ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΗΘΙΚΗ. Ενότητα 21: Ο ΗΘΙΚΟΣ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΜΠΡΟΣΤΑ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΠΟΥ ΕΡΧΕΤΑΙ. ΜΑΡΙΑ Κ. ΚΑΡΑΜΠΕΛΙΑ Τμήμα Ιερατικών Σπουδών

Transcript

1 ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΗΘΙΚΗ Ενότητα 21: Ο ΗΘΙΚΟΣ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΜΠΡΟΣΤΑ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΠΟΥ ΕΡΧΕΤΑΙ ΜΑΡΙΑ Κ. ΚΑΡΑΜΠΕΛΙΑ Τμήμα Ιερατικών Σπουδών

2 Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άλλου τύπου άδειας χρήσης, η άδεια χρήσης αναφέρεται ρητώς. 2

3 Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο TEI Δυτικής Μακεδονίας και στην Ανώτατη Εκκλησιαστική Ακαδημία Θεσσαλονίκης» έχει χρηματοδοτήσει μόνο τη αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους. 3

4 Σκοποί ενότητας Προβάλλεται ότι η διέξοδος από το αδιέξοδο, που δημιουργούν στον άνθρωπο η επιστήμη και η τεχνολογία με τη μονοδιάστατη θεώρηση του κόσμου, βρίσκεται στην πνευματική ανακαίνιση του ανθρώπου, δηλαδή στην κάθαρση από τα πάθη και στην επανασύνδεσή του με την πηγή της ζωής. Οι λύσεις, που παρουσιάζει η πρόταση της Ορθοδοξίας, προέρχονται από τον πλούτο του ασκητικού της πνεύματος και αφορούν την αυτοκριτική, μετάνοια και ειλικρινή τοποθέτηση μπροστά στα σύγχρονα προβλήματα. 4

5 Περιεχόμενα ενότητας Ο ΗΘΙΚΟΣ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΜΠΡΟΣΤΑ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΠΟΥ ΕΡΧΕΤΑΙ. 5

6 ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΠΟΥ ΕΡΧΕΤΑΙ (1/10) Στη μονοδιάστατη κοινωνία η ηθική εξαφανίζεται. Η ηθική προϋποθέτει κίνηση από το είναι στο ευ είναι. Όταν το είναι αναγνωρίζεται ως ευ είναι και η δυνατότητα ως πληρότητα, δεν απομένει χώρος για την ηθική. Η δυναμική της ζωής εξαφανίζεται και οι αξίες καταργούνται. Η αλήθεια σχετικοποιείται και η κοινωνική συνείδηση ρευστοποιείται. Τα συμπτώματα αυτά αποτελούν τα σημεία των καιρών. Εκφράζουν το γενικό αδιέξοδο της εποχής μας, το οποίο συνδέεται άμεσα και με την ατροφική παρουσία των χριστιανών στην κοινωνία. 6

7 ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΠΟΥ ΕΡΧΕΤΑΙ (2/10) Η διέξοδος από το αδιέξοδο δεν μπορεί να βρεθεί με την επιστήμη και την τεχνολογία, ούτε με την αποθέωση της ανθρώπινης λογικής ή την τελειοποίηση της μηχανής. Η υποταγή στην ύλη κουράζει τον νου του ανθρώπου. Η υποδούλωση στη μηχανή προωθεί την ανωνυμία. Η διέξοδος βρίσκεται στην πνευματική ανακαίνιση του ανθρώπου. Βρίσκεται στην κάθαρση του νου από τα πάθη και στην επανασύνδεσή του με την πηγή του φωτός. Μόνο έτσι μπορεί ο άνθρωπος να βρει τον αληθινό του εαυτό, και να ελευθερωθεί από τη δυναστική παρουσία της υλοφροσύνης και της μηχανοκρατίας. 7

8 ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΠΟΥ ΕΡΧΕΤΑΙ (3/10) Η ηθική πρόκληση του κόσμου που έρχεται έχει ως επίκεντρο του ενδιαφέροντός της το ανθρώπινο πρόσωπο και ορίζοντα ολόκληρο τον κόσμο. Ο σύγχρονος πολιτισμός, με τον εγωκεντρικό και ευδαιμονιστικό του προσανατολισμό, βρίσκεται σε πλήρη αντίθεση προς την ορθόδοξη χριστιανική παράδοση με το κοινοβιακό και ασκητικό πνεύμα. Ωστόσο, ο πολιτισμός αυτός δεν μπορεί να γίνει κατανοητός και να ερμηνευτεί χωρίς τη χριστιανική παράδοση. 8

9 ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΠΟΥ ΕΡΧΕΤΑΙ (4/10) Χαρακτηριστική είναι η διακήρυξη της ελευθερίας, της ισότητας και της αξιοπρέπειας των ανθρώπων, και η αναγνώριση των αναφαίρετων δικαιωμάτων τους. Οι θέσεις αυτές έχουν τις ρίζες τους στη μακραίωνη χριστιανική παράδοση. Η ανεπανάληπτη αξία του ανθρώπου πηγάζει από την ιδιότητά του ως δημιουργήματος «κατ εἰκόνα καὶ κάθ ὁμοίωσιν» του Θεού. Χωρίς τη θεολογική αυτή βάση η Διακήρυξη των ανθρωπίνων δικαιωμάτων παραμένει μετέωρη. Φυσικά ο τρόπος με τον οποίο προβάλλονται φανερώνει την άμεση επίδραση του ατομοκεντρικού ανθρωπισμού του Διαφωτισμού. Πρόκειται για έναν ανθρωπισμό που αποξενώνει τον άνθρωπο από τον Θεό χωρίς καμία υπερβατική σχέση και αναφορά, έναν ανθρωπισμό που τελικά υπονομεύει την προσωπική και κοινωνική ζωή του. 9

10 ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΠΟΥ ΕΡΧΕΤΑΙ (5/10) Τα δεδομένα αυτά κάνουν επιτακτική την ανάγκη για αυτοκριτική και δημιουργική ενεργοποίηση του χριστιανικού κόσμου. Η αυτοκριτική οδηγεί στη διαπίστωση και διόρθωση των λαθών και στη δημιουργική πορεία προς το μέλλον. Με την αυτοκριτική, τη μετάνοια και την ειλικρινή τοποθέτηση μπροστά στα σύγχρονα προβλήματα, κερδίζει η ηθική συνείδηση σε γνησιότητα και ευαισθησία. 10

11 ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΠΟΥ ΕΡΧΕΤΑΙ (6/10) Η μετάνοια αποτελεί και την αφετηρία και τον κανόνα της χριστιανικής ζωής. Μετάνοια δεν σημαίνει άρνηση της δημιουργικότητας ή δέσμευση της προσωπικότητας. Αντιθέτως, αποτελεί προϋπόθεση για αληθινή δημιουργία. Οι αστοχίες και οι παραλείψεις γίνονται αφορμές επανορθώσεων και βελτιώσεων. Χωρίς μετάνοια υπάρχει μόνο ρήξη με το παρελθόν, που δημιουργεί προβλήματα στο παρόν και αφήνει μετέωρο το μέλλον. 11

12 ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΠΟΥ ΕΡΧΕΤΑΙ (7/10) Απ την άλλη πλευρά η επιστήμη και η τεχνολογία είναι έργα του ανθρώπου, που δημιουργήθηκε «κατ εἰκόνα καὶ κάθ ὁμοίωσιν» του Θεού. Το κακό δεν βρίσκεται στην επιστήμη και στην τεχνολογία. Το κακό ξεκινά από τον νου του ανθρώπου και ενεργοποιείται με την κακή χρήση της επιστήμης και της τεχνολογίας του. Έτσι π.χ. τα καταστρεπτικά όπλα ή τα φθοροποιά θεάματα παρουσιάζουν την επιστήμη και την τεχνολογία ως όργανα του κακού. Με τον τρόπο αυτό ο άνθρωπος ζει την οντολογία της ματαιότητας μέσα στην φαντασμαγορία μιας ανυπόστατης πληρότητας. 12

13 ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΠΟΥ ΕΡΧΕΤΑΙ (8/10) Η επιστημονική προσέγγιση του κόσμου κάνει αισθητά και ορισμένα αντικειμενικά στοιχεία, που τον βοηθούν να προσεγγίσει βασικές αλήθειες της ορθόδοξης χριστιανικής ηθικής. Κοινοί τόποι της σύγχρονης επιστήμης αποτελούν: η ενότητα του κόσμου και των ανθρώπων, ο οργανικός σύνδεσμος του καθενός με τον πλησίον και ολόκληρη την ανθρωπότητα, η αναγνώριση ότι ο καθένας με τη ζωή του και την παρουσία του επηρεάζει την κατάσταση ολόκληρου του κόσμου. 13

14 ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΠΟΥ ΕΡΧΕΤΑΙ (9/10) Επίσης, οι παγκόσμιοι κίνδυνοι, οι κοινές ανάγκες και ελπίδες κάνουν σήμερα τους ανθρώπους να προσεγγίζουν μεταξύ τους περισσότερο. Οι ισχυροί της γης προσπαθούν να εκμεταλλευτούν την κατάσταση αυτή και να προωθήσουν την παγκοσμιοποίηση. Η Εκκλησία από την άλλη ως σώμα Χριστού προσκαλεί τους ανθρώπους να αναζητήσουν και να βιώσουν μέσα στη δική της πραγματικότητα την αληθινή παγκοσμιότηταοικουμενικότητα- καθολικότητα. Και το θεμέλιο αυτής της γνήσιας παγκοσμιότητας δεν είναι άλλο από την αγάπη προς ολόκληρο τον κόσμο. 14

15 ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΠΟΥ ΕΡΧΕΤΑΙ (10/10) Ο άνθρωπος δεν είναι πρόθυμος να ενστερνιστεί τα χριστιανικά μηνύματα, και να στηρίξει τη ζωή του στην αγάπη και στην ενότητα. Υπάρχει όμως και η ανάγκη που μετατρέπεται σε φιλοτιμία. Σήμερα ο άνθρωπος μπορεί να εξαφανίσει τις δυνατότητες επιβιώσώς του στη γη όχι με κάποια πολεμική σύγκρουση, αλλά ακόμα και με την ειρηνική συνύπαρξη. Όταν η συνύπαρξη των λαών δεν έχει κάποιο θετικό περιεχόμενο, οι προοπτικές δεν μπορούν να είναι ελπιδοφόρες. 15

16 Τέλος Ενότητας

17 Σημείωμα Αναφοράς Copyright Ανώτατη Εκκλησιαστική Ακαδημία Θεσσαλονίκης, ΜΑΡΙΑ Κ. ΚΑΡΑΜΠΕΛΙΑ. «ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΗΘΙΚΗ». Έκδοση: 1.0. Θεσσαλονίκη Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση: URL. 17

18 Σημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά, Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 4.0 [1] ή μεταγενέστερη, Διεθνής Έκδοση. Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων π.χ. φωτογραφίες, διαγράμματα κ.λ.π., τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό και τα οποία αναφέρονται μαζί με τους όρους χρήσης τους στο «Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων». [1] Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήση: που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου, για το διανομέα του έργου και αδειοδόχο. που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση στο έργο. που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος (π.χ. διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο. Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση, εφόσον αυτό του ζητηθεί. 18

19 Διατήρηση Σημειωμάτων Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή διασκευή του υλικού θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει: το Σημείωμα Αναφοράς. το Σημείωμα Αδειοδότησης. τη δήλωση Διατήρησης Σημειωμάτων. το Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (εφόσον υπάρχει). μαζί με τους συνοδευόμενους υπερσυνδέσμους. 19