ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗ ΘΕΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗ ΘΕΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών «Διατήρηση της Βιοποικιλότητας και Αειφορική Εκμετάλλευση Αυτοφυών Φυτών (ΒΑΦ)» Χρίστος Κωνσταντίνου Διπλωματική Εργασία Ψηφιοποίηση και δημοσιοποίηση μέσω διαδικτυακού ιστοχώρου, δειγμάτων herbarium: Η ομάδα των αρωματικών φυτών «τσάι του βουνού», είδη του γένους Sideritis L. ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2012

ARISTOTLE UNIVERSITY OF THESSALONIKI FACULTY OF SCIENCE SCHOOL OF BIOLOGY Postgraduate Studies Program Biodiversity Conservation and Sustainable Exploitation of Native Plants (BNP) Christos Konstantinou Master Thesis Digitization of herbarium specimens and publishing through web site: The group of aromatic plants mountain tea, species of genus Sideritis L. THESSALONIKI 2012

ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ: 01 ΜΑΡΤΙΟΥ 2012 ΤΡΙΜΕΛΗΣ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Στέλλα Κοκκίνη 1,2, Καθηγήτρια Τμήματος Βιολογίας Α.Π.Θ. Θωμάς Λαναράς 1,2, Καθηγητής Τμήματος Βιολογίας Α.Π.Θ. Ρεγγίνα Καρούσου 2, Επίκουρη Καθηγήτρια Τμήματος Βιολογίας Α.Π.Θ. 1 Επιβλέποντες Καθηγητές 2 Μέλη της Τριμελούς Εξεταστικής Επιτροπής «Η έγκριση της παρούσας Διπλωματικής Εργασίας από το Τμήμα Βιολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης δεν υποδηλώνει αποδοχή των γνωμών του συγγραφέως» (Ν. 5343/1932, άρθρο 202 2).

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ... i ΠΕΡΙΛΗΨΗ... ii SUMMARY... iii ΑΡΚΤΙΚΟΛΕΞΑ... iv ΑΠΟΔΟΣΗ ΑΓΓΛΙΚΩΝ ΟΡΩΝ... v 1. Εισαγωγή... 1 1.1 Τι είναι herbarium... 1 1.2 Herbarium TAU... 2 1.3 Το γένος Sideritis L.... 3 1.4 Δημοσιοποίηση φυτικών δειγμάτων herbarium, μέσω διαδικτύου... 5 1.5 Ψηφιοποίηση... 5 1.6 Σύστημα Διαχείρισης Περιεχομένου (Content Management System - CMS). 7 1.6.1 Drupal... 8 1.6.2 WordPress... 8 1.6.3 Joomla... 9 1.7 Πλεονεκτήματα Συστημάτων Διαχείρισης Περιεχομένου... 9 1.8 Παροχή ιστοχώρου... 9 1.9 Σκοπός... 10 2. Υλικά και Μέθοδοι... 11 2.1 Φυτικά αποξηραμένα δείγματα... 11 2.2 Σαρωτής... 11 2.3 Ψηφιακή φωτογραφική μηχανή... 11 2.4 Λογισμικό επεξεργασίας φωτογραφίας... 12 2.5 Λογισμικά για κατασκευή ιστοχώρου... 12 2.5.1 Σύστημα διαχείρισης περιεχομένου (Joomla)... 12 2.5.2 Βάση δεδομένων... 12 2.5.3 Εξυπηρετητής ιστοχώρων... 12 2.5.4 Γλώσσα προγραμματισμού... 12 2.5.5 Διαχείριση της βάσης δεδομένων... 12 2.5.6 X, Apache, MySQL, PHP, Perl (XAMPP)... 12 3. Επεκτάσεις (extensions) που χρησιμοποιήθηκαν για την κατασκευή του ιστοχώρου με τη χρήση του συστήματος διαχείρισης περιεχομένου Joomla... 14 3.1 Εφαρμογές (Components)... 14 3.1.1 Joomfish... 14 3.1.2 VirtueMart... 15 3.2 Ενθέματα (Modules)... 15 3.2.1 VirtueMart galaxy selection... 15 3.2.2 Joomla stats counters... 15 3.3 Πρόσθετα (Plug-ins)... 16 3.3.1 Google Maps... 16 4. Αποτελέσματα - Συζήτηση... 17

4.1 Ψηφιοποίηση δειγμάτων... 17 4.1.1 Τεχνική ψηφιοποίησης... 17 4.2 Κατασκευή ιστοχώρου... 18 4.2.1 Δημιουργία βάσης δεδομένων... 18 4.2.2 Εγκατάσταση Joomla και δημιουργία ιστοχώρου... 19 4.2.3 Εγκατάσταση προτύπου (Template)... 23 4.2.4 Εγκατάσταση Ελληνικής γλώσσας... 24 4.2.5 Δημιουργία κατηγοριών στο VirtueMart... 24 4.2.6 Εισαγωγή δεδομένων στο VirtueMart... 25 4.2.7 Αναζήτηση... 26 5. Χρηστικότητα διαχείρισης του ιστοχώρου... 31 6. Τρόπος χρησιμοποίησης του ιστοχώρου... 32 7. Ανακεφαλαίωση... 33 8. Συμπεράσματα... 33 9. Βιβλιογραφία... 34 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ... 37

i ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Η παρούσα διπλωματική εργασία εκπονήθηκε στο πλαίσιο του Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών «Διατήρηση της Βιοποικιλότητας και Αειφορική Εκμετάλλευση Αυτοφυών Φυτών» του Τμήματος Βιολογίας, Α.Π.Θ. Ευχαριστώ θερμά τους δύο επιβλέποντες, Καθηγήτρια Κοκκίνη Στέλλα και Καθηγητή Λαναρά Θωμά, για την ευκαιρία που μου έδωσαν να ασχοληθώ με ένα τόσο ενδιαφέρον θέμα. Ευχαριστώ την Επίκουρη Καθηγήτρια Καρούσου Ρεγγίνα για την καθοδήγηση και για τις χρήσιμες παρατηρήσεις της, τον Σωτηριάδη Λάζαρο, Βιολόγο, για την πολύτιμη βοήθεια, και τις χρήσιμες συμβουλές του καθ όλη την διάρκεια εκπόνησης της διπλωματικής εργασίας. Ευχαριστώ μέσα από τη καρδιά μου την οικογένεια και τους φίλους μου, που με στήριξαν σε κάθε μου απόφαση. Ιδιαίτερα ευχαριστώ τη Χώτου Μαρία για την συμπαράσταση και υπομονή που έδειξε αυτά τα δύο χρόνια. Τέλος θα ήθελα να ευχαριστήσω θερμά τους συμφοιτητές μου Ζέρβα Δημήτριο, Ζυγούρη Μαριλένα, Καλφαγιάννη Αγνή, Κοκκινάκη Κατερίνα, Μπέλλα Ελένη, Αδαμίδου Χριστίνα για τις όμορφες στιγμές που ζήσαμε κατά την διάρκεια αυτών των δύο ετών.

ii ΠΕΡΙΛΗΨΗ Ψηφιοποιήθηκαν φυτικά αποξηραμένα δείγματα του Herbarium TAU και δημιουργήθηκε ιστοχώρος, μέσω του οποίου δημοσιοποιήθηκαν τα δείγματα. Χρησιμοποιήθηκαν δείγματα του γένους Sideritis L. Section Empedoclia (Rafin.) Bentham, της οικογένειας Labiatae (Lamiaceae). Η επεξεργασία των φωτογραφιών έγινε με το λογισμικό Adobe Photoshop CS3, ενώ για την κατασκευή του ιστοχώρου, χρησιμοποιήθηκε το λογισμικό Joomla_1.5.23-Stable-Full_Package, το οποίο είναι σύστημα διαχείρισης περιεχομένου. Εγκαταστάθηκαν επεκτάσεις όπως components, modules, και plug-ins. Ο ιστοχώρος είναι διαθέσιμος στις διευθύνσεις: http://ckonsta.webpages.auth.gr και http://bnp-stud.bio.auth.gr.

iii SUMMARY Βecame digitization of dried plant specimens of Herbarium TAU and webpage develop for publishing. Species of genus Sideritis L. Section Empedoclia (Rafin.) Bentham of family Labiatae (Lamiaceae) were used. The photographs processed with software Adobe Photoshop CS3. For the developing of webpage had been used software Joomla_1.5.23-Stable-Full_Package, which is Content Management System. Extensions such as components, modules, and plug-ins were installed. The webpage is available in http://ckonsta.webpages.auth.gr and http://bnp-stud.bio.auth.gr.

iv ΑΡΚΤΙΚΟΛΕΞΑ AUTH CMS CVS DPI EN FTP GNU GPL GSPC HTML JPEG LAMP PDF SKU SSL SQL TAU TLS TIFF VU WYSIWYG XAMPP XML Η/Υ Aristotle University of Thessaloniki Content Management System Concurrent Versions System Dots Per Inch Endanger File Transfer Protocol GNU s Not Unix General Public License Global Strategy for Plant Conservation Hyper Text Markup Language Joint Photographic Experts Group Linux Apache MySQL PHP Portable Document Format Stock Keeping Unit Secure Socket Layer Structured Query Language Thessaloniki Aristotle University Transport Layer Security Tagged Image File Format Vulnerable What You See Is What You Get X (εγκαθίσταται σε Η/Υ, ανεξάρτητα από λειτουργικό σύστημα που χρησιμοποιεί) Apache MySQL Php Perl extensible Markup Language Ηλεκτρονικός Υπολογιστής

v ΑΠΟΔΟΣΗ ΑΓΓΛΙΚΩΝ ΟΡΩΝ Administrator Articles Αrchive article list Browser Blog Category tree Components Content Management System Database server Default Default to top level Download Extensions Global configurations Install/Uninstall Modules Online Open source Pixels Plug-ins Script Tab Template manager Text editor Upload File & Install User Manager Virtual hosting Web server Διαχειριστής Άρθρα Κατάλογος άρθρου Φυλλομετρητής Ιστολόγιο Δενδροειδής μορφή κατηγοριών Εφαρμογές Συστήματα διαχείρισης περιεχομένου Εξυπηρετητής βάσης δεδομένων Προεπιλεγμένο Προεπιλεγμένο σε πρώτο επίπεδο Λήψη Επεκτάσεις Καθολικές ρυθμίσεις Εγκατάσταση/Απεγκατάσταση Ενθέματα Ηλεκτρονική Ανοικτή πηγή Εικονοστοιχεία Πρόσθετα Ακολουθία Καρτέλα Διαχείριση προτύπου Επεξεργαστής κειμένου Φόρτωση φακέλου & εγκατάσταση Διαχείριση χρήστη Εικονική φιλοξενία Εξυπηρετητής ιστοχώρου

1 1. Εισαγωγή 1.1 Τι είναι herbarium Είναι συλλογές φυτικών αποξηραμένων δειγμάτων (Bridson and Forman 1992). Σύμφωνα με την Funk (2002), τα δείγματα που διατηρούνται σε αυτές τις συλλογές χρησιμοποιούνται ως σημεία αναφοράς για τον ταξινομικό προσδιορισμό φυτών. Οι ετικέτες που βρίσκονται στα δείγματα, δίνουν πληροφορίες για την γεωγραφική εξάπλωση των ειδών. Τα δείγματα αυτών των συλλογών μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως συγκριτικό υλικό για ταξινόμηση αλλά και για μοριακή ταυτοποίηση φυτών. Τα herbaria αποτελούν την αφετηρία από όπου αρχίζουν όλες σχεδόν οι δράσεις με σκοπό την διατήρηση των απειλούμενων ειδών (Funk et al. 2005). Στο συνέδριο του 1992 [Rio de Janeiro], για τη βιοποικιλότητα, γνωστοποιήθηκε σε πιο ευρύ κοινό ο ρόλος των herbaria (Bridson and Forman 1992) και κρίθηκε αναγκαία η λήψη των εξής μέτρων: Μόνιμη διατήρηση και διαχείριση των συλλογών με το χαμηλότερο δυνατό κόστος. Εμπλουτισμός των συλλογών με αντιπροσωπευτικά δείγματα. Κατανόηση και άντληση των πληροφοριών που μας παρέχουν. Υπάρχουν συνολικά 3209 herbaria ανά τον κόσμο (Holmgren and Holmgren 2003), στα οποία διατηρούνται 350 εκατομμύρια φυτικά αποξηραμένα δείγματα (Granzow-de la Cerda and Beach 2010). Στην Ελλάδα, υπάρχουν 7 herbaria που διατηρούν 518 050 φυτικά δείγματα (Intex Herbariorum http://sweetgum.nybg.org/ih/ 16.02.2012). Στον Πίνακα 1.1 αναφέρονται τα herbaria που βρίσκονται στην Ελλάδα, ο κωδικός με τον οποίο είναι καταχωρισμένα στο διεθνή κατάλογο βοτανικών μουσείων, οι φορείς στους οποίους βρίσκονται καθώς και ο αριθμός των φυτικών αποξηραμένων δειγμάτων που διατηρούνται σε αυτά.

2 Πίνακας 1.1: Herbaria που βρίσκονται στην Ελλάδα. Table 1.1: Herbaria that existing in Greece. Herbarium Laboratory of Systematic Botany Goulandris Natural History Museum Κωδικός herbarium* ACA ATH Φορέας Agricultural University of Athens Goulandris Natural History Museum Faculty of Biology ATHU National and Kapodistrian University of Athens Department of Natural Products MAICH Mediterranean Agronomic Institute of Chania Department of Botany NHMC Natural History Museum of Crete, University of Crete Biology Department Institute of Systematic Botany and Phytogeography Department of Forestry and Natural Environment Institute of Forest Botany- Geobotany TAU TAUF Aristotle University of Thessaloniki Aristotle University of Thessaloniki Αριθμός φυτικών δειγμάτων 15 000 180 000 117 000 6200 5850 30 000 14 000 Section of Plant Biology UPA University of Patras 150 000 * Ο κωδικός με τον οποίο είναι καταχωρισμένο το κάθε herbarium στο διεθνή κατάλογο βοτανικών μουσείων (Intex Herbariorum http://sweetgum.nybg.org/ih/ 16.02.2012). 1.2 Herbarium TAU Το herbarium που βρίσκετε στο Τμήμα Βιολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, περιλαμβάνει 30000 αποξηραμένα δείγματα φυτών. Έχει καταχωρηθεί στο διεθνή κατάλογο βοτανικών μουσείων ως TAU (Thessaloniki Aristotle University) (Intex Herbariorum http://sweetgum.nybg.org/ih/ 16.02.2012). Τα φυτικά αποξηραμένα δείγματα που διατηρούνται στο Herbarium TAU, προέρχονται από συλλογές ελλήνων και ευρωπαίων ερευνητών της ελληνικής χλωρίδας. Τα δείγματα των φυτών είναι ταξινομικά προσδιορισμένα και καταχωρισμένα κατά οικογένειες και γένη. Σε κάθε δείγμα εκτός από το

3 επιστημονικό όνομα, αναφέρεται η γεωγραφική περιοχή και η χρονολογία συλλογής του καθώς και το όνομα του συλλέκτη ή συλλεκτών. Στην Εικόνα 1.1 φαίνεται η ετικέτα (label) που χρησιμοποιείται από το Herbarium TAU. Εικόνα 1.1: Ετικέτα Herbarium TAU. Figure 1.1: Herbarium TAU label. Το Herbarium χωρίζεται σε παλαιό και νέο μέρος. Το παλαιό περιλαμβάνει συλλογές με δείγματα φυτών που συλλέχθηκαν κατά την περίοδο 1800-1950. Στο νέο μέρος περιλαμβάνονται συλλογές φυτικών δειγμάτων, χωρισμένες σε θεματικές ενότητες που αντιστοιχούν στη γεωγραφική περιοχή από την οποία έγινε η συλλογή των δειγμάτων (δείγματα από το Δέλτα του Έβρου, τα όρη της Μακεδονίας και της Θράκης, την περιοχή της Θεσσαλονίκης και του Βόλου, τον Εθνικό Δρυμό Βίκου- Αώου, την Κρήτη, τη Μάνη και τη Χίο). Επιπλέον, υπάρχουν θεματικές ενότητες που αφορούν μια ταξινομική ομάδα ή ομάδες φυτών που συλλέγονται από όλη την Ελλάδα. Τα φυτικά δείγματα του Herbarium χρησιμοποιούνται ως σημεία αναφοράς για τους ερευνητές της ελληνικής χλωρίδας όπου ανατρέχουν σε αυτές για σύγκριση και ταξινόμηση των φυτών που συλλέγουν. Σημαντικό ερευνητικό ενδιαφέρον έχουν επίσης οι ονοματολογικοί τύποι (type specimens) δηλαδή τα δείγματα φυτών από τα οποία περιγράφηκε για πρώτη φορά μία ταξινομική ομάδα (Aristotle University of Thessaloniki http://www.auth.gr/univ/units/museums/contents/botaniko_el.html 12.11.2011). 1.3 Το γένος Sideritis L. Το γένος Sideritis L. ανήκει στην οικογένεια Labiatae (Lamiaceae). Τα taxa του συγκεκριμένου γένους, είναι πολυετείς πόες, με ύψος μέχρι 50 cm, ξυλώδης βλαστός με πυκνό τρίχωμα, φύλλα ακέραια ή λογχοειδή, βράκτια ακέραια, κάλυκας σωληνοειδής που καταλήγει σε δόντια, χρώμα στεφάνης κίτρινο (Baden 1991).

4 Απαντώνται τόσο στις Μεσογειακές περιοχές, όσο και στις χώρες της Βαλκανικής χερσονήσου. Σύμφωνα με τον Baden (1991) στην Ελλάδα, απαντώνται 10 taxa του γένους Sideritis L. Section Empedoclia (Rafin.) Bentham. Στον Πίνακα 1.2 δίνεται η γεωγραφική εξάπλωση αυτών των taxa τόσο στην Ελλάδα και τις άλλες Ευρωπαϊκές ή και Μεσογειακές χώρες [ΑΕ (G): Νησιά Ανατολικού Αιγαίου, Cr: Κρήτη και Κάρπαθος, Gr: Υπόλοιπη Ελλάδα, Ju: Γιουγκοσλαβία, Tu (A): Τουρκία (Ασιατική), Cy: (Κύπρος), IJ: Ισραήλ-Ιορδανία, LS: Λίβανος-Συρία, AL: Αλβανία, Bu: Βουλγαρία] (The EuroPlusMed PlantBase - the information resource for Euro- Mediterranean plant diversity http://ww2.bgbm.org/europlusmed/query.asp 11.02.2012). Πίνακας 1.2: Γεωγραφική εξάπλωση των taxa του γένους Sideritis στην Ελλάδα και τις άλλες Ευρωπαϊκές ή Μεσογειακές περιοχές. Table 1.2: Geographical distribution of Sideritis taxa in Greece and other European or Mediterranean countries. Taxon του γένους Sideritis L. S. clandestina (Bory & Chaub.) Hayek subsp. clandestinα S. clandestina subsp. cyllenea (Heldr. ex Boiss.) Papan. & Kokkini Εξάπλωση στην Ελλάδα Εξάπλωση σε άλλες χώρες Gr - Gr - S. euboea Heldr. Gr - S. perfoliata subsp. athoa (Papan. & Kokkini) Baden Gr Ju, Tu(A) S. perfoliata. subsp. perfoliata Gr Cy, IJ, LS, Tu(A) S. raeseri subsp. attica (Boiss. & Heldr.) Papan. & Kokkini Gr Ju, Al S. raeseri subsp. raeseri Gr Ju, Al S. sipylea Boiss AE(G) Tu(A) S. scardica Griseb Gr Ju, Al, Bu S. syriaca subsp. syriaca Cr - -Το taxon δεν εξαπλώνεται σε άλλες χώρες. Οι λαοί των χωρών της Βαλκανικής χερσονήσου, χρησιμοποιούν του ξηρούς ανθοφόρους βλαστούς των φυτών, για παρασκευή ροφήματος. Χρησιμοποιούνται επίσης στην πρακτική ιατρική (Petreska et al. 2011) ως αντιφλεγμονώδη, κατά του έλκους (Gabrieli et al. 2005, Aligiannis et al. 2001), ως διουρητικά και χωνευτικά (Ugur et al. 2005, Kirimer et al. 2004). Τα φυτικά είδη του γένους Sideritis, είναι γνωστά στην Ελλάδα ως «τσάι του βουνού». Απειλούνται με εξαφάνιση, εξαιτίας της εμπορικής τους αξίας. Τα είδη Sideritis euboea Heldr. και Sideritis sypilea Boiss.,

5 έχουν χαρακτηριστεί ως «κινδυνεύον» (EN) ενώ το Sideritis raeseri subsp. attica (Heldr.) Papanicolaou & Kokkini, έχει χαρακτηριστεί ως «τρωτό» (VU) (Foitos et al. 2009). Επίσης, όλα τα είδη του γένους Sideritis αναφέρονται και στον κατάλογο «Other Important Plant Species» (Kokkini et al. 1997). 1.4 Δημοσιοποίηση φυτικών δειγμάτων herbarium, μέσω διαδικτύου «Η online δημοσίευση όλων των γνωστών φυτών» είναι ένας από τους σημαντικούς στόχους της παγκόσμιας στρατηγικής για την διατήρηση της βιοποικιλότητας 2011-2020 (Global Strategy Plant Conservation http://www.cbd.int/gspc/targets.shtml 11.02.2012). Για την επίτευξη αυτού του στόχου, χρήσιμη είναι ψηφιοποίηση των συλλογών που διατηρούνται στα herbaria. Όπως οι συλλογές στις οποίες διατηρούνται τα φυτικά αποξηραμένα δείγματα, έτσι και οι ψηφιακές συλλογές μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την καταγραφή απειλούμενων ειδών καθώς και για την εξάπλωση ξενικών ειδών. Ένας εκ των σημαντικότερων στόχων των ψηφιακών herbaria, είναι η εύκολη πρόσβαση στις συλλογές των φυτικών αποξηραμένων δειγμάτων. Πρόσβαση στα δείγματα, παρεχόταν σε ερευνητές μετά από άδεια εισόδου στο herbarium και μέσω ταχυδρομικής αποστολής δειγμάτων. Οι διαδικασίες αυτές ήταν χρονοβόρες, ενώ υπήρχε πάντα ο κίνδυνος καταστροφής ή απώλειας του φυτικού υλικού. Στα χρόνια που ακολούθησαν, ο κίνδυνος αυτός μειώθηκε μέσω της αποστολής φωτογραφιών (Schmull et al. 2005). Από τα μέσα της δεκαετίας του 90, τα herbaria άρχισαν να ψηφιοποιούν και να δημοσιοποιούν, στο διαδίκτυο, πληροφορίες και φωτογραφίες από τις συλλογές τους (Granzow-de la Cerda and Beach 2010, Lughadha and Miller 2009). Παρόλο που την τελευταία δεκαετία παρουσιάστηκε αισθητή πρόοδος, σε πολλά από τα μεγαλύτερα herbaria, δεν έχει ψηφιοποιηθεί άνω του 10% των δειγμάτων τους (Lughadha and Miller 2009). Η δημοσιοποίηση στο διαδίκτυο φωτογραφιών, από δείγματα herbarium, έχει ως αποτέλεσμα την πρόσβαση στις συλλογές όχι μόνο από ερευνητές αλλά και από τους ερασιτέχνες. Παρόλο που τα δείγματα δεν μπορούν να αντικατασταθούν από φωτογραφίες (Funk et al. 2005), η ψηφιακή φωτογράφησή τους, θα βοηθούσε στην ταξινομική έρευνα, αλλά και στην εκπαίδευση φοιτητών (Krishtalka and Humphrey 2000). Η δημοσιοποίηση πληροφοριών από ψηφιακά herbaria, καθιστά δυνατή τη σύγκριση της σημερινής με παλαιότερη εξάπλωση ειδών (Rivers et al. 2011). Με αυτό τον τρόπο μειώνεται η ανάγκη φυσικής πρόσβασης στις συλλογές αυτές, γεγονός που βοηθά στην καλύτερη διατήρησή τους (Godfray et al. 2007). 1.5 Ψηφιοποίηση Ψηφιοποίηση είναι η διαδικασία μετατροπής μιας, εικόνας ή κειμένου από αναλογική σε ψηφιακή μορφή. Μερικές από τις συσκευές που χρησιμοποιούνται για την ψηφιοποίηση εικόνων (φωτογραφιών) είναι οι ψηφιακές φωτογραφικές μηχανές και οι σαρωτές (George et al. 2009, Lee et al. 2009). Η ψηφιοποιημένη φωτογραφία αποτελείται από μικρά τετραγωνάκια ονομαζόμενα pixels, που συχνά αναφέρονται

6 και ως Dots (τελείες). Η ανάλυση (resolution) μιας φωτογραφίας αναφέρεται στον αριθμό των pixels που τυπώνονται ανά ίντσα (dots per inch DPI). Στον Πίνακα 1.3 αναφέρονται οι τεχνικές ψηφιοποίησης φυτικών αποξηραμένων δειγμάτων, οι οποίες χρησιμοποιούνται από herbaria. Τα herbaria αυτά, έχουν ψηφιοποιήσει και δημοσιοποιήσει στο διαδίκτυο φωτογραφίες φυτικών αποξηραμένων δειγμάτων. Στο New York Botanic Garden (The New York Botanic Garden http://sciweb.nybg.org/science2/virtualherbarium.asp 14.02.2012) γίνεται με ψηφιακή φωτογραφική μηχανή όπως και στο Botanic Garden Berlin-Dalhem (Botanic Garden Berlin-Dalhem http://ww2.bgbm.org/herbarium/cite.cfm 13.01.2012). Στο Royal Botanic Gardens Kew (Royal Botanic Gardens Kew http://www.kew.org/data/herb_digitisation.html 06.01.2012) και University of Florida Herbarium (University of Florida Herbarium www.flmnh.ufl.edu/herbarium/cat/catdigitalimaging.asp 14.12.2011) χρησιμοποιείται σαρωτής, ενώ στο Harvard University Herbarium, χρησιμοποιούνται και οι δύο τεχνικές ψηφιοποίησης (Harvard University Herbarium http://www.huh.harvard.edu/collections/digital_coll.html 12.02.2012). Πίνακας 1.3: Τεχνικές ψηφιοποίησης που χρησιμοποιούνται από herbaria. Table 1.3: Digitization techniques which are used by herbaria. Τεχνική ψηφιοποίησης Herbarium New York Botanic Garden** University of Florida Herbarium Harvard University Herbarium Royal Botanic Gardens Kew** Botanic Garden Berlin- Dalhem** Κωδικός herbarium* Ψηφιακή φωτογράφηση Χαρακτηριστικά ψηφιακής φωτογράφησης (pixels) NY 3060 2036 Σάρωση Χαρακτηριστικά σάρωσης (Dots Per Inch) FLAS 400 GH 3060 2036 300 K 600 B 12000 8192 * Ο κωδικός με τον οποίο είναι καταχωρισμένο το κάθε herbarium στο διεθνή κατάλογο βοτανικών μουσείων (Intex Herbariorum http://sweetgum.nybg.org/ih/ 16.02.2012).

7 ** Ο βοτανικός κήπος περιλαμβάνει και herbarium. Τεχνική ψηφιοποίησης που χρησιμοποιείται από το κάθε herbarium. 1.6 Σύστημα Διαχείρισης Περιεχομένου (Content Management System - CMS) Σύμφωνα με την Plone Foundation (http://plone.org/documentation/faq/what-iscms 17.11.2011), το σύστημα διαχείρισης περιεχομένου είναι λογισμικό που επιτρέπει στους διαχειριστές να δημιουργήσουν, να υποβάλουν και να δημοσιεύσουν περιεχόμενό στο διαδίκτυο, χωρίς να είναι απαραίτητη η γνώση γλώσσας προγραμματισμού HTML. Τα λογισμικά κατασκευής δυναμικών ιστοχώρων (οι ιστοχώροι αυτοί κατασκευάζονται την στιγμή που ζητούνται), δύναται να χρησιμοποιηθούν τόσο από ερασιτέχνες για την κατασκευή προσωπικών ιστοχώρων, όσο και από επαγγελματίες για τη δημοσίευση στο διαδίκτυο εταιρικών δικτυακών τόπων. Στον Πίνακα 1.4 αναφέρονται λειτουργικά χαρακτηριστικά τριών συστημάτων διαχείρισης περιεχομένου. Για να είναι εφικτή η εγκατάσταση ενός συστήματος διαχείρισης περιεχομένου, θα πρέπει αρχικά να γίνει εγκατάσταση κάποιων λογισμικών όπως βάσης δεδομένων, εξυπηρετητή ιστοχώρων και γλώσσας προγραμματισμού. Για την εγκατάσταση Drupal ή Joomla χρησιμοποιείται η βάση δεδομένων MySQL. Εναλλακτικά μπορεί να χρησιμοποιηθεί και η PostgreSQL όπως αναφέρεται από την ομάδα υποστήριξης των συγκεκριμένων CMS. Ως εξυπηρετητής ιστοχώρων μπορεί να χρησιμοποιηθεί ο Apache ή ο Microsoft IIS και γλώσσα προγραμματισμού η PHP. Για την εγκατάσταση WordPress χρησιμοποιείτε μόνο η βάση δεδομένων MySQL, εξυπηρετητής ιστοχώρων μόνο ο Apache και προγραμματισμού η PHP. Τα τρία αυτά συστήματα διαχείρισης περιεχομένου είναι ανοικτού κώδικα (open source) δηλαδή χρησιμοποιούνται δωρεάν και μπορούν να εγκατασταθούν σε ηλεκτρονικούς υπολογιστές, ανεξαρτήτως λειτουργικού συστήματος (π.χ. Windows, Mac OS X, Linux).

8 Πίνακας 1.4: Λειτουργικά χαρακτηριστικά τριών συστημάτων διαχείρισης περιεχομένου. Table 1.4: Operating characteristics of three Content Management Systems. Λειτουργικά χαρακτηριστικά Συστήμα Διαχείρισης Περιεχομένου Drupal WordPress Joomla Βάση δεδομένων MySQL/PostgreSQL MySQL MySQL/PostgreSQL Εξυπηρετητής ιστοχώρων Γλώσσα προγραμματισμού Apache/Microsoft Apache Apache/Microsoft IIS IIS PHP PHP PHP Με την εγκατάσταση ενός εκ των τριών παραπάνω CMS, ο κατασκευαστής του ιστοχώρου έχει στη διάθεση του εργαλεία τα οποία θα τον βοηθήσουν να δημιουργήσει και να οργανώσει το περιεχόμενο του ιστοχώρου. Δίνουν τη δυνατότητα στους διαχειριστές να ορίσουν επίπεδα προσβασιμότητας στους χρήστες οι οποίοι θα παρέχουν περιεχόμενο. Μερικές από τις δυνατότητες των προαναφερθέντων συστημάτων διαχείρισης περιεχομένου είναι οι εξής: Μπορεί να προστεθεί κείμενο ή και φωτογραφίες από οποιονδήποτε υπολογιστή που διαθέτει σύνδεση στο διαδίκτυο. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί από όσους μπορούν να συμβάλουν στην επεξεργασία και διαμόρφωση του περιεχομένου, στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων τους. Επιτρέπει την δημοσίευση απεριόριστων σελίδων. Μπορούν να προστεθούν φόρμες επικοινωνίας (contact forms), βιβλία επισκεπτών, φωτογραφικές εκθέσεις και άλλες εφαρμογές. 1.6.1 Drupal Χαρακτηρίζεται για την κατηγοριοποίηση του περιεχομένου του με σχετικά άρθρα που περιέχονται στον ιστοχώρο, διευκολύνοντας την ομαδοποίηση του περιεχομένου. Υπάρχει μεγάλη κοινότητα υποστήριξης με εκατοντάδες διαθέσιμες επεκτάσεις. Χρησιμοποιείται για την κατασκευή blog για έναν ή περισσότερους χρήστες, για την δημιουργία ιστοχώρων βιβλιοθήκης, για την δημιουργία ιστοχώρων με ηλεκτρονικό κατάστημα αγορών (shopping cart) (http://drupal.org/ 11.01.2012). 1.6.2 WordPress Η εγκατάσταση του είναι απλή και γρήγορη. Έχει αρκετές επεκτάσεις τις οποίες ο διαχειριστής μπορεί να χρησιμοποιήσει για κατασκευή μεγάλων forum συζητήσεων και για blogs. Τα άρθρα ταξινομούνται χρονολογικά (http://wordpress.org/ 11.02.2012).

9 1.6.3 Joomla Έχει την μεγαλύτερη κοινότητα υποστήριξης με χιλιάδες επεκτάσεις. Χρησιμοποιείται για την κατασκευή ιστοχώρων που αναφέρονται σε ηλεκτρονικά περιοδικά, εφημερίδες, για εταιρικούς δικτυακούς χώρους κ.α. Τα άρθρα ταξινομούνται σε κατηγορίες και ενότητες (http://www.joomla.org/ 11.01.2012). 1.7 Πλεονεκτήματα Συστημάτων Διαχείρισης Περιεχομένου Ένα σύστημα διαχείρισης περιεχομένου πρέπει να διαχειρίζεται όλες τις δυναμικές πληροφορίες του ιστοχώρου και να προσφέρει υπηρεσίες που εξυπηρετούν τις ανάγκες των διαχειριστών του, αλλά και την εύκολη πρόσβαση από τους χρήστες. Μερικά από τα πλεονεκτήματα και τα χαρακτηριστικά ενός συστήματος διαχείρισης περιεχομένου είναι: Γρήγορη ενημέρωση διαχείριση αλλά και αρχειοθέτηση του περιεχομένου του δικτυακού τόπου. Ενημέρωση του περιεχομένου από οπουδήποτε. Ταυτόχρονη ενημέρωση από πολλούς χρήστες και διαφορετικούς υπολογιστές. Να μην απαιτούνται ειδικές τεχνικές γνώσεις από τους διαχειριστές. Αλλαγή σχεδιασμού ή τρόπου πλοήγησης χωρίς να είναι απαραίτητη η ενημέρωση όλων των σελίδων από τον ίδιο διαχειριστή. Όλο το περιεχόμενο καταχωρείται στη βάση δεδομένων, την οποία μπορούμε πιο να προστατεύσουμε τηρώντας αντίγραφο ασφαλείας. Διαχείριση μελών. 1.8 Παροχή ιστοχώρου Για την δημοσιοποίηση των φωτογραφιών αποξηραμένων δειγμάτων στο διαδίκτυο, απαραίτητη υπήρξε η δημιουργία ιστοχώρου, ο οποίος φιλοξενήθηκε από το Κέντρο Λειτουργίας Δικτύου (ΚΛΔ) του Α.Π.Θ. Το ΚΛΔ, προσφέρει στους ιστοχώρους που φιλοξενεί: Προστασία από διακοπές παροχής ρεύματος. Δυνατότητα υποστήριξης από βάσεις δεδομένων. Αποθηκευτικό χώρο 10GB για τον ιστοχώρο, με δυνατότητα επέκτασης μέχρι 100GB και 2GB για τη βάση δεδομένων. Για τη διαχείριση των ιστοχώρων που φιλοξενεί, το ΚΛΔ χρησιμοποιεί το λογισμικό Parallels Plesk για τα εξής χαρακτηριστικά: Ευκολία διαχείρισης από την πλευρά των τελικών χρηστών. Μεγάλο αριθμό εφαρμογών που μπορούν να εγκατασταθούν με απλές διαδικασίες. Ευκολία αλλαγής στοιχείων σε περίπτωση απώλειας τους (ακόμα και από τους τελικούς χρήστες). Ευκολία διαχείρισης βάσεων δεδομένων. Δυνατότητα παροχής αντιγράφου ασφαλείας μετά από αίτηση.

10 Μέσα από το Parallels Plesk, δίδεται η δυνατότητα εγκατάστασης συστημάτων διαχείρισης περιεχομένου π.χ. Drupal, WordPress, Joomla (Network Operations Center http://noc.auth.gr/manuals2/hostedwebsites/index.html 17.02.2012). 1.9 Σκοπός Σκοπός της εργασίας είναι η συμβολή στη δημοσιοποίηση και ανάδειξη μέσω του διαδικτύου της σημαντικής συλλογής του Herbarium TAU. Επιμέρους στόχοι της εργασίας είναι: Η ψηφιοποίηση φυτικών αποξηραμένων δειγμάτων του γένους Sideritis L. Section Empedoclia (Rafin.) Bentham, και η δημιουργία πιλοτικού ψηφιακού herbarium.

11 2. Υλικά και Μέθοδοι 2.1 Φυτικά αποξηραμένα δείγματα Τα φυτικά αποξηραμένα δείγματα βρίσκονται στο Herbarium TAU. Για να πραγματοποιηθεί ψηφιοποίηση των δειγμάτων, έγινε αντικατάσταση των σκληρών φύλλων χάρτου, πάνω στα οποία βρίσκονταν τα δείγματα. Χρησιμοποιήθηκε κολλητική ταινία γιατί παρέχει τη δυνατότητα αποκόλλησής και επανατοποθέτησής τους σε άλλο χαρτόνι, με πλεονέκτημα την ευκολότερη μελέτη κάποιων μερών του δείγματος (Bridson and Forman 1992). Σε μερικά δείγματα τοποθετήθηκε φάκελος, ο οποίος περιείχε μικρά τμήματα του φυτού, τα οποία μπορούν να βοηθήσουν μελλοντικά για περαιτέρω μελέτη. Τοποθετήθηκε επίσης ετικέτα με πληροφορίες για το δείγμα. 2.2 Σαρωτής Τα δείγματα ψηφιοποιήθηκαν με χρήση σαρωτή Hewlett-Packard scanjet 8270 document flatbed scanner (Φωτογραφία 2.1) με ανάλυση 600 DPI. Οι φωτογραφίες αποθηκεύτηκαν σε μορφή αρχείου TIFF (Tagged Image File Format). Φωτογραφία 2.1: Σαρωτής Hewlett-Packard scanjet 8270. Photograph 2.1: Scanner Hewlett-Packard scanjet 8270. 2.3 Ψηφιακή φωτογραφική μηχανή Η φωτογράφηση έγινε με φωτογραφική μηχανή SONY DKC-FP3 (Φωτογραφία 2.2), η οποία τοποθετήθηκε σε αντιγραφικό stand. Χρησιμοποιήθηκε ανάλυση 1344 1024 pixels. Οι φωτογραφίες αποθηκεύτηκαν σε μορφή αρχείου TIFF. Φωτογραφία 2.2: Ψηφιακή φωτογραφική μηχανή SONY DKC-FP3. Photograph 2.2: Digital camera SONY DKC-FP3.

12 2.4 Λογισμικό επεξεργασίας φωτογραφίας Χρησιμοποιήθηκε το λογισμικό επεξεργασίας φωτογραφίας, Adobe Photoshop CS3. Μέσω αυτού προστέθηκε η παλέτα με τα χρώματα και ο χάρακας, τα οποία βοηθούν τον χρήστη να αναγνωρίσει το χρώμα του φυτού, καθώς και να μετρήσει το μέγεθος κάποιων χαρακτηριστικών του. Μέσω του ίδιου λογισμικού μειώθηκε η ανάλυση της κάθε φωτογραφίας (σε 150 pixels/inch) και μετατράπηκε ο τύπος του αρχείου σε JPEG. Η μείωση της ανάλυσης, σκοπό έχει την αντίστοιχη μείωση του μεγέθους κάθε αρχείου (DeVeer et al. 2004). 2.5 Λογισμικά για κατασκευή ιστοχώρου Για να μπορέσει να είναι εφικτή η κατασκευή ιστοχώρου, απαραίτητη είναι η εγκατάσταση κάποιων λογισμικών (Περιγραφή των λογισμικών δίνεται στο παράρτημα). 2.5.1 Σύστημα διαχείρισης περιεχομένου (Joomla) Είναι σύστημα διαχείρισης για δημοσίευση περιεχομένου στο διαδίκτυο, ανοικτού κώδικα και διαθέσιμο στην ιστοσελίδα: www.joomla.org. Για την κατασκευή του ιστοχώρου με Joomla, εγκαταστάθηκαν επεκτάσεις (extensions) όπως: εφαρμογές (components), ενθέματα (modules), πρόσθετα (plug-ins). 2.5.2 Βάση δεδομένων Χρησιμοποιήθηκε η βάση δεδομένων MySQL. Από το Joomla προτείνεται η χρήση της MySQL (από την έκδοση 4.1 και μετά) ως καλύτερη λύση (http://www.mysql.com 17.07.2011). 2.5.3 Εξυπηρετητής ιστοχώρων Χρησιμοποιήθηκε ο εξυπηρετητής ιστοχώρων Apache (http://www.apachefriends.org/en/index.html 17.06.2011). 2.5.4 Γλώσσα προγραμματισμού Το συγκεκριμένο σύστημα διαχείρισης περιεχομένου για να εγκατασταθεί, χρειάζεται την γλώσσα προγραμματισμού PHP, προτείνεται η εγκατάσταση νεότερης έκδοσης από την 5.2 ( http://www.php.net/ 17.07.2011). 2.5.5 Διαχείριση της βάσης δεδομένων Για τη διαχείριση της βάσης δεδομένων μέσω του παγκόσμιου ιστού (World Wide Web) εγκαταστάθηκε το λογισμικό PhpMyAdmin. (http://www.phpmyadmin.net/home_page/index.php 17.07.2011). 2.5.6 X, Apache, MySQL, PHP, Perl (XAMPP) Τα λογισμικά (Apache, MySQL, PHP, PhpMyAdmin) που είναι απαραίτητα για την εγκατάσταση ενός συστήματος διαχείρισης περιεχομένου, διατίθενται ελεύθερα στο διαδίκτυο (λήψη και εγκατάσταση). Επιλέχθηκε όμως η εγκατάσταση του

13 πακέτου λογισμικών XAMPP στο οποίο περιλαμβάνονται, γιατί διαρκεί λιγότερο χρονικό διάστημα από την εγκατάσταση κάθε λογισμικού ξεχωριστά. Το XAMPP είναι αρκτικόλεξο και αναφέρεται στα παρακάτω αρχικά: X (εγκαθίσταται σε Η/Υ, ανεξάρτητα από λειτουργικό σύστημα που χρησιμοποιεί) A (Apache server) M (MySQL) P (PHP) P (Perl) Από την διεύθυνση http://www.apachefriends.org επιλέγουμε τον σύνδεσμο XAMPP για Windows. Αφού εγκατασταθεί ο XAMPP, αποθηκεύεται κάτω από το κατάλογο c:/ όπως φαίνεται στην Εικόνα 2.1. Στην συνέχεια θα γίνει αποσυμπίεση (extract) και εγκατάσταση του προγράμματος στον Η/Υ. Εικόνα 2.1: Εγκατάσταση πακέτου λογισμικών XAMPP. Figure 2.1: Installation of software package XAMPP. Μετά την εγκατάσταση (του XAMPP) «τρέχουμε» το αρχείο C:\xampp\xamppcontrol.exe όπου και εμφανίζετε ο πίνακας ελέγχου του XAMPP.

14 Εικόνα 2.2: Πίνακας έλεγχου του XAMPP. Figure 2.2: XAMPP s control panel. Από εδώ, μπορούμε να ξεκινήσουμε ή να σταματήσουμε τον Apache και την MySQL (http://www.apachefriends.org/en/index.html 17.06.2011). 3. Επεκτάσεις (extensions) που χρησιμοποιήθηκαν για την κατασκευή του ιστοχώρου με τη χρήση του συστήματος διαχείρισης περιεχομένου Joomla Οι επεκτάσεις είναι κομμάτια λογισμικού τα οποία αλληλεπιδρούν με το σύστημα διαχείρισης περιεχομένου με αποτέλεσμα να επεκτείνουν τη λειτουργικότητά του. Όλες οι επεκτάσεις που χρησιμοποιήθηκαν είναι δωρεάν και διαθέσιμες στο ιστοχώρο: www.extensions.joomla.org. 3.1 Εφαρμογές (Components) Χρησιμοποιούνται για την επέκταση του Joomla και μπορεί να είναι εφαρμογές για ηλεκτρονικό κατάστημα (shopping cart), για φωτογραφικές εκθέσεις, για e- learning κτλ. 3.1.1 Joomfish Είναι μια επέκταση του Joomla που επιτρέπει στο διαχειριστή να μεταφράσει τον ιστοχώρο σε πολλές γλώσσες. Στην δική μας περίπτωση, χρησιμοποιήθηκε το JoomFish_2.1.7 λόγω της πρόσφατης έκδοσής του και της δυνατότητας υποστήριξης από τη συγκεκριμένη έκδοση Joomla.

15 3.1.2 VirtueMart Για την δημοσιοποίηση φωτογραφιών (των αποξηραμένων φυτικών δειγμάτων) χρησιμοποιήθηκε το VirtueMart, το οποίο είναι εφαρμογή για την κατασκευή ηλεκτρονικού καταστήματος (shopping cart). Συχνά το VirtueMart χρησιμοποιείται σε ιστοχώρους για πώληση και διάθεση διάφορων προϊόντων, μέσω διαδικτύου. Είναι διαθέσιμο στην ιστοσελίδα www.virtuemart.net. Είναι γραμμένο σε γλώσσα προγραμματισμού PHP και μπορεί να εγκατασταθεί σε ιστοχώρους οι οποίοι έχουν κατασκευαστεί μόνο με Joomla. Χρησιμοποιήθηκε η έκδοση VirtueMart_1.1.9- COMPLETE_PACKAGE.j15. Για την εισαγωγή ενός καινούργιου δεδομένου θα πρέπει να συμπληρωθούν τα εξής πεδία: Publish: Χρησιμοποιείται για να καθοριστεί αν η κατηγορία αυτή είναι δημοσιευμένη ή όχι. Category name: Το όνομα που θα χρησιμοποιείται για αναγνώριση της κατηγορίας. Category Description: Περιγραφή της κατηγορίας. ListOrder: Θέση στην οποία βρίσκεται η κατηγορία. Parent: Η κατηγορία με την οποία θα είναι συνδεδεμένη αυτή που δημιουργείται τώρα. Αν θα είναι πρώτη στη λίστα με τις κατηγορίες τότε επιλέγουμε Default to Top Level. Αν θα την ορίσουμε ως υποκατηγορία κάποιας άλλης, τότε επιλέγουμε την κατάλληλη κατηγορία από την λίστα. 3.2 Ενθέματα (Modules) Είναι επεκτάσεις, οι οποίες τοποθετούνται σε συγκεκριμένες θέσεις πάνω στο πρότυπο που χρησιμοποιείται και μέσα σε αυτές εμφανίζεται το περιεχόμενο του ιστοχώρου. Συχνά χρησιμοποιούμενα modules είναι η φόρμα αναζήτησης (search form), φόρμα εισόδου (login form), όπου ο χρήστης είναι απαραίτητο να συμπληρώσει όνομα χρήστη (user name) και κωδικό (password). 3.2.1 VirtueMart galaxy selection Είναι ένθεμα, το οποίο επιτρέπει την προβολή των κατηγοριοποιημένων δεδομένων του VirtueMart, χωρίς να ξαναφορτώνει τις σελίδες. Χαρακτηριστικά του: Έχει την δυνατότητα προβολής πολλών κατηγοριών και υποκατηγοριών του VirtueMart. Τα πεδία αναζήτησης μπορούν να εμφανίζονται κάθετα ή οριζόντια. Ο τίτλος των πεδίων αναζήτησης μπορεί να είναι εντός ή εκτός του πεδίου. Η επιλογή Αναζήτηση (search) μπορεί να είναι ορατή ή όχι. Στην δεύτερη περίπτωση κάνει αυτόματα αναζήτηση. 3.2.2 Joomla stats counters Είναι ένθεμα, με το οποίο ο διαχειριστής έχει την δυνατότητα να μετρά την επισκεψιμότητα του ιστοχώρου και λειτουργεί ανεξαρτήτου γλώσσας. Συνολικά

16 περιλαμβάνει 17 μετρητές από τους οποίους ο διαχειριστής μπορεί να επιλέξει ποιους θα ενεργοποιήσει και με ποια σειρά (πχ. Επισκέψεις ανά ημέρα, μήνα ή χρόνο). 3.3 Πρόσθετα (Plug-ins) Δίνουν ιδιαίτερες ιδιότητες στα components. Γνωστό plug-in είναι το Adobe flash player το οποίο χρησιμοποιείτε για την προβολή video (http://www.joomla.org/ 2012). 3.3.1 Google Maps Το πρόσθετο Google Maps επιτρέπει την πλοήγηση και εξερεύνηση γεωγραφικών δεδομένων σε μια τρισδιάστατη υδρόγειο, χρησιμοποιώντας ένα browser (π.χ. Mozilla Firefox). Το συγκεκριμένο plug-in χρησιμοποιήθηκε με σκοπό τη προβολή της περιοχής συλλογής των φυτικών δειγμάτων των οποίων έχουν καταγραφεί οι γεωγραφικές συντεταγμένες. Μετά την εγκατάστασή του, απαραίτητη είναι η λήψη πιστοποιητικού (Google API key) από την Google.

17 4. Αποτελέσματα - Συζήτηση 4.1 Ψηφιοποίηση δειγμάτων Συνολικά ψηφιοποιήθηκαν 72 φυτικά αποξηραμένα δείγματα από 8 taxa του γένους Sideritis. Στον Πίνακα 4.1 φαίνεται ο αριθμός των δειγμάτων ανά taxon. Πίνακας 4.1: Αριθμός φυτικών δειγμάτων που ψηφιοποιήθηκαν ανά taxon του γένους Sideritis. Table 4.1: Number of Sideritis plant specimens which where digitized per taxon. Taxon του γένους Sideritis Αριθμός δειγμάτων S. clandestina (Bory & Chaub.) Hayek subsp. clandestina 5 S. clandestina subsp. cyllenea (Heldr. ex Boiss.) Papan. & Kokkini 10 S. euboea Heldr. 7 S. raeseri subsp. attica (Boiss. & Heldr.) Papan. & Kokkini 1 S. raeseri subsp. raeseri 5 S. sipylea Boiss. 16 S. scardica Griseb. 9 S. syriaca subsp. syriaca 19 Δείγματα του γένους Sideritis έχουν ψηφιοποιήσει και δημοσιοποιήσει στο διαδίκτυο, το Agronomic Institute of Chania και Botanic Garden Berlin-Dalhem. Το μοναδικό taxon της Section Empedoclia (Rafin.) Bentham που έχει ψηφιοποιηθεί από τα δύο herbaria είναι το Sideritis. syriaca subsp. syriaca. 4.1.1 Τεχνική ψηφιοποίησης Χρησιμοποιήθηκε ψηφιακή φωτογραφική μηχανή και σαρωτής. Το αποτέλεσμα της σάρωσης παρουσιάζετε στη φωτογραφία 4.1 (α) ενώ το αντίστοιχο αποτέλεσμα της φωτογράφησης στη φωτογραφία 4.1 (β). Συγκρίνοντας το αποτέλεσμα και με τις δύο τεχνικές που δοκιμάστηκαν, επιλέχθηκε η σάρωση λόγω καλύτερης ανάλυσης του σαρωτή έναντι της φωτογραφικής μηχανής.

18 (α) Φωτογραφία 4.1: (α) Με σαρωτή. (β) Με ψηφιακή φωτογραφική μηχανή. Photograph 4.1: (α) By scanner. (β) By digital camera. (β) 4.2 Κατασκευή ιστοχώρου Συγκρίνοντας τα χαρακτηριστικά τριών συστημάτων διαχείρισης περιεχομένου, καταλληλότερο για τη δημιουργία του συγκεκριμένου ιστοχώρου, κρίθηκε το Joomla εξαιτίας των πλεονεκτημάτων που έχει έναντι των άλλων δύο συστημάτων διαχείρισης περιεχομένου. Έχει την μεγαλύτερη κοινότητα υποστήριξης, με πληθώρα δωρεάν επεκτάσεων όπως components, modules και plug-ins. Το shopping cart που χρησιμοποιεί το Joomla (VirtueMart) είναι δωρεάν εν συγκρίσει με το αντίστοιχο, Ubercart που χρησιμοποιεί το Drupal. Δωρεάν είναι και το TheCartPress του WordPress, το σύστημα όμως κατηγοριοποίησης είναι περίπλοκο δυσκολεύοντας τον διαχειριστή. Σε αντίθεση με τα άλλα δύο, το Joomla, χρησιμοποιεί τον επεξεργαστή κειμένου WYSIWYG (What You See Is What You Get). Ο συγκεκριμένος, δίνει την δυνατότητα στο συγγραφέα του άρθρου να εισάγει φωτογραφίες, και να τις μορφοποιήσει ανάλογα με τη δομή του κειμένου (http://drupal.org/ 11.02.2012, http://wordpress.org/ 11.01.2012, http://www.joomla.org/ 11.01.2012). 4.2.1 Δημιουργία βάσης δεδομένων Απαραίτητη προϋπόθεση για να εγκατασταθεί το Joomla είναι η ύπαρξη μιας βάσης δεδομένων MySQL. Μέσω ενός browser (Mozilla Firefox, Internet Explorer, Google chrome) πληκτρολογούμε http://localhost. Εμφανίζεται η κεντρική σελίδα του XAMPP. Επιλέγουμε το phpmyadmin, το οποίο είναι ένα σύνολο από PHP scripts που βοηθάει στην διαχείριση των βάσεων δεδομένων. Όπως φαίνεται στην Εικόνα 4.1, στο πεδίο: Δημιουργία νέας βάσης πληκτρολογούμε το όνομα της βάσης που θέλουμε να δημιουργήσουμε και είναι herbarium-tauadmin_sql. Στο πεδίο που αναφέρεται ως MySQL connection collation επιλέγουμε utf8_general_ci έτσι ώστε να διαβάζονται σωστά οι ελληνικοί χαρακτήρες, και επιλέγουμε Δημιουργία.

19 Εικόνα 4.1: Διαδικασία δημιουργίας βάσης δεδομένων. Figure 4.1: Procedure of database creation. 4.2.2 Εγκατάσταση Joomla και δημιουργία ιστοχώρου Το πακέτο εγκατάστασης είναι διαθέσιμο στην διεύθυνση www.joomla.org. Για την εγκατάσταση απαιτούνται 7 βήματα: Βήμα 1: Γλώσσα Μέσα από τις διαθέσιμες γλώσσες, επιλέγουμε την el-gr-greek. Επιλέγουμε Επόμενο. Εικόνα 4.2: Επιλογή γλώσσας κατά την εγκατάσταση του Joomla. Figure 4.2: Language selection during the Joomla installation.

20 Βήμα 2: Προληπτικός έλεγχος Σε αυτό το βήμα, το Joomla κάνει έλεγχο της συμβατότητας του συστήματος. Είναι απαραίτητο όλες οι ενδείξεις να είναι θετικές. Στην συνέχεια επιλέγουμε Επόμενο. Εικόνα 4.3: Προληπτικός έλεγχος συμβατότητας και ρυθμίσεων συστήματος. Figure 4.3: Pre-installation check and system regulations. Βήμα 3: Άδεια χρήσης Παρακάτω εμφανίζεται η άδεια χρήσης (GNU/GPL) του Joomla. Επιλέγουμε Επόμενο. Εικόνα 4.4: Άδεια χρήσης. Figure 4.4: License. Βήμα 4: Βάση δεδομένων Στο σημείο αυτό εισάγουμε τα στοιχεία της βάσης δεδομένων, με την οποία θα είναι συνδεδεμένος ο ιστοχώρος. Στο πλαίσιο Βασικές ρυθμίσεις εισάγονται (στα πεδία κειμένου) τα αντίστοιχα δεδομένα:

21 Στον κατάλογο Είδος Βάσης Δεδομένων επιλέγουμε την προεπιλεγμένη MySQL. Στο πεδίο κειμένου Όνομα Διακομιστή εισάγουμε localhost. Στο πεδίο κειμένου Όνομα Χρήστη εισάγουμε το όνομα χρήστη (που έχουμε ορίσει την βάση δεδομένων). Στο πεδίο κειμένου Κωδικός εισαγάγουμε τον κωδικό χρήστη (που έχουμε ορίσει στη βάση δεδομένων). Στο πεδίο κειμένου Όνομα Βάσης Δεδομένων εισαγάγουμε το όνομα της βάσης δεδομένων (herbarium-tau-admin). Εικόνα 4.5: Ρυθμίσεις βάσης δεδομένων. Figure 4.5: Database configuration. Βήμα 5: Ρυθμίσεις File Transfer Protocol Για να συνδεθούμε στον προσωπικό χώρο που παρέχεται από το Κέντρο Λειτουργίας Δικτύου και να μεταφέρουμε σε αυτόν, τα αρχεία στα οποία θέλουμε να έχουμε πρόσβαση από οπουδήποτε στο διαδίκτυο θα πρέπει να έχουμε εγκατεστημένη μια εφαρμογή που αναλαμβάνει την μεταφορά αρχείων με χρήση του πρωτοκόλλου File Transfer Protocol (FTP). Μια τέτοια εφαρμογή είναι το Filezilla το οποίο είναι διαθέσιμο δωρεάν από τον ιστοχώρο http://filezilla-project.org/download.php. Μετά την εγκατάσταση του ακολουθούμε τις ρυθμίσεις σύνδεσης όπως αυτές αναφέρονται από το Κέντρο Λειτουργίας Δικτύου (Network Operation Center http://noc.auth.gr/manuals2/hostedwebsites/index.html 17.02.2012). i. Επιλέγουμε διαδοχικά Αρχείο και Διαχειριστής τοποθεσιών. ii. Στο νέο παράθυρο που ανοίγει επιλέγουμε Νέα τοποθεσία. iii. Στην καρτέλα (tab) Γενικά συμπληρώνουμε τα εξής: Κόμβος (Host): Τύπος εξυπηρετητή (Server type): Κρυπτογράφηση (Encryption): Τύπος σύνδεσης (Logon type): webpages.auth.gr FTPES FTP over explicit TLS/SSL Require explicit FTP over TLS Normal

22 iv. Στην καρτέλα Ρυθμίσεις μεταφοράς, αφήνουμε την προεπιλεγμένη και επιλέγουμε Σύνδεση. v. Την πρώτη φορά που θα συνδεθούμε στον προσωπικό χώρο μας εμφανίζεται προειδοποιητικό μήνυμα για άγνωστο πιστοποιητικό. Στο παράθυρο Τοπική τοποθεσία βλέπουμε τους φακέλους του τοπικού μας υπολογιστή, ενώ στο παράθυρο Απομακρυσμένη τοποθεσία βλέπουμε τους φακέλους που βρίσκονται στον προσωπικό χώρο, στον απομακρυσμένο server που συνδεθήκαμε. Επιλέγοντας ένα αρχείο από την Τοπική τοποθεσία μπορούμε να το μεταφέρουμε στην Απομακρυσμένη τοποθεσία ή και αντίστροφα. Στην συνέχεια πατάμε Επόμενο. Βήμα 6: Ρυθμίσεις Στο πλαίσιο Βασικές Ρυθμίσεις εισάγουμε στο πεδίο κειμένου τα αντίστοιχα δεδομένα: Στο Όνομα ιστότοπου, εισάγουμε το όνομα του ιστοχώρου που θα δημιουργήσουμε όπως φαίνεται στην Εικόνα 4.6. Στη διεύθυνση του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου εισάγουμε το e-mail του διαχειριστή του ιστοχώρου. Στο Κωδικός Διαχείρισης εισάγουμε το κωδικό, έτσι ώστε να συνδεόμαστε στο περιβάλλον διαχείρισης. Στο Επιβεβαίωση Κωδικού Διαχείρισης επαναλαμβάνουμε τον ίδιο κωδικό. Στην συνέχεια επιλέγουμε Επόμενο. Εικόνα 4.6: Βασικές ρυθμίσεις. Figure 4.6: Basic regulations. Βήμα 7: Τέλος Σε αυτό το σημείο, το Joomla μας ενημερώνει για επιτυχή ολοκλήρωση της εγκατάστασης. Για να μπορέσουμε να επισκεφτούμε ή να διαχειριστούμε τον

23 ιστοχώρο θα πρέπει πρώτα να διαγράψουμε το φάκελο με την ονομασία: installation που βρίσκεται στη θέση C:\xampp\htdocs\ ckonsta.webpages.auth.gr. Εικόνα 4.7: Τέλος εγκατάστασης του Joomla. Figure 4.7: Finish Joomla installation. Για να μπορέσουμε να επισκεφτούμε τον ιστοχώρο πληκτρολογούμε σε ένα browser: http://localhost/ckonsta.webpages.auth.gr. Να αναφερθεί, ότι από αυτή την διεύθυνση έχουμε πρόσβαση στον ιστοχώρο μόνο από τον τοπικό μας υπολογιστή. Όταν τα αρχεία του μεταφερθούν στον χώρο που παρέχεται από το ΚΛΔ μέσω της εφαρμογής Filezilla, τότε ο ιστοχώρος θα είναι διαθέσιμος στη διεύθυνση: http://ckonsta.webpages.auth.gr. Για την διαχείριση του πληκτρολογούμε http://ckonsta.webpages.auth.gr/administrator και μεταβαίνουμε στο περιβάλλον διαχείρισης. Από εκεί μας δίνεται η δυνατότητα να γράψουμε λέξεις κλειδιά, έτσι ώστε ο ιστοχώρος να βρίσκεται στις πρώτες θέσεις των μηχανών αναζήτησης. Όπως φαίνεται στην Εικόνα 4.8, χρησιμοποιήθηκαν λέξεις κλειδιά όπως: herbarium, plants, digital herbarium κ.α. Εικόνα 4.8: Πίνακας στο περιβάλλον διαχείρισης του ιστοχώρου όπου εισάγουμε λέξεις κλειδιά. Figure 4.8: Site administration table where keywords are inserting. 4.2.3 Εγκατάσταση προτύπου (Template) Αφού επιλέξουμε το επιθυμητό πρότυπο και το κατεβάσουμε (download) στον υπολογιστή μας, θα πρέπει να εγκατασταθεί στον ιστοχώρο. Αυτό μπορεί να γίνει

24 ακολουθώντας την διαδρομή Extensions και Install/Uninstall. Στην συνέχεια επιλέγοντας Αναζήτηση βρίσκουμε το πρότυπο που επιλέξαμε και επιλέγουμε Upload File &Install. Αυτή η διαδικασία ακολουθείται για την εγκατάσταση οποιασδήποτε επέκτασης χρειαστεί να εγκατασταθεί (π.χ. components, modules, plug-ins). Το πρότυπο τώρα έχει εγκατασταθεί και για να οριστεί ως προεπιλεγμένο επιλέγουμε Template Manager και στη συνέχεια Default. 4.2.4 Εγκατάσταση Ελληνικής γλώσσας Μετά την εγκατάσταση του CMS Joomla εμφανίζεται ως διαθέσιμη γλώσσα, μόνο η Αγγλική. Για την εισαγωγή της Ελληνικής στον ιστοχώρο, μεταβαίνουμε στη διεύθυνση: http://community.joomla.org/translations.html. Αφού κατεβάσουμε τα διαθέσιμα πακέτα γλώσσας τα εγκαθιστούμε με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που εγκαταστήσαμε και το πρότυπο. Τέλος, τα φορτώνουμε (upload) στην περιοχή διαχείρισης (admin) όπως και στον ιστοχώρο (site). 4.2.5 Δημιουργία κατηγοριών στο VirtueMart Μετά την εγκατάσταση της εφαρμογής έγιναν τροποποιήσεις στις καθολικές ρυθμίσεις του συστήματος (global configurations), έτσι ώστε να προσαρμοστεί στις απαιτήσεις του συγκεκριμένου ιστοχώρου. Τροποποιήθηκαν τα πεδία αναζήτησης που αναφέρονται στην τιμή, κατασκευαστή, τρόπο μεταφοράς, στα έξοδα αποστολής, φόρους αλλά και στην έκπτωση του προϊόντος. Σκοπός των συγκεκριμένων παραμετροποιήσεων ήταν η δημιουργία πεδίων αναζήτησης (Χώρα συλλογής, Οικογένεια, Γένος, Είδος), μέσω των οποίων να είναι δυνατή η προβολή φωτογραφιών φυτικών αποξηραμένων δειγμάτων. Το VirtueMart έχει τη δυνατότητα κατηγοριοποίησης των δεδομένων που εισάγονται σε αυτό. Όπως φαίνεται στην Εικόνα 4.9, δημιουργήσαμε κατηγορίες και υποκατηγορίες, με σκοπό την οργάνωση μιας δενδροειδής δομής, που θα βοηθήσει στην αναζήτηση και προβολή των φυτικών δειγμάτων. Όλα τα δεδομένα που εισάγονται στο VirtueMart αποθηκεύονται στη βάση δεδομένων MySQL, η οποία μπορεί να δεχτεί απεριόριστο αριθμό εγγραφών. Δημιουργήθηκαν δύο μεγάλες κατηγορίες ως προς την χώρα συλλογής των φυτικών δειγμάτων: Greece και Turkey. Δημιουργήθηκε η υποκατηγορία Lamiaceae στην οποία ορίσαμε ως γονική (parent) την Greece. Η υποκατηγορία αυτή περιλαμβάνει τα γένη των φυτών που ανήκουν σε αυτή την οικογένεια. Στη συνέχεια, δημιουργήθηκε η υποκατηγορία Sideritis με γονική την Lamiaceae. Σε αυτή την υποκατηγορία περιλαμβάνονται τα είδη των φυτών που ανήκουν στο συγκεκριμένο γένος. Συνολικά, δημιουργήθηκαν ακόμα 6 υποκατηγορίες με γονική την Sideritis: Sideritis euboea Sideritis scardica Sideritis sipylea Sideritis syriaca

25 Sideritis raeseri Sideritis clandestina Στην υποκατηγορία Sideritis clandestina δημιουργήθηκαν ακόμη 2 υποκατηγορίες: Sideritis clandestina subsp. clandestina και Sideritis clandestina subsp.cyllenea, οι οποίες αναφέρονται στα 2 υποείδη του είδους clandestina. Εικόνα 4.9: Δενδροειδής δομή κατηγοριών. Figure 4.9: Category tree. Στη δεύτερη κατηγορία με το όνομα (category name), Turkey, δημιουργήθηκε η υποκατηγορία Lamiaceae και (μέσα σε αυτήν) η υποκατηγορία Sideritis sipylea, αφού είναι το μόνο φυτό που έχει συλλεχθεί από την Τουρκία. 4.2.6 Εισαγωγή δεδομένων στο VirtueMart Για την εισαγωγή των φωτογραφιών και των πληροφοριών που αναγράφονται στην ετικέτα κάθε φυτικού αποξηραμένου δείγματος, επιλέγουμε Add product από το πεδίο διαχείρισης του VirtueMart. Όπως έχει αναφερθεί το VirtueMart είναι εφαρμογή για shopping cart, επομένως κάθε νέο δεδομένο που εισάγουμε, αναγνωρίζεται ως προϊόν (product). Όπως φαίνεται στην Εικόνα 4.10 συμπληρώνουμε τα πεδία: Publish: Δημοσίευση δεδομένου. SKU: Αποτελεί τον αύξοντα αριθμό που καθορίζει την μοναδικότητα του κάθε εισαγόμενου δεδομένου/stock Keeping Unit. Name: Ονομασία δεδομένου (π.χ. Sideritis euboea). Categories: Η κατηγορία ή υποκατηγορία στην οποία θα εντάξουμε το νέο δεδομένο.

26 Εικόνα 4.10: Εισαγωγή στοιχείων στο VirtueMart. Figure 4.10: Dataset importing in VirtueMart. Στην Εικόνα 4.11 φαίνεται το πεδίο του text editor στο οποίο γράφουμε τα στοιχεία που αναφέρονται στην ετικέτα (label) του φυτικού δείγματος. Εικόνα 4.11: Εισαγωγή στοιχείων της ετικέτας. Figure 4.11: Importing label dataset. 4.2.7 Αναζήτηση Ο ιστοχώρος βρίσκεται στην διεύθυνση http//:ckonsta.webpages.auth.gr, και είναι διαθέσιμος σε δύο γλώσσες: Αγγλικά και Ελληνικά. Στην καρτέλα Ψηφιακό Herbarium ο χρήστης έχει την δυνατότητα να αναζητήσει κάποιο ψηφιακό φυτικό δείγμα. Υπάρχουν 4 πεδία αναζήτησης. Αρχικά θα πρέπει να επιλέξει την χώρα συλλογής του φυτικού δείγματος όπως αυτό φαίνεται στην Εικόνα 4.12.

27 (α) (β) (γ) Εικόνα 4.12: Αναζήτηση σύμφωνα με τη χώρα συλλογής. (α) Επιλογή χώρας συλλογής φυτικών δειγμάτων. (β) Οικογένεια φυτών της οποίας δείγματα έχουν συλλεχθεί από Ελλάδα. (γ) Οικογένεια φυτών της οποίας δείγματα έχουν συλλεχθεί από Τουρκία. Figure 4.12: Query according to collection country. (α) Collection country selection of plant specimens. (β) Plants family of which specimens collected from Greece. (γ) Plants family of which specimens collected from Turkey. Στην συνέχεια μπορεί να επιλέξει οικογένεια φυτών όπως φαίνεται στην Εικόνα 4.13. (α)

28 (β) Εικόνα 4.13: Αναζήτηση σύμφωνα με οικογένεια. (α) Επιλογή οικογένειας φυτικών δειγμάτων που συλλέχθηκαν από Ελλάδα. (β) Επιλογή οικογένειας φυτικών δειγμάτων που συλλέχθηκαν από Τουρκία. Figure 4.13: Query according to plants family. (α) Family selection of plant specimens collected from Greece. (β) Family selection of plant specimens collected from Turkey. Ακολούθως, ο χρήστης μπορεί να επιλέξει κάποιο γένος της οικογένειας όπως φαίνεται στην Εικόνα 4.14. (α) (β) Εικόνα 4.14: Αναζήτηση σύμφωνα με γένος. (α) Επιλογή γένους φυτικών δειγμάτων που συλλέχθηκαν από Ελλάδα. (β) Επιλογή γένους φυτικών δειγμάτων που συλλέχθηκαν από Τουρκία. Figure 4.14: Query according to genus. (α) Genus selection of plant specimens collected from Greece. (β) Genus selection of plant specimens collected from Turkey. Τέλος, μπορεί να γίνει αναζήτηση σύμφωνα με το είδος του φυτικού δείγματος όπως φαίνεται στην Εικόνα 4.15.

29 (α) (β) Εικόνα 4.15: Αναζήτηση σύμφωνα με είδος. (α) Επιλογή είδους φυτικών δειγμάτων που συλλέχθηκαν από Ελλάδα. (β) Επιλογή είδους φυτικών δειγμάτων που συλλέχθηκαν από Τουρκία. Figure 4.15: Query according to species. (α) Species selection of plant specimens collected from Greece. (β) Species selection of plant specimens collected from Turkey. Στην Εικόνα 4.16 φαίνεται το αποτέλεσμα μιας αναζήτησης. (α) (β)

30 Εικόνα 4.16: Αποτέλεσμα αναζήτησης. (α) Περιβάλλον του ιστοχώρου μετά την επιλογή του είδους του φυτικού δείγματος. (β) Πληροφορίες που δίνονται από την ετικέτα του δείγματος και προβολή της περιοχής συλλογής του δείγματος. Figure 4.16: Query result. (α) Webpage after the plant specimen selection. (β) Label information and projection of collection area. Οι φωτογραφίες των φυτικών δειγμάτων έχουν ανάλυση 150 DPI, συνεπώς τα μορφολογικά διαγνωστικά χαρακτηριστικά των φυτών είναι ευδιάκριτα, γεγονός το οποίο βοηθά στον ταξινομικό προσδιορισμό του είδους. Για την προβολή των φωτογραφιών χρησιμοποιήθηκε το πρόγραμμα προβολής φωτογραφιών του VirtueMart. Το συγκεκριμένο, επιτρέπει στο χρήστη να μεγεθύνει την φωτογραφία μόνο μια φορά. Η χρησιμοποίηση κάποιου άλλου προγράμματος προβολής φωτογραφιών, θα επέτρεπε στο χρήστη να μεγεθύνει την φωτογραφία του φυτικού δείγματος, περισσότερες από μια φορά, βοηθώντας τον να εστιάσει σε συγκεκριμένα χαρακτηριστικά του φυτού. Αυτό θα ήταν ιδιαίτερα χρήσιμο για τα φυτά των οποίων τα μικρό-μορφολογικά διαγνωστικά χαρακτηριστικά είναι δυσδιάκριτα. Ένα πρόγραμμα προβολής φωτογραφιών το οποίο χρησιμοποιείται για την προβολή των φυτικών αποξηραμένων δειγμάτων από το New York Botanic Garden (New York Botanic Garden http://sciweb.nybg.org/science2/virtualherbarium.asp 14.02.2012), και από το Botanic Garden Berlin-Dalhem (Botanic Garden Berlin-Dalhem http://ww2.bgbm.org/herbarium/cite.cfm 13.01.2012) είναι το FSI viewer. Είναι συμβατό με τα περισσότερα συστήματα διαχείρισης περιεχομένου και με όλους τους browsers γιατί χρησιμοποιεί το plug-in Adobe Flash Player ( http://www.fsiviewer.com/ 15.01.2012).

31 5. Χρηστικότητα διαχείρισης του ιστοχώρου Για τον έλεγχο της χρηστικότητας διαχείρισης του ιστοχώρου έγινε δοκιμή από τηv Ευγενία Κουτούβελα, φοιτήτρια του Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών (ΠΜΣ) «Διατήρηση της Βιοποικιλότητας και Αειφορική Εκμετάλλευση Αυτοφυών Φυτών» (ΒΑΦ). Στο πλαίσιο του μαθήματος Προχωρημένες Εργαστηριακές Ασκήσεις, ψηφιοποίησε 76 φυτικά αποξηραμένα δείγματα της οικογένειας Labiatae (Lamiaceae), τα οποία διατηρούνται στο Herbarium TAU. Στον πίνακα 5.1 φαίνεται ο αριθμός των δειγμάτων ανά taxon που έχει ψηφιοποιήσει. Στη συνέχεια, εισήγαγε τις φωτογραφίες των δειγμάτων στον ιστοχώρο με τη χρήση της εφαρμογής VirtueMart. Πίνακας 5.1: Αριθμός φυτικών δειγμάτων ανά taxon, που ψηφιοποιήθηκαν κατά τη δοκιμασία. Table 5.1: Number plant specimens per taxon that were digitized during the test. Taxon Αριθμός δειγμάτων Clinopodium grandiflorum (L.) Kuntze 6 C. menthifolium (Host) Stace 6 C. nepeta Kuntze subsp. nepeta 6 Nepeta argolica subsp. malacotrichos (Baden) Å. Strid & Kit Tan 1 N. nuda L. 1 N. spruneri Boiss. 9 Origanum vulgare subsp. hirtum (Link) Ietsw. 10 O.vulgare subsp. vulgare 3 Salvia amplexicaulis Benth. 5 S. argentea L. 2 S. candidissima Vahl 1 S. glutinosa 1 S. officinalis 6 S. sclarea 6 S. verbenaca 2 S. verticillata 2 S. virgata Jacq. 2 S. viridis L. 1 Στην Φωτογραφία 5.1 φαίνεται ένα ψηφιοποιημένο δείγμα (Salvia verticillata) και στην Εικόνα 5.1 οι πληροφορίες που αναγράφονται στην ετικέτα του δείγματος.

32 Φωτογραφία 5.1: Ψηφιοποιημένο δείγμα. Photograph 5.1: Digitized specimen. Εικόνα 5.1: Πληροφορίες που αναγράφονται στην ετικέτα του δείγματος. Figure 5.1: Informations which are written on specimen label. Κατά την διάρκεια του δοκιμαστικού ελέγχου που πραγματοποιήθηκε από την εν λόγω φοιτήτρια δεν παρουσιάστηκε καμία δυσκολία ως προς την διαχείριση του ιστοχώρου. Συνεπώς, για την οργάνωση του περιεχομένου του ιστοχώρου αλλά και για την εισαγωγή φωτογραφιών φυτικών αποξηραμένων δειγμάτων, ο διαχειριστής δεν είναι απαραίτητο να έχει τεχνικές γνώσεις κατασκευής ιστοχώρων. 6. Τρόπος χρησιμοποίησης του ιστοχώρου Ο ιστοχώρος που έχει δημιουργηθεί, θα παραχωρηθεί στο Εργαστήριο Συστηματικής βοτανικής και φυτογεωγραφίας του Τμήματος Βιολογίας του Α.Π.Θ., για την δημοσιοποίηση μέσω διαδικτύου, των φυτικών αποξηραμένων δειγμάτων που διατηρούνται στο Herbarium TAU. Μέχρι στιγμής έχουν ψηφιοποιηθεί και δημοσιοποιηθεί μέσω του ιστοχώρου 148 φυτικά αποξηραμένα δείγματα. Η βάση δεδομένων (MySQL) που δημιουργήθηκε μπορεί να δεχτεί απεριόριστο αριθμών

33 εγγραφών όπως επίσης και η εφαρμογή VirtueMart μπορεί να δεχτεί απεριόριστο αριθμό φωτογραφιών. Επομένως είναι εφικτή η δημοσιοποίηση όλων των δειγμάτων του Herbarium TAU. Για την ψηφιοποίηση ενός δείγματος με σαρωτή, την επεξεργασία της φωτογραφίας με το λογισμικό Adobe Photoshop CS3 και την δημοσιοποίηση του μέσω του ιστοχώρου χρειάζονται 20 λεπτά. Συνεπώς, για την ψηφιοποίηση και δημοσιοποίηση των υπολοίπων 29852 δειγμάτων εκτιμάται ότι θα χρειαστούν 1243 μέρες. 7. Ανακεφαλαίωση Δημοσιοποιήθηκαν μέσω διαδικτυακού ιστοχώρου, ψηφιοποιημένα φυτικά αποξηραμένα δείγματα του γένους Sideritis. Το σύστημα διαχείρισης περιεχομένου (Joomla) καθώς και οι επεκτάσεις (Joomfish, VirtueMart, VirtueMart galaxy selection, Joomla stats counters, Google Maps) που χρησιμοποιήθηκαν για την κατασκευή του ιστοχώρου είναι διαθέσιμες μέσω διαδικτύου. Για την οργάνωση και διαχείριση του ιστοχώρου όπως και για την εισαγωγή φωτογραφιών αποξηραμένων φυτικών δειγμάτων, οι διαχειριστές δεν είναι απαραίτητο να έχουν τεχνικές γνώσεις κατασκευής ιστοχώρων ενώ το περιεχόμενο του μπορεί να ενημερωθεί από πολλούς διαχειριστές πού χρησιμοποιούν διαφορετικούς υπολογιστές. Περιγραφή για τον τρόπο οργάνωσης του περιεχομένου, του ιστοχώρου δίνεται στο παράρτημα. 8. Συμπεράσματα Ψηφιοποιήθηκαν 72 φυτικά αποξηραμένα δείγματα του γένους Sideritis L. Section Empedoclia (Rafin.) Bentham. Επιπλέον, ψηφιοποιήθηκαν ακόμα 76 δείγματα της οικογένειας Labiatae (Lamiaceae). Δημιουργήθηκε πιλοτικό ψηφιακό herbarium (http://ckonsta.webpages.auth.gr) για την δημοσιοποίηση των δειγμάτων, το οποίο μπορεί να συμβάλει στην ανάδειξη μέσω διαδικτύου, της σημαντικής συλλογής του Herbarium TAU.

34 9. Βιβλιογραφία Aligiannis N, Kalpoutzakis E, Chinou I, Mitakou S, Gikas E, Tsarbopoulos A (2001) Composition and Antimicrobial Activity of the Essential Oils of Five Taxa of Sideritis from Greece. J.Agric.Food Chem. 49: 811-815. Apachefrients http://www.apachefriends.org/en/index.html (17.06.2011). Aristotle University of Thessaloniki (AUTH) http://www.auth.gr/univ/units/museums/contents/botaniko_el.html (12.11.2011). Baden C, (1991) In Strid A, Tan K, Sideritis L. in Mountain Flora of Greece. Edinburgh University Press, Edinburgh. Bridson D, Forman L, (1992) The Herbarium Handbook. Royal Botanic Gardens Kew, Great Britain. Botanic Garden and Botanical Museum Berlin-Dalhem (BGBM) http://ww2.bgbm.org/herbarium/cite.cfm 13.01.2012). DeVeer J, Stout A, Rioux M (2004) The MBLWHOI Library Digital Herbarium (Https://darchive.Mblwhoilibrary.org/handle/1912/2001 (13.10.2012). Drupal http://drupal.org/ (11.01.2012). The EuroPlusMed PlantBase - the information resource for Euro-Mediterranean plant diversity (EuroPlusMed) http://ww2.bgbm.org/europlusmed/query.asp (11.02.2012). FLAS (University of Florida Herbarium Collections Catalog) www.flmnh.ufl.edu/herbarium/cat/catdigitalimaging.asp (14.12.2011). Foitos D, Konstantinides T, Kamari G, (2009) Red Book Data of Rare & Threntend Plants of Greece. Hellenic Botanical Society, Patra. FSI-viewer http://www.fsi-viewer.com/ (15.01.2012). Funk V (2002) The Importance of Herbaria. Taxon 49: 94-95. Funk V, Hoch P, Prather L, Wagne W (2005) The Importance of Vouchers. Taxon 1: 127-129. Gabrieli C, Kefalas P, Kokkalou E (2005) Antioxidant Activity of Flavonoids from Sideritis raeseri. J.Ethnopharmacol. 96: 423-428. George V, Duncan C, Brent Seales W (2009) A New Technique for the Digitization and Restoration of Deteriorated Photographic Negatives. Journal on Image and Video Processing.

35 Godfray H, Clark B, Kitching I, Mayo S, Scoble M (2007) The Web and the Structure of Taxonomy. Syst. Biol. 56: 943-955. Godfray H, Clark B, Kitching I, Mayo S, Scoble M (2007) The Web and the Structure of Taxonomy. Syst. Biol. 56: 943-955. Granzow-de la Cerda I, Beach J (2010) Semi-Automated Workflows for Acquiring Specimen Data from Label Images in Herbarium Collections. Taxon 1830-1842. Global Strategy for Plant Conservation (GSPC) http://www.cbd.int/gspc/targets.shtml (11.02.2012). Holmgren P, Holmgren N (2003) Additions to Index Herbariorum. Taxon 385-389. Harvard University Herbaria (HUH) http://www.huh.harvard.edu/collections/digital_coll.html (12.02.2012). Intex Herbariorum http://sweetgum.nybg.org/ih/ (16.02.2012). Joomla http://www.joomla.org/ (11.01.2012). Kirimer N, Baser K, Demirci B, Duman H (2004) Essential Oils of Sideritis Species of Turkey Belonging to the Section Empedoclia. Chemistry of Natural Compounds, 40: 19-23. Kokkini S, Iatrou G, Georgiou K, Artelari P, Bazos I, Georgiadis T, Georgiou O, Drossos E, Hanlidou E, Karousou R, Krigas N, Kypriotakis ZTzanoudakis D, (1997) Other Important Plant Species, in: Dafis, S., Papastergiadou, E., Georghiou, K., Babalonas, D., Georgiadis, T., Papageorgiou, M., Lazaridou, T., Tsiaoussi, V., Directive 92/43/EEC the Greek "Habitat" Project NATURA 2000: An Overview. Life Contract B4-3200/94/756, Commission of the European Communities DG XI, Greek Biotope/Wetland Centre. The Goulandris Natural History Museum, Thessaloniki. Krishtalka L, Humphrey P (2000) Can Natural History Museums Capture the Future? Bioscience 50: 611-617. Lee J, Chen C, Chang C (2009) A Novel Illumination-Balance Technique for Improving the Quality of Degraded Text Photo Images. Transactions on Circuits and Systems for Video Technology 19: 989-903. Lughadha E, Miller C (2009) Accelerating Global Access to Plant Diversity Information. Trends Plant Sci. 14: 622-628. MySQL http://www.mysql.com (17.07.2011). The New York Botanic Garden (NYBG) http://sciweb.nybg.org/science2/virtualherbarium.asp (14.02.2012). Network Operations Center (NOC) http://noc.auth.gr/manuals2/hostedwebsites/index.html (17.02.2012)

36 Petreska J, Stefova M, Ferreres F, Moreno D, Tomas-Barberan F, Stefkov G, Kulevanova S, Gil-Izquierdo A (2011) Potential Bioactive Phenolics of Macedonian Sideritis Species used for Medicinal "Mountain Tea". Food Chem. 125: 13-20. PHP http://www.php.net/ (17.07.2011). PhpMyAdmin http://www.phpmyadmin.net/home_page/index.php (17.07.2011). Plone Foundation http://plone.org/documentation/faq/what-is-cms (17.11.2011). Royal Botanic Gardens Kew (RBGK) http://www.kew.org/data/herb_digitisation.html (06.01.2012). Rivers M, Taylor L, Brummitt N, Meagher T, Roberts D, Lughadha E (2011) How Many Herbarium Specimens are Needed to Detect Threatened Species? Biol. Cons. 144: 2541-2547. Schmull M, Heinrichs J, Baier R, Ullrich D, Wagenitz G, Groth H, Hourticolon S, Gradstein S (2005) The Type Database at Göttingen (GOET) - A Virtual Herbarium Online. Taxon 54: 251-254. Uǧur A, Varol Ö, Ceylan Ö (2005) Antibacterial Activity of Sideritis curvidens and Sideritis lanata from Turkey. Pharm.Biol. 43: 47-52. Wordpress http://wordpress.org/ (11.02.2012).

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 37

38 Λογισμικά κατασκευής ιστοχώρου Apache Ο Apache HTTP είναι ένας web sever, ο οποίος χρησιμοποιείται για την εξυπηρέτηση στατικών και δυναμικών ιστοχώρων. Πρόκειται για εξυπηρετητή (server) του παγκόσμιου ιστού (web). Εγκαθίσταται σε έναν υπολογιστή που μπορεί να χρησιμοποιεί διάφορα λειτουργικά συστήματα όπως Microsoft Windows, Linux, Unix. Χαρακτηριστικά του: είναι η αναμονή αιτημάτων από χρήστες (clients) μέσω ενός browser και να εξυπηρετεί αυτές τις αιτήσεις μέσω μιας ηλεκτρονικής διεύθυνσης είτε μέσω ενός συνδέσμου (link). Άλλο επίσης χαρακτηριστικό του είναι το Virtual Hosting (εικονική φιλοξενία) όπου, εξυπηρετεί πολλούς διαφορετικούς ιστοχώρους από μια εγκατάσταση του server. Η εφαρμογή είναι διαθέσιμη για μια μεγάλη ποικιλία λειτουργικών συστημάτων, εκ των οποίων, τα Microsoft, Linux, Unix κ.α. Αναπτύσσεται και συντηρείται από μια ανοικτή κοινότητα προγραμματιστών, υπό την αιγίδα του Apache Software Foundation. Ο Apache είναι ένα λογισμικό ανοικτού κώδικα, επειδή στο Apache Software Foundation πιστεύουν ότι τα εργαλεία online δημοσίευσης πρέπει να είναι στα χέρια του καθενός. Συνεπώς, ο παγκόσμιος ιστός θα πρέπει να παραμείνει ένα πεδίο ίσων ευκαιριών για κάθε μικρή ή μεγάλη επιχείρηση. MySQL Είναι βάση δεδομένων, και χρησιμοποιείται σε περισσότερες από έντεκα εκατομμύρια εγκαταστάσεις. Η MySQL είναι η δημοφιλέστερη, ανοικτού κώδικα, βάση δεδομένων εξαιτίας της υψηλής απόδοσης, αξιοπιστίας και ευκολίας στη χρήση της. Αποτελεί μέρος της εφαρμογής LAMP (Linux, Apache, MySQL, PHP/Perl/ Python). Ο MySQL server ελέγχει την πρόσβαση στα δεδομένα, δίνοντας την δυνατότητα στους χρήστες του να δουλεύουν ταυτόχρονα, παρέχοντας γρηγορότερη πρόσβαση. Χρησιμοποιεί τη γλώσσα ερωτημάτων για βάσεις δεδομένων SQL (Structured Query Language). Να σημειωθεί ωστόσο, ότι πολλοί αναπτυσσόμενοι οργανισμοί όπως η Google και Adobe, χρησιμοποιούν την MySQL για εξοικονόμηση χρόνου και χρημάτων, βελτιώνοντας έτσι τους ιστοχώρους και τα λογισμικά τους. Η MySQL τρέχει σε περισσότερες από 20 πλατφόρμες συμπεριλαμβανομένων Linux, Windows, Mac OS, δίνοντας στον χρήστη ευελιξία και έλεγχο. PHP Είναι μια γλώσσα προγραμματισμού που σχεδιάστηκε για τη δημιουργία δυναμικών ιστοσελίδων στο διαδίκτυο, γνωστή ως Hyper Text Proccesor. Είναι ενσωματωμένη στο κώδικα της HTML σε ειδικά «μπλόκ» που περικλείονται από τα σύμβολα <?php και?>. Ο κώδικάς της εκτελείται στον server, και συνεπώς ο πελάτης (client) λαμβάνει μόνο το τελικό αποτέλεσμα της εκτέλεσης του script. Οι τελικοί χρήστες δεν μπορούν να δουν τον κώδικα της PHP, ο οποίος δύναται να θέσει

39 ερωτήματα σε βάσεις δεδομένων, να δημιουργήσει εικόνες, να αναγνώσει ή και να γράψει αρχεία και τέλος, να συνδεθεί σε απομακρυσμένους υπολογιστές. Ο κύριος στόχος της PHP είναι να επιτρέπει στους κατασκευαστές ιστοχώρων τον καλύτερο δυνατό συνδυασμό απόδοσης και ευελιξίας. Αυτό το επιτυγχάνει χρησιμοποιώντας μια μείξη από διερμηνεία και μεταγλώττιση. Άλλες υπάρχουσες γλώσσες προγραμματισμού είναι: Perl, Python και Ruby. PhpMyAdmin Είναι λογισμικό ανοικτού κώδικα γραμμένο σε γλώσσα προγραμματισμού PHP, με σκοπό την διαχείριση της MySQL, μέσω του Παγκόσμιου Ιστού (World Wide Web). Το phpmyadmin μπορεί να διαχειριστεί ένα ολόκληρο MySQL server ή απλές βάσεις δεδομένων, όπου ο κάθε χρήστης, κάτοχος λογαριασμού, μπορεί να δημιουργήσει και να διαχειριστεί τις δικές του βάσεις δεδομένων. Το συγκεκριμένο λογισμικό έχει μεταφραστεί σε 62 γλώσσες, μεταξύ των οποίων και τα Ελληνικά. Σύμφωνα με την ομάδα υποστήριξης του phpmyadmin μερικές από τις δυνατότητες του συνοψίζονται πιο κάτω: Δημιουργεί και διαγράφει βάσεις δεδομένων. Δημιουργεί, τροποποιεί, διαγράφει, αντιγράφει και μετονομάζει πίνακες. Προσθέτει, διαγράφει και τροποποιεί πεδία πινάκων. «Ανεβάζει» (upload) αρχεία κειμένου σε πίνακες. Εξάγει δεδομένα σε μορφή CVS, SQL, XML, PDF. Διαχειρίζεται τους χρήστες MySQL και τα δικαιώματά τους. Διαχειρίζεται πολλούς server. Εκτελεί αναζητήσεις σε όλη τη βάση ή μέρος αυτής. Υποστηρίζει MySQLi (βελτιωμένη επέκταση της MySQL). XAMPP Είναι λογισμικό ανοικτού κώδικα, το οποίο λειτουργεί ως server για την εξυπηρέτηση δυναμικών ιστοχώρων, ενώ μπορεί να εγκατασταθεί σε Η/Υ με λειτουργικά συστήματα όπως: Microsoft Windows, Linux, Mac OS X. Η εγκατάσταση του προαναφερθέντος βοηθήματος σε ένα υπολογιστή, δίνει τη δυνατότητα λειτουργίας του ως web server. Αναβαθμίζεται και υποστηρίζει τις νέες εκδόσεις του Apache server, της βάσης δεδομένων MySQL, και των γλωσσών προγραμματισμού PHP και Perl. Συμπεριλαμβάνει επίσης το λογισμικό PhpMyAdmin. Ο XAMPP σχεδιάστηκε τόσο για την ανάπτυξη, όσο και για τη φιλοξενία ιστοχώρων. Οργάνωση και διαχείριση του περιεχομένου του Joomla Το σημαντικότερο μέρος ενός ιστοχώρου είναι το περιεχόμενό του. Απαραίτητη προϋπόθεση για την διαχείριση περιεχομένου είναι η σύνδεση με το σύστημα διαχείρισης. Το Joomla οργανώνει τη πληροφορία σε τρία επίπεδα: Ενότητα (Section), Κατηγορία (Category) και Άρθρο (Article).

40 Τα άρθρα είναι η βασική πληροφορία ενός ιστοχώρου και οργανώνονται σε κατηγορίες. Ένα άρθρο μπορεί να ανήκει σε μια ή καμία κατηγορία (μη κατηγοριοποιημένο). Αντίστοιχα, οι ενότητες περιέχουν μια ή περισσότερες κατηγορίες. Με αυτό τον τρόπο δημιουργείται μια δενδροειδής δομή οργάνωσης η οποία δίνει τη δυνατότητα ταξινόμησης της πληροφορίας για δικτυακούς χώρους που περιέχουν μερικές έως χιλιάδες σελίδες. Δημιουργία χρηστών Η πληροφορία που οργανώνεται σε ενότητες, κατηγορίες και άρθρα είναι περιορισμένης πρόσβασης. Το Joomla ορίζει μια ιεραρχία χρηστών η οποία έχει συγκεκριμένα δικαιώματα πρόσβασης. Οι χρήστες ενός ιστοχώρου, κατασκευασμένου από Joomla, χωρίζονται σε δύο κατηγορίες: επισκέπτες και εγγεγραμμένοι χρήστες. Ανάλογα με τις ρυθμίσεις του διαχειριστή ιστοχώρου, οι επισκέπτες δύνανται να περιηγηθούν σε ορισμένα τμήματά του. Οι εγγεγραμμένοι δε χρήστες, αυτοί δηλ. που κατέχουν όνομα χρήστη (username) και κωδικό πρόσβασης (password), μπορούν να παρέχουν περιεχόμενο, δυνατότητα την οποία δεν διαθέτουν οι επισκέπτες. Οι εγγεγραμμένοι χρήστες χωρίζονται σε δύο κατηγορίες: τους χρήστες front-end και τους back end. Οι πρώτοι έχουν τη δυνατότητα να επεξεργάζονται το περιεχόμενο χωρίς όμως να αλλάζουν τη δομή και την εμφάνιση του ιστοχώρου, έχοντας πρόσβαση σε περιεχόμενα που δεν έχουν οι επισκέπτες. Η δεύτερη κατηγορία εγγεγραμμένων χρηστών, καλούμενοι και διαχειριστές, έχουν τη δυνατότητα να επεξεργάζονται όλα τα στοιχεία της δομής του ιστοχώρου. Από το εικονίδιο User Manager επιλέγουμε New, μέσω του οποίου δίνεται η δυνατότητα δημιουργίας πολλών χρηστών με ορισμένο επίπεδο πρόσβασης (ορίζεται από τον super administrator). Τα πεδία που πρέπει να συμπληρωθούν φαίνονται στο Πίνακα 1.

41 Πίνακας 1: Ιδιότητες χρήστη. Table 1: User s selections. Πεδίο Name Username E-mail New password Verify password Group Block User Receive System E-mails Back-end Language Front-end Language User Editor Help Site Time Zone Περιγραφή Ονοματεπώνυμο του χρήστη Όνομα του χρήστη Το e-mail του χρήστη Κωδικός του χρήστη Επιβεβαίωση κωδικού του χρήστη Ομάδα στην οποία ανήκει ο χρήστης Απενεργοποίηση χρήστη Λήψη e-mail από το διαχειριστή Προεπιλεγμένη γλώσσα για διαχειριστικό back-end Προεπιλεγμένη γλώσσα για διαχειριστικό front-end Προεπιλεγμένος editor Τοποθεσία αρχείων βοήθειας Ζώνη ώρας που βρίσκεται ο χρήστης Διαχείριση ενοτήτων (Sections) Η ενότητα είναι η ανώτερη βαθμίδα ταξινόμησης περιεχομένου στο Joomla. Επιλέγοντας το section manager επεξεργαζόμαστε τις ενότητες, δίνοντάς τίτλο όπως θα φαίνετε στο κεντρικό μενού (menu). Επιλέγουμε το επίπεδο του χρήστη που θα έχει πρόσβαση στις ενότητες. Για την δημιουργία νέας ενότητας επιλέγουμε New. Οι επιλογές που εμφανίζονται, επεξηγούνται στον Πίνακα 2.

42 Πίνακας 2: Επιλογές ενότητας. Table 2: Section selections. Ιδιότητα Title Alias Published Order Access level Image Image position Description Περιγραφή Τίτλος της ενότητας Εναλλακτικός τίτλος της ενότητας Δημοσίευση ενότητας Προτεραιότητα ενότητας (σειρά με την οποία εμφανίζεται) Επίπεδο πρόσβασης. Καθορίζει την πρόσβαση που θα έχει ο κάθε χρήστης (Public: Όλοι οι χρήστες, Registered: Εγγεγραμμένοι χρήστες, Special: Χρήστες που έχουν προνόμια special) Φωτογραφία της ενότητας Θέση της φωτογραφίας Περιγραφή ενότητας Η περιγραφή των ενοτήτων στο πεδίο του text editor, βοηθά τον διαχειριστή να μην μπερδεύει το περιεχόμενο της κάθε ενότητας σε περίπτωση δημιουργίας περισσότερων από μία. Μπορούν να δημιουργηθούν όσες ενότητες απαιτεί ένας ιστοχώρος, οι οποίες βοηθούν στην ομαδοποίηση συναφών στοιχείων περιεχομένου. Διαχείριση κατηγοριών (Categories) Οι κατηγορία είναι η ενδιάμεση βαθμίδα ταξινόμησης στο Joomla. Αφού δημιουργηθούν οι ενότητες, στη συνέχεια, μπορούν να δημιουργηθούν και οι κατηγορίες με την βοήθεια του category manager. Κάθε κατηγορία εντάσσεται στις ήδη δημιουργημένες ενότητες. Μπορούμε να προσθέσουμε, να διαγράψουμε και να μετακινήσουμε μια κατηγορία από μια ενότητα σε άλλη. Κατά την δημιουργία μιας νέας κατηγορίας, θα πρέπει να συμπληρώσουμε ξανά όλες τις ιδιότητες που αναφέρονται στον πίνακα 2. Διαχείριση άρθρων (Articles) Είναι το κείμενο που θα προβάλλεται στον ιστοχώρο. Για να διαχειριστούμε τα άρθρα επιλέγουμε article manager. Για την δημιουργία νέου επιλέγουμε New και εμφανίζεται η οθόνη στην οποία συμπληρώνουμε τις επιλογές που εμφανίζονται στον πίνακα 3.

43 Πίνακας 3: Επιλογές άρθρου. Table 3: Article selections. Ιδιότητα Title Alias Published Section Category Front Page Περιγραφή Τίτλος του άρθρου Εναλλακτικός τίτλος του άρθρου Δημοσίευση άρθρου Η ενότητα στην οποία ανήκει το άρθρο Η κατηγορία στην οποία ανήκει το άρθρο Εμφάνιση στην πρώτη σελίδα του Joomla Ακολουθεί ο text editor (επεξεργαστής κειμένου) όπου θα εισάγουμε το κυρίως κείμενο. Συγχρόνως, μας δίνεται η δυνατότητα εισαγωγής εικόνας. Μπορούμε να διαχωρίσουμε το κείμενο, επιλέγοντας το read more. Ο editor αυτόματα διασπά το κείμενο εμφανίζοντάς το σε μορφή web blog, (δηλ. εμφανίζει την εισαγωγή του κειμένου και το link που οδηγεί σε ολόκληρο το άρθρο). Στα δεξιά υπάρχει ένας πίνακας στατιστικών όπου αναφέρονται τα παρακάτω στοιχεία: State: κατάσταση άρθρου. Hits: αριθμός επισκέψεων στο συγκεκριμένο άρθρο. Revised: πόσες φορές έχει διορθωθεί το άρθρο. Created: ημερομηνία δημιουργίας του άρθρου. Modified: εάν έχουν γίνει αλλαγές σε σχέση με το αρχικό άρθρο. Κάτω από τον πίνακα στατιστικών υπάρχουν τα πλαίσια επιλογών: Parametres Article (παράμετροι άρθρου), Parametres Advanced (προχωρημένες παράμετροι άρθρου), τα οποία επεξηγούνται στους Πίνακες 3 και 4 αντίστοιχα.

44 Πίνακας 3: Παράμετροι άρθρου. Table 3: Article parameters. Ιδιότητα Author Author Alias Access Level Start Publishing Finish Publishing Περιγραφή Ο συγγραφέας του άρθρου Το εναλλακτικό όνομα του συγγραφέα του άρθρου Επίπεδο πρόσβασης: Καθορίζει την πρόσβαση που παρέχει στους χρήστες. Public: Όλοι οι χρήστες, Registered: Όλοι οι εγγεγραμμένοι χρήστες, Special: Όσοι χρήστες έχουν προνόμια special Ημερομηνία και ώρα στην οποία το άρθρο θα είναι δημοσιευμένο Ημερομηνία και ώρα στην οποία το άρθρο θα σταματήσει να είναι δημοσιευμένο Πίνακας 4: Προχωρημένες παράμετροι άρθρου. Table 4: Advanced article parameters. Ιδιότητα Show Title Title Linkable Intro Text Section Name Section Name Linkable Category Name Category Name Linkable Article Rating Author Name Created Date and Time Modified Date and Time Περιγραφή Εμφάνιση ή όχι του τίτλου του άρθρου Να εμφανίζεται ή όχι ο τίτλος του άρθρου με τη μορφή web link Να εμφανίζεται ή όχι όταν κάποιος κάνει κλίκ στην προεπισκόπηση ενός άρθρου Να εμφανίζεται ή όχι η ενότητα στην οποία ανήκει το άρθρο Να εμφανίζεται ή όχι η ενότητα στην οποία ανήκει το άρθρο με τη μορφή web link Να εμφανίζεται ή όχι η κατηγορία στην οποία ανήκει το άρθρο Να εμφανίζεται ή όχι η κατηγορία στην οποία ανήκει το άρθρο με τη μορφή web link Να επιτρέπεται ή όχι οι επισκέπτες να βαθμολογούν ένα άρθρο Να εμφανίζεται ή όχι ο συγγραφέας ενός άρθρου Να εμφανίζεται ή όχι η ημερομηνία και η ώρα που δημοσιεύτηκε ένα άρθρο Να εμφανίζεται ή όχι η ημερομηνία και η ώρα που διορθώθηκε ένα άρθρο

45 (συνέχεια πίνακα 4) Ιδιότητα Print Icon E-mail Icon Content Language Alternative Read More Text Περιγραφή Να εμφανίζεται ή όχι, εικονίδιο για εκτύπωση του άρθρου Να εμφανίζεται ή όχι, εικονίδιο για αποστολή του άρθρου σε e-mail Επιλογή της γλώσσας στην οποία είναι γραμμένο το άρθρο Όταν το άρθρο εμφανίζεται σε μια λίστα (π.χ. λίστα άρθρων κατηγορίας) τότε εμφανίζεται μόνο η πρώτη σελίδα μαζί με ένα link που οδηγεί στην πλήρη έκδοση. Η επιλογή αυτή μας επιτρέπει να δώσουμε δικό μας όνομα για το link αντί για το read more Στην Εικόνα 1, φαίνεται το περιβάλλον, στο οποίο θα βρεθεί ο διαχειριστής στην προσπάθεια του να δημιουργήσει ένα νέο άρθρο. Εικόνα 1: Διαδικασία δημιουργίας νέου περιεχομένου. Figure 1: Procedure of new article creation. Διαχείριση Menu Για να μπορούν οι επισκέπτες να προσεγγίζουν το περιεχόμενο που δημιουργήθηκε θα πρέπει να κατασκευαστεί ένα σύστημα πλοήγησης. Επιλέγοντας menu εμφανίζεται ο σύνδεσμος Home δίνοντάς μας πρόσβαση σε κείμενα της πρώτης σελίδας. Εκτός από την αρχική σελίδα πρέπει να διαμορφωθεί και το υπόλοιπο menu από την επιλογή main menu. Κατά την διαμόρφωση, εμφανίζονται οι παρακάτω επιλογές: Αρθρο (Αrchive Αrticle List). Άρθρο-Σελιδοποίηση Άρθρου (Article Layout), όπου θα εμφανισθεί μόνον ένα κείμενο, το οποίο και θα επιλέξουμε στην επόμενη οθόνη.