθµών οι οποίοι αφορούν παραλίες του Μεσσηνιακού Κόλπου και των νοτιοδυτικών ακτών του Ν. Μεσσηνίας. Για κάθε δείγµα µετρήθηκαν οι εντερόκοκκοι και η Ε.coli (ο κυριότερος αντιπρόσωπος των κοπρανωδών κολοβακτηριοειδών).

Εισαγωγή 4 Ευχαριστίες Ειλικρινείς ευχαριστίες προς τον ιοικητή 120 ΠΕΑ Μεσσήνης κ. Μιχαήλ Θεοδωράκη για την παραχώρηση του θαλάσσιου σκάφους «Αρχάγγελος». Προς τον Αντισµήναρχο Ελ. Σαββίδη για την άριστη συνεργασία και την πολύτιµη βοήθειά του στη διάρκεια των δειγµατοληψιών. Προς τον Ανθυποσµηναγό Θεοχ. Πλεµαριά για τη βοήθειά του στη διάρκεια των δειγµατοληψιών.

Φυσικές παράµετροι 5 2. ΦΥΣΙΚΕΣ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΙ Ν. Ζαροκανέλλος, Χ. Κοντογιάννης 2.1. Εισαγωγή Στα πλαίσια της ωκεανογραφικής µελέτης του Μεσσηνιακού Κόλπου και των δυτικών ακτών της Μεσσηνίας στο Ιόνιο Πέλαγος από τον Ιούλιο 2009 ως τον Μάιο του 2010 πραγµατοποιήθηκαν 4 ωκεανογραφικοί πλόες. Τα ωκεανογραφικά ταξίδια εκτελέστηκαν στις ακόλουθες ηµεροµηνίες: 17-18 Ιουλίου 2009. 19-21 Νοεµβρίου 2009 26-27 Φεβρουαρίου 2010. 05-08 Μαΐου 2010. Στη διάρκεια του κάθε πλόα έλαβαν χώρα µετρήσεις θερµοκρασίας, αλατότητας και ρευµάτων στη στήλη του θαλάσσιου νερού. Οι µετρήσεις θερµοκρασίας και αλατότητας πραγµατοποιήθηκαν µε χρήση αυτογραφικού οργάνου CTD (Conductivity, Temperature,Depth) µοντέλο SBE-19 σε ένα επιλεγµένο δίκτυο υδρογραφικών σταθµών. Στις ίδιες θέσεις πραγµατοποιήθηκαν και οι µετρήσεις των ρευµάτων µε ακουστικό ρευµατογράφο ADCP (Acoustic Doppler Currents Profiles) µοντέλο RDI, 150 KHz. 2.2. Αποτελέσµατα συζήτηση 2.2.1. Φυσικές Ιδιότητες της υδάτινης στήλης τον Ιούλιο 2009. Τα φυσικά χαρακτηριστικά καθώς και η κυκλοφορία της περιοχής µελέτης µετρήθηκαν σε ένα πλέγµα 14 σταθµών για τον Ιούλιο του 2009 (Εικόνα 2.1). Η συγκεκριµένη κατανοµή των µετρητικών σταθµών επιτρέπει τη γενική απεικόνιση των φυσικών χαρακτηριστικών χωρίς ωστόσο να είναι δυνατόν να διερευνηθούν συγκεκριµένες δοµές δεδοµένου ότι το πλέγµα των σταθµών δειγµατοληψίας δεν είναι πυκνό. Στην Εικόνα 2.2 παρουσιάζονται οι τιµές θερµοκρασίας και αλατότητας που καταγράφηκαν σε όλους τους σταθµούς µέτρησης σε ένα διάγραµµα θερµοκρασίας αλατότητας (T-S). Με τη βοήθεια του T-S διαγράµµατος αποτυπώνονται τα χαρακτηριστικά των θαλασσίων µαζών που επικρατούν στην περιοχή του Μεσσηνιακού Κόλπου και των δυτικών ακτών της Μεσσηνίας. Συνολικά οι θερµοκρασίες που έχουν καταγραφεί για τον Ιούλιο του 2009 καλύπτουν ένα εύρος µεταξύ 14.8 C και 23.9 C. Οι µέγιστες εντοπίζονται στην επιφάνεια στην περιοχή του σταθµού

Φυσικές παράµετροι 6 Μ23 εξωτερικά του Μεσσηνιακού (Σχίζα) και κοντά στο σταθµό Μ16 εσωτερικά. Αντίστοιχα οι τιµές της αλατότητας κυµαίνονται από 38.4 psu µέχρι 38.9 psu. Στην Εικόνα 2.3 παρουσιάζονται οι κατακόρυφες κατανοµές της θερµοκρασίας και αλατότητας για τον µήνα Ιούλιο. Έντονη είναι η παρουσία του εποχικού θερµοκλινούς µέχρι τα ανώτερα 70m της υδάτινης στήλης, του αλοκλινούς µέχρι τα 80m και του πυκνοκλινούς µέχρι τα 60m. Στο κατακόρυφο προφιλ της αλατότητας στον σταθµό Μ23 εντοπίζεται ένα υποεπιφανειακό ελάχιστο ( 38.2 psu) σε βάθος 20m που πιθανόν να οφείλεται στην σταδιακή εξάπλωση του MAW (Modified Atlantic Water) µέσα στο Ιόνιο Πέλαγος. Στις Εικόνες 2.4 2.5 παρουσιάζονται οι επιφανειακές κατανοµές της δυναµικής θερµοκρασίας της αλατότητας και της δυναµικής πυκνότητας για τον Ιουλίου 2009 στα 5m και 20m αντίστοιχα. Στην επιφανειακή κατανοµή της θερµοκρασίας τον Ιούλιο 2009 (Εικ. 2.4) το θερµοκρασιακό εύρος της περιοχής µελέτης ανέρχεται στους 20 C µε 23.4 C, µε τις υψηλότερες τιµές της θερµοκρασίας να εντοπίζονται στις νοτιοδυτικές ακτές της Μεσσηνίας και στα βορειοανατολικά του Μεσσηνιακού κόλπου. Κατά τη θερµή περίοδο του έτους κατά κανόνα παρατηρούνται σε όλη τη Μεσόγειο µεγάλες θερµοκρασιακές διαφορές ανάµεσα σε νερά στο εσωτερικό των κόλπων και σε νερά που επηρεάζονται άµεσα από την ανοικτή θάλασσα όπως στην περίπτωσή µας το Ιόνιο πέλαγος. Τα ψυχρότερα ύδατα παρατηρούνται νοτιοδυτικά στον Μεσσηνιακού Κόλπου και στον Κόλπο της Μεθώνης µε τις ελάχιστες τιµές να κυµαίνονται µεταξύ των 20.5 C µε 21 C. Στην κατανοµή της επιφανειακής αλατότητας τον Ιούλιο 2009 (Εικ. 2.4) παρατηρούµε την εµφάνιση σαφώς µεγαλύτερων τιµών στο εσωτερικό του Μεσσηνιακού (µέχρι 38.7 psu) και ειδικότερα στα νότια και βορειοδυτικά, ενώ οι χαµηλές τιµές (38.45 psu) εντοπίζονται στην πλευρά του Ιονίου κοντά στον σταθµό Μ23. Στην επιφανειακή κατανοµή της δυναµικής πυκνότητας οι χαµηλότερες τιµές εντοπίζονται στην νότια πλευρά της νήσου Σχίζα και εσωτερικά του κόλπου στα ανατολικά µε τις τιµές του να κυµαίνονται µεταξύ 26.7 kg/m 3 και 26.9 kg/m 3. Οι υψηλότερες τιµές παρατηρούνται στην περιοχή της Μεθώνης µε την δυναµική πυκνότητα να ανέρχεται στα 27.6 kg/m 3. Στην οριζόντια κατανοµή των 20m οι υψηλές τιµές της θερµοκρασίας (21.2 C) παρατηρούνται στα βόρεια και βορειανατολικά του Μεσσηνιακού Κόλπου, ενώ οι χαµηλές (17.3 C) εντοπίζονται νότια και ανοικτά της Νήσου Σχίζα.

Φυσικές παράµετροι 7 Στην οριζόντια κατανοµή της αλατότητας και της δυναµικής πυκνότητας των 20m τα λιγότερο αλµυρά και πυκνά ύδατα (38.55 psu και 27.5 kg/m 3 ) απαντώνται σε ένα µικρό τµήµα των ανατολικών ακτών του Μεσσηνιακού Κόλπου και πιθανόν αυτό να οφείλεται στην τοπική τροφοδοσία της περιοχής µε γλυκό νερό υπόγειας προέλευσης. Στα νότια του Μεσσηνιακού Κόλπου εντοπίζονται τα αλµυρά και πιο πυκνά ύδατα της περιοχής µελέτης µε την αλατότητα να αγγίζει τα 38.8 psu και την πυκνότητα τα 28.5 kg/m 3. Εικόνα 2.1 Σταθµοί δειγµατοληψίας στην περιοχή του Μεσσηνιακού Κόλπου και των δυτικών ακτών της Μεσσηνίας, Ιούλιος 2009.

Φυσικές παράµετροι 8 Εικόνα 2.2: ιάγραµµα Τ-S (δεξιά) στους σταθµούς δειγµατοληψίας κατά τον Ιούλιος 2009 (αριστερά). Εικόνα 2.3: Κατακόρυφα Προφίλ υν. Θερµοκρασίας ( C), Αλατότητας (psu) και υν. Πυκνότητας (kg/m 3 ).

Φυσικές παράµετροι 9 Εικόνα 2.4: Οριζόντιες κατανοµές της υν. Θερµοκρασίας ( C), της Αλατότητας (psu) και της υν.πυκνότητας (kg/m 3 ) στα 5m για τον Ιούλιο 2009. Εικόνα 2.5: Οριζόντιες κατανοµές της υν. Θερµοκρασίας ( C), της Αλατότητας (psu) και της υν.πυκνότητας (kg/m 3 ) στα 20m για τον Ιούλιο 2009.

Φυσικές παράµετροι 10 2.2.2. Μετρήσεις θαλασσίων ρευµάτων τον Ιούλιο του 2009 Στις Εικόνες 2.6 2.7 παρουσιάζονται οι µετρήσεις των θαλασσίων ρευµάτων τον Ιούλιο του 2009 στο βάθος των 5 µέτρων και 20m που ελήφθησαν σαν αντιπροσωπευτικά για την επιφανειακή δοµή της κυκλοφορίας. Εικόνα 2.6: Μετρήσεις ρευµάτων σε βάθος 5m τον Ιούλιο του 2009. Εικόνα 2.7: Μετρήσεις ρευµάτων σε βάθος 20m τον Ιούλιο του 2009. Στις µετρήσεις του Ιουλίου 2009 καταγράφηκαν τιµές από 2.2 cm/sec µέχρι 34.3 cm/sec για τα ανώτερα 5m της υδάτινης στήλης. Αντίστοιχα στα 20m οι τιµές κυµαίνονται

Φυσικές παράµετροι 11 µεταξύ 2 cm/sec και 24 cm/sec, µε τις µεγαλύτερες τιµές να απαντώνται στο δυτικό µέρος της εισόδου όπου ουσιαστικά υπάρχουν ισχυρές εκροές της ανοικτής θάλασσας. Στο εσωτερικό και παράκτιο τµήµα του Μεσσηνιακού Κόλπου δεν προκύπτει σαφής εικόνα για την κυκλοφορία η οποία είναι µάλλον ακανόνιστη και τα ρεύµατα σε γενικές γραµµές ασθενή. 2.2.3. Κατάσταση των φυσικών ιδιοτήτων της υδάτινης στήλης τον Νοέµβριο του 2009. Για τον µήνα Νοέµβριο του 2009 τα φυσικά χαρακτηριστικά καθώς και η κυκλοφορία της περιοχής µελέτης µετρήθηκαν σε ένα πλέγµα 17 σταθµών (Εικόνα 2.8). Στο διάγραµµα θερµοκρασίας αλατότητας (T-S) απεικονίζονται οι τιµές θερµοκρασίας και αλατότητας που καταγράφηκαν σε όλους τους σταθµούς της περιοχής µελέτης (Εικόνα 2.9). Με το θερµοκρασιακό εύρος για τον Νοέµβριο 2009 να κυµαίνεται µεταξύ των 14.85 C και 20.75 C και της αλατότητας από 38.1 psu µέχρι 38.96 psu, µε τις µεγαλύτερες τιµές αλατότητας να εµφανίζονται στα βαθεία σε αντίθεση µε τις µεγάλες τιµές αλατότητας στο εσωτερικό του κόλπου τον Ιούλιο. Τα κατακόρυφα προφίλ της δυναµικής θερµοκρασίας, της αλατότητας και της δυναµικής πυκνότητας για τον µήνα Νοέµβριο απεικονίζονται στην Εικόνα 2.10. Παρατηρούµε ότι το θερµοκλινές εξακολουθεί να διατηρείται µέχρι τα ανώτερα 70m της υδάτινης στήλης, το αλοκλινές µέχρι τα 60m και το πυκνοκλινές µέχρι τα 60m. Ωστόσο έχουν αρχίσει να γίνονται εµφανή τα πρώτα σηµάδια εξασθένησης του θερµοκλινούς. Επίσης η παρουσία του MAW σε βάθος 20m έχει σταµατήσει να είναι ευδιάκριτη λόγω της σταδιακής κατακόρυφης ανάµειξης που έχει ξεκινήσει να λαµβάνει χώρα. Οι επιφανειακές κατανοµές της δυναµικής θερµοκρασίας της αλατότητας και της δυναµικής πυκνότητας για τον Νοέµβριο του 2009 στα 5m και 20m παρουσιάζονται στις Εικόνες 2.11-2.12. Οι υψηλές τιµές της δυναµικής θερµοκρασίας (20.5 C), της αλατότητας (38.65 psu) αλλά και της δυναµικής πυκνότητας (27.5 kg/m 3 ) στα 5m παρατηρούνται στα νότια του Μεσσηνιακού Κόλπου. Από την άλλη µεριά, οι ελάχιστες τιµές και των 3 παραµέτρων (δυναµική θερµοκρασία 19.7 C, αλατότητα 38.1 psu και δυναµική πυκνότητα 27.4 kg/m 3 ) απαντώνται στα νοτιοανατολικά του Κυπαρισσιακού Κόλπου λόγω των εκροών κρύων και υφάλµυρων υδάτων του ποταµού Νέδα. Παρόµοια είναι η κατάσταση στις οριζόντιες κατανοµές των 20m µε τις υψηλές τιµές και αντίστοιχα τις χαµηλές τιµές να εντοπίζονται στις ίδιες θέσεις.

Φυσικές παράµετροι 12 Εικόνα 2.8 Σταθµοί δειγµατοληψίας στην περιοχή του Μεσσηνιακού Κόλπου και των δυτικών ακτών της Μεσσηνίας, Νοέµβριος 2009. Εικόνα 2.9: ιάγραµµα Τ-S (δεξιά) στους σταθµούς δειγµατοληψίας κατά τον Νοέµβριο 2009 (αριστερά).

Φυσικές παράµετροι 13 Εικόνα 2.2.3.3: Κατακόρυφα Προφίλ υν. Θερµοκρασίας ( C), Αλατότητας (psu) και υν. Εικόνα 2.10: Κατακόρυφα Προφίλ υν. Θερµοκρασίας ( C), Αλατότητας (psu) και υν. Πυκνότητας (kg/m 3 ). Εικόνα 2.11: Οριζόντιες κατανοµές της υν. Θερµοκρασίας ( C), της Αλατότητας (psu) και της υν.πυκνότητας (kg/m 3 ) στα 5m για τον Ιούλιο 2009.

Φυσικές παράµετροι 14 Εικόνα 2.12: Οριζόντιες κατανοµές της υν. Θερµοκρασίας ( C), της Αλατότητας (psu) και της υν.πυκνότητας (kg/m 3 ) στα 20m για τον Ιούλιο 2009. 2.2.4. Μετρήσεις θαλασσίων ρευµάτων το Νοέµβριο 2009 Οι µετρήσεις των θαλασσίων ρευµάτων τον Νοέµβριο του 2009 σε βάθος 5m και 20m που ελήφθησαν αντιπροσωπευτικά για την επιφανειακή δοµή της κυκλοφορίας απεικονίζονται στις Εικόνες 2.13 2.14. Στις µετρήσεις του Νοεµβρίου του 2009 καταγράφηκαν τιµές από 2 cm/sec µέχρι 23.4 cm/sec τόσο στα 5m όσο και στα 20m. Με τις µεγαλύτερες ταχύτητες να εντοπίζονται στο δυτικό µέρος της εισόδου (όπου αλληλεπιδρά το Ιόνιο Πέλαγος µε τον Μεσσηνιακό Κόλπο, σταθµός Μ06, Κορώνη) και ανοικτά της Πύλου (σταθµός Μ30). Στο εσωτερικό τµήµα του Μεσσηνιακού Κόλπου η κυκλοφορία και τα ρεύµατα είναι ασθενή, µε τις ταχύτητες των ρευµάτων να µην ξεπερνούν τα 5cm/sec.

Φυσικές παράµετροι 15 Εικόνα 2.13: Μετρήσεις ρευµάτων σε βάθος 5m το Νοέµβριο του 2009. Εικόνα 2.14: Μετρήσεις ρευµάτων σε βάθος 20m το Νοέµβριο του 2009.

Φυσικές παράµετροι 16 2.2.5. Κατάσταση των φυσικών ιδιοτήτων της υδάτινης στήλης τον Φεβρουάριο του 2010. Η κυκλοφορία της περιοχής όσο και τα φυσικά χαρακτηριστικά του Μεσσηνιακού Κόλπου µετρήθηκαν σε ένα πλέγµα 10 σταθµών για τον Φεβρουάριο του 2010 (Εικόνα 2.15). Στο διάγραµµα θερµοκρασίας αλατότητας (T-S) απεικονίζονται όλες οι τιµές της θερµοκρασίας και της αλατότητας (Εικόνα 2.16), µε το εύρος της θερµοκρασίας να είναι µεταξύ των 14.8 C και 16.3 C. Μικρό εύρος τιµών έχει τόσο η αλατότητα (38.50 psu µε 39.01 psu) όσο και η δυναµική πυκνότητα (28.5 kg/m 3 µε 29 kg/m 3 ). Αυτό οφείλεται στην πλήρη οµογενοποίηση που υφίσταται η υδάτινη στήλη κατά την διάρκεια του χειµώνα (Εικόνα 2.17). Επίσης δεν φαίνονται χαµηλές επιφανειακές αλατότητες στο εσωτερικό του Κόλπου από υφάλµυρα ύδατα στην περιοχή της Στούπας. Στην επιφανειακή κατανοµή της θερµοκρασίας για τον Φεβρουάριο του 2010 (Εικ. 2.18) το θερµοκρασιακό εύρος της περιοχής µελέτης κυµαίνεται µεταξύ των 15.8 C µε 16.2 C. Οι υψηλότερες τιµές της θερµοκρασίας εντοπίζονται στις ανατολικές ακτές του Μεσσηνιακού κόλπου, ενώ οι χαµηλές απαντώνται (15.8 C) στις δυτικές ακτές. Στις ίδιες περιοχές παρατηρούνται τα µέγιστα και τα ελάχιστα της αλατότητας (38.55 psu και 38.75 psu) και της δυναµικής πυκνότητας (28.55 kg/m 3 28.65 kg/m 3 ). Στην οριζόντια κατανοµή των 20m στον σταθµό Μ11 εντοπίζονται χαµηλές τιµές της δυναµικής θερµοκρασίας (15.92 C), της αλατότητας (38.66 psu) και της δυναµικής πυκνότητας (28.61 kg/m 3 ). Ο σταθµός Μ11 επηρεάζεται από τον σταθµό Μ13 στον οποίο παρατηρούνται γλύκα και λιγότερο θερµά νερά λόγω των χερσαίων απορροών που προέρχονται από την περιοχή του Ρυζόµυλου. Επίσης ο Μ11 σταθµός στα 5m έχει µικρότερη αλατότητα από τον Μ13.

Φυσικές παράµετροι 17 Εικόνα 2.15: Σταθµοί δειγµατοληψίας στην περιοχή του Μεσσηνιακού Κόλπου και των δυτικών ακτών της Μεσσηνίας, Φεβρουάριος 2010. Εικόνα 2.16: ιάγραµµα Τ-S (δεξιά) στους σταθµούς δειγµατοληψίας κατά τον Φεβρουάριο 2010

Φυσικές παράµετροι 18 Εικόνα 2.17: Κατακόρυφα Προφίλ υν. Θερµοκρασίας ( C), Αλατότητας (psu) και υν. Πυκνότητας (kg/m 3 ). Εικόνα 2.18: Οριζόντιες κατανοµές της υν. Θερµοκρασίας ( C), της Αλατότητας (psu) και της υν.πυκνότητας (kg/m 3 ) στα 5m για τον Φεβρουάριο 2010.

Φυσικές παράµετροι 19 Εικόνα 2.19: Οριζόντιες κατανοµές της υν. Θερµοκρασίας ( C), της Αλατότητας (psu) και της υν.πυκνότητας (kg/m 3 ) στα 20m για το Φεβρουάριο 2010. 2.2.6. Μετρήσεις θαλασσίων ρευµάτων το Φεβρουάριο 2010 Στις Εικόνες 2.20 2.21 απεικονίζονται οι µετρήσεις των θαλασσίων ρευµάτων που ελήφθησαν κατά την διάρκεια του πλόα που πραγµατοποιήθηκε τον Φεβρουάριο 2010 σε βάθος 5m και 20m αντίστοιχα για την µελέτης της επιφανειακής δοµής της κυκλοφορίας. Με τις τιµές των ρευµάτων να κυµαίνονται από 2 cm/sec µέχρι 13 cm/sec στα 5m και από 2 cm/sec µέχρι 8 cm/sec για τα 20m. Οι µεγαλύτερες ταχύτητες εντοπίζονται βορειοανατολικά του Μεσσηνιακού Κόλπου ωστόσο η κυκλοφορία και τα ρεύµατα παραµένουν ασθενή.

Φυσικές παράµετροι 20 Εικόνα 2.20: Μετρήσεις ρευµάτων σε βάθος 5m το Φεβρουάριο του 2010 Εικόνα 2.21: Μετρήσεις ρευµάτων σε βάθος 20m το Φεβρουάριο του 2010 2.2.7. Κατάσταση των φυσικών ιδιοτήτων της υδάτινης στήλης τον Μάϊο του 2010. Τα φυσικά χαρακτηριστικά καθώς και η κυκλοφορία της περιοχής µελέτης για τον µήνα Μάϊο του 2010 µετρήθηκαν σε ένα πλέγµα 11 σταθµών (Εικόνα 2.22). Στην Εικόνα 2.23 απεικονίζονται οι τιµές θερµοκρασίας και αλατότητας που καταγράφηκαν σε όλους τους σταθµούς µέτρησης σε ένα διάγραµµα θερµοκρασίας αλατότητας (T-S). Οι δυναµικές θερµοκρασίες για τον Μάϊο του 2010 κυµαίνονται µεταξύ των 15.5 C και 22.5 C και της αλατότητας από 38.5 psu µε 39.2 psu (σταθµός Μ06). Στην

Φυσικές παράµετροι 21 Εικόνα 2.24 παρουσιάζονται τα κατακόρυφα προφίλ της δυναµικής θερµοκρασίας, της αλατότητας και της δυναµικής πυκνότητας για τον µήνα Μάιο. Παρατηρούµε ότι το θερµοκλινές έχει δηµιουργηθεί και υφίσταται µέχρι τα ανώτερα 70m της υδάτινης στήλης, το αλοκλινές µέχρι τα 60m και αντίστοιχα και το πυκνοκλινές. Επίσης είναι πλέον ευδιάκριτη η παρουσία του MAW σε βάθος 20m το οποίο γίνεται αντιληπτό από το υποεπιφανειακό ελάχιστο της αλατότητας. Στις Εικόνες 2.25-2.26 παρουσιάζονται οι επιφανειακές κατανοµές της δυναµικής θερµοκρασίας της αλατότητας και της δυναµικής πυκνότητας 5m και 20m αντίστοιχα. Στα 5m οι υψηλές τιµές της δυναµικής θερµοκρασίας απαντώνται σχεδόν σε όλο τον Μεσσηνιακό κόλπο (19.2 C µε 19.7 C) µε εξαίρεση το βορειοανατολικό τµήµα του κόλπου όπου συναντάµε ψυχρά ύδατα (16.2 C) χαµηλής αλατότητας (38.75 psu) αυτό πιθανόν να οφείλεται σε ποτάµια εκβολή. Ωστόσο χαµηλές τιµές θερµοκρασίας εντοπίζονται στα δυτικά παράλια της νησίδας Σφακτηρίας. Στην οριζόντια κατανοµή της αλατότητας οι µέγιστές τιµές παρατηρούνται στα ανατολικά παράλια του Μεσσηνιακού Κόλπου (38.95 psu, Σταθµός Μ16), ενώ οι ελάχιστες στον Κόλπο της Πύλου. Παρόµοια είναι η κατάσταση για την δυναµική πυκνότητα. Στα 20m παρατηρούµε ότι θερµά και λιγότερα αλµυρά νερά εισέρχονται στον Μεσσηνιακό Κόλπο, και σταδιακά εξαπλώνονται στην ευρύτερη περιοχή µελέτης. Εικόνα 2.22: Σταθµοί δειγµατοληψίας στην περιοχή του Μεσσηνιακού Κόλπου και των δυτικών ακτών της Μεσσηνίας, Μάιος 2010

Φυσικές παράµετροι 22 Εικόνα 2.23: ιάγραµµα Τ-S (δεξιά) στους σταθµούς δειγµατοληψίας κατά τον Νοέµβριο 2009 (αριστερά). Εικόνα 2.24: Κατακόρυφα Προφίλ υν. Θερµοκρασίας ( C), Αλατότητας (psu) και υν. Πυκνότητας (kg/m 3 ).

Φυσικές παράµετροι 23 Εικόνα 2.25: Οριζόντιες κατανοµές της υν. Θερµοκρασίας ( C), της Αλατότητας (psu) και της υν.πυκνότητας (kg/m 3 ) στα 5m για τον Μάιο 2010. Εικόνα 2.26: Οριζόντιες κατανοµές της υν. Θερµοκρασίας ( C), της Αλατότητας (psu) και της υν.πυκνότητας (kg/m 3 ) στα 20m για τον Μάιο 2010.

Φυσικές παράµετροι 24 2.2.8. Μετρήσεις θαλασσίων ρευµάτων Οι µετρήσεις των θαλασσίων ρευµάτων για τον Μάιο 2010 σε βάθος 5m και 20m απεικονίζονται στις Εικόνες 2.27 2.28. Στα 5m οι τιµές που καταγράφηκαν κυµαίνονται από 5 cm/sec µέχρι 20 cm/sec. Αντίστοιχα στα 20m η ένταση των ρευµάτων έχει εύρος από 2 cm/sec µέχρι 12 cm/sec. Οι µεγαλύτερες ταχύτητες των ρευµάτων παρατηρούνται στα βορειοδυτικά και νότιο-νοτιοανατολικά του Μεσσηνιακού Κόλπου τόσο στα 5m όσο και στα 20m. Εικόνα 2.27: Μετρήσεις ρευµάτων σε βάθος 5m το Μάιο 2010 Εικόνα 2.28: Μετρήσεις ρευµάτων σε βάθος 20m το Μάιο 2010

Φυσικές παράµετροι 25 2.3.Συµπεράσµατα/ Σύνοψη Η περιοχή µελέτης αποτελεί τυπικό παράδειγµα παράκτιας περιοχής. Η εικόνα από τον νέο κύκλο µετρήσεων επιβεβαιώνει τα ίδια ποιοτικά χαρακτηριστικά µε τις προηγούµενες τεχνικές εκθέσεις. Η αποτύπωση της θερµοκρασίας στην περιοχή µελέτης αντανακλά καθαρά την άµεση εξάρτησή της από τις ατµοσφαιρικές συνθήκες. Η απόκριση γίνεται εντονότερα αντιληπτή στις ρηχές περιοχές. Το θερµοκλινές εντοπίζεται στα ανώτερα 80m της υδάτινης στήλης τον Ιούλιο 2009, τον Νοέµβριο 2009 και τον Μάιο 2010 H επιφανειακή αλατότητα επηρεάζεται άµεσα από την εποχική διακύµανση της ποσότητας του γλυκού νερού που απορρέει στο θαλάσσιο χώρο είτε µε τη µορφή επιφανειακής απορροής (ποτάµια, χείµαροι) είτε µε τη µορφή υποθαλάσσιων αναβλύσεων (περιοχή Στούπας, ιρού) αλλά και από τη γενικότερη θαλάσσια κυκλοφορία. Στα βαθιά στρώµατα αλλά και στην ανοικτή θάλασσα η θερµοκρασία και η αλατότητα µεταβάλλεται κυρίως από τις κατανοµές των θαλασσίων µαζών στο Ιόνιο Πέλαγος. Ύδατα ατλαντικής προέλευσης ανιχνεύονται πιθανότατα στον Μεσσηνιακό κόλπο και κυρίως την περίοδο του καλοκαιριού όπου εντοπίζονται οπό το υποεπιφανειακό ελάχιστο της αλατότητας. Η επιφανειακή κυκλοφορία του νερού στον Μεσσηνιακό κόλπο έχει µεγάλη διακύµανση από περίοδο σε περίοδο. Οι µεγαλύτερες ταχύτητες ( 20-30 cm/sec) εµφανίζονται στο ακρωτήρι Ακρίτας. Στο εσωτερικό του Μεσσηνιακού Κόλπου οι ταχύτητες είναι σηµαντικά µικρότερες ( 5-14 cm/sec) αλλά θεωρούνται ικανοποιητικές για την ανανέωση των νερών του.

ιαλυµένο Οξυγόνο και Θρεπτικά άλατα 26 3. ΙΑΛΥΜΕΝΟ ΟΞΥΓΟΝΟ ΚΑΙ ΘΡΕΠΤΙΚΑ ΑΛΑΤΑ Α. Παυλίδου, Ε. Ρουσελάκη, Ι. Γεωργακάκης, Μ. Ανθούλα και Π. Ζαχιώτη 3.1. Εισαγωγή Στο κεφάλαιο αυτό θα παρουσιαστούν τα αποτελέσµατα των µετρήσεων του διαλυµένου οξυγόνου και των θρεπτικών αλάτων από 4 δειγµατοληψίες οι οποίες τον Ιούλιο, Νοέµβριο 2009, Φεβρουάριο και Μάιο 2010 και θα µελετηθούν οι κατανοµές τους, οι οποίες σε συνδυασµό µε τα φυσικά και βιολογικά χαρακτηριστικά και τις πιέσεις στη µελετούµενη περιοχή θα µας δώσουν την εικόνα για την ποιότητα του θαλάσσιου οικοσυστήµατος του Μεσσηνιακού κόλπου και των δυτικών ακτών του νοµού Μεσσηνίας. 3.2. Μεθοδολογία είγµατα για αναλύσεις διαλυµένου οξυγόνου και θρεπτικών αλάτων ελήφθησαν από τέσερις (4) δειγµατοληψίες σε πλέγµα 14 σταθµών τον Ιούλιο 2009, 18 σταθµών τον Νοέµβριο 2009 και 10 σταθµών (λόγο άσχηµων καιρικών συνθηκών) τον Φεβρουάριο και Μάιο 2010 ( χάρτη 3.1). Τα δείγµατα του θαλασσινού νερού συλλέχθηκαν µε φιάλες Niskin προσαρµοσµένες, µε σκάφος το οποιο παραχωρήθηκε από την πολεµική αεροπορία. Το διαλυµένο οξυγόνο προσδιορίστηκε πάνω στο σκάφος, αµέσως µετά τη δειγµατοληψία (Riley, 1975), µε τη µέθοδο Winkler τροποποιηµένη από τον Carpenter (Carpenter, 1965). Τα δείγµατα για την ανάλυση θρεπτικών αλάτων ελήφθησαν σε φιαλίδια από πολυπροπυλένιο, προκατεργασµένα µε διάλυµα HCl και καταψύχθηκαν έως την ανάλυση τους στο βιογεωχηµικό εργαστήριο του ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε. Οι αναλύσεις για τον προσδιορισµό των θρεπτικών αλάτων έγιναν στη διαπιστευµένη κατά ISO 17025 εργαστηριακή µονάδα θρεπτικών αλάτων του βιογεωχηµικού εργαστηρίου του ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε. Τα πυριτικά, νιτρώδη και νιτρικά άλατα προσδιορίστηκαν µε αυτόµατο αναλυτή θρεπτικών αλάτων BRAN + LUEBBE autoanalyzer III, σύµφωνα µε πρότυπες µεθόδους (Mullin & Rilley, 1955 για τα πυριτικά, Stickland & Parsons, 1968 για νιτρώδη νιτρικά). Τα αµµωνιακά και φωσφορικά άλατα προσδιορίστηκαν σε φασµατοφωτόµετρο Perkin-Elmer UV/VIS (Lambda 20), σύµφωνα µε πρότυπες µεθόδους ανάλυσης (Κoroleff, 1970 για τ αµµωνιακά και Murphy & Riley, 1962 για τα φωσφορικά).

ιαλυµένο Οξυγόνο και Θρεπτικά άλατα 27 37.4 37.3 M36 M35 37.2 37.1 37.0 36.9 M31 M30 M13 M11 M22 M17 M16 36.8 M26 M25 M24 M6 M4 M2 36.7 M23 36.6 36.5 21.5 21.6 21.7 21.8 21.9 22 22.1 22.2 22.3 22.4 22.5 Χάρτης 3.1: Σταθµοί δειγµατοληψίας για τον προσδιορισµό του διαλυµένου οξυγόνου και των θρεπτικών αλάτων. 3.3. Αποτελέσµατα Συζήτηση Τον Ιούλιο 2009 οι συγκεντρώσεις του διαλυµένου οξυγόνου κυµάνθηκαν µεταξύ 4.66 και 5.85 ml/l. Η µέγιστη τιµή διαλυµένου οξυγόνου καταγράφτηκε στο σταθµό Μ23, στη Σχίζα, σε βάθος 15m και η ελάχιστη κοντά στον πυθµένα (~180 m) του σταθµού Μ11 στον κεντρικό Μεσσηνιακό κόλπο. Οι συγκεντρώσεις των θρεπτικών αλάτων κυµάνθηκαν ως εξής: Φωσφορικά: 0.030 0.120 µμ (µέγιστο στο σταθµό Μ4, 200m. Το µέγιστο βάθος του σταθµού είναι ~900m. είγµατα ελήφθησαν έως τα 200m), Πυριτικά 0.88 2.67 µμ (µέγιστο στο σταθµό Μ4, 200m), Νιτρώδη: 0.020 0.227 µμ (µέγιστο στο σταθµό Μ4, 100m), Νιτρικά: 0.00 2.288 µμ (µέγιστο στο σταθµό Μ4, 200m),

ιαλυµένο Οξυγόνο και Θρεπτικά άλατα 28 Αµµωνιακά: 0.062 1.361 µμ (µέγιστο στην επιφάνεια του σταθµού Μ24, στη Φοινικούντα). Στις εικόνες 3.1 έως 3.6 παρουσιάζονται οι κάθετες κατανοµές σε όλους τους σταθµούς δειγµατοληψίας. Οι τιµές του διαλυµένου οξυγόνου κυµάνθηκαν σε υψηλές τιµές, ακολουθώντας το ίδιο profile σε όλους τους σταθµούς, µε σχετικά χαµηλότερες τιµές στα µεγαλύτερα βάθη. Πιθανότατα το µέγιστο του οξυγόνου που καταγράφτηκε σε βάθος 15-20m στη Σχίζα να συνδέται µε τα νερά ατλαντικής προέλευσης τα οποία ανιχνεύτηκαν στην περιοχή (βλ. Κεφ.2). Σε γενικές γραµµές, δεν καταγράφτηκαν υψηλές συγκεντρώσεις θρεπτικών αλάτων στην περιοχή. Αξιοσηµείωτο είναι ότι στο επιφανειακό στρώµα της υδάτινης στήλης στη Φοινικούντα καταγράφτηκαν σχετικά υψηλότερες τιµές αµµωνιακών αλάτων, οι οποίες πιθανότατα σχετίζονται µε την καλοκαιρινή τουριστική δραστηριότητα στην περιοχή. Οµοίως, σχετικά αυξηµένες τιµές καταγράφτηκαν και στο Πεταλίδι, στο επιφανειακό στρώµα του νερού, καθώς και στο σταθµό Μ22, σε βάθος 10m, σε µικρή απόσταση από την πόλη της Καλαµάτας, κοντά σε ξενοδοχειακές µονάδες που υπάρχουν στην περιοχή (βλ. Εικ. 3.6). ιαλυµένο Οξυγόνο (ml/l) Φωσφορικά Άλατα (µmol/l) 2.5 3.0 3.5 4.0 4.5 5.0 5.5 6.0 6.5 0.0 0.1 0.2 0.3 0.4 0 0 Bάθος (m) 40 80 120 do M17 M16 M13 M11 M06 M04 M02 M22 M24 M25 M26 Bάθος (m) 40 80 120 PO4 M17 M16 M13 M11 M06 M04 M02 M22 M24 M25 M26 160 160 200 Εικόνα 3.1: Κάθετες κατανοµές διαλυµένου οξυγόνου σε όλους τους σταθµούς, τον Ιούλιο 2009 200 Εικόνα 3.2: Κάθετες κατανοµές φωσφορικών αλάτων σε όλους τους σταθµούς, τον Ιούλιο 2009

ιαλυµένο Οξυγόνο και Θρεπτικά άλατα 29 Bάθος (m) 0 40 80 120 Πυριτικά Άλατα (µmol/l) 0.0 1.0 2.0 3.0 4.0 5.0 6.0 SiO4 M17 M16 M13 M11 M06 M04 M02 M22 M24 M25 M26 Bάθος (m) 0 40 80 120 Νιτρικά Άλατα (µmol/l) 0.0 0.5 1.0 1.5 2.0 2.5 3.0 3.5 4.0 NO3 M17 M16 M13 M11 M06 M04 M02 M22 M24 M25 M26 160 160 200 Εικόνα 3.3: Κάθετες κατανοµές πυριτικών αλάτων σε όλους τους σταθµούς, τον Ιούλιο 2009 200 Εικόνα 3.4: Κάθετες κατανοµές νιτρικών αλάτων σε όλους τους σταθµούς, τον Ιούλιο 2009 Νιτρώδη Άλατα (µmol/l) Αµµωνιακά Άλατα (µmol/l) 0 0.0 0.1 0.2 0.3 0.4 0 0.0 0.5 1.0 1.5 2.0 2.5 Bάθος (m) 40 80 120 NO2 M17 M16 M13 M11 M06 M04 M02 M22 M24 M25 M26 Bάθος (m) 40 80 120 NH4 M17 M16 M13 M11 M06 M04 M02 M22 M24 M25 M26 160 160 200 Εικόνα 3.5: Κάθετες κατανοµές νιτρωδών αλάτων σε όλους τους σταθµούς, τον Ιούλιο 2009 200 Εικόνα 3.6: Κάθετες κατανοµές αµµωνιακών αλάτων σε όλους τους σταθµούς, τον Ιούλιο 2009 Στις εικόνες 3.7 έως 3.12 παρουσιάζονται οι µέσες ολοκληρωµένες τιµές του διαλυµένου οξυγόνου και των θρεπτικών αλάτων σε όλους τους σταθµούς δειγµατοληψίας στον Μεσσηνιακό κόλπο και τις νοτιοδυτικές ακτές του νοµού Μεσσηνίας και η κατάταξη των σταθµών µε βάση την κλίµακα για την ποιότητα των παράκτιων θαλάσσιων οικοσυστηµάτων στον Ελλαδικό χώρο (Karydis, 1999). Φαίνεται ότι όλοι οι σταθµοί χαρακτηρίζονται ως ολιγοτροφικοί ως προς τα φωσφορικά και νιτρικά άλατα και µόνο οι

ιαλυµένο Οξυγόνο και Θρεπτικά άλατα 30 σταθµοί κοντά σε ξενοδοχειακές µονάδες της Καλαµάτας, στη Σχίζα και τη Φοινικούντα χαρακτηρίζονται ως κατώτεροι µεσότροφοι ως προς τα αµµωνιακά άλατα, αφού κοντά στην επιφάνεια καταγράφτηκαν σχετικά υψηλές τιµές αµµωνιακών αλάτων. 6.00 ιαλυµένο Οξυγόνο 5.50 Συγκέντρωση (ml/l) 5.00 4.50 4.00 3.50 3.00 Μ 22 Βόρειος Μεσσηνιακός Μ 17 Μ 16 Μ 11 M11 (0-50m) Μ 04 M04 (0-50m) Κεντρικός Μ 6 Μ 13 M02 M23 Μ 24 M25 M26 υτικός Ανατολικός Νοτιοδυτικές Εικόνα 3.7: Μέσες ολοκληρωµένες τιµές διαλυµένου Οξυγόνου στους σταθµούς δειγµατοληψίας τον Ιούλιο 2009. 0.25 Φωσφορικά άλατα Συγκέντρωση (µmoll/l) 0.20 0.15 0.10 0.05 Ανώτεροι µεσότροφοι Κατώτεροι µεσότροφοι Ολιγότροφοι 0.00 Μ 22 Βόρειος Μεσσηνιακός Μ 17 Μ 16 Μ 11 M11 (0-50m) Μ 04 M04 (0-50m) Κεντρικός Μ 6 Μ 13 M02 M23 Μ 24 M25 M26 υτικός Ανατολικός Νοτιοδυτικές Εικόνα 3.8: Μέσες ολοκληρωµένες τιµές φωσφορικών αλάτων στους σταθµούς δειγµατοληψίας τον Ιούλιο 2009