Fact Sheet 10. ΔΣΕ 5 (DSM-5) και διαταραχή αυτιστικού φάσματος

Fact Sheet 10 ΔΣΕ 5 (DSM-5) και διαταραχή αυτιστικού φάσματος H διάγνωση αυτισμού γίνεται βάσει της παρατηρούμενης συμπεριφοράς. Δεν υπάρχουν αναλύσεις αίματος, ένα μοναδικό καθοριστικό σύμπτωμα και κανένα φυσικό χαρακτηριστικό που να είναι μοναδικό για τον αυτισμό, γι αυτό οι κλινικοί γιατροί πρέπει να παρατηρούν προσεκτικά τη συμπεριφορά για να αποφασίσουν κατά πόσον οι δυσκολίες ενός παιδιού σχετίζονται με αυτισμό, ή περιγράφονται καλύτερα από μια άλλη πάθηση. Για να γίνουν διαγνώσεις με βάση τη συμπεριφορά, η Αμερικανική Ψυχιατρική Ένωση (American Psychiatric Association) συνεργάζεται με εμπειρογνώμονες στον τομέα αυτό για να εκπονηθούν περιγραφείς κοινής συναίνεσης για μια ποικιλία παθήσεων, που συμπεριλαμβάνουν την κατάθλιψη, τις αγχώσεις διαταραχές,τη γλωσσική ανεπάρκεια και, βεβαίως, τον αυτισμό. Η κάθε πάθηση περιγράφεται σε σχέση με τις συμπεριφορές που παρατηρούνται, μαζί με τις όποιες συμπεριφορές, ή όποιο συνδυασμό συμπεριφορών, χρειάζεται να παρατηρούνται για να γίνει η διάγνωση. Αυτοί οι περιγραφείς αποτελούν τα Διαγνωστικά και Στατιστικά Εγχειρίδια (ΔΣΕ) (Diagnostic and Statistical Manuals (DSM)). Οι περιγραφείς που χρησιμοποιούνται τώρα για τη διάγνωση του αυτισμού έχουν θεσπιστεί από 2000 (DSM-IV- TR) και περιλαμβάνουν συμπεριφορές σε όλη την έκταση της πασίγνωστης Τριάδας Διαταραχών : κοινωνική αλληλεπίδραση, επικοινωνία και περιορισμένα ενδιαφέροντα/ επαναληπτικές συμπεριφορές (restricted interests/repetitive behaviours: RIRB). Σύμφωνα με το ΔΣΕ-IV-TR, τα παιδιά χρειάζεται να εκδηλώνουν τουλάχιστον 6 από τις περιγραφόμενες συμπεριφορές σε όλους τους τομείς, με τουλάχιστον 2 συμπεριφορές στον κοινωνικό τομέα και τουλάχιστον 1 από τον τομέα επικοινωνίας και 1 από τον τομέα επαναληπτικών και περιορισμένων συμπεριφορών (RRB) για να πληρούν τα κριτήρια αυτιστικής διαταραχής. Η διάγνωση διαταραχής Asperger απαιτεί τουλάχιστον δύο από τα κριτήρια κοινωνικής αλληλεπίδρασης και ένα κριτήριο από τον τομέα επαναληπτικών και περιορισμένων συμπεριφορών, χωρίς καμία γλωσσική υστέρηση και μέση ή ανώτερη νοητική λειτουργικότητα. Η διάγνωση Διάχυτης Αναπτυξιακής Διαταραχής (Μη Άλλως Καθοριζόμενης) (Pervasive Developmental Disorder) (Not Otherwise Specified), ή PDD- NOS, είναι λιγότερο ρυθμιστική και απαιτεί σοβαρή κοινωνική αναπηρία είτε με δυσκολίες στην επικοινωνία ή περιορισμένη/επαναληπτική συμπεριφορά. Η πέμπτη έκδοση του εγχειριδίου, το ΔΣΕ-5 (DSM-5), αναμένεται να κυκλοφορήσει το Μάιο 2013. Υπάρχουν αλλαγές ευρείας κλίμακας σε όλο το εγχειρίδιο, πολλές από τις οποίες υπήρξαν επίμαχες και έχουν προκαλέαει το ενδιαφέρον των μέσων ενημέρωσης. Ο αυτισμός είναι μία από τις παθήσεις που θα φαίνονται αρκετά διαφορετικές υπό το πρίσμα του ΔΣΕ-5 και μπορεί να υπάρξουν επιδράσεις στη διάγνωση του αυτισμού καθώς και στον τρόπο με τον οποίο περιγράφονται και γίνονται αντιληπτές οι διαταραχές αυτιστικού φάσματος. Οι αλλαγές εν συντομία Η μόνη διαγνωστική κατηγορία θα είναι η Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος, που αντικαθιστά τις προηγούμενες διαγνώσεις αυτιστικής διαταραχής (αυτισμού), τη διαταραχή Asperger και τη διάχυτη αναπτυξιακή διαταραχή μη άλλως καθοριζόμενη Οι τρεις τομείς που χρησιμοποιούνται επί του παρόντος για να γίνεται διάγνωση (μερικές φορές γνωστοί ως η Τριάδα Διαταραχών Κοινωνική Αλληλεπίδραση, Επικοινωνία και Επαναληπτικές Συμπεριφορές/Περιορισμένα Ενδιαφέροντα) θα αποτελέσουν δύο τομείς Κοινωνική Επικοινωνία και Περιορισμένα και Επαναληπτικά Πρότυπα Ενδιαφερόντων και Δραστηριοτήτων Συμπεριφοράς Τα άτομα πρέπει να επιδεικνύουν και τα τρία κριτήρια στον τομέα της Κοινωνικής Επικοινωνίας και τουλάχιστον δύο από τα 1 P age

τέσσερα κριτήρια στον τομέα Περιορισμένων και Επαναληπτικών Συμπεριφορών,ήτοι ένα σύνολο 5 από τα 7 κριτήρια. Η νέα έκδοση παρέχει μεγαλύτερο πεδίο εφαρμογής εφ όλης της ηλικιακής κλίμακας με περιγραφείς που καλύπτουν το εύρος των χαρακτηριστικών περιπτώσεων που παρουσιάζονται καθ όλο το φάσμα. Το ΔΣΕ-5 απαιτεί επίσης να εφαρμόζεται κατάταξη σοβαρότητας για κάθε άτομο που διαγνώσκεται με διαταραχή αυτιστικού φάσματος. Θα υπάρχει κατάταξη σοβαρότητας και για τους δύο τομείς διαταραχών κυμαινόμενη από το Επίπεδο 1 Απαιτείται Στήριξη έως το Επίπεδο 3 Απαιτείται Σημαντική Στήριξη Επιπρόσθετα, οι κλινικοί γιατροί θα είναι σε θέση να προσθέτουν προσδιοριστές (με ή χωρίς νοητική αναπηρία) και συννοσηρότητες (όπως ADHD, αγχώδη διαταραχή, συγκεκριμένη γλωσσική διαταραχή) για να επιτρέπουν μια πιο εκτενή περιγραφή των χαρακτηριστικών της περίπτωσης ενός ατόμου Το ΔΣΕ-5 δηλώνει ότι πρέπει να υπάρχει παρουσία συμπτωμάτων στην πρώιμη παιδική ηλικία (αλλά μπορεί να μην εκδηλωθούν πλήρως μέχρι οι κοινωνικές απαιτήσεις να υπερβούν τις περιορισμένες ικανότητες) Υπάρχει μεγαλύτερη αναγνώριση του ρόλου των κοινωνικών απαιτήσεων Οι αισθητηριακές συμπεριφορές αναγνωρίζονται σύμφωνα με τον τομέα Περιορισμένων και Επαναληπτικών Προτύπων Ενδιαφερόντων και Δραστηριοτήτων Συμπεριφοράς. Σκεπτικό Τα αποδεικτικά στοιχεία γύρω από τη διάγνωση έχουν δείξει ότι οι κλινικοί γιατροί είναι σε θέση να διαφοροποιούν αξιόπιστα την ΔΑΦ από την χαρακτηριστική ανάπτυξη. Ωστόσο, υπάρχει λιγότερη αξιοπιστία στη διαφοροποίηση μεταξύ αυτιστικής διαταραχής, συνδρόμου Asperger και PDD-NOS. Έχει διαπιστωθεί ότι ο διαχωρισμός ανάμεσα σε αυτές τις τρεις διαταραχές είναι ανακόλουθος με το πέρασμα του χρόνου, μεταβλητός από χώρο σε χώρο και συχνά συσχετιζόμενος με τη σοβαρότητα, το γλωσσικό επίπεδο ή τη νοημοσύνη παρά με τα χαρακτηριστικά της κάθε διαταραχής. Η έρευνα υποδεικνύει επίσης ότι όταν οι γνωστικές ικανότητες είναι παρόμοιες, δεν υπάρχουν κλινικές διαφορές μεταξύ εκείνων που διαγνώσκονται με αυτισμό υψηλής λειτουργικότητας και εκείνους που διαγιγνώσκονται με σύνδρομο Aspergers. Επομένως, επειδή ο αυτισμός προσδιορίζεται από ένα κοινό σύνολο συμπεριφορών, αντιπροσωπεύεται καλύτερα ως μία μόνο διαγνωστική κατηγορία που προσαρμόζεται στα κλινικά χαρακτηριστικά της περίπτωσης του ατόμου με συμπερίληψη κλινικών προσδιοριστών (π.χ. σοβαρότητας, λεκτικών ικανοτήτων και άλλων) και συναφών χαρακτηριστικών (π.χ. γνωστών γενετικών διαταραχών, επιληψίας, νοητικής αναπηρίας και άλλων). Επιπρόσθετα, η μετάβαση από τρεις τομείς σε δύο (Κοινωνική Επικοινωνία και Επαναληπτικές και Περιορισμένες Συμπεριφορές), με κριτήρια απαιτούμενα από κάθε τομέα, είναι πιθανόν να βελτιώσει την προσδιοριστικότητα της διάγνωσης. Θα αντανακλά επίσης καλύτερα τη φύση των δυσκολιών στην επικοινωνία που παρατηρούνται σε άτομα με αυτισμό (δηλ., οι δυσκολίες στην επικοινωνία δεν αποτελούν απλή γλωσσική υστέρηση, που μπορεί να συνεμφανίζεται σε μερικά άτομα με αυτισμό, αλλά μάλλον η υστέρηση στην σχετίζεται με την κοινωνική χρήση της γλώσσας). Ποια είναι τα ζητήματα; Τα κύρια επίμαχα ζητήματα σχετικά με τα μεταβαλλόμενα κριτήρια είναι η απώλεια της συγκεκριμένης διαγνωστικής κατηγορίας του συνδρόμου Asperger, και ο φόβος ότι το ΔΣΕ-5 περιορίζει τα κριτήρια με τέτοιο τρόπο ώστε μερικά άτομα για τα οποία επί του παρόντος θα γινόταν διάγνωση δεν θα διαγνώσκονται πια σύμφωνα με το ΔΣΕ-5. Μια πρόσφατη μελέτη από τους McPartland, Reichow & Volkmar (2012) διαπίστωσε ότι τα νέα κριτήρια πράγματι βελτίωσαν την προσδιοριστικότητα των 2 P age

διαγνωστικών κριτηρίων αλλά ότι υπήρχε η δυνατότητα να εξαιρείται ένας αριθμός γνωστικά ικανών ατόμων και μερικά από εκείνα τα άτομα που επί του παρόντος θα διαγνώσκονταν με σύνδρομο Asperger και PDD-NOS. Παρόμοια, διερευνητική εργασία από την υπηρεσία διαγνωστικής αξιολόγησης -Aspect s Diagnostic Assessment Service (Gibbs et al., 2012), διαπίστωσε ότι μερικά άτομα που ικανοποιούσαν τα κριτήρια για διαταραχή αυτιστικού φάσματος σύμφωνα με το ΔΣΕ-IV-TR δεν θα ικανοποιούσαν πια τα κριτήρια σύμφωνα με το ΔΣΕ-5, ενώ η πλειονότητά τους θα ικανοποιούσε τα κριτήρια για τρέχουσα διάγνωση PDD-NOS. Έχει προταθεί μια νέα κατηγορία Διαταραχής Κοινωνικής Επικοινωνίας για εκείνους που αντιμετωπίζουν κοινωνικές και επικοινωνιακές δυσκολίες παρόμοιες με εκείνες που παρατηρούνται στη ΔΑΦ αλλά που δεν έχουν τα ίδια περιορισμένα ενδιαφέροντα και επαναληπτικές συμπεριφορές. Είναι πιθανόν μερικά άτομα που δεν ικανοποιούν πλέον τα κριτήρια για τη ΔΑΦ να μπορούν να ενταχθούν άνετα σε αυτή την κατηγορία. ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΤΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Autism Psychiatric Association. (2012). Proposed Revisions Autism Spectrum Disorder (Προτεινόμενες Αναθεωρήσεις Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος). Retrieved June 2012, from: www.dsm5.org/proposedrevisions/pages/proposedrevision. aspx?rid=94 Gibbs, V., Aldidge, F., Chandler, F., Witzlsperger, E. & Smith, K. (2012). Brief Report: An Exploratory Study Comparing Diagnostic Outcomes for Autism Spectrum Disorders Under DSM-IV-TR with the Proposed DSM-5 Revision (Σύντομη Αναφορά: Μια Εξερευνητική Μελέτη Σύγκρισης Διαγνωστικών Αποτελεσμάτων για Διαταραχές Αυτιστικού Φάσματος Σύμφωνα με το ΔΣΕ-IV-TR με την Προτεινόμενη Αναθεώρηση του ΔΣΕ-5). Journal of Autism and Developmental Disabilities, DOI 10.1007/s10803-012- 1560-6. McPartland, J.C., Reichow, B. & Volkmar, F.R. (2012). Sensitivity and Specificity of Proposed DSM-5 Diagnostic Criteria for Autism Spectrum Disorder (Ευαισθησία και Προσδιοριστικότητα Προτεινόμενων Διαγνωστικών Κριτηρίων ΔΣΕ-5 για Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος). Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry, 51(4), 368 383. Tα προτεινόμενα κριτήρια ΔΣΕ-5 για διαταραχή αυτιστικού φάσματος παρέχονται σε πλήρη μορφή στις επόμενες σελίδες, ενώ τα τρέχοντα κριτήρια ΔΣΕ-IV-TR παρέχονται για σύγκριση. Αυτές οι πληροφορίες έχουν αντληθεί από και μπορούν να βρεθούν στο σύνδεσμο, www.dsm5.org/proposedrevisions/pages/propos edrevision.aspx?rid=94 3 P age

ΔΣΕ-5 (DSM-5) Προτεινόμενη αναθεώρηση για Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος Ανακτήθηκε το Mάιο 2012, από το σύνδεσμο www.dsm5.org/proposedrevisions/pages/proposedrevision.aspx?rid=94 Πρέπει να ικανοποιεί τα κριτήρια Α, B, Γ, και Δ: A. Διαρκή ελλείμματα στην κοινωνική επικοινωνία και την κοινωνική αλληλεπίδραση σε όλα τα περιβάλλοντα, που δεν εξηγούνται από γενικές υστερήσεις στην ανάπτυξη, και που εκδηλώνονται σύμφωνα με όλα τα 3 ακόλουθα σημεία: 1. Έλλειμμα στην κοινωνική-συγκινησιακή αμοιβαιότητα κυμαινόμενο από μη φυσιολογική κοινωνική προσέγγιση και αδυναμία για φυσιολογική συζήτηση μπρος-πίσω (εναλλακτικά) μέσω μειωμένης κοινής συμμετοχής σε ενδιαφέροντα, συγκινήσεις, και συναισθήματα και αντίδραση έως πλήρη έλλειψη έναρξης κοινωνικής αλληλεπίδρασης, 2. Έλλειμμα σε μη λεκτικές επικοινωνιακές συμπεριφορές που χρησιμοποιούνται για κοινωνική αλληλεπίδραση και κυμαινόνται από ανεπαρκώς ολοκληρωμένη λεκτική και μη λεκτική επικοινωνία, μέσω ανωμαλιών στη βλεμματική επαφή και τη γλώσσα του σώματος, ή ελλείμματα στην κατανόηση και χρήση μη λεκτικής επικοινωνίας, έως την παντελή έλλειψη εκφράσεων του προσώπου ή χειρονομιών. 3. Ελλειμμα στην ανάπτυξη και διατήρηση σχέσεων, κατάλληλων για το επίπεδο ανάπτυξης (πέρα από τη σχέση με τους χορηγούς φροντίδας) που κυμαίνεται από δυσκολίες προσαρμογής της συμπεριφοράς ώστε να ταιριάζει σε διαφορετικά κοινωνικά περιβάλοντα έως τις δυσκολίες για κοινή συμμετοχή σε επινοητικό παιχνίδι φαντασίας και τη δημιουργία φίλων έως την εμφανή απουσία ενδιαφέροντος για τους ανθρώπους B. Περιορισμένα, επαναληπτικά πρότυπα συμπεριφοράς, ενδιαφερόντων, ή δραστηριοτήτων όπως εκδηλώνονται από τουλάχιστον δύο από τα ακόλουθα: 1. Στερεοτυπική ή επαναληπτική ομιλία, κινητική δραστηριότητα ή χρήση αντικειμένων (όπως απλές κινητικές στερεοτυπίες, ηχολαλία, επαναληπτική χρήση αντικειμένων, ή ιδιοσυγκρατικές φράσεις). 2. Υπερβολική εμμονή σε πράξεις ρουτίνας, τελετουργικά πρότυπα λεκτικής ή μη λεκτικής συμπεριφοράς, ή υπερβολική αντίσταση σε κάθε αλλαγή (όπως κινησιακές τελετουργίες, επιμονή για ίδια διαδρομή ή το ίδιο φαγητό, επαναληπτική υποβολή ερωτήσεων ή υπερβολική αναστάτωση λόγω μικρών αλλαγών). 3. Υπερβολικά περιορισμένα, έμμονα ενδιαφέροντα που δεν είναι φυσιολογικά σε ένταση ή εστίαση (όπως έντονη προσήλωση σε ή έμμονη ενασχόληση με ασυνήθιστα αντικείμενα, υπερβολικά περιορισμένα ή επίμονα ενδιαφέροντα). 4. Υπέρ- ή υπο-αντιδραστικότητα ως προς τα αισθητηριακά ερεθίσματα ή ασυνήθιστο ενδιαφέρον για αισθητηριακές απόψεις του περιβάλλοντος (όπως η εμφανής αδιαφορία για πόνο/ζέστη/κρύο, αρνητική αντίδραση σε συγκεκριμένους ήχους ή υφές, υπερβολική όσμηση ή άγγιγμα αντικειμένων, έλξη από φώτα ή περιστρεφόμενα αντικείμενα). Γ. Τα συμπτώματα πρέπει να εκδηλώνονται κατά την πρώιμη παιδική ηλικία (αλλά μπορεί να μην εκδηλωθούν πλήρως μέχρι οι κοινωνικές απαιτήσεις να υπερβούν τις περιορισμένες ικανότητες) Δ. Τα συμπτώματα μαζί περιορίζουν και μειώνουν την καθημερινή λειτουργικότητα. 4 P age

Μια νέα προσθήκη στο ΔΣΕ-5 (DSM-5) είναι ένας πίνακας περιγραφέων σοβαρότητας τόσο για τον τομέα Κοινωνικής Επικοινωνίας όσο και για τον τομέα Περιορισμένων Ενδιαφερόντων & Επαναληπτικών Συμπεριφορών (Restricted Interests & Repetitive Behaviours (RIRB)): Επίπεδο Σοβαρότητας για ΔΑΦ Κοινωνική Επικοινωνία Περιορισμένα ενδιαφέροντα & επαναληπτικές συμπεριφορές Επίπεδο 3 Απαιτείται πολύ σημαντική στήριξη Σοβαρές ελλείψεις σε δεξιότητες λεκτικής και μη λεκτικής κοινωνικής επικοινωνίας προκαλούν σοβαρά ελλείμματα λειτουργικότητας, πολύ περιορισμένη έναρξη κοινωνικών αλληλεπιδράσεων και ελάχιστη ανταπόκριση σε κοινωνικές προσεγγίσεις από άλλους. Έμμονες ενασχολήσεις, επίμονες τελετουργίες ή/και επαναληπτικές συμπεριφορές παρεμβαίνουν εμφανώς στη λειτουργικότητα σε όλα τα επίπεδα. Εμφανής αναστάτωση όταν οι τελετουργίες ή υποθέσεις ρουτίνας διακόπτονται. Είναι πολύ δύσκολο να γίνει ανακατεύθυνση από το έντονο ενδιαφέρον ή να γίνει επιστρέφει σ αυτό γρήγορα. Επίπεδο 2 Απαιτείται σημαντική στήριξη Έκδηλα ελλείμματα σε δεξιότητες λεκτικής και μη λεκτικής κοινωνικής επικοινωνίας. Κοινωνικά ελλέιμματα εμφανή ακόμα και με ενεργή διαδικασία υποστήριξης. Περιορισμένη έναρξη κοινωνικών αλληλεπιδράσεων και μειωμένη ή μη φυσιολογική ανταπόκριση σε κοινωνική προσέγγιση από άλλους. Επαναληπτικές συμπεριφορές RRB ή/και έμμονες ενασχολήσεις ή έντονα ενδιαφέροντα εμφανίζονται αρκετά συχνά ώστε να είναι φανερά στον τυχαίο παρατηρητή και να παρεμβαίνουν στη λειτουργικότητα σε μια ποικιλία από περιβάλλοντα.η Αναστάτωση ή ο εκνευρισμός είναι εμφανείς όταν οι συμπεριφορές RRB διακόπτονται. Δύσκολο να γίνει ανακατεύθυνση από το έντονο ενδιαφέρον Επίπεδο 1 Απαιτεί στήριξη Χωρίς υποστήριξη σε λειτουργία, τα ελλείματα στην κοινωνική επικοινωνία προκαλούν αξιοπρόσεκτες αναπηρίες. Δυσκολεύεται να αρχίσει κοινωνικές αλληλεπιδράσεις και επιδεικνύει σαφή παραδείγματα άτυπων ή αποτυχημένων αποκρίσεων σε κοινωνικές προσεγγίσεις άλλων. Μπορεί να φαίνεται ότι έχει μειωμένο ενδιαφέρον για κοινωνικές αλληλεπιδράσεις. Τελετουργίες και επαναληπτικές συμπεριφορές (RRB) προκαλούν σημαντική παρέμβαση στη λειτουργικότητα σε ένα ή περισσότερα περιβάλλοντα. Αντιστέκεται σε προσπάθειες τρίτων να διακόπτουν τις συμπεριφορές RRB ή να κάνουν ανακατεύθυνση από το έντονο ενδιαφέρον. The Positive Partnerships initiative is funded by the Australian Government Department of Education and Training through the Helping Children with Autism Package. The views expressed in this publication do not necessarily represent the views of the Australian Government or the Australian Government Department of Education and Training. 5 P age

Παρόντα κριτήρια ΔΣΕ-IV-TR AΥΤΙΣΤΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ: A. Ένα σύνολο από έξι (ή περισσότερα) στοιχεία από τα (1), (2), και (3), με τουλάχιστον δύο από το (1), και ένα από κάθε ένα εκ των (2) και (3): (1) Ποιοτικό έλλειμμα στην κοινωνική αλληλεπίδραση, όπως εκδηλώνεται από τουλάχιστον δύο από τα ακόλουθα: α. έκδηλο έλλλειμμα στη χρήση πολλαπλών μη λεκτικών συμπεριφορών όπως η βλεμματική επαφή, η έκφραση του προσώπου,οι στάσεις του σώματος, και οι χειρονομίες για ρύθμιση κοινωνικής αλληλεπίδρασης β. αδυναμία να αναπτύσσει σχέσεις με συνομήλικους κατάλληλες προς το επίπεδο της ανάπτυξης γ. έλλειψη αυθόρμητης επιδίωξης να συμμετέχει σε απόλαυση, ενδιαφέροντα, ή επιτεύγματα με άλλα άτομα (π.χ. με έλλειψη επίδειξης, προσκόμισης, ή υπόδειξης αντικειμένων ενδιαφέροντος) δ. έλλειμμα κοινωνικής ή συγκινησιακής αμοιβαιότητας (2) Ποιοτικά ελλείμματα στην επικοινωνία όπως εκδηλώνονται με τουλάχιστον ένα από τα ακόλουθα: α. καθυστέρηση, ή πλήρης έλλειψη, της ανάπτυξης της ομιλούμενης γλώσσας (που δεν συνοδεύεται από προσπάθεια αντιστάθμισης μέσω εναλλακτικών τρόπων επικοινωνίας όπως χειρονομίες ή μίμηση) β. σε άτομα με επαρκή ικανότητα στον προφορικό λόγο, έκδηλο έλλειμμα στην ικανότητα να αρχίζουν ή να διατηρούν μια συζήτηση με άλλους γ. στερεότυπη και επαναληπτική χρήση γλώσσας ή ιδιοσυγκρασιακής γλώσσας δ. έλλειψη ποικίλου, αυθόρμητου παιχνιδιού φαντασίας, ή κοινωνικού μιμητικού έργου κατάλληλου για το επίπεδο ανάπτυξης (3) περιορισμένα επαναληπτικά και στερεότυπα πρότυπα συμπεριφοράς, ενδιαφερόντων, και δραστηριοτήτων, όπως εκδηλώνονται με τουλάχιστον ένα από τα ακόλουθα: α. περιβάλλουσα έμμονη ενασχόληση με ένα ή περισσότερα στερεότυπα και περιορισμένα πρότυπα ενδιαφέροντος που δεν είναι φυσιολογική είτε σε ένταση ή σε εστίαση β. εμφανώς άκαμπτη εμμονή σε συγκεκριμένες, μη λειτουργικές υποθέσεις ρουτίνας ή τελετουργίες γ. στερεότυποι και επαναληπτικοί κινητικοί μαννερισμοί (π.χ. χτύπημα ή συστροφή χεριού ή δαχτύλου, ή περίπλοκες κινήσεις ολόκληρου του σώματος) δ. επίμονη ενασχόληση με κομμάτια αντικειμένων B. Καθυστερήσεις ή μη φυσιολογική λειτουργικότητα σε τουλάχιστον έναν από τους ακόλουθους τομείς, με έναρξη πριν την ηλικία των 3 ετών: (1) κοινωνική αλληλεπίδραση, (2) γλώσσα όπως χρησιμοποιείται στην κοινωνική επικοινωνία, ή (3) συμβολικό ή επινοητικό παιχνίδι φαντασίας. Γ. Η διαταραχή δεν εξηγείται καλύτερα με τη Διαταραχή Rett ή την Παιδική Αποδιοργανωτική Διαταραχή. The Positive Partnerships initiative is funded by the Australian Government Department of Education and Training through the Helping Children with Autism Package. The views expressed in this publication do not necessarily represent the views of the Australian Government or the Australian Government Department of Education and Training. 6 P age