ISBN: 978-960-8386-63-1 Copyright: Δημήτρης Τζιώτης, Εκδόσεις ΚΕΡΚΥΡΑ ΕΠΕ - economia BUSINESS TANK Σχεδιασμός: Σοφία Κανελλοπούλου Διόρθωση: Κατερίνα Μοσχανδρέου Παραγωγή - κεντρική διάθεση: Βλαχάβα 6-8, 105 51 Αθήνα Τηλ.: 210-3314.714, fax: 210-3230.338 www.economia.gr, bookstore@economia.gr Απαγορεύεται η αναδημοσίευση και γενικά η αναπαραγωγή το παρόντος έργου, με οποιονδήποτε τρόπο, τμηματικά ή περιληπτικά, στο πρωτότυπο ή σε μετάφραση ή άλλη διασκευή, χωρίς γραπτή άδεια του εκδότη και του συγγραφέα.
Περιεχόμενα Εισαγωγή Α. Όλα Αλλάζουν Β. Αλλάζουμε την Ελλάδα 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. Ελλάδα. Χώρα της Δημοκρατίας Παραγωγική Επανάσταση Οικονομική Ευημερία Κοινωνική Ανάπτυξη Επένδυση στην Εργασία Ελεύθερη Παιδεία Ένα Έξυπνο Κράτος Ο Πλούτος της Περιφέρειας Μια Χώρα που αξίζει να ζεις Μια Παγκόσμια Ελλάδα
Εισαγωγή Η εποχή μας είναι μια από τις πιο ενδιαφέρουσες στην ανθρώπινη ιστορία. Όλα αλλάζουν πιο γρήγορα από ποτέ άλλοτε. Και όμως, στην Ελλάδα πλήττουμε. Η συντήρηση, ως νοοτροπία, έχει γίνει καθεστώς. Η εξουσία παράγει τη συντήρηση. Η συντήρηση βασίζεται σε κάθε μορφής φόβο. Η δομή του ελληνικού κράτους ευνοεί την αναπαραγωγή της. Το ελληνικό κράτος στραγγαλίζει τη δυναμική της κοινωνίας μας. Η Ελλάδα δεν έχει κατεύθυνση για το σύγχρονο κόσμο. Η χώρα μας έχει εγκλωβισθεί σε μια νοοτροπία χαμηλών προσδοκιών. Η πολιτική των δημοσκοπήσεων είναι βαρετή γιατί αναπαράγει ό,τι υπάρχει. Τα κόμματα με τη σημερινή τους μορφή έχουν συντηρητικές αγκυλώσεις. Η Ελλάδα είναι προοδευτική χώρα. Πρέπει να ξαναβρεί τον εαυτό της. Γιατί, στις χώρες με ιστορία, υπάρχουν συντηρητικές αγκυλώσεις. Η πρόοδος πρέπει να γίνει και πάλι παράταξη. Να εκφράσει τις προσδοκίες για το μέλλον του ελληνικού λαού. Να συγκροτήσει μια σύγχρονη κοινωνική πλειοψηφία. Οι σύγχρονες διαφορές ανάμεσα στην πρόοδο και τη συντήρηση διαφαίνονται καλύτερα στα ζητήματα του περιβάλλοντος. Εκεί, όπου οι συγκρούσεις μεταξύ αξιών και συμφερόντων είναι πραγματικές και μεγάλες. Ακόμα πιο ξεκάθαρες είναι οι διαφορές στο χώρο της παιδείας. Γιατί πρόοδος είναι η αλλαγή νοοτροπίας, η μεγάλη εικόνα, η προοπτική. Αυτοί που επαγγέλλονται τις μεταρρυθμίσεις στην εκπαίδευση κοιτάζουν το δέντρο, δεν μπορούν να δουν το δάσος. Πρόοδος είναι το όραμα. Πρόοδος είναι η προοπτική. Την πρόοδο έφερε ο Σωκράτης, ο Χριστός, ο Μαρξ, ο Γκάντι, ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ. Ιστορικά, καμιά από τις ιδέες που έφεραν την πρόοδο δεν έγινε αποδεκτή από τις εξουσίες της εποχής της. Η πρόοδος επικρατεί όταν πιστεύει ότι μπορεί να αλλάξει τον κόσμο.
Ταξίδι στη Νέα Ελλάδα Και, σήμερα, οι συνθήκες για την αλλαγή του κόσμου έχουν ήδη δημιουργηθεί. Η μοντέρνα εποχή είναι παρελθόν. Ζούμε πια στη μετανεωτερική κοινωνία. Η νέα γενιά των Ελλήνων πρέπει να αναλάβει τις ευθύνες της. Να συγκρουσθούμε με τη συντήρηση. Να οδηγήσουμε την Ελλάδα μπροστά. Να εκφράσουμε την πρόοδο της χώρας. Να προστατεύσουμε το περιβάλλον. Να αλλάξουμε την παιδεία στο σύνολό της. Να δημιουργήσουμε νέες προοπτικές. Πρέπει να τα αλλάξουμε όλα. Να δώσουμε τέρμα στη μιζέρια. Η Ελλάδα χρειάζεται ανανέωση παντού. Μια νέα κουλτούρα. Μια νέα αντίληψη για το μέλλον. Μια νέα νοοτροπία για τη ζωή. Η κουλτούρα διαμορφώνεται από τη δυναμική της κοινωνίας. Η κοινωνία έχει ως βάση την οικονομία. Η Ελλάδα πρέπει να αναπτύξει νέες παραγωγικές δομές. Η παραγωγική ανασυγκρότηση να είναι οικολογική. Θέλουμε να δώσουμε μια νέα δυναμική στην Ελλάδα. Να αναδείξουμε τον καλύτερο εαυτό των Ελλήνων. Να αναπτύξουμε μια στρατηγική για την πρόοδο της χώρας. Να προσφέρουμε δυνατότητες σε όλους τους Έλληνες. Να φέρουμε τη δημοκρατία στην εξουσία. Να δημιουργήσουμε ένα όραμα για την Ελλάδα του κόσμου. Είναι υποχρέωσή μας να ανοίξουμε το διάλογο για την Ελλάδα που θέλουμε. Μια νέα Ελλάδα.
Α. Όλα Αλλάζουν
Όλα Αλλάζουν Ο κόσμος αλλάζει Η Δύναμη της Ιστορίας Οι αλλαγές που ζούμε στην εποχή μας ξεπερνούν σε ένταση και ταχύτητα τις εξελίξεις που έφερε η αναγέννηση, ο διαφωτισμός, η βιομηχανική επανάσταση. Ζούμε σε έναν επαναστατικό κόσμο που δεν θυμίζει πλέον σε τίποτα τον 20ο αιώνα. Μέσα σε δύο δεκαετίες είδαμε το τέλος του ψυχρού πολέμου, την πτώση των παραδοσιακών ιδεολογιών, την εμφάνιση νέων μορφών τρομοκρατίας και θρησκευτικού ολοκληρωτισμού, την έκρηξη της πληροφορικής, την αποκωδικοποίηση των μυστικών της ζωής. Ο χάρτης του κόσμου αλλάζει. Το παγκόσμιο εμπόριο ξεπερνά τα εθνικά σύνορα, η Ευρώπη απέκτησε ενιαίο νόμισμα και νέες δυναμικές αγορές εμφανίζονται στην ανατολική Ευρώπη και την Ασία. Η παγκοσμιότητα είναι μια έννοια φύσει ελληνική. Αποτελεί φυσική εξέλιξη της ιστορίας του ανθρώπου. Με βάση την εκάστοτε αντίληψή μας για τα όρια της γης και τις δυνατότητες που υπάρχουν σε κάθε ιστορική περίοδο, η πορεία προς την παγκοσμιοποίηση έχει επαναληφθεί πολλές φορές μέχρι σήμερα. Το μεγαλύτερο, ίσως, επίτευγμα του ελληνικού πολιτισμού είναι η διαχρονικά παγκόσμια διάσταση των ιδανικών του. Η αέναη διαλεκτική της ιστορίας συνεχίζεται για να δημιουργήσει νέες θέσεις, αντιθέσεις και συνθέσεις. Για να φέρει στο προσκήνιο νέες αξίες και πρωταγωνιστές. Στον κόσμο του 21ου αιώνα, ο ελληνισμός μπορεί να γοητεύσει και η Ελλάδα μπορεί να πρωταγωνιστήσει. Η Παγκόσμια Εποχή Ζούμε μια από τις πιο ενδιαφέρουσες εποχές της παγκόσμιας ιστορίας. Η παγκοσμιότητα είναι ένα ρεύμα που κινεί την ανθρώπινη εξέλιξη. Τα πάντα αλλάζουν γρήγορα. Η βάση της οικονομικής παραγωγής, η φύση των διεθνών σχέσεων, η δομή της κοινωνικής διαστρωμάτωσης, ο ρόλος και η αποστολή της πολιτικής. Σήμερα, βιώνουμε την προοπτική της εξέλιξης προς μια αληθινά οικουμενική κοινωνία. Η πτώση των τειχών του ψυχρού πολέμου καθιερώνει
Ταξίδι στη Νέα Ελλάδα τη δημοκρατία και τον πολιτισμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ως την οικουμενική συνείδηση του πλανήτη. Η δραστική μείωση των φραγμών στην ελεύθερη κίνηση προσώπων, εμπορευμάτων και κεφαλαίων δημιουργεί παγκόσμιες αγορές και πολυπολιτισμικές κοινωνίες. Σήμερα, έχουμε τις περισσότερες δυνατότητες που είχε ποτέ η ανθρωπότητα. Για πρώτη φορά στην ιστορία, το γεωγραφικό μέγεθος εκμηδενίζεται ως παράγοντας προσδιορισμού της πολιτικής δύναμης, της οικονομικής προόδου, της πολιτισμικής επαφής. Για πρώτη φορά στην ανθρώπινη εξέλιξη, το παγκόσμιο επηρεάζει τόσο πολύ και τόσο βαθιά την εθνική ζωή, την τοπική προοπτική, την καθημερινότητά μας. Σήμερα, περισσότερο από ποτέ, οι κοινωνίες του κόσμου βιώνουν αληθινά τη σημασία της αλληλεξάρτησης στη δημόσια υγεία, την οικονομική ανάπτυξη, την κοινωνική συνοχή, τη δημοκρατική συμμετοχή, την περιβαλλοντική προστασία και την πολιτιστική δημιουργία. Από την άλλη πλευρά, η αλληλεξάρτηση των κοινωνιών καθιστά ξεκάθαρους σε όλους τους λαούς του πλανήτη τους κινδύνους της παγκόσμιας εποχής. Κοινωνικός αποκλεισμός για αυτούς που δεν μπορούν να ακολουθήσουν το ρυθμό της παγκόσμιας αλλαγής, ανεξέλεγκτη συγκέντρωση εξουσιών από τους λίγους, συνεχής ένταση μεταξύ των πολιτισμών, ραγδαία σπατάλη των φυσικών πόρων του πλανήτη και ορμητική ομογενοποίηση των τοπικών και εθνικών παραδόσεων. Νέες Οικονομικές Δομές Η εποχή μας ορίζεται από μια νέα επανάσταση στα μέσα παραγωγής. Στις αρχές του 21ου αιώνα, ερχόμαστε σε επαφή με το ίδιο φαινόμενο που γνώρισαν οι κοινωνίες του 18ου και 19ου αιώνα κατά τη διάρκεια της βιομηχανικής επανάστασης. Βιώνουμε μια έκρηξη καινοτομίας στα μέσα παραγωγής και τη δημιουργία νέων αγορών, νέων τρόπων παραγωγής και διακίνησης των προϊόντων, νέων καταναλωτικών συνηθειών. Η επικοινωνιακή επανάσταση αποτελεί την κινητήριο δύναμη της παγκόσμιας εποχής. Οι συνεχείς κατακτήσεις του ψηφιακού μας κόσμου και η δραστική μείωση του κόστους για την επικοινωνία και τη μεταβίβαση της πληροφορίας εκμηδένισαν το ρόλο των εθνικών συνόρων στην εμπορική δραστηριότητα, στην κίνηση διεθνών επενδυτικών κεφαλαίων, στην ανάδειξη παγκόσμιων χρηματιστηριακών αγορών. Η ραγδαία εξέλιξη στην τεχνολογία της πληροφορικής έφερε μια ανεπανάληπτη επιτάχυνση στο ρυθμό επεξεργασίας της πληροφορίας, στην ερευνητική διαδικασία, στην ανάπτυξη νέας γνώσης, στην παραγωγή και διακί- 10
Όλα Αλλάζουν νηση νέων προϊόντων και υπηρεσιών. Το μέγεθος των παγκόσμιων αγορών, το βάθος της τεχνολογικής αλληλεξάρτησης των οικονομιών μας και η ταχύτητα των καθημερινών μικρών επαναστάσεων που συμβαίνουν στην παραγωγή επιταχύνουν ραγδαία την απόσταση ανάμεσα σε αυτούς που ηγούνται και σε αυτούς που ακολουθούν. Νέα Κοινωνική Διαστρωμάτωση Στην οικονομία της γνώσης, η πολύτιμη πρώτη ύλη είναι η πληροφορία και κυρίαρχο μέσο παραγωγής είναι η ανθρώπινη δημιουργικότητα. Η νέα παραγωγική επανάσταση συμπαρασύρει την κοινωνική διαστρωμάτωση της βιομηχανικής εποχής. Δημιουργεί νέες σχέσεις μεταξύ των εργαζομένων και των μέσων παραγωγής και φέρνει στο προσκήνιο νέες κοινωνικές δομές, αξίες, ευκαιρίες αλλά και ανισότητες. Οι ομάδες που δεν μπορούν να διαχειρισθούν τα νέα μέσα παραγωγής τοποθετούνται στη βάση της κοινωνικής πυραμίδας. H εξουσία περνά σε αυτούς που έχουν πρόσβαση στη γνώση, σε αυτούς που κατακτούν, αξιοποιούν και διαχειρίζονται την παγκοσμιότητα της πληροφορίας. Νέες Πολιτισμικές Αξίες Η αλλαγή των οικονομικών και των κοινωνικών δομών συμπαρασύρει το αξιακό σύστημα που γνωρίζουμε για την ανθρώπινη συνύπαρξη. Αλλάζει η ουσία και η μορφή του πολιτισμού μας. Αλλάζει η αντίληψη για την πρόοδο, ο τρόπος με τον οποίο δημιουργούμε συλλογικές ταυτότητες, η σχέση μας με την ηθική, την επιστήμη, την τέχνη και την πολιτική. Στην εποχή μας, η διαφοροποίηση αποτελεί ανταγωνιστικό πλεονέκτημα, η προσωπικότητα είναι πιο σημαντική από την ομοιογένεια, η δημιουργικότητα ξεπερνά την αξία της αυτοματοποίησης και η οριζόντια οργάνωση είναι πιο ευέλικτη και αποτελεσματική από την κάθετη ιεραρχία. Οι παραδοσιακές ιεραρχίες γκρεμίζονται η μια μετά την άλλη, οι εθνικές κοινωνίες γίνονται πολυπολιτισμικές, η ταξική συνείδηση δεν φαίνεται πια στα ρούχα και τη συμπεριφορά των ανθρώπων, οικογένεια δεν είναι μόνο η πυρηνική, ηθικό δεν απαραίτητα αυτό που διδάσκεται από την εκκλησία. Στις αρχές του 21ου αιώνα, είμαστε ελεύθεροι να επιλέξουμε πού θέλουμε να ανήκουμε, να μοιράζουμε τη συμμετοχή μας σε πολλαπλούς ρόλους και να δημιουργούμε τις δικές μας συλλογικές ταυτότητες. 11