ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Νοµική Σχολή Τοµέας Διεθνών Σπουδών Σίνα 14, Αθήνα 10672 Τηλ./fax: 2103615812, www.law.uoa.gr Εφαρµογές Διεθνούς και Ευρωπαϊκού Δικαίου 2015-2016 ΙΙ. Διεθνής ευθύνη των κρατών: Τα Άρθρα της ΕΔΔ και διεθνής νοµολογία 1. Τα Άρθρα της Επιτροπής Διεθνούς Δικαίου του ΟΗΕ περί ευθύνης των κρατών από διεθνώς άδικες ενέργειες (2001) Άρθρο 1: Κάθε διεθνώς άδικη ενέργεια Κράτους επιφέρει τη διεθνή του ευθύνη. Υπόθεση Εργοστασίου Chorzow (ΔΔΔΧ, 1928, Σειρά Α, no. 17, σελ. 29): «Αποτελεί αρχή του διεθνούς δικαίου...ότι κάθε παραβίαση διεθνούς υποχρέωσης συνεπάγεται την υοποχρέωση επανόρθωσης» Ι. Στοιχεία της διεθνώς άδικης ενέργειας Άρθρο 2: Διεθνώς άδικη ενέργεια κράτους υφίσταται όταν η συµπεριφορά που συνίσταται σε πράξη ή παράλειψη: α) είναι καταλογιστή στο κράτος σύµφωνα µε το διεθνές δίκαιο β) συνιστά παραβίαση διεθνούς υποχρεώσεως του κράτους Για ευθύνη κράτους από παράλειψη, βλ.υπόθεσης Στενού της Κέρκυρας, (ΔΔΧ, 1949, σελ. 22-23): Κάθε κράτος έχει την υποχρέωση να µην επιτρέπει τη χρήση του εδάφους του για ενέργειες αντίθετες προς τα δικαιώµατα άλλων κρατών.η Αλβανία ούτε κοινοποίησε την ύπαρξη ναρκοπεδίων, ούτε προειδοποίησε τα βρετανικά πολεµικά σκάφη για τον κίνδυνο που διέτρεχαν Εν προκειµένω, οι αλβανικές αρχές δεν προέβησαν σε καµία ενέργεια για να προληφθεί η καταστροφή. Οι παραλείψεις αυτές επισύρουν τη διεθνή ευθύνη της Αλβανίας. Κατά συνέπεια, το Δικαστήριο συµπεραίνει ότι η Αλβανία υπέχει ευθύνη κατά το διεθνές δίκαιο για τις εκρήξεις των ναρκοπεδίων στα αλβανικά χωρικά ύδατα, καθώς και για τις
ζηµιές και ανθρώπινες απώλειες που προκλήθηκαν και, ως εκ τούτου οφείλει επανόρθωση προς τη Μεγάλη Βρετανία». Άρθρο 3: Ο χαρακτηρισµός της ενέργειας κράτους ως διεθνώς άδικης διέπεται από το διεθνές δίκαιο. Ο χαρακτηρισµός αυτός δεν επηρεάζεται από τον χαρακτηρισµό της ίδιας πράξης ως νόµιµης σύµφωνα µε το εσωτερικό δίκαιο. Ένα κράτος δεν µπορεί να επικαλεσθεί κανόνα εθνικού δικαίου προκειµένου να µην εκπληρώσει τις υποχρεώσεις του, που πηγάζουν από το διεθνές δίκαιο (Απόφαση LaGrand, ΔΔΧ, 2001). ΙΙ. Καταλογισµός Άρθρο 4, παρ. 1: Η συµπεριφορά οποιουδήποτε κρατικού οργάνου θα θεωρείται ως ενέργεια του Κράτους αυτού σύµφωνα µε το διεθνές δίκαιο, είτε το όργανο αυτό ασκεί νοµοθετική, εκτελεστική, δικαστική είτε οποιαδήποτε άλλη λειτουργία, οποιαδήποτε θέση κι αν κατέχει στην οργάνωση του Κράτους και οποιοσδήποτε κι αν είναι ο χαρακτήρας του, ως όργανο της κεντρικής κυβέρνησης ή εδαφικής µονάδας του Κράτους. Άρθρο 5: Η συµπεριφορά φυσικού ή νοµικού προσώπου, το οποίο δεν αποτελεί όργανο του Κράτους σύµφωνα µε το άρθρο 4, αλλά είναι εξουσιοδοτηµένο από το δίκαιο του Κράτους αυτού να ασκεί στοιχεία κυβερνητικής εξουσίας, θα θεωρείται ενέργεια του Κράτους σύµφωνα µε το διεθνές δίκαιο, υπό την προϋπόθεση ότι το φυσικό ή νοµικό πρόσωπο στη συγκεκριµένη περίσταση δρα υπό την ιδιότητά του αυτή. Άρθρο 8: Η συµπεριφορά ατόµου ή οµάδας ατόµων θα θεωρείται ενέργεια του Κράτους σύµφωνα µε το διεθνές δίκαιο, αν το άτοµο ή η οµάδα ατόµων δρα στην πραγµατικότητα σύµφωνα µε τις εντολές ή τις κατευθύνσεις ή υπό τον έλεγχο του Κράτους αυτού κατά την πραγµάτωση της συµπεριφοράς. -Υπόθεση στρατιωτικών και παραστρατιωτικών δραστηριοτήτων (Νικαράγκουα κ. ΗΠΑ), ΔΔΧ, 1986, ιδία παρ. 115-116: «Προκειµένου η συµπεριφορά [των contras] να εγείρει τη διεθνή ευθύνη των ΗΠΑ, θα έπρεπε να αποδειχθεί ότι το κράτος αυτό ασκούσε αποτελεσµατικό έλεγχο επί των στρατιωτικών ή παραστρατιωτικών επιχειρήσεων κατά τη διάρκεια των οποίων τελέσθηκαν οι παραβιάσεις». -Υπόθεση Εφαρµογής της Σύµβασης για την πρόληψη και καταστολή του εγκλήµατος της γενοκτονίας, ΔΔΧ, 2007, ιδία παρ. 377-414: «Η γενοκτονία θα θεωρείται ως καταλογιστή στο κράτος µόνον και κατά το µέτρο που οι πράξεις που στοιχειοθετούν γενοκτονία και οι οποίες έχουν διαπραχθεί από όργανα ή πρόσωπα που δεν αποτελούν όργανα του κράτους, διενεργήθηκαν, εν όλω ή εν µέρει, υπό τις εντολές ή τη διεύθυνση του κράτους ή κάτω από τον αποτελεσµατικό έλεγχο αυτού. Τούτος είναι ο κανόνας εθιµικού διεθνούς δικαίου, όπως αποτυπώνεται στα Άρθρα της Επιτροπής Διεθνούς Δικαίου περί ευθύνης κρατών» (παρ. 401).
Πρβλ. όµως και νοµολογία Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου της Γιουγκοσλαβίας, υπόθεση Tadic, απόφαση 15 Ιουλίου 1999, παρ. 131. Άρθρο 11: Συµπεριφορά, η οποία δεν καταλογίζεται σε ένα κράτος σύµφωνα µε τα προηγούµενα άρθρα, θα θεωρείται ωστόσο ενέργεια του Κράτους αυτού σύµφωνα µε το διεθνές δίκαιο, εάν και στο βαθµό που το κράτος αυτό αναγνωρίζει και υιοθετεί την υπό κρίση συµπεριφορά ως δική του. Βλ.Υπόθεση Αµερικανών οµήρων στη Τεχεράνη (ΗΠΑ κ. Ιράν), ΔΔΧ, 1980 (παρ. 74): «Η έγκριση που δόθηκε στα γεγονότα από τον Αγιατολλάχ Χοµεϊνί και άλλα όργανα του ιρανικού κράτους είχε ως αποτέλεσµα η συνεχιζόµενη κατάληψη της πρεσβείας και του προσωπικού να µεταβληθούν σε πράξεις του ιρανικού κράτους. Οι φοιτητές οι οποίοι είχαν προβεί στην κατάληψη και στη σύλληψη οµήρων µετετράπησαν σε όργανα του κράτους για τις ενέργειες των οποίων διεθνή ευθύνη φέρει το ίδιο το ιρανικό κράτος». ΙΙΙ. Περιστάσεις που αίρουν τον άδικο χαρακτήρα µιας ενέργειας Άρθρο 20: συναίνεση Κράτους Άρθρο 21: νόµιµη άµυνα Άρθρο 22 (και 49): αντίµετρα εναντίον διεθνώς άδικης ενέργειας: ο άδικος χαρακτήρας ενέργειας κράτους η οποία δεν συνάδει µε διεθνή υποχρέωση έναντι άλλου κράτους αίρεται, εάν και στο µέτρο που η πράξη συνιστά αντίµετρο που λαµβάνεται εναντίον του δευτέρου κράτους» Βλ. Υπόθεση Φράγματος Gabsikovo-Nagymaros, ΔΔΧ, 1997, παρ. 82-87: Προκειµένου να θεωρηθεί ως νόµιµο ένα αντίµετρο πρέπει: να λαµβάνεται σε απάντηση προηγούµενης διεθνώς άδικης ενέργειας άλλου κράτους και να στρέφεται κατά του κράτους αυτού, το κράτος πρέπει να έχει προηγούµενα καλέσει το παραβιάζον κράτος να παύσει την παράνοµη ενέργεια, πρέπει το αντίµετρο να είναι ανάλογο προς τη ζηµία που προκλήθηκε, λαµβάνοντας υπόψη και την βαρύτητα της διεθνώς άδικης ενέργειας, και πρέπει το αντίµετρο να έχει ως σκοπό να οδηγήσει το παραβιάζον κράτος να συµµορφωθεί προς τις υποχρεώσεις του, εποµένως να έχει προσωρινό χαρακτήρα. Άρθρο 23: ανωτέρα βία, δηλαδή «επέλευση µιας ακατανίκητης δύναµης ή ενός απρόβλεπτου γεγονότος εκτός των ορίων ελέγχου του Κράτους, που καθιστούν την εκπλήρωση της υποχρέωσης πρακτικώς αδύνατη υπό τις περιστάσεις αυτές». Άρθρο 24: κατάσταση κινδύνου ζωής, δηλαδή «εάν ο αυτουργός της υπό κρίση ενέργειας, ευρισκόµενος σε κατάσταση κινδύνου ζωής, δεν έχει άλλο εύλογο τρόπο διάσωσης της δικής του ζωής ή της ζωής των άλλων ατόµων που έχουν ανατεθεί στη φροντίδα του». Άρθρο 25: κατάσταση ανάγκης, η οποία µπορεί να γίνει αντικείµενο επίκλησης από Κράτος ως λόγος άρσεως του αδίκου χαρακτήρα µιας ενέργειας, µόνον εφόσον η ενέργεια αυτή: «α) είναι ο µόνος τρόπος για να διαφυλάξει το Κράτος ουσιώδες συµφέρον του από σοβαρό και επικείµενο κίνδυνο, και
β) δεν παραβλάπτει σηµαντικά ουσιώδες συµφέρον του Κράτους ή των Κρατών, έναντι των οποίων υφίσταται η υποχρέωση, ή της διεθνούς κοινότητας ως συνόλου». Βλ. Υπόθεση Φράγματος Gabsikovo-Nagymaros, ΔΔΧ, 1997, παρ. 49-57: «Η κατάσταση ανάγκης συνιστά µια αιτία, αναγνωρισµένη από το διεθνές εθιµικό δίκαιο, αποκλεισµού του παρανόµου της πράξεως» (παρ. 51). IV. Συνέπειες της διεθνώς άδικης ενέργειας Επανόρθωση Άρθρο 31: Το Κράτος που υπέχει ευθύνη φέρει την υποχρέωση να επανορθώσει πλήρως τη ζηµία, η οποία προκλήθηκε από τη διεθνώς παράνοµη ενέργεια. Η ζηµία περιλαµβάνει οποιαδήποτε βλάβη, υλική ή ηθική, που προκλήθηκε από τη διεθνώς άδικη ενέργεια του Κράτους. Βλ. Υπόθεση Εργοστασίου Chorzow, ΔΔΔΧ, 1928, σελ. 47: «Η θεµελιώδης αρχή, η οποία απορρέει από την ίδια την έννοια της παράνοµης ενέργειας και η οποία φαίνεται και από την πρακτική των κρατών, είναι ότι η επανόρθωση πρέπει, στο µέτρο του δυνατού, να εξαλείφει όλες τις συνέπειες της παράνοµης ενέργειας και να επαναφέρει τη κατάσταση που θα προϋπήρχε εάν η ενέργεια αυτή δεν είχε διαπραχθεί» Μορφές επανόρθωσης (άρθρο 34) Άρθρο 35: επαναφορά των πραγµάτων στην προτέρα κατάσταση (restitutio in integrum) Άρθρο 36: αποζηµίωση Βλ. Υπόθεση Rainbow Warrior, διαιτητική απόφαση 1990, παρ. 118, όπου το διαιτητικό δικαστήριο θεώρησε ότι: «µπορεί να επιδικασθεί η καταβολή χρηµατικής αποζηµίωσης για τη παραβίαση διεθνών υποχρεώσεων, η οποία έχει ως συνέπεια, όπως εν προκειµένω, σοβαρή ηθική και νοµική ζηµία, αν και δεν υφίσταται υλική ζηµία». Άρθρο 37: ικανοποίηση Βλ. Υπόθεση Rainbow Warrior 1990, παρ. 123, όπου το διαιτητικό δικαστήριο έκρινε ότι «η δια της αποφάσεώς του δηµόσια καταδίκη της Γαλλίας για τις παραβιάσεις των συµβατικών της υποχρεώσεων έναντι της Νέας Ζηλανδίας αποτελεί εν προκειµένω κατάλληλη ικανοποίηση για την νοµική και ηθική ζηµία που προκλήθηκε στη Νέα ζηλανδία». Άλλες υποχρεώσεις του υπέχοντος διεθνή ευθύνη Κράτους: Άρθρο 30: Το Κράτος που υπέχει ευθύνη για τη διεθνώς άδικη ενέργεια, φέρει την υποχρέωση: α) να παύσει αυτήν την ενέργεια, εφόσον συνεχίζεται β) να παράσχει κατάλληλες διαβεβαιώσεις και εγγυήσεις περί µη επανάληψης της ενέργειας, εφόσον αυτό κρίνεται αναγκαίο κατά τις περιστάσεις.
Βλ. Υπόθεση Lagrand, ΔΔΧ 2001, παρ. 124-5. 2. Διεθνής νοµολογία Υπόθεση LaGrand (Γερµανία κ. ΗΠΑ), Απόφαση ΔΔΧ 27 Ιουνίου 2001 Πραγµατικά περιστατικά: Το 1982, δύο Γερµανοί υπήκοοι, οι αδελφοί Karl και Walter LaGrand συνελήφθησαν από τις αρχές της Πολιτείας της Αριζόνα (ΗΠΑ) για τη συµµετοχή τους σε απόπειρα ληστείας τράπεζας, κατά την οποία ο διευθυντής της τράπεζας δολοφονήθηκε και ένας τραπεζικός υπάλληλος τραυµατίστηκε σοβαρά. Το 1984 δικάσθηκαν από δικαστήριο της Αριζόνα, κρίθηκαν ένοχοι για φόνο και τους επιβλήθηκε η θανατική ποινή. Δεδοµένου ότι οι LaGrand ήταν Γερµανοί υπήκοοι, η Πολιτεία της Αριζόνα ήταν υποχρεωµένη, δυνάµει της Σύµβασης της Βιέννης περί Προξενικών Σχέσεων του 1963 (ά. 36, παρ. 1-2), να ενηµερώσει πάραυτα τις προξενικές αρχές της Γερµανίας για τη σύλληψη και κράτησή τους, καθώς και να παράσχει σε αυτούς τη δυνατότητα επικοινωνίας µε τις προξενικές αρχές. Παραταύτα, κατά τη διάρκεια της κράτησής τους οι αδελφοί LaGrand ουδέποτε ενηµερώθηκαν για το δικαίωµά τους να επικοινωνήσουν µε τις προξενικές αρχές. Οι γερµανικές αρχές ενηµερώθηκαν µόλις το 1992 και προέβησαν σε διαβήµατα, τα οποία δεν απέδωσαν. Κατά τη δικαστική διαδικασία σε δεύτερο βαθµό, οι αδελφοί LaGrand εµποδίστηκαν δικονοµικά (εξ αιτίας της αρχής του procedural default, σύµφωνα µε την οποια δεν µπορεί ένας κατηγορούµενος να προβάλει σε δεύτερο βαθµό δικαιοδοσίας νέο ισχυρισµό τον οποίο δεν είχε προβάλει προηγουµένως) να προβάλουν τους ισχυρισµούς τους σχετικά µε τα παραβιασθέντα δικαιώµατά τους, που απορρέουν από τη Σύµβαση της Βιέννης του 1963, ενώπιον ανωτέρου δικαστηρίου. Όλα τα ένδικα µέσα που άσκησαν απερρίφθησαν, έτσι ο Karl LaGrand εκτελέστηκε στις 24 Φεβρουαρίου 1999. Στις 2 Μαρτίου 1999, η Γερµανία προσέφυγε στο ΔΔΧ δυνάµει της ρήτρας (Προαιρετικού Πρωτοκόλλου στη Σύµβαση 1963) υπαγωγής των διαφορών σχετικών µε τη Σύµβαση στο ΔΔΧ, ζητώντας ταυτόχρονα, λόγω της επικείµενης εκτέλεσης της ποινής κατά του Walter LaGrand, την υπόδειξη προσωρινών µέτρων για τη διατήρηση του status quo, έως όπου αποφανθεί οριστικά το ΔΔΧ. Στις 3 Μαρτίου 1999, το ΔΔΧ εξέδωσε διαταγή προεωρινών µέτρων ζητώντας από τις ΗΠΑ να µην εκτελέσεουν τη ποινή όσο εκκρεµεί η υπόθεση ενώπιον του ΔΔΧ. Ωστόσο, την ίδια µέρα, η Πολιτεία της Αριζόνα, παρά τις αντίθετες υποδείξεις από την Οµοσπονδιακή κυβέρνηση των ΗΠΑ, προχώρησε στην εκτέλεση του Walter LaGrand. Ερωτήµατα: Η Γερµανία ζήτησε από το Δικαστήριο να αναγωρίσει τα εξής: -ότι οι ΗΠΑ παραβίασαν τις διεθνείς υποχρεώσεις τους δυνάµει της Σύµβασης της Βιέννης του 1963, -ότι η καταδίκη που επιβλήθηκε στους αδελφούς LaGrand, κατά παραβίαση των διεθνών τους υποχρεώσεων, είναι άκυρη και πρέπει να αναγνωρισθεί ως άκυρη από τις δικαστικές αρχές των ΗΠΑ,
-ότι οι ΗΠΑ οφείλουν να παράσχουν επανόρθωση υπο τη µορφή αποζηµίωσης και ικανοποίησης για την εκτέλεση του Karl LaGrand, -ότι πρέπει να αποκατασταθεί το status quo ante στην περίπτωση του Walter LaGrand, να αποκατασταθεί δηλαδή η κατάσταση που υπήρχε πριν την καταδίκη, -η Γερµανία ζητούσε επίσης από το Δικαστήριο να αναγωνρίσει ότι οι ΗΠΑ θα πρέπει να παρέχουν στη Γερµανία εγγύηση περί µη επανάληψης των παρανόµων ενεργειών στο µέλλον. Απόφαση ΔΔΧ 27 Ιουνίου 2001: -Το Δικαστήριο έκρινε ότι οι ΗΠΑ είχαν παραβιάσει τις υποζρεώσεις που απορρέουν από τη Σύµβαση Βιέννης του 1963 (άρθρο 36, παρ.1γ) έναντι της Γερµανίας, αλλά και των αδελφών LaGrand. Η µη ενηµέρωση των κατηγορουµένων για τα δικαιώµατά τους, ο αποκλεισµός προβολής αυτών σε µετέπειτα στάδιο της δικαστικής δαιδικασίας, υπό το πέπλο του εθνικού δικαίου (procedural default), και η κατ αποτέλεσµα παρεµπόδιση της Γερµαναίας να παράσχει την, προβλεπόµενη στη Σύµβαση, προξενική αρωγή, συνιστούν παραβίαση του διεθνούς δικαίου, -Ταυτόχρονα, το Δικαστήριο έκρινε ότι οι ΗΠΑ παραβίασαν τη διαταγή προσωρινών µέτρων που είχε εκδοθεί από το ΔΔΧ, καθώς δεν έλαβαν όλα τα αναγκαία µέτρα, ώστε να µην εκτεκεστεί ο Walter LaGrand, -Ως προς το αίτηαµ της Γερµανίας περί εγγυήσεων µη επανάληψης παροµοίων παραβιάσεων της Σύµβασης του 1963, το Δικαστήριο έκρινε ότι η δέσµευση που ανέλαβαν οι ΗΠΑ για ενηµέρωση όλων των αρχών περί των υποχρεώσεων που απορρέουν από τη Σύµβαση της Βιέννης, θεωρείται ως επαρκής εγγύηση της µη επανάληψης της παραβίασης. Σχόλια: -παραβίαση διεθνούς υποχρέωσης από κράτος προς άλλο κράτος (παρ. 64-74) -διπλωµατική προστασία (παρ. 75-78) -αν το άρθρο 31, παρ. 1 της Σύµβασης του 1963 δηµιουργεί αγώγιµα δικαιώµατα υπέρ ιδιωτών (παρ. 76-77) -συνέπεις παραβίασης (παρ. 117-126)
Υπόθεση Εφαρµογής της Ενδιάµεσης Συµφωνίας της 13 ης Σεπτεµβρίου 1995 (ΠΓΔΜ Κ. Ελλάδας), Απόφαση ΔΔΧ, 5 Δεκεµβρίου 2011 Πραγµατικά περιστατικά: Από τη διαδικασία διάλυσης της Γιουγκοσλαβικής Οµοσπονδίας, τον Ιανουάριο του 1991 ανακηρύσσει την ανεξαρτησία της η ΠΓΔΜ, η οποία γίνεται δεκτή ως µέλος του ΟΗΕ µε την προσωρινή ονοµασία πρώην Γιουγκοσλαβική Δηµοκρατία της Μακεδονίας. Στις 8 Απριλίου 1993, εκδίδει ψήφισµα (817/1993) το Συµβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ καλώντας µεταξύ άλλων την Ελλάδα και την ΠΓΔΜ να διαπραγµατευθούν για την επίλυση της διαφοράς σχετικά µε την ονοµασία της ΠΓΔΜ. Στις 13 Σεπτεµβρίου 1995, υπογράφεται µεταξύ των δύο κρατών Ενδιάµεση Συµφωνία, για τη εξοµάλυνση των σχέσεών τους, έως την οριστική λύση του ζητήµατος της ονοµασίας. Η Ενδιάµεση Συµφωνία προβλέπει µια σειρά υποχρεώσεων που αναλαµβάνει το ένα µέρος έναντι του άλλου. Μεταξύ αυτών, στο άρθρο 11, παρ. 1, προβλέπεται ότι το ένα µέρος (Ελλάδα) δεν θα προβάλει αντίρρηση σε οιοδήποτε αίτηµα του άλλου µέρους (ΠΓΔΜ) για ένταξη σε διεθνείς οργανισµούς. Τον Απρίλιο του 2008, στη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ στο Βουκουρέστι αποφασίσθηκε ότι προϋπόθεση για την εισδοχή της ΠΓΔΜ στο ΝΑΤΟ είναι η επίτευξη συµφωνίας στο ζήτηµα της ονοµασίας και για το λόγο αυτό θα αναβληθεί η πρόσκληση προσχώρησης προς τη ΠΓΔΜ, έως ότου βρεθεί αµοιβαία αποδεκτή λύση στο ζήτηµα αυτό. Η ΠΓΔΜ επικαλέστηκε ως βάση για την δικαιοδοσία το ά. 21, παρ. 2 της Ενδιάµεσης Συµφωνίας: «Κάθε διαφορά σχετικά µε την ερµηνεία και εφαρµογή της Ενδιάµεσης Συµφωνίας µπορεί να υποβληθεί από οποιοδήποτε από τα µέρη στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, εκτός αν εµπίπτει στην εξαίρεση του άρθρου 5 παρ.1 της Συµφωνίας». [Το ά. 5 παρ.1 της Ενδιάµεσης Συµφωνίας ορίζει: «Τα µέρη συµφωνούν να συνεχίζουν διαπραγµατεύσεις υπό την αιγίδα του γενικού γραµµατέα του ΟΗΕ σύµφωνα µε υο ψήφισµα του συµβουλίου ασφαλείας 845(1993) µε σκοπό την επίτευξη συµφωνίας στη διαφορά που περιγράφεται σ αυτό το ψήφισµα και στο ψήφισµα 817(1993)».] Ερωτήµατα: Η ΠΓΔΜ ζήτησε από το ΔΔΧ να αποφανθεί στα εξής: -ότι η Ελλάδα παραβίασε το άρθρο 11, παρ. 1 της Ενδιάµεσης Συµφωνίας, -να διατάξει το Δικαστήριο την Ελλάδα να απέχει εφεξής από οποιοαδήποτε ενέργεια που θα παραβίαζε τις υποχρεώσεις της που άπορρέουν από το άρθρο 11 της Συµφωνίας Απόφαση ΔΔΧ 11 Δεκεµβρίου 2011 -Το ΔΔΧ έκρινε κατ αρχάς ότι είχε αρµοδιότητα να εξετάσει την προσφυγή, -Η Ελλάδα, εµποδίζοντας την ένταξη της ΠΓΔΜ στο ΝΑΤΟ, παραβίασε το άρθρο 11, παρ. 1 της Ενδιάµεσης Συµφωνίας, -Το Δικαστήριο απέρριψε το έτερο αίτηµα της ΠΓΔΜ κρίνοντας ότι δεν είναι απαραίτητο να προβεί σε διαταγή έναντι της Ελλάδας να απόσχει στο µέλλον από ενέργειες που θα συνιστούσαν παραβίαση των υποχρεώσεών της που απορρέουν από το άρθρο 11, παρ. 1 της Ενδιάµεσης Συµφωνίας. Εξυπακούεται ότι η Ελλάδα θα σεβασθεί την απόφαση του ΔΔΧ: As a general rule, there is no reason to suppose that a State whose conduct has been declared wrongful by the Court will repeat that
act or conduct in the future, since its good faith must be presumed (παρ. 168). Εποµένως, το ΔΔχ θεώρησε ότι η απόφασή του, καταδικαστική για την Ελλάδα, αποτελεούσε επαρκή µορφή ικανοποίησης (παρ. 169). Σχόλια: -Ενστάσεις-επιχειρήµατα της Ελλαδας: -Η «µη πρόσκληση» από το ΝΑΤΟ είναι αποτέλεσµα σύνθετων διαδικασιών διαπραγµάτευσης και οµοφωνίας, η άσκηση βέτο δεν είναι δυνατή στο ΝΑΤΟ, και εποµένως δεν υπήρξε ένσταση από µέρους της Ελλάδας (Ευθύνη διεθνούς οργανισµού, όχι κράτους), -Σε κάθε περίπτωση η ένσταση πυ αποδίδεται στην Ελλάδα εµπίπτει στην εξαίρεση που προβλέπεται στη δεύτερη ρήτρα του άρθρου 11, παρ. 1, -Ακόµη και εάν θεωρηθεί ότι η Ελάδα αντιτάχθηκε στην ένταξη της ΠΓΔΜ στο ΝΑΤΟ, η ένστασή της δεν συνιστά παραβίαση της Ενδιάµεσης Συµφωνίας, αφού εφαρµόζεται το άρθρο 22 (ζητήµατα ερµηνείας διεθνούς συνθήκης, αλλά και αποδεικτικά στοιχεία ισχυρισµών). Πρόσθετα επιχειρήµατα: Η Ελλάδα ισχυρίστηκε ότι η αντίταξή της στην είσοδο ΠΓΔΜ στο ΝΑΤΟ δικαιολογείται από τους τρεις εξής λόγους: -την αρχή της exceptio non adimpleti contractus -το άρθρο 60 της Σύµβασης Βιέννης περί Δικαίου Συνθηκών -Τα αντίµετρα (σε φερόµενες παραβιάσεις της προσφεύγουσας ΠΓΔΜ, όπως µη τήρηση της αρχής της καλής πίστης, χρήση συµβόλων, περιεχόµενο σχολικών εγχειριδίων). Τα παραπάνω επιχειρήµατα απορρίφθηκαν από το Δικαστήριο ως µη επαρκή.