ΠΑΡΚΟ ΔΙΑΣΩΣΗΣ ΧΛΩΡΙΔΑΣ ΚΑΙ ΠΑΝΙΔΑΣ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΚΡΗΤΗΣ Costanza Dal Cin D Agata
Σε μια εποχή, όπου τα έμβια είδη εξαφανίζονται με ανησυχητικό ρυθμό, κυρίως λόγω καταστροφής των βιοτόπων, το Πάρκο Διάσωσης Χλωρίδας και Πανίδας του Πολυτεχνείου Κρήτης, το οποίο εκτείνεται σε 300 στρέμματα, αποτελεί έναν, μικρό μεν, αλλά σημαντικό χώρο όπου η χλωρίδα και η συνυπάρχουσα πανίδα προστατεύονται. Την ιδέα της δημιουργίας του Πάρκου στο Ακρωτήρι, στην ιδιοκτησία του Πολυτεχνείου Κρήτης, είχε το 1994 ο τότε Πρύτανης του Πολυτεχνείου, Καθηγητής Γιάννης Φίλης.
Σκοποί του Πάρκου α. Διατήρηση των αυτοφυών φυτών της Κρήτης β. Περιβαλλοντική έρευνα και εκπαίδευση γ. Ευαισθητοποίηση του κοινού δ. Αναψυχή
α. Διατήρηση αυτοφυών φυτών της Κρήτης Δημιουργία και διατήρηση αντιπροσωπευτικών ζωντανών συλλογών φυτικών ειδών της Κρήτης σε θεματικούς βοτανικούς κήπους ανάλογους με τους φυσικούς οικότοπους των φυτών (ex-situ διατήρηση), Συντήρηση των περιοχών του Πάρκου με φυσική αυτοφυή βλάστηση όπως είναι το φαράγγι, οι περιοχές με σκληρόφυλλους θάμνους και φρύγανα (in-situ διατήρηση), Αναπαραγωγή και συντήρηση των αναπτυσσόμενων
β. Περιβαλλοντική έρευνα και εκπαίδευση για: Την καταγραφή και διατήρηση της βιοποικιλότητας και της σημασίας της, Την σχέση των φυτών με το περιβάλλον και τον άνθρωπο, Την οικονομική, πολιτισμική και αισθητική αξία των αυτοφυών φυτών της Κρήτης. Παραδοσιακές ποικιλίες καλλιεργούμενων φυτών
γ. Ευαισθητοποίηση του κοινού για: Τους κινδύνους που απειλούν τη βιοποικιλότητα, Τις επιπτώσεις από την μείωση της βιοποικιλότητας, Την βιώσιμη χρήση της βιοποικιλότητας, Την διατήρηση της παραδοσιακής γνώσης γύρω από τις χρήσεις των αυτοφυών φυτών και γύρω από την διαχείριση των οικoτόπων, Την διατήρηση των παραδοσιακών ποικιλιών καλλιεργούμενων φυτών
Το προσωπικό
Χλωρίδα Οι σκληρόφυλλοι θάμνοι χαρακτηρίζουν την φυσική βλάστηση σε μιά μεγάλη περιοχή του Πάρκου. Τυπικά είδη αυτής της διάπλασης είναι η χαρουπιά, ο σκίνος, η αγριελιά, η έρικα, οι λαδανιές, ο ασπάλαθος, το αχινοπόδι, η αφάνα, το θυμάρι και το θρούμπι. Σε ανοίγματα ανάμεσα στους θάμνους υπάρχουν διάφορες ορχιδέες που ανήκουν στα γένη Anacamptis, Barlia, Ophrys, Orchis και Serapias, όπως και διάφορα είδη των οικογενειών Iridaceae όπως κρόκος, μαχαιρίδα και Liliaceae (σπαράγγι, βροβιοί, ασκορδουλάκοι). Tο φαράγγι στην ανατολική πλευρά του πάρκου αποτελεί τυπικό δείγμα βραχώδους οικότοπου της Κρήτης με χαρακτηριστικά χασμοφυτικά είδη όπως τα κρητικά ενδημικά δίκταμος και πετρομάρουλο. Στο Πάρκο υπάρχει ένας παλαιός ελαιώνας και ημιφυσικά λιβάδια τα οποία είναι υπολείμματα προηγούμενης γεωργικής καλλιέργειας.
Αυτοφυή φυτά του Πάρκου
Anacamptis collina Ορχιδέες Serapias bergonii Anacamptis papillonacea Neotinea lactea 12
Πανίδα Από άποψη πανίδας, η ευρύτερη περιοχή του Ακρωτηρίου θεωρείται ένας από τους σημαντικούς βιότοπους της Κρήτης. Μεγάλος αριθμός αποδημητικών πουλιών, βρίσκει στο Πάρκο καταφύγιο από τους κυνηγούς. Άλλα επιδημητικά είδη φωλιάζουν στους θαμνώνες του Πάρκου. Ανάμεσα στα πουλιά που έχουν παρατηρηθεί στο Πάρκο είναι το διπλοσάινο, το τσιχλογέρακο, η γερακίνα, το βραχοκιρκίνεζο, η νησιώτικη πέρδικα, το τριγόνι, ο κούκος, ο γκιώνης, ο τσαλαπετεινός, ο κότσυφας, η τσίχλα, ο κόρακας, η κουρούνα, ο σπίνος και η καρδερίνα. Υπάρχουν μικρά θηλαστικά όπως ο λαγός, ο σκαντζόχοιρος, το κουνάβι, ο ασβός, η νυφίτσα, αρουραίοι και ποντίκια και νυχτερίδες. Επίσης υπάρχουν ερπετά όπως το αγιόφιδο ή όφις, η τρανόσαυρα και η κολισαύρα. Πολλές πεταλούδες και άλλα έντομα επισκέπτονται τα ποικίλα άνθη των φυτών του Πάρκου όλο το χρόνο.
ΕΡΕΥΝΑ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ Ολοκλήρωση του προγράμματος: «Εθνοβοτανολογική και εθνογραφική κληρονομιά για τις παραδοσιακές τεχνολογίες, εργαλεία, και χρήσεις των αυτοφυών και παραμελημένων καλλιεργούμενων φυτών για τροφή, φάρμακα, ίνες, βαφές, και χειροτεχνήματα, στην περιοχή της Μεσογείου» 2003-2005
Βιβλιάριο με 120 φυτά του Πάρκου με φωτογραφίες και πληροφορίες για την μορφή, προέλευση, εξάπλωση και παραδοσιακές χρήσεις τους στα ελληνικά - αγγλικά
Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά και Βιοποικιλότητα: Εθνοβιολογική μελέτη στην περιοχή Κισσάμου, Ν. Χανίων, Κρήτη (2010) Σε συνεργασία με το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας του Πανεπιστημίου Κρήτης
ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΤΩΝ ΑΥΤΟΦΥΩΝ ΦΥΤΩΝ ΤΟΥ ΠΑΡΚΟΥ Έχουν αναγνωρισθεί περί τα 400 φυτικά είδη που είναι αυτοφυή στο Πάρκο ενώ δεν έχει ακόμα μελετηθεί το φαράγγι
Το Herbarium (φυτολόγιο) του Πάρκου περιλαμβάνει περί τα 1700 αποξηραμένα φυτικά δείγματα
ΝΕΕΣ ΣΥΛΛΟΓΕΣ Πολλά φυτικά είδη της Κρήτης έχουν συλλεχτεί από τις λίμνες της Αγίας, του Κουρνά, από την Γεωργιούπολη, τους Αρμένους, το Ελαφονήσι, τα Τοπόλια, το Βάι, τα Φαλάσαρνα, το Κολυμπάρι, το Ακρωτήρι και είτε έχουν εγκατασταθεί στο Πάρκο είτε βρίσκονται στη διαδικασία του πολλαπλασιασμού
ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟ
Το νέο σκίαστρο για την διατήρηση των φυτών μέχρι την φύτευσή τους στον κατάλληλο χώρο στο Πάρκο
Μελέτη «Αναγνώριση της χλωρίδας του Δήμου Κολυμβαρίου» με αντικείμενο: Την καταγραφή της χλωρίδας της περιοχής του Δήμου Την καταγραφή των φυσικών οικοτόπων (ενδιαιτημάτων) της περιοχής Την καταγραφή των χρήσεων των φυτών
Η ΞΕΝΙΚΗ ΧΛΩΡΙΔΑ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ The alien flora of Crete comprises 245 taxa belonging to 76 families, with 61 Dicotyledoneae, 13 Monocotyledoneae and 2 Gymnospermae. Ninety-one (37%) are naturalized, 49 (20%) are casual species and 95 (39%) are present as planted-only. Invasive Status naturalized 37% planted-only 39% casual 20% uncertain status Carpobrotus edulis (Dal Cin D'Agata, C., Skoula, M. & Brundu, G, 2009: A preliminary inventory of the alien flora of Crete (Greece). Bocconea 23 : 304-
The woody component of the alien Flora of Crete comprises 141 species of trees, shrubs and subshrubs, woody vines and succulent belonging to life forms of the Phanerophytae and the Chamephytae. Melia azedarach Invasive Status naturalized 18% casual 10% planted-only 69% uncertain status Acacia saligna Nicotiana glauca
ΥΓΡΟΤΟΠΟΣ
Αναψυχή και Εκπαίδευση
Επισκέψεις σχολείων
ΑΡΙΘΜΟΣ ΕΠΙΣΚΕΠΤΩΝ φω το φω το Μαθητές Μεμονωμένοι Σύνολο 2004 (Μάι. Δεκ.) 631 245 848 2005 (Ιαν. Δεκ.) 2006 (Ιαν. Δεκ.) 1.298 1.745 883 1.644 2.181 3.389 2007 (Ιαν. Δεκ.) 2008 (Ιαν. Δεκ.) 809 1.509 1.967 2.352 2.776 3.861 2009 (Ιαν. Δεκ.) 1.397 2.214 3.611 Σύνολο 7.389 9.305 16.666
ΔΙΑΣΠΟΡΑ ΕΠΙΣΚΕΠΤΩΝ ΣΤΟ ΧΡΟΝΟ
Σεμινάρια και Εκδηλώσεις
ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΑ www.park.tuc.gr (Eλληνικά Αγγλικά)
Asteraceae Scolymus hispanicus, ασκόλυμπρος Sonchus oleraceous, τζόχος Glebionis segetum, μαντιλίδα Helichrysum barrelieri, αμάραντο
Asteraceae Tragopogon porrifolius, Galactites tomentosa, αγκάβανος
Cistaceae Cistus salvifolius, λαδανιά Cistus parviflorus, λαδανιά Cistus creticus, λαδανιά Fumana thymifolia
Lamiaceae Lamiaceae Satureja tymbra, θρούμπι Lavandula stoechas, δενδρολίβανο Salvia pomifera, φασκόμηλο Οriganum onites, ρίγανη
Ranumculaceae Ranunculaceae Anemone coronaria, ανεμώνη Nigella damascena, μελάθι Anemone hortensis, ανεμώνη Ranunculus ficaria, φασουλόκουκο
Apiaceae Daucus carota, σταφυλίνακας Foeniculum vulgare, μάραθο
Brassicaceae Sinapis alba, σινάπι Brassica geninculata, κάψα, λαψανίδα
Caryophyllaceae Silene gallica Petrorhagia dubia Silene vulagaris, χτύπαλο Stellaria media, γρεδάντερο
Fabaceae Bituminaria bituminosa, καλοσύκι Anagyris foetida, αζόγυρος Calicotome villosa, ασπάλαθος Spartium junceum, σπάρτο
Amaryllidaceae Narcissus serotinus,μανούσακι Pancratium maritimum, κρίνο της θάλασσας Narcissus tazetta, μανουσάκι
Asparagaceae Hyacynthaceae Drimia maritima, σκυλοκρεμμύδα Muscari comosum, βροβιός Ornithogalum narbonense, ασκορδούλακας Scilla autumnalis
Ευχαριστώ για την προσοχή σας