Λογιστική και Χρηματοοικονομική (Π.Μ.Σ.) Βασικά σημεία διάλεξης Βασικές έννοιες και Μέρος Β, μεταβλητό και μικτό. Άμεσο και έμμεσο., ελεγχόμενο και μη ελεγχόμενο. 1 2 Κατηγορίες κόστους Διάκριση κόστους σε σχέση με τη μεταβολή της δραστηριότητας της οικονομικής μονάδας (δραστηριότητα = όγκος παραγωγής προϊόντων ή υπηρεσιών) Διάκριση σε σχέση με τη λειτουργία στην οποία αντιστοιχούν Συνδέεται με τη συμπεριφορά του κόστους, δηλαδή, πως θα μεταβληθεί το αν αλλάξει το επίπεδο της δραστηριότητας Διάκριση σε σχέση με το χρονικό σημείο που αναγνωρίζεται ως έξοδο Διάκριση σε σχέση με το χρόνο Διάκριση σε σχέση με τη μεταβολή της δραστηριότητας της οικονομικής μονάδας Διάκριση σε σχέση ημε τη δυνατότητα να συσχετισθεί με συγκεκριμένο κέντρο ήφορέα κόστους Διάκριση σε σχέση με την οικονομική σημασία που αυτό έχει στη λήψη αποφάσεων Διάκριση σε σχέση με τη δυνατότητα που διαθέτει ένα στέλεχος να ελέγξει το 3 που παραμένει αμετάβλητο καθώς το επίπεδο δραστηριότητας μεταβάλλεται Π.χ. ενοίκια, αποσβέσεις κτιρίων, μισθός οδηγού φορτηγού που μεταβάλλεται καθώς το επίπεδο δραστηριότητας μεταβάλλεται Π.χ. αξία α υλών, μισθοί εργατών, κατανάλωση ρεύματος Αναλογικό μεταβλητό είναι εκείνο που μεταβάλλεται ευθέως ανάλογα με τη μεταβολή του όγκου δραστηριότητας (π.χ. αύξηση 10% παραγωγής, προκαλεί αύξηση 10% του κόστους) Μικτό Προέρχεται από το συνδυασμό σταθερού και μεταβλητού κόστους Ημιμεταβλητό (περιπτώσεις όπου καταβάλλεται ένα μικρό τίμημα (σταθερό ) ανεξάρτητα από το αν θα χρησιμοποιηθεί) Π.χ. ενοικίαση αυτοκινήτου Βαθμιδωτό ή κλιμακωτό (περιπτώσεις όπου το σταθερό μεταβάλλεται απότομα σε διάφορα επίπεδα παραγωγής Π.χ. επόπτης εργατών 4 Δημήτρης Μπάλιος 1
και μοναδιαίο σταθερό Το συνολικό σταθερό δεν επηρεάζεται από τις ςμεταβολές στο επίπεδο δραστηριότητας μέσα σε ένα σχετικό πεδίο Το σταθερό μοναδιαίο μειώνεται καθώς το επίπεδο δραστηριότητας αυξάνεται, και αυξάνεται καθώς το επίπεδο δραστηριότητας μειώνεται. Π.χ. απεριόριστες αστικές και υπεραστικές κλήσεις με 25 Μηνιαίος Αριθμός κλήσεων μοναδιαίο κλήσης Αριθμός κλήσεων 5 και μοναδιαίο μεταβλητό Το συνολικό μεταβλητό αυξάνεται και μειώνεται αναλογικά με τις μεταβολές στο επίπεδο δραστηριότητας Το αναλογικό μεταβλητό μοναδιαίο παραμένει σταθερό ανά μονάδα. Το μεταβλητό μοναδιαίο μπορεί να είναι αύξων ή φθίνων (π.χ. λογαριασμός ΔΕΗ) Π.χ. α ύλες στη παραγωγή υπολογιστών τό Συνολικό μεταβλητ α υλών Αριθμός υπολογιστών τό ή Μοναδιαίο μεταβλητ υπολογιστή Αριθμός υπολογιστών 6 Μικτό (ημιμεταβλητό και βαθμιδωτό ) Το μικτό αποτελείται από ένα σταθερό και ένα μεταβλητό Το σταθερό μέρος ενός ημιμεταβλητού κόστους αντιστοιχεί συνήθως σε ένα μικρό τίμημα, ενώ το μεταβλητό εξαρτάται από τη χρήση π.χ. ενοικίαση αυτοκινήτου (σ.κ. ενοικίασης, μ.κ. χιλιομέτρων * σύνολο χιλιομέτρων) Κλιμακωτό έχουμε όταν π.χ. ένας καθηγητής μπορεί να διδάξει σε μέχρι 20 μαθητές. Αν εμείς έχουμε 30 μαθητές χρειαζόμαστε 2 καθηγητές, με το να μην μεταβάλλεται μέχρι να φτάσουμε στους 40 μαθητές 7 Διάκριση κόστους σε σχέση με τη δυνατότητα να συσχετισθεί με συγκεκριμένο κέντρο ή φορέα κόστους Χρειαζόμαστε δεδομένα για κάθε αντικείμενο κόστους π.χ. προϊόν, πελάτες, θέσεις ς για να ακολουθήσουν π.χ. η τιμολόγηση, μία μελέτη κερδοφορίας Άμεσο Είναι το που μπορεί άμεσα να συσχετισθεί με μια συγκεκριμένη δραστηριότητα Π.χ. α υλών, μισθός υπαλλήλου που επισκευάζει συγκεκριμένου προϊόν Έμμεσο Είναι το που δεν μπορεί εύκολα και γρήγορα να συσχετισθεί με μια συγκεκριμένη δραστηριότητα, γιατί πραγματοποιείται για περισσότερους από έναν φορείς ή κέντρα κόστους ταυτόχρονα Το άμεσο παύει να υπάρχει όταν Π.χ. ο μισθός του διευθυντή ενός εργοστασίου είναι παύσει να υπάρχει ο φορέας κόστους που άμεσο όταν εξετάζεται το εργοστάσιο ως είναι ηαιτία ύπαρξής του φορέας κόστους. Αν όμως ο φορέας κόστους είναι π.χ. τα συγκεκριμένα ξύλινα γραφεία που κατασκευάζει το εργοστάσιο, τότε, ο μισθός του διευθυντή του εργοστασίου που αντιστοιχεί στα ξύλινα γραφεία είναι έμμεσο. Το μπορεί να είναι άμεσο ή έμμεσο ανάλογα το φορέα κόστους. Το έμμεσο κατανέμεται ύστερα από μερισμό με τη χρήση διαφόρων κριτηρίων Αλλιώς, κοινό είναι το που δημιουργείται για υποστήριξη πολλών αντικειμένων κόστους 8 π.χ. εμβαδόν, αριθμός υπαλλήλων κ.α. Δημήτρης Μπάλιος 2
Διάκριση κόστους σε σχέση με την οικονομική σημασία που αυτό έχει στη λήψη αποφάσεων Ανάγκη για λήψη αποφάσεων σημαίνει ύπαρξη εναλλακτικών λύσεων => αναγκαία η ανάλυση κόστους και οφέλους κάθε εναλλακτικής λύσης Διαφορικό αδράνειας Είναι η διαφορά στο ανάμεσα σε δύο εναλλακτικές λύσεις Διαφορικό έσοδο είναι η διαφορά στα έσοδα ανάμεσα σε δύο εναλλακτικές λύσεις Καθώς αναλύονται οι εναλλακτικές επιλογές, αν το διαφορικό αυξάνεται, έχουμε αυξανόμενο εναλλακτικό (αντίστροφα, μειούμενο εναλλακτικό ) Το διαφορικό και το διαφορικό έσοδο στη διοικητική λογιστική είναι ανάλογα των οριακού κόστους και οριακού εσόδου αντίστοιχα στην μικροοικονομική Είναι το όφελος που χάνει η επιχείρηση παίρνοντας μια συγκεκριμένη απόφαση και όχι μια άλλη εναλλακτική της Είναι εξωλογιστικό καθώς δεν υφίσταται στην πραγματικότητα, άρα δεν καταχωρείται στα βιβλία της επιχείρησης Λέγεται και υπολογιστικό καθώς στηρίζεται σε υπολογισμούς και εκτιμήσεις Είναι το σταθερό το οποίο εξακολουθεί να υπάρχει ακόμα και στην περίπτωση που η επιχείρηση αδρανήσει, δηλαδή δεν έχει δραστηριότητα 9 Έστω ότι η επιχείρηση μελετά την μετεγκατάστασή της σε νέα γραφεία και ότι οι παράγοντες που θα λάβει υπόψη είναι το ενοίκιο, τα κοινόχρηστα και η καθαριότητά τους. Η σύγκριση ανάμεσα στις 2 επιλογές θα οδηγήσει σε διαφορικό το οποίο θα είναι μειωτικό αν το των νέων γραφείων είναι μικρότερο των παλιών. Έστω ότι η επιχείρηση διαθέτει 1 εκ. για επέκταση των δραστηριοτήτων της σε νέα χώρα. Εναλλακτικά θα μπορούσε να αγοράσει Ελληνικά ομόλογα. Το είναι ο τόκος που θα εισέπραττε από την επένδυση στα ομόλογα. 10 Διάκριση κόστους σε σχέση με τη δυνατότητα που διαθέτει ένα στέλεχος να ελέγξει το Ελεγχόμενο Μη ελεγχόμενο Είναι το που μπορεί να ελεγχθεί άμεσα από τον προϊστάμενο ενός τμήματος εντός μιας δεδομένης χρονικής Π.χ. η πρόσληψη ενός υπαλλήλου από τον διευθυντή ενός υποκαταστήματος Είναι το που δεν ελέγχεται από ένα συγκεκριμένο επίπεδο διοίκησης, αλλά από ένα ανώτερο ή πιο κεντρικό Π.χ. η διαφημιστική καμπάνια στην περιοχή του υποκαταστήματος του προηγούμενου π.χ. ελέγχεται από τη διοίκηση και όχι τον προϊστάμενο του υποκαταστήματος Ερωτήσεις επανάληψης (1) Είδαμε διάφορες διακρίσεις του κόστους. Το πώς θα καταλογίσουμε ή ταξινομήσουμε το εξαρτάται από το στόχο της μελέτης ή ανάλυσης που θέλουμε να κάνουμε. Πως κατατάσσουμε τα διάφορα στοιχεία κόστους αν το ζητούμενο της ανάλυσης είναι η αποτίμηση των αποθεμάτων και ο προσδιορισμός των εξόδων για τα αποτελέσματα χρήσης; το ζητούμενο είναι η πρόβλεψη της συμπεριφοράς του κόστους; το ζητούμενο είναι ο καταλογισμός του κόστους σε αντικείμενα κόστους; για τα αποθέματα που δεν έχουν πουληθεί (Ισολογισμός) πωληθέντων προϊόντων για τα αποθέματα που έχουν πουληθεί (ΚΑΧ) (ΚΑΧ) Άμεσο Έμμεσο 11 12 Δημήτρης Μπάλιος 3
ς για την ηλεκτρισμού (7 ανά (70000 ΓΒΕ Άμεσο Έμμεσο Το σταθερό και το μεταβλητό προσεγγίστε τα σε σχέση με τον αριθμό ψυγείων που θα κατασκευαστούν κατά τη διάρκεια του έτους. 13 ς για την ηλεκτρισμού (7 ανά (70000 ΓΒΕ Άμεσο Έμμεσο 14 ς για την ηλεκτρισμού (7 ανά (70000 ΓΒΕ Άμεσο Έμμεσο 15 ς για την ηλεκτρισμού (7 ανά (70000 ΓΒΕ Άμεσο Έμμεσο 16 Δημήτρης Μπάλιος 4
ς για την ηλεκτρισμού (7 ανά (70000 ΓΒΕ Άμεσο Έμμεσο 17 ς για την ηλεκτρισμού (7 ανά (70000 ΓΒΕ Άμεσο Έμμεσο 18 ς για την ηλεκτρισμού (7 ανά (70000 ΓΒΕ Άμεσο Έμμεσο 19 ς για την ηλεκτρισμού (7 ανά (70000 ΓΒΕ Άμεσο Έμμεσο 20 Δημήτρης Μπάλιος 5
ς για την ηλεκτρισμού (7 ανά (70000 ΓΒΕ Άμεσο Έμμεσο 21 ς για την ηλεκτρισμού (7 ανά (70000 ΓΒΕ Άμεσο Έμμεσο 22 Π.χ. Υπολογισμός κόστους παραχθέντων και κόστους πωληθέντων προϊόντων Λαμβάνοντας υπόψη τα παρακάτω στοιχεία,, να υπολογίσετε το παραχθέντων και πωληθέντων προϊόντων με εξωλογιστικό τρόπο (δηλαδή χρησιμοποιώντας μία έκθεση ή μια κατάσταση κόστους). Αρχικόαπόθεμα α υλών (3000), ημικατεργασμένων προϊόντων (4200), ετοίμων προϊόντων (6100) Τελικό απόθεμα α υλών (2000), ημικατεργασμένων προϊόντων (4500), ετοίμων προϊόντων (2300) Αγορές α υλών (31800), Πωλήσεις (70900), ΔΕΗ (700), Ενοίκιο (1500), Επισκευές (400), Ημερομίσθια (9400), Μισθοί (4900), Αποσβέσεις (3200) 23 24 Δημήτρης Μπάλιος 6
Α ΥΛΕΣ Αρχικό απόθεμα α υλών 3000 + Αγορές α υλών 31800 = διαθέσιμων α υλών 34800 Τελικό απόθεμα α υλών 2000 32800 Α ΥΛΕΣ Αρχικό απόθεμα α υλών 3000 + Αγορές α υλών 31800 = διαθέσιμων α υλών 34800 Τελικό απόθεμα α υλών 2000 32800 ΑΜΕΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Ημερομίσθια 9400 25 26 Α ΥΛΕΣ Αρχικό απόθεμα α υλών 3000 + Αγορές α υλών 31800 = διαθέσιμων α υλών 34800 Τελικό απόθεμα α υλών 2000 32800 ΑΜΕΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Ημερομίσθια 9400 ΓΕΝΙΚΑ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΑ ΕΞΟΔΑ ΔΕΗ 700 + Ενοίκιο 1500 + Επισκευές 400 + Μισθοί 4900 + Αποσβέσεις 3200 10700 27 Α ΥΛΕΣ Αρχικό απόθεμα α υλών 3000 + Αγορές α υλών 31800 = διαθέσιμων α υλών 34800 Τελικό απόθεμα α υλών 2000 32800 ΑΜΕΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Ημερομίσθια 9400 ΓΕΝΙΚΑ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΑ ΕΞΟΔΑ ΔΕΗ 700 + Ενοίκιο 1500 + Επισκευές 400 + Μισθοί 4900 + Αποσβέσεις 3200 10700 ΗΜΙΚΑΤΕΡΓΑΣΜΕΝΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ Αρχικό απόθεμα 4200 Τελικό απόθεμα 4500 300 28 Δημήτρης Μπάλιος 7
Α ΥΛΕΣ Αρχικό απόθεμα α υλών 3000 + Αγορές α υλών 31800 = διαθέσιμων α υλών 34800 Τελικό απόθεμα α υλών 2000 32800 ΑΜΕΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Ημερομίσθια 9400 ΓΕΝΙΚΑ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΑ ΕΞΟΔΑ ΔΕΗ 700 + Ενοίκιο 1500 + Επισκευές 400 + Μισθοί 4900 + Αποσβέσεις 3200 10700 ΗΜΙΚΑΤΕΡΓΑΣΜΕΝΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ Αρχικό απόθεμα 4200 Τελικό απόθεμα 4500 300 = ΚΟΣΤΟΣ ΠΑΡΑΧΘΕΝΤΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ 5260029 Έκθεση κόστους πωληθέντων προϊόντων 30 Έκθεση κόστους πωληθέντων προϊόντων ΚΑΘΑΡΕΣ ΠΩΛΗΣΕΙΣ Πωλήσεις 70900 Επιστροφές πωλήσεων 0 = Καθαρές πωλήσεις 70900 Έκθεση κόστους πωληθέντων προϊόντων ΚΑΘΑΡΕΣ ΠΩΛΗΣΕΙΣ Πωλήσεις 70900 Επιστροφές πωλήσεων 0 = Καθαρές πωλήσεις 70900 ΕΤΟΙΜΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ Αρχικό απόθεμα ετοίμων προϊόντων 6100 + παραχθέντων προϊόντων 52600 = ετοίμων προϊόντων προς πώληση 58700 Τελικό απόθεμα ετοίμων προϊόντων 2300 31 32 Δημήτρης Μπάλιος 8
Έκθεση κόστους πωληθέντων προϊόντων ΚΑΘΑΡΕΣ ΠΩΛΗΣΕΙΣ Πωλήσεις 70900 Επιστροφές πωλήσεων 0 = Καθαρές πωλήσεις 70900 Έκθεση κόστους πωληθέντων προϊόντων ΚΑΘΑΡΕΣ ΠΩΛΗΣΕΙΣ Πωλήσεις 70900 Επιστροφές πωλήσεων 0 = Καθαρές πωλήσεις 70900 ΕΤΟΙΜΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ Αρχικό απόθεμα ετοίμων προϊόντων 6100 + παραχθέντων προϊόντων 52600 = ετοίμων προϊόντων προς πώληση 58700 Τελικό απόθεμα ετοίμων προϊόντων 2300 = πωληθέντων προϊόντων 56400 ΕΤΟΙΜΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ Αρχικό απόθεμα ετοίμων προϊόντων 6100 + παραχθέντων προϊόντων 52600 = ετοίμων προϊόντων προς πώληση 58700 Τελικό απόθεμα ετοίμων προϊόντων 2300 = πωληθέντων προϊόντων 56400 Το μικτό κέρδος είναι ίσο με «Πωλήσεις μείον το πωληθέντων», δηλαδή 14500 33 34 Π.χ. Υπολογισμός κόστους πωληθέντων προϊόντων και αποτίμηση τελικού αποθέματος ετοίμων Η βιομηχανική επιχείρηση «ΝΑΙ» κατά τη διάρκεια του 2009 παρήγαγε 100.000 μονάδες προϊόντος με 225.000. Πούλησε 85.000 μονάδες, ενώ είχε και 1.000 ελαττωματικές. Να υπολογίσετε το των πωληθέντων και να αποτιμήσετε το τελικό απόθεμα ετοίμων προϊόντων. Ποιο είναι το παραγωγής των ελαττωματικών μονάδων; ανά μονάδα παραχθέντος προϊόντος = 225.000 / 100.000 = 2,25 35 36 Δημήτρης Μπάλιος 9
ανά μονάδα παραχθέντος προϊόντος = 225.000 / 100.000 = 2,25 πωληθέντων = 85.000 * 2,25 = 191.250 ανά μονάδα παραχθέντος προϊόντος = 225.000 / 100.000 = 2,25 πωληθέντων = 85.000 * 2,25 = 191.250 ελαττωματικών μονάδων = 1.000 * 2,25 = 2.250 37 38 ανά μονάδα παραχθέντος προϊόντος = 225.000 / 100.000 = 2,25 πωληθέντων = 85.000 * 2,25 = 191.250 ελαττωματικών μονάδων = 1.000 * 2,25 = 2.250 Τελικό απόθεμα ετοίμων προϊόντων = 14.000 * 2,25 = 31.500 39 Δημήτρης Μπάλιος 10