INTERNATIONAL SOCIETY ON BRAIN AND BEHAVIOUR THESSALONIKI CONFERENCE. South-East European Society for Neurology and Psychiatry

7 th Congress on BRAIN & BEHAVIOUR INTERNATIONAL SOCIETY ON BRAIN AND BEHAVIOUR & 20 th INTERNATIONAL SOCIETY ON BRAIN AND BEHAVIOUR THESSALONIKI CONFERENCE South-East European Society for Neurology and Psychiatry Dual Congress 29-31 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2016 The Met Hotel ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Υπό την αιγίδα: Ελληνικής Ψυχιατρικής Εταιρείας Τµήµατος Ιατρικής ΑΠΘ Τελ ι κ ο Πρ ο γ ρ α μ μ α

www.parisianou.gr medbooks@parisianou.gr Ακολουθήστε μας Kατάστηµα Μαρία Γ. Παρισιάνου Ναυαρίνου 20 106 80 Αθήνα Τηλ.: 210 36 10 519 210 36 15 047 Fax: 210 36 16 424 Υποκατάστηµα Γρηγόριος Κ. Παρισιάνος Μικράς Ασίας 76 115 27 Γουδή Τηλ./Fax: 210 74 75 275 Υποκατάστηµα Θεσσαλονίκης Παναγιάς έξιας 5 546 35 Θεσσαλονίκη Τηλ.: 2310 200 717 Fax: 2310 200 767 Γραφικές Τέχνες Ιωάννη Ράλλη 21 144 52 Μεταµόρφωση Τηλ.: 210 28 15 902 210 28 55 183 Fax: 210 28 17 264 Πολυχώρος ΠΑΡΙΣΙΑΝΟΥ Α.Ε. Σύρου 2 & Τήνου 144 52 Μεταµόρφωση Τηλ.: 210 28 47 711 6945 392 000 Fax: 210 28 17 264

Περ ι ε χ ο μ ε ν α Επι σ τ ο λ ή 2 Invitation 3 Επι τ ρ ο π έ ς 4 Θεμ α τ ο λ ο γ ι α 6 Προ γ ρ α μ μ α Τε λ ε τ η σ Εν α ρ ξ η σ 8 Επιστημονικο Πρ ο γ ρ α μ μ α 9 Προ σ κ ε κ λ η μ ε ν ο ι Πρ ο ε δ ρ ο ι - Ομ ι λ η τ ε ς 17 Περ ι λ η ψ ε ι ς Ει σ η γ η σ ε ω ν 21 Ανα ρ τ η μ ε ν ε ς Αν α κ ο ι ν ω σ ε ι ς 45 Γεν ι κ ε ς Πλ η ρ ο φ ο ρ ι ε ς 57 Βρα β ε ι α 61 Ευχαριστιες 62 Ευρ ε τ η ρ ι ο Συ γ γ ρ α φ ε ω ν 63 1

Επι σ τ ο λ ή Αγαπητοί συνάδελφοι Εκ μέρους της Οργανωτικής Επιτροπής του διπλού Συνέδριου 7th Congress on Brain and Behaviour και 20th Thessaloniki Conference of the South-East European Society for Neurology and Psychiatry έχουμε την τιμή να σας προσκαλέσουμε να παρακολουθήσετε το Συνέδριο και θα είμαστε πολύ ευτυχείς να σας καλωσορίσουμε στην πρωτεύουσα της Β. Ελλάδας, Θεσσαλονίκη. Το Συνέδριο μας θα πραγματοποιηθεί στο Ξενοδοχείο The MET στην Θεσσαλονίκη μεταξύ 29-31 Ιανουαρίου 2016. Το Συνέδριο θα καλύψει ένα μεγάλο εύρος σημαντικών θεμάτων Ψυχικής Υγείας και επιστημών που σχετίζονται με τον Εγκέφαλο και την Συμπεριφορά και έχει ως στόχο να συγκεντρώσει κλινικούς, επιστήμονες, ερευνητές και ειδικούς από την Ελλάδα και το εξωτερικό για να συζητήσουν και διερευνήσουν όλα αυτά τα ενδιαφέροντα θέματα. Αυτό το Διπλό Συνέδριο έχει μια μακρά ιστορία πολύ επιτυχημένων επιστημονικών συναντήσεων. Πιστεύουμε ακλόνητα ότι το προσεχές Συνέδριο θα ακολουθήσει αυτή την παράδοση και θα προσφέρει μια εξαιρετική δυνατότητα τόσο σε έμπειρους όσο και σε νέους, ενθουσιώδεις επιστήμονες να ανταλλάξουν απόψεις και να έλθουν σε επαφή με τις σύγχρονες τάσεις της επιστήμης του εγκέφαλου και της συμπεριφοράς. Φέτος το Συνέδριο μας θα συμπεριλάβει επίσης και θα διερευνήσει θέματα που σχετίζονται με θέματα μετανάστευσης και Ψυχικής Υγείας. Ως εκ τούτου πιστεύουμε πραγματικά ότι το Διπλό Συνέδριο 7th Congress on Brain and Behaviour και 20th Thessaloniki Conference of the South-East European Society for Neurology and Psychiatry είναι μια μεγάλη ευκαιρία για τους συμμετέχοντες να συναντήσουν φίλους και να επεκτείνουν την επιστημονική τους γνώση σε ένα φιλικό περιβάλλον. Θα είναι τιμή και μεγάλη ικανοποίηση να σας συναντήσουμε στην Θεσσαλονίκη. Ο Πρόεδρος της Οργανωτικής Επιτροπής Κωνσταντίνος Φωκάς Καθηγητής Ψυχιατρικής Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Ο Γραμματέας της Οργανωτικής και Επιστημονικής Επιτροπής Λουκάς Αθανασιάδης Αν. Καθηγητής Ψυχιατρικής Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης 2

Invitation Dear colleagues, On behalf of the Organizing Committee of the Dual Congress 7th Congress on Brain and Behaviour and the 20th Thessaloniki Conference of the South-East European Society for Neurology and Psychiatry, we have the honor to invite you to join the Congress and we will be very happy to welcome you to the capital of N. Greece, Thessaloniki. Our Congress will take place at The MET Hotel in Thessaloniki between January 29-31, 2016. The Congress will cover a wide range of major topics in Mental Health and Brain & Behaviour related disciplines and aims to bring together clinicians, scientists, researchers and experts from Greece and abroad to discuss and explore all these interesting issues. This Dual Congress has a long history of very successful scientific meetings. We firmly believe that the forthcoming Congress will follow this tradition and will offer an excellent opportunity to both experienced and new, enthusiastic scientists to exchange views and come in touch with the current trends in the brain and Behaviour science. This year our Congress will also include and explore topics which are related to immigration and Mental Health issues. Therefore we do believe that the Dual Congress 7th Congress on Brain and Behaviour and the 20th Thessaloniki Conference of the South-East European Society for Neurology and Psychiatry is a great opportunity for the participants to meet friends and expand their scientific knowledge in a friendly environment. It will be an honor and great pleasure to meet you in Thessaloniki. The Chairman of the Organizing Committee Konstantinos Fokas Professor of Psychiatry Aristotle University of Thessaloniki The Organizing and Scientific Secretary Loukas Athanasiadis Assoc. Professor of Psychiatry Aristotle University of Thessaloniki 3

Επι τ ρ ο π έ ς ARISTOTLE GOLD METAL AWARD WINNERS: 2003 Prof. Pierre Pichot 2009 Prof. K. Stefanis 2005 Prof. Hagop Akiskal 2011 Prof. N. Andreasen 2006 Prof. Arvid Carlsson 2014 Prof. P. Giannakopoulos 2007 Prof. Lewis L. Judd ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Πρόεδρος: K. Φωκάς Angst J. (Switzerland) Bouras C. (Switzerland) Bouras N. (UK) Buchsbaum M. (USA) Falkai P. (Germany) Giannacopoulos P. (Switzerland) Janca A. (Australia) Kaufmant Yves (France) Marneros A. (Germany) Moussaoui D. (Morocco) Mumenthaler M. (USA) O Hara R. (USA) Okasha A. (Egypt) Roussaux J.P. (Belgium) Sartorius N. (Switzerland) Yesavage J. (USA) Αγγελόπουλος Ν. Αθανασιάδης Λ. Βγόντζας Α. Βιδάλης Α. Βλαϊκίδης Ν. Ιακωβίδης Α. Ιεροδιακόνου Χ. Κανδύλης Δ. Καπρίνης Σ. Κονταξάκης Β. Κοσμίδου Μ. Κώνστα Α. Κώστα Β. Λειβαδίτης Μ. Λιάππας Ι. Λογοθέτης Ι. Μαδιανός Μ. Μαΐλης Α. Μαυρέας Β. Μεντενόπουλος Γ. Μπαλογιάννης Σ. Νηματούδης Ι. Παπαδημητρίου Γ. Παρλαπάνη Ε. Ραμπαβίλας Α. Ρογκότης Χ. Σολδάτος Κ. Τάσκος Ν. Τζαβάρας Ν. Τζεμπελίκος Ε. Τομαράς Β. Τσόπελας Χ. Ωρολογάς Α. 4

Επι τ ρ ο π έ ς ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Πρόεδροι: Ι. Νηματούδης, Α. Ωρολογάς Ciobanu Ad. (Romania) Dangellia A. (Albania) Den Boer J. (The Netherlands) Falkai P. (Germany) Kostic V. (Serbia) Kovari E. (Switzerland) Lerer B. (Israel) Moeller H.J. (Germany) Peuskens J. (Belgium) Prot-Klinger K. (Poland) Sungur M. (Turkey) Timary Ph. (Belgium) Wylie K. (UK) Αγγελόπουλος Ε. Αμπατζόγλου Γ. Αναγνωστόπουλος Δ. Αργυροπούλου-Ράκα Ο. Βαϊδάκης Ν. Βάρσου Ε. Βασλαματζής Γ. Βορβολάκος Θ. Γαρύφαλλος Γ. Γκιουζέπας Ι. Γουρζής Φ. Γουρνέλλης Ρ. Γρηγοριάδης Ν. Δεγλερής Ν. Διακογιάννης Ι. Δικαίος Δ. Δουζένης Α. Εσαγιάν Γ. Ζέρβας Ι. Ζηλίκης Ν. Ιεροδιακόνου-Μπένου Ι. Κάζης Α. Καράβατος Α. Κιμισκίδης Β. Κώνστα Α. Λαυρεντιάδης Γ. Μαλλιώρη Μ. Μαντάς Χ. Μάντση Μ. Μπεργιαννάκη Ι. Μπίτσιος Π. Μποζίκας Β. Μπόντη Ε. Μποσταντζοπούλου Σ. Μπότσης Α. Ξαφένιας Δ. Οικονόμου Μ Παπαγεωργίου Χ Παπακώστας Ι. Παρλαπάνης Α. Πετρίκης Π. Πλουμπίδης Δ. Πολίτης Α. Σαμακουρή Μ. Σίμος Γ. Σκαπινάκης Π. Στεργιάκογλου Χ. Στεφανής Ν. Στυλιανίδης Σ. Συγγελάκης Μ. Τσέγκος Ι. Τσίπτσιος Ι. Υφαντής Θ. Χαβάκη-Κονταξάκη Β. Χάιντς Ε. Χατζημανώλης Ι. 5

Θεμ α τ ο λ ο γ ι α Εναλλακτικές Θεραπείες Αγχώδεις Διαταραχές Διαταραχές Συμπεριφοράς Βιοηθική Βιολογικοί Ρυθμοί Βιοιατρική Τεχνολογία Διαταραχές Παιδιού και Εφήβου Κλινική Ψυχιατρική Κοινοτική και Κοινωνική Ψυχιατρική Νέες Εξελίξεις Φαρμάκων Διαταραχές Διατροφής Ψυχιατροδικαστική Οικονομικά της Υγείας & Ποιότητα Ζωής Ιστορία της Ψυχιατρικής Ψυχιατρική Γενικού Νοσοκομείου Γενετική και Ψυχιατρική Επείγουσα Ψυχιατρική Μαθησιακές Ικανότητες & Διαταραχές Καταστροφές και Ψυχική Υγεία Μνημονικές & Γνωστικές Διαταραχές Μεθοδολογία της Ψυχιατρικής Έρευνας Μοριακή Βιολογία Συναισθηματικές Διαταραχές Νευροαπεικόνιση Νευροφυσιολογία Νευροψυχοβιολογία Νευροψυχοενδροκρινολογία Μη Φαρμακολογικές Βιολογικές Θεραπείες Νοσολογία και Κατάταξη Καταναγκαστικές Διαταραχές Φαρμακογενετική Προληπτική Ψυχιατρική Γενετική Ψυχιατρική Ψυχιατρική και Μετανάστευση Ψυχιατρική και Πληροφορική Ψυχιατρική και ΜΜΕ Ψυχιατρική και Φιλοσοφία Ψυχιατρική και Θρησκεία Ψυχιατρική Μεταρρύθμιση Ψυχογηριατρική Ψυχοανοσολογία Ψυχογλωσσολογία Ψυχοπαθολογία Ψυχοπαθολογία και Τέχνη Ψυχοφαρμακολογία Ψυχοφυσιολογία Ψυχοκοινωνικές και άλλες μη βιολογικές θεραπείες και παρεμβάσεις Ψυχοσωματική Ψυχοθεραπείες Σχιζοφρένεια και άλλες ψυχωτικές διαταραχές Διαταραχές Σεξουαλικής Συμπεριφοράς Ύπνος Κοινωνική Ψυχιατρική Στίγμα Ψυχιατρικών Νόσων Στρες Κατάχρηση ουσιών και εξαρτήσεων Αυτοκτονίες Διαπολιτισμική Ψυχιατρική Βία 6

Προ γ ρ α μ μ α Τε λ ε Τ ή σ εν α ρ ξ ή σ Συντονισμός: Λ. Αθανασιάδης, Επιστημονικός/Οργανωτικός Υπεύθυνος 20.00 20.30 ΠΡΟΣΦΩΝΗΣΕΙΣ ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΙ Κ. Φωκάς, Πρόεδρος του Συνεδρίου Α. Εξαδάκτυλος, Πρόεδρος του Ιατρικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης Β. Μποζίκας, Εκπρόσωπος της ΕΨΕ Ι. Νηματούδης, Αναπληρωτής Πρόεδρος του Τμήματος Ιατρικής Α.Π.Θ. Γ. Καρακιουλάκης, Κοσμήτορας Σχολής Επιστημών Υγείας Α.Π.Θ. ΚΗΡυΞΗ ΕΝΑΡΞΗΣ ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΤΟυ ΣυΝΕΔΡΙΟυ Ι. Μπούταρης Δήμαρχος Θεσσαλονίκης ΤΙΜΗΤΙΚΗ ΔΙΑΛΕΞΗ Ο Καθηγητής Γεώργιος Καπρίνης Κ. Φωκάς Καθηγητής Ψυχιατρικής, Διευθυντής Α Ψυχιατρικής Κλινικής Α.Π.Θ. Πρόεδρος του Συνεδρίου ΑΠΟΝΟΜΗ ΤΟυ "ARISTOTLE GOLD MEDAL AWARD" 20.30 21.30 ΕΝΑΡΚΤΗΡΙΑ ΟΜΙΛΙΑ Προεδρείο: Λ. Αθανασιάδης, Κ. Φωκάς What is New in OCD? L. Drummond Senior Lecturer in Psychiatry, St George s University, London, UK ΔΕΞΙΩΣΗ υποδοχησ 8

επιστήμονικο Προ γ ρ α μ μ α 9

Επιστημονικο Πρ ο γ ρ α μ μ α Παρασκευή 29/1/2016 09.00 09.30 Προσέλευση Εγγραφές 09.30 11.00 Στρογγυλή Τράπεζα «Ειδικά θέματα» Προεδρείο: Λ. Αθανασιάδης, Κ. Χολέβα Ψυχολογικές παράμετροι της συναισθηματικής θρέψης Ι. Κόπτση Τα μαθησιακά χαρακτηριστικά εφήβων με Ειδικές Μαθησιακές Δυσκολίες ή/και Ειδική Διαταραχή του Λόγου στην Ανάγνωση, τον Προφορικό και Γραπτό Λόγο και τα Μαθηματικά: Θέματα Διάγνωσης και Παρέμβασης Ε. Μπόντη Ψυχοογκολογία Μ. Συγγελάκης Η σημασία της γονεϊκής εν-νόησης για την ανάπτυξη του λόγου και της επικοινωνίας Ε. Αβραμίδου 11.00 11.30 Διάλειμμα-καφές 11.30 13.00 Στρογγυλή Τράπεζα «Σκλήρυνση Κατά Πλάκας: Νευρολογική και Ψυχιατρική Προσέγγιση» Προεδρείο: A. Ωρολογάς, Γ. Γαρύφαλλος Θεραπεία της Σκλήρυνσης Κατά Πλάκας Α. Ωρολογάς Σκλήρυνση Κατά Πλάκας -Κλινική Σημειολογία και Διάγνωση Θ. Τέγος Επιπτώσεις της ΣΚΠ στις σεξουαλικές και διαπροσωπικές σχέσεις Λ. Αθανασιάδης 13.00 13.30 Διάλεξη Προεδρείο: Α. Ωρολογάς, Θ. Τέγος Φωνολογική διαταραχή και ακουστική αντίληψη Β. Ηλιάδου 13.30 14.00 Διάλεξη Προεδρείο: Γρ. Σίμος, Λ. Αθανασιάδης Το κοινωνικοοικονομικό πρόβλημα της Ελλάδας μέσα από τη ματιά της Γνωστικής-Αναλυτικής προσέγγισης Α. Αδαμοπούλου 10

Επιστημονικο Πρ ο γ ρ α μ μ α 14.00 15.00 Μεσημβρινή Διακοπή 15.00 15.30 Διάλεξη Προεδρείο: Ι. Διακογιάννης, Γ. Γαρύφαλλος Η θεραπευτική σχέση και η γνωστική συμπεριφορική ψυχοθεραπεία Γρ. Σίμος 15.30 16.00 Διάλεξη Προεδρείο: Ι. Διακογιάννης, Λ. Αθανασιάδης Η μελαγχολία στη φωτογραφία Γ. Κατσάγγελος 16.00 16.30 Διάλεξη Προεδρείο: Γ. Παπαδημητρίου, Λ. Αθανασιάδης Ουσιοεξαρτήσεις και ψυχιατρική συννοσηρότητα Ι. Διακογιάννης 16.30 17.00 Διάλεξη Προεδρείο: Ν. Ζηλίκης, Γ. Κατσάγγελος Αυτοθεραπεία με κούκλες: Η περίπτωση Marwencol Λ. Αθανασιάδης 17.00 17.30 Διάλειμμα-καφές 17.30 18.00 Διάλεξη Προεδρείο: Γ. Παπαδημητρίου, Ι. Ιεροδιακόνου-Μπένου Απόπειρες αυτοκτονίας στην εφηβεία Ν. Ζηλίκης 18.00 18.30 Διάλεξη Προεδρείο: Χ. Ιεροδιακόνου, Ι. Νηματούδης Η διαδικασία της συμμόρφωσης στη θεραπεία των ψυχικών διαταραχών Γ. Παπαδημητρίου 18.30 19.00 Διάλεξη Αφιερωμένη στη μνήμη του Καθηγητή Γιώργου Καπρίνη Προεδρείο: A. Iακωβίδης, I. Νηματούδης Gestus melancholicus: Ένας αμφίσημος συμβολισμός μιας στάσης του σώματος Α. Καράβατος 11

Επιστημονικο Πρ ο γ ρ α μ μ α 19.00 20.00 Διάλεξη Προεδρείο: Γ. Παπαδημητρίου, Κ. Φωκάς Pharmacological treatment of Schizophrenia: what do we know and where should we go? P. Falkai 20.00 21.30 Τελετή Έναρξης του Συνεδρίου Συντονισμός: Λ. Αθανασιάδης, Επιστημονικός/Οργανωτικός Υπεύθυνος Προσφωνήσεις-Χαιρετισμοί Κ. Φωκάς, Πρόεδρος του Συνεδρίου Α. Εξαδάκτυλος, Πρόεδρος του Ιατρικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης Β. Μποζίκας, Εκπρόσωπος Ε.Ψ.Ε. Ι. Νηματούδης, Αναπληρωτής Πρόεδρος του Τμήματος Ιατρικής Α.Π.Θ. Γ. Καρακιουλάκης, Κοσμήτορας Σχολής Επιστημών Υγείας Α.Π.Θ. Κήρυξη Έναρξης Εργασιών του Συνεδρίου Ι. Μπουτάρης, Δήμαρχος Θεσσαλονίκης Τιμητική Διάλεξη Ο Καθηγητής Γεώργιος Καπρίνης Κ. Φωκάς Απονομή του Aristotle Gold Medal Award Εναρκτήρια διάλεξη Προεδρείο: Κ Φωκάς, Λ. Αθανασιάδης What is New in OCD? L. Drummond 21.30 Δεξίωση Υποδοχής 12

Επιστημονικο Πρ ο γ ρ α μ μ α Σάββατο 30/1/16 09.00 09.30 Προσέλευση Εγγραφές 09.30 11.00 Στρογγυλή Τράπεζα «Κατάθλιψη στην τρίτη ηλικία» Προεδρείο: Α. Πολίτης, Ρ. Γουρνέλλης Κλινική εικόνα της γηριατρικής κατάθλιψης Α. Κώνστα Διαφορική διάγνωση και αξιολόγηση της γηριατρικής κατάθλιψης Θ. Βορβολάκος Η Ψυχωσική (Παραληρητική) Κατάθλιψη στους Ηλικιωμένους Ρ. Γουρνέλλης Κατάθλιψη στην τρίτη ηλικία. Φαρμακευτικές και μη φαρμακευτικές παρεμβάσεις Α. Πολίτης, Ε. Κατιρτζόγλου 11.00 11.30 Διάλειμμα-καφές 11.30 12.00 Διάλεξη Προεδρείο: Π. Σκαπινάκης, Θ. Βορβολάκος Ο ρόλος των Κέντρων Πρόληψης στις ψυχοκοινωνικές ανάγκες στην Ελλάδα της κρίσης Γκ. Εσαγιάν 12.00 12.30 Διάλεξη Προεδρείο: Κ. Φωκάς, Ι. Νηματούδης Ψυχολογία της Τρομοκρατίας Β. Μαυρέας 12.30 14.00 Στρογγυλή Τράπεζα «Θεραπευτικά πρωτόκολλα στην ψυχιατρική» Προεδρείο: Β. Μαυρέας, Ι. Νηματούδης Εισαγωγή: Β. Μαυρέας Θεραπευτικά πρωτόκολλα στις ψυχώσεις Π. Φωτιάδης Θεραπευτικά πρωτόκολλα στις συναισθηματικές διαταραχές Ε. Καραβέλας Θεραπευτικά πρωτόκολλα στις υπόλοιπες διαταραχές Π. Σκαπινάκης 14.00 15.00 Μεσημβρινή Διακοπή 13

Επιστημονικο Πρ ο γ ρ α μ μ α 15.00 16.30 Debate Η επίδραση των ΜΜΕ σε σεξουαλικά θέματα υπήρξε κυρίως θετική ή αρνητική; Οργάνωση από τον Κλάδο Σεξουαλικότητας και Διαπροσωπικών Σχέσεων της Ε.Ψ.Ε. Προεδρείο: Ν. Βαϊδάκης, Θ. Ασκητής Θετική: Θ. Ασκητής Αρνητική: Λ. Αθανασιάδης 16.30 17.00 Διάλεξη Προεδρείο: Λ. Αθανασιάδης, Α. Κώνστα Συνθετών Πάθη: Κλινικές περιπτώσεις μελαγχολίας σπουδαίων συνθετών κλασσικής μουσικής και η αντανάκλασή της στα έργα τους Στ. Σαμόλης 17.00 17.30 Διάλειμμα-καφές 17.30 19.30 Στρογγυλή Τράπεζα «Ψυχική Υγεία και μετανάστευση»: Η εμπειρία των Γιατρών του Κόσμου στην Ελλάδα με τους πρόσφυγες του πολέμου στην Συρία Προεδρείο: Λ. Αθανασιάδης, Α. Κανιστράς Εισαγωγή: Λ. Αθανασιάδης Οι γιατροί του κόσμου-ελληνική Αντιπροσωπεία Σ. Γκαρανέ Οι γιατροί του κόσμου εν μέσω Προσφυγικής Κρίσης στην Ελλάδα Κ. Διαμαντόπουλος Ψυχιατρική νοσηρότητα των μεταναστών στο Ανοιχτό Πολυϊατρείο των Γιατρών του Κόσμου Α. Κανιστράς Η εμπειρία των «Γιατρών του Κόσμου» στην Ειδομένη Κ. Κανιστρά Φωτογραφίζοντας στα σύνορα: Η εμπειρία της Ειδομένης Γ. Κατσάγγελος Ψυχιατρική νοσηρότητα και μετανάστευση Π. Αθανάσης Ακολουθεί συζήτηση των ομιλητών με συμμετοχή του ακροατηρίου που συντονίζει το προεδρείο. Θα υπάρχει παράλληλη προβολή σχετικού φωτογραφικού υλικού 19.30 22.00 Προβολή ταινίας/workshop με θέμα τους μετανάστες Προεδρείο: Σ. Κρασανάκης, Λ. Αθανασιάδης Προβολή ταινίας «επτά θυμοί» του Χρ. Βούπουρα σε πρώτη προβολή Σχολιασμός-συζήτηση με το κοινό: Σ. Κρασανάκης 14

Επιστημονικο Πρ ο γ ρ α μ μ α Κυριακή 31/1/16 09.00 09.30 Προσέλευση Εγγραφές 09.30 10.30 Στρογγυλή Τράπεζα «Ψυχοφαρμακολογία» Προεδρείο: Φ. Γουρζής, Α. Δουζένης Η θέση της Κλοζαπίνης στην αντιψυχωσική αγωγή σήμερα Χ. Τουλούμης Ανθεκτική κατάθλιψη: σύγχρονες πρακτικές προσεγγίσεις για τον κλινικό ψυχίατρο Χρ. Τσόπελας 10.30 11.00 Διάλεξη Προεδρείο: Κ. Φωκάς, Μ. Σαμακουρή Θεραπεία Όψιμων Δυστονιών Φ. Γουρζής 11.00 11.30 Διάλειμμα-καφές 11.30 12.00 Διάλεξη Προεδρείο: Φ. Γουρζής, Ι. Ζέρβας Σχιζοφρένεια και εγκληματικότητα Α. Δουζένης 12.00 13.00 Διάλεξη Προεδρείο: Λ. Αθανασιάδης, Χρ. Τσόπελας OCD inpatient treatment L. Drummond 13.00 13.30 Διάλεξη Προεδρείο: Ι. Ζέρβας, Λ. Αθανασιάδης Εικόνα Σώματος και Διατροφικές Διαταραχές/Παχυσαρκία: παρουσίαση ενός μοντέλου παρέμβασης όπου συνδυάζεται η Γνωστική Συμπεριφορική με τη Θεραπεία Σχημάτων και Ασκήσεις Εικόνας Σώματος Ε. Χάιντς 13.30 14.00 Διάλεξη Προεδρείο: Χ. Τουλούμης, Α. Κώνστα Κατάθλιψη στην κύηση: Γιατί έχει σημασία; Ι. Ζέρβας 15

επιστήμονικο Πρ ο γ ρ α μ μ α 14.00 14.30 Διάλεξη Προεδρείο: Κ. Φωκάς, Α. Δουζένης Ακούσια Ψυχιατρική Θεραπεία: Κλινικά και Δεοντολογικά Ζητήματα Μ. Σαμακουρή 14.30 15.00 Διάλεξη Οργάνωση από τον Κλάδο Σεξουαλικότητας και Διαπροσωπικών Σχέσεων της Ε.Ψ.Ε. Προεδρείο: Α. Αθανασιάδης, Α. Κώνστα Σεξουαλική λειτουργία: Από την Παθολογία στην Υγεία. Μια κριτική ματιά Ν. Βαϊδάκης 15.00 Λήξη Συνεδρίου Κ. Φωκάς, Λ. Αθανασιάδης 16

Προ σ κ ε κ λ ή μ ε ν ο ι Προ ε δ ρ ο ι - ομ ι λ ή Τ ε σ 17

Προ σ κ ε κ λ η μ ε ν ο ι Πρ ο ε δ ρ ο ι - Ομ ι λ η τ ε ς Drummond L. Falkai P. Αβραμίδου E. Αδαμοπούλου Α. Αθανάσης Π. Αθανασιάδης Λ. Ασκητής Θ. Βαϊδάκης Ν. Βορβολάκος Θ. Γαρύφαλλος Γ. Γκαρανέ Σ. Γουρζής Φ. Γουρνέλλης Ρ. Διακογιάννης Ι. Διαμαντόπουλος Κ. Δουζένης Α. Εσαγιάν Γκ. Ζέρβας Ι. Ζηλίκης Ν. Ηλιάδου Β. Ιακωβίδης Α. Senior Lecturer in Psychiatry, St George s University, London, UK Professor of Psychiatry, Director of Psychiatric Clinic of the Ludwig-Maximilians-University, Munich, Germany Λογοθεραπεύτρια, Α Ψυχιατρική Κλινική Α.Π.Θ. Ψυχίατρος-Ψυχοθεραπεύτρια, τ. Διευθύντρια ΕΣΥ, Κέντρο Ψυχικής Υγείας Β/Δ Τομέας Θεσσαλονίκης, Ψ.Ν.Θ. Ψυχίατρος, Επιστ. Συνεργάτης Α Ψυχιατρικής Κλινικής Α.Π.Θ. Αναπλ. Καθηγητής Ψυχιατρικής-Ψυχοσεξουαλικότητας Α.Π.Θ, Α Ψυχιατρική Κλινική Α.Π.Θ., Γ.Ν.Θ. «Παπαγεωργίου» Ψυχίατρος-Σεξολόγος, Πρόεδρος Ινστιτούτου Ψυχικής & Σεξουαλικής Υγείας Ψυχίατρος-Σεξολόγος, τ. Αναπλ. Καθηγητής Ψυχιατρικής Ε.Κ.Π.Α. Επίκ. Καθηγητής Ψυχιατρικής, Τμήμα Ιατρικής Δ.Π.Θ. Αναπλ. Καθηγητής Ψυχιατρικής, Διευθυντής Β Ψυχιατρικής Κλινικής Α.Π.Θ. Διευθύντρια Γιατρών του Κόσμου Θεσσαλονίκης Καθηγητής Ψυχιατρικής, Διευθυντής Ψυχιατρικής Κλινικής Πανεπιστημίου Πατρών Επίκ. Καθηγητής Ψυχιατρικής, Β Ψυχιατρική Κλινική Ε.Κ.Π.Α. Καθηγητής Ψυχιατρικής, Γ Ψυχιατρική Κλινική Α.Π.Θ. Ψυχίατρος, Μέλος του ΔΣ των ΓΙΑΤΡΩΝ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ Αναπλ. Καθηγητής Ψυχιατροδικαστικής Ε.Κ.Π.Α., Διευθυντής Β Ψυχιατρικής Κλινικής, Π.Γ.Ν. «ΑΤΤΙΚΟΝ» Ψυχίατρος, Επιστημονικός Υπεύθυνος Κέντρου Πρόληψης Εξαρτήσεων και Προαγωγής Ψυχοκοινωνικής Υγείας Ν. Ροδόπης, Ορφέας Αναπλ. Καθηγητής Ψυχιατρικής Ε.Κ.Π.Α. Καθηγητής Ψυχιατρικής Παιδιού και Εφήβου, Γ Ψυχιατρική Κλινική Α.Π.Θ. Αναπλ. Καθηγήτρια Ψυχοακουστικής, Γ Ψυχιατρική Α.Π.Θ., Π.Γ.Ν.Θ. ΑΧΕΠΑ Καθηγητής Ψυχιατρικής, Γ Ψυχιατρική Κλινική Α.Π.Θ. 18

Προ σ κ ε κ λ η μ ε ν ο ι Πρ ο ε δ ρ ο ι - Ομ ι λ η τ ε ς Ιεροδιακόνου-Μπένου Ι. Ιεροδιακόνου Χ. Κανιστρά Κ. Κανιστράς Α. Καράβατος Α. Καραβέλας Ε. Κατιρτζόγλου Ε. Κατσάγγελος Γ. Κόπτση Ι. Κρασανάκης Σ. Κώνστα Α. Μαυρέας Β. Μπόντη Ε. Νηματούδης Ι. Παπαδημητρίου Γ. Πολίτης Α. Σαμακουρή Μ. Σαμόλης Σ. Σίμος Γ. Σκαπινάκης Π. Συγγελάκης Μ. Τέγος Θ. Τουλούμης Χ. Αναπλ. Καθηγήτρια Ψυχιατρικής, Γ Ψυχιατρική Κλινική Α.Π.Θ. Ομότιμος Καθηγητής Ψυχιατρικής Α.Π.Θ. Συντονίστρια Προγράμματος Προσφύγων Ειδομένης Γιατρών του Κόσμου Ψυχίατρος, τ. Διευθυντής ΕΣΥ, Εθελοντής των Γιατρών του Κόσμου Ομότιμος Καθηγητής Ψυχιατρικής Α.Π.Θ. Ψυχίατρος Ψυχίατρος, Επιστ. Συνεργάτης Μονάδας Ψυχογηριατρικής, Α Ψυχιατρική Κλινική Ε.Κ.Π.Α. Καθηγητής Φωτογραφίας, Σχολή Καλών Τεχνών Α.Π.Θ. MSc, Ψυχολόγος, Eπιστημονική Συνεργάτης της Α' Ψυχιατρικής Κλινικής και της Α Γυναικολογικής Μαιευτικής Κλινικής Α.Π.Θ. Ψυχίατρος-Ψυχοθεραπευτής, Σκηνοθέτης Επίκ. Καθηγήτρια Ψυχιατρικής, Α Ψυχιατρική Κλινική Α.Π.Θ. Καθηγητής Ψυχιατρικής Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Ειδική Παιδαγωγός, Επίκουρη Καθηγήτρια Ιατρικής, Α Ψυχιατρική Κλινική Α.Π.Θ. Καθηγητής Ψυχιατρικής Α.Π.Θ., Διευθυντής Γ Ψυχιατρικής Κλινικής Α.Π.Θ. Ομότιμος Καθηγητής Ψυχιατρικής Ε.Κ.Π.Α. Αναπλ. Καθηγητής Ψυχιατρικής, Α Ψυχιατρική Κλινική Ε.Κ.Π.Α. Αναπλ. Καθηγήτρια Ψυχιατρικής, Διευθύντρια Ψυχιατρικής & Παιδοψυχιατρικής Κλινικής Δ.Π.Θ. Ψυχίατρος, Επιμελητής Α ΕΣΥ, Ψυχιατρικό Τμήμα, Γ.Ν.Θ. «Ιπποκράτειο» Ψυχίατρος-Ψυχοθεραπευτής, Αναπλ. Καθηγητής Ψυχιατρικής Πανεπιστημίου Μακεδονίας Αναπλ. Καθηγητής Ψυχιατρικής Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Ψυχίατρος, Διευθυντής ΕΣΥ, Α Ψυχιατρική Κλινική Α.Π.Θ. Επίκ. Καθηγητής Νευρολογίας, Α Νευρολογική Κλινική Α.Π.Θ. Ψυχίατρος, Συντονιστής Διευθυντής 5ου Ψ.Τ.Ε., Ψ.Ν.Α. 19

Προ σ κ ε κ λ ή μ ε ν ο ι Πρ ο ε δ ρ ο ι - ομ ι λ ή Τ ε σ Τσόπελας Χ. Φώκας Κ. Φωτιάδης Π. Χάιντς Ε. Χολέβα Κ. Ωρολογάς Α. MSc, PhD, Ψυχίατρος, Επιμελητής Α, Ψ.Ν.Α. Καθηγητής Ψυχιατρικής, Διευθυντής Α Ψυχιατρικής Κλινικής Α.Π.Θ., Πρόεδρος του Συνεδρίου Ψυχίατρος, Διευθυντής Ψυχιατρικού Τμήματος Εξωνοσοκομειακής Περίθαλψης, 424 Γ.Σ.Ν.Ε. Ψυχολόγος-Γνωστική Συμπεριφορική Θεραπεύτρια, Πρόεδρος του Παραρτήματος Μακεδονίας της Ελληνικής Εταιρείας Έρευνας της Συμπεριφοράς Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια, Α Ψυχιατρική Κλινική Α.Π.Θ. Καθηγητής Νευρολογίας, Διευθυντής Α Νευρολογικής Κλινικής Α.Π.Θ. 20

Περ ι λ ή ψ ε ι σ εισ ή γ ή σ ε ω ν 21

Περ ι λ η ψ ε ι ς Ει σ η γ η σ ε ω ν ΑΒΡΑΜΙΔΟΥ Ε. Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΓΟΝΕΙΚΗΣ ΕΝ-ΝΟΗΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΛΟΓΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ Ε. Κυριάκου, Σ. Καρατζά, Γ. Πετρίδης, Ε. Αβραμίδου Α Ψυχιατρική Κλινική Α.Π.Θ. Εισαγωγή: Τα βρέφη διαθέτουν με τη γέννηση τους μια μεγάλη ποικιλία συμπεριφορών για επικοινωνία και την ικανότητα να αποκωδικοποιούν τη συμπεριφορά των άλλων. Σκοπός: Οι ικανότητες αυτές πρέπει να εμπλουτιστούν και να εξελιχτούν καθώς η ολοκλήρωση τους αποτελεί προϋπόθεση για την ανάπτυξη του βρέφους. Υλικό και μέθοδοι: Η ικανότητα των γονιών να εμπεριέχουν το βρέφος τους, αρνητικά δηλαδή συναισθήματα του βρέφους να αποτοξινώνονται, να μεταβολίζονται και να επιστρέφονται με τέτοιο τρόπο, ώστε το βρέφος να λαμβάνει πίσω τα καλά συναισθήματα, αντί να παραμένει στις αρχικές του προβολές, η ευαίσθητη συμπεριφορά τους, του να αντιλαμβάνονται δηλαδή τα σήματα του παιδιού και να ανταποκρίνονται σε αυτά άμεσα και κατάλληλα, αλλά και η αναστοχαστική τους ικανότητα, η ικανότητα για εν-νόηση, του να αντιλαμβάνονται και να διαχωρίζουν τη συμπεριφορά, τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους από αυτά του βρέφους θα καθορίσει την ανάπτυξη του βρέφους. Aποτελέσματα και Συμπεράσματα: Από την παρουσίαση κλινικών περιστατικών θα αναδειχτεί η σπουδαιότητα της εν νόησης, η σύνδεση της με τις δυσκολίες στο λόγο και στην επικοινωνία αλλά και ο ρόλος της στη θεραπευτική δουλειά με τους γονείς. ΑΔΑΜΟΠΟΥΛΟΥ Α. ΤΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΗ ΜΑΤΙΑ ΤΗΣ ΓΝΩΣΤΙΚΗΣ-ΑΝΑΛΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ Αναλύονται οι παράμετροι του κοινωνικοοικονομικού προβλήματος της Ελλάδας,όπως αναδείχθηκε απο την τελευταία χρηματοπιστωτική κρίση. (Ιστορικές,κοινωνικές,οικονομικές, πολιτικές εκδοχές του προβλήματος) Περιγράφονται οι βασικές αρχές της Γνωστικής Αναλυτικής Ψυχοθεραπείας (ΓΑΨ). (Η ΓΑΨ είναι μια βραχεία,σύνθετη, ατομική ψυχοθεραπεία,16 συνεδριών, που αναπτύχθηκε απο τον A.Ryle και που οι βασικές της συνιστώσες εδράζονται στις θεωρητικές αρχές και πρακτικές εφαρμογές της Ψυχοδυναμικής Ψυχοθεραπείας,της Γνωστικής Ψυχολογίας και Γνωστικής Συμπεριφορικής Θεραπείας,της εξελικτικής ψυχολογίας του Vygosky,της σημειωτικής του Bakhtin κλπ.βασικός σκοπός της είναι η διαφώτιση των νευρωτικών διαδικασιών,που αναφέρονται ως παγίδες,διλήμματα,εμπλοκές,και η σύνδεση τους με τα παρουσιαζόμενα προβλήματα, καθώς και η στοχοθεσία νέων εναλλακτικών διαδικασιών που θα απομακρύνουν απο τα προβλήματα). Τέλος παρουσιάζεται σε ένα σχεδιάγραμμα η κατανόηση του κοινωνικοοικονομικού προβλήματος της Ελλάδας με όρους ΓΑΨ και προτείνονται μέσα για την επίλυση του. 22

Περ ι λ η ψ ε ι ς Ει σ η γ η σ ε ω ν ΑΘΑΝΑΣΗΣ Π. ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ ΝΟΣΗΡΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ Με τον αριθμό των προσφύγων και οικονομικών μεταναστών που χτυπάνε την πόρτα της Ευρώπης να αυξάνεται με ρυθμό μερικών χιλιάδων κάθε μέρα, προκύπτει ολοένα και μεγαλύτερη ανάγκη ψυχολογικής εκτίμησης και υποστήριξης των ανθρώπων που φεύγουν από τη χώρα τους αναζητώντας ένα καλύτερο αύριο. Μια προσέγγιση σε τέτοιο επίπεδο συναντά ιδιαίτερες δυσκολίες, λόγω πολιτισμικών, θρησκευτικών και χαρακτηριολογικών διαφορών που μαζί με το εμπόδιο της γλώσσας αποτελεί για τον ειδικό της ψυχικής υγείας ιδιαίτερη πρόκληση. Ο ψυχικός πόνος που συναντούμε σε αυτά τα άτομα εκδηλώνεται και εκφράζεται διαφορετικά με τρόπο που εξαρτάται από το ιδιαίτερο πολιτισμικό υπόβαθρο του καθενός, το βίωμα και τις προσλαμβάνουσες των ίδιων. Σε αυτά προστίθενται και ζητήματα όπως οι συνθήκες της μετανάστευσης, η εκμετάλλευση που πολλοί έχουν υποστεί στη διαδρομή αλλά και στον τόπο εγκατάστασης, οι κακές συνθήκες διαβίωσης, η ανασφάλεια της προσωρινής νομιμοποίησης, καθώς και οι συχνές ματαιώσεις προσδοκιών. Μιλάμε για μια αλληλουχία συσσωρευμένων ψυχοπιεστικών γεγονότων ζωής, τα οποία συχνά επηρεάζουν τη ψυχική κατάσταση του πρόσφυγα/μετανάστη. Όταν οι διαδικασίες αυτές είναι έντονες ή παραταθούν, υποσκάπτουν τη ψυχική υγεία του και δημιουργούν προβλήματα προσαρμογής και ψυχικές διαταραχές κυρίως στα άτομα που έχουν τη σχετική προδιάθεση. Τέτοια προβλήματα ψυχικής υγείας είναι η διαταραχή μετατραυματικού στρες, η σωματοποίηση, οι απόπειρες αυτοκτονίας, η κατάχρηση αλκοόλ και ναρκωτικών ουσιών, οι αγχώδεις διαταραχές, οι διαταραχές διάθεσης και οι ψυχώσεις. Ο επαγγελματίας Ψυχικής υγείας καλείται να λειτουργήσει κάτω από αντίξοες πολλές φορές συνθήκες προσπαθώντας να εκτιμήσει και να προσεγγίσει αυτή την ιδιαίτερη ομάδα ασθενών. ΑΘΑΝΑΣΙΑΔΗΣ Λ. Στρογγυλή Τράπεζα «Σκλήρυνση Κατά Πλάκας; Νευρολογική και Ψυχιατρική Προσέγγιση» ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΣΚΠ ΣΤΙΣ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΕΣ ΚΑΙ ΔΙΑΠΡΟΣΩΠΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ Η Σκλήρυνση Κατά Πλάκας, όπως υποστηρίζει με ισχυρά στοιχεία η έρευνα, μπορεί να επιφέρει σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις στις διαπροσωπικές και σεξουαλικές σχέσεις των πασχόντων και των συντρόφων τους και να επηρεάσει την ποιότητα ζωής. Οι Σεξουαλικές Δυσλειτουργίες στους ασθενείς είναι συχνές και πιθανώς κυμαίνονται ανάμεσα σε 50-90% στους άνδρες και 40-80% στις γυναίκες. Εμφανίζονται μειωμένη σεξουαλική επιθυμία, μειωμένη σεξουαλική διέγερση, μειωμένη αισθητικότητα, προβλήματα οργασμού, καθώς και προβλήματα ύγρανσης στην γυναίκα. Σπανίως μπορεί να εμφανισθεί οργανικής αιτιολογίας υπερσεξουαλικότητα. Οι συνοδές γνωστικές, συμπεριφορικές, ψυχολογικές και σωματικές διαταραχές επιδεινώνουν το σεξουαλικό πρόβλημα. Υπολογίζεται ότι περίπου το 1/3 των ζευγαριών με σύντροφο με ΣΚΠ αναφέρουν διαπροσωπικές και σεξουαλικές δυσκολίες. Οι επαγγελματίες Υγείας θα πρέπει να έχουν τις κατάλληλες γνώσεις και εμπειρία για προσεγγίζουν το πρόβλημα. 23

Περ ι λ η ψ ε ι ς Ει σ η γ η σ ε ω ν Διάλεξη ΑΥΤΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΜΕ ΚΟΥΚΛΕΣ: Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ MARWENCOL Το 2000 ο Mark Hogancamp έπεσε θύμα επίθεσης από πέντε άνδρες στη Ν Υόρκη και υπέστη βαρύτατη κρανιοεγκεφαλική κάκωση που τον οδήγησε σε πολυήμερο κώμα. Ο τραυματισμός οδήγησε σε απώλεια μνήμης σε σχέση με την «πρώτη ζωή» του, Διαταραχή Μετατραυματικού Στρες και άλλα πολύ σοβαρά ψυχολογικά και σωματικά προβλήματα. Στην προσπάθεια να φτιάξει μια «δεύτερη ζωή» ο Hogancamp δημιούργησε στην αυλή του σπιτιού του το Marwnecol, ένα σκηνικό του 2ου Παγκοσμίου τοποθετημένο στο Βέλγιο. Στο Marwnecol διάφορες πλαστικές κούκλες παίζουν, ως alter egos, τους ρόλους του ίδιου του ήρωα, των εχθρών, των συντρόφων και των φίλων του καλλιτέχνη. Δημιουργείται έτσι μια μοναδική απόπειρα αυτοθεραπείας με εξαιρετικό καλλιτεχνικό, φωτογραφικό, κινηματογραφικό (γυρίσθηκε πολυβραβευμένο σχετικό ντοκυμαντέρ) και ψυχιατρικό /ψυχοθεραπευτικό ενδιαφέρον. Debate Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΩΝ ΜΜΕ ΣΕ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΥΠΗΡΞΕ ΚΥΡΙΩΣ ΘΕΤΙΚΗ Η ΑΡΝΗΤΙΚΗ; Αρνητική: Λ. Αθανασιάδης Τα ΜΜΕ διαμορφώνουν, σε πολύ σημαντικό βαθμό, την σεξουαλικότητα της εποχής μας. Η επίδραση των ΜΜΕ και του διαδικτύου σε θέματα σεξουαλικότητας αξιολογείται κυρίως ως αρνητική για διάφορους λόγους. Ανάμεσα τους συμπεριλαμβάνονται - και εμφανίζονται συχνά- η χρήση αναξιόπιστων πηγών, η λανθασμένη πληροφόρηση, η ανισοβαρής προβολή ορισμένων παραμέτρων της σεξουαλικότητας, η προσπάθεια εντυπωσιασμού του κοινού, η προσπάθεια εξασφάλισης οικονομικού κέρδους σε βάρος της αντικειμενικότητας, η μεροληπτική μεταχείριση των σεξουαλικών μειονοτήτων, η προσπάθεια εκφοβισμού του κοινού, η αναπαραγωγή στερεότυπων και η συμμόρφωση με εντολές διαφόρων παραγόντων και κύκλων. Στρογγυλή Τράπεζα «Ψυχική Υγεία και μετανάστευση»: Η εμπειρία των Γιατρών του Κόσμου στην Ελλάδα με τους πρόσφυγες του πολέμου στην Συρία» ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η μετανάστευση και η προσφυγιά, ιδιαίτερα όταν γίνονται με δραματικό τρόπο όπως συμβαίνει σήμερα στην περίπτωση του πολέμου στην Συρία, μπορεί να επιφέρουν σημαντικότατες αρνητικές αλλαγές τόσο σε κοινωνικό-οικονομικά θέματα όσο και σε θέματα ψυχικής και σωματικής υγείας. Οι επιπτώσεις της αναγκαστικής μετανάστευσης, για οικονομικούς ή άλλους λόγους, είναι το αποτέλεσμα της δράσης πολλών παραγόντων που αλληλεπιδρούν και η διάρκεια της επίδρασης τους μπορεί να είναι πολύ μακρά. Οι μετακινήσεις των πληθυσμών σ αυτά τα πλαίσια αποτελούν πλέον ένα μείζον θέμα. Η Ελλάδα αποτελεί σήμερα μια από τις κύριες πύλες 24

Περ ι λ η ψ ε ι ς Ει σ η γ η σ ε ω ν εισόδου και διέλευσης των προσφύγων. Οι πολιτικές και η αντιμετώπιση στις χώρες υποδοχής είναι θέματα μείζονος σημασίας. Οργανώσεις όπως οι «Γιατροί του Κόσμου» επιχειρούν να συνδράμουν στην αντιμετώπιση των πιεστικών προβλημάτων που εμφανίζονται. ΑΣΚΗΤΗΣ Θ. Debate «Η ΘΕΤΙΚΗ ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΩΝ ΜΜΕ ΣΤΗ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΟΤΗΤΑ» Τα ΜΜΕ με την πλήρη τους ανάπτυξη από τον έντυπο και ηλεκτρονικό τύπο έχουν ουσιαστική θετική επίδραση στη διαμόρφωση της ανθρώπινης σεξουαλικής συμπεριφοράς, επηρεάζοντας τη σχέση των δύο φύλων. Η πολιτισμική κουλτούρα, ο ηθικός κώδικας, οι παραδοσιακές εγγραφές και αντιλήψεις και η εκπαιδευτική προσέγγιση, αποτέλεσαν καθοριστικό στόχο αλλαγών και τροποποιήσεων, που απομυθοποίησαν την ενοχή, τον φόβο, την παραπληροφόρηση. Κατά αυτόν τον τρόπο, εκφράστηκε η αληθινή διάσταση της ανθρώπινης επικοινωνίας δια μέσου της σεξουαλικής επαφής. Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στην εκπαιδευτική προσέγγιση παιδιών και εφήβων, με σκοπό την καλύτερη προσέγγιση των γονιών με τα παιδιά τους, δεδομένου των απαιτήσεων που η απελευθέρωση των δύο φύλων διαμόρφωσε και η εμφάνιση του AIDS και των άλλων ΣΜΝ που προκάλεσαν τρόμο και φόβο θανάτου. Ιδιαίτερα τα τελευταία 20 χρόνια, η ισχυρή παρουσία της κοινωνικής δικτύωσης επέβαλλε θετικές παρεμβάσεις δια μέσου εκπαιδευτικών προγραμμάτων e-learning, φέρνοντας στο προσκήνιο στο μεγαλύτερο φάσμα της παγκόσμιας κοινότητας την σεξουαλική διαπαιδαγώγηση και την διαφυλική επικοινωνία. Τα ΜΜΕ πέραν της εκπαιδευτικής πολιτικής για την προφύλαξη και τη σωστή ενημέρωση της σεξουαλικής συμπεριφοράς σε θέματα πρόληψης και οριοθέτησης, έπαιξαν εξαιρετικά θετικό ρόλο στην αναβάθμιση και ποιοτική απελευθέρωση της ερωτικής και σεξουαλικής ζωής του ζευγαριού. Όσο και αν η σεξουαλικότητα προκλήθηκε εμπορικά και λειτούργησε ως μέσον εκμετάλλευσης και οικονομικής απολαβής, πρόβαλλε καθοριστικά τη σεξουαλική απόλαυση ως αγαθό στη ζωή δύο ανθρώπων, που μαθαίνουν να εκφράζονται και να λειτουργούν ενισχύοντας θετικά τους σεξουαλικούς ρόλους τους. Σημαντική παράμετρος της προβολής των ΜΜΕ ήταν και η αναφορά της σεξουαλικής παρενόχλησης και παραφιλικών συμπεριφορών, προσφέροντας ανοιχτή προβολή των θεμάτων που άγγιζαν τη σεξουαλική παθολογία, ως μέσον έκθεσης και αποφυγής. Μέχρι και σήμερα ο ισχυρός ρόλος της τηλεόρασης, που μέσα σε κάθε σπίτι προβάλλει την παρουσία της κυρίαρχα και δυναμικά, εκπέμπει προγράμματα που ενισχύουν θετικά τη διαφυλική επικοινωνία και προσεγγίζουν με ένα σημαντικά απελευθερωμένο και απλουστευμένο τρόπο, κατανοητό στη πλατιά μάζα των κοινωνιών, την απόλαυση και την χαρά της σεξουαλικής ζωής. Άλλωστε, τόσο η τηλεόραση όσο και τα υπόλοιπα μιντιακά δίκτυα αναφέρονται στα επιστημονικά δρώμενα, που βοηθούν την εξοικείωση και την πληρέστερη προσέγγιση των σεξουαλικών θεμάτων, μπροστά στη σύγχρονη και δύσκολη ανταγωνιστική διαφυλική εμπλοκή. 25

Περ ι λ η ψ ε ι ς Ει σ η γ η σ ε ω ν Πολλές μελέτες συνδέουν το θετικό ρόλο των ΜΜΕ με την αναζήτηση μιας ολοκληρωμένης σεξουαλικής ζωής, που τόσο ο άνδρας, όσο και η γυναίκα, με το πάτημα ενός κουμπιού ή το άνοιγμα ενός ηλεκτρονικού υπολογιστή, εξοικειώνονται και αναζητούν λύσεις στους προβληματισμούς τους και στις λάθος αντιλήψεις τους στα θέματα της σεξουαλικότητας. Αναμφίβολα όλα τα ΜΜΕ κυριαρχούν σημαντικά και θετικά, ξεκλειδώνοντας αυτό που χθες χρέωνε και σκότωνε τη φυσική αναζήτηση της ανθρώπινης ζωής και αναπαραγωγής, ενώ έφερε κοντά τη διαφορετικότητα της ανθρώπινης κοινωνίας, δημιουργώντας την παγκόσμια πληροφορία καταγράφοντας τη σεξουαλικότητα της κάθε ομάδας, προσφέροντας επιστημονικές ανταλλαγές γνώσεων και συμπεριφορών γύρω από το σεξ. Γι αυτό, και ο ρόλος τους θα παραμείνει ισχυρός, σημαντικός και καθοδηγητικός, ανοίγοντας όλο και περισσότερο την ανάγκη για περισσότερη γνώση, τόσο προς την πρόληψη της σεξουαλικής υγείας, όσο όμως και στην γεφύρωση της σεξουαλικής ζωής και ευτυχίας των εραστών και συντρόφων σε όλη την ανθρώπινη επικράτεια. 26 ΒΑΪΔΑΚΗΣ Ν. ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ: ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΘΟΛΟΓΙΑ ΣΤΗΝ ΥΓΕΙΑ. ΜΙΑ ΚΡΙΤΙΚΗ ΜΑΤΙΑ. Η σεξουαλική λειτουργία είναι πολύ στενά συνδεδεμένη με τις κοινωνικές μεταβολές. Η σύγχρονη κοινωνία βρίσκεται, παγκοσμίως, σε έντονη κινητικότητα με ταχύτατες μεταβολές που, φυσικά, συνοδεύονται από αντίστοιχες μεταβολές στη σεξουαλική συμπεριφορά. Οι ειδικοί στο χώρο της σεξολογίας οφείλουν να είναι σε θέση να αντιλαμβάνονται τις μεταβολές στην έκφραση της σεξουαλικής συμπεριφοράς και να τις συσχετίζουν με τις κοινωνικές μεταβολές με όσο γίνεται πιο αντικειμενικό τρόπο. Από τα μέσα του 18 ου αιώνα μια ομάδα γιατρών της εποχής άρχισαν να ασχολούνται με τις αυνανισμό που αποτελούσε κοινό και απαραβίαστο μυστικό, αυτό που «σχεδόν κανείς δεν γνωρίζει αυτό που σχεδόν όλοι κάνουν» (Φουκώ, Οι μη κανονικοί, σελ 127). Ακολούθως επεκτάθηκαν σε όλες τις σεξουαλικές δραστηριότητες και τις συνέδεσαν με διάφορες παθολογικές καταστάσεις. Στα μέσα του 20 ου αιώνα μια σειρά επιστημονικών εργασιών τροποποίησαν αυτή τη στάση και λίγο αργότερα εμφανίστηκαν εργασίες που συνέδεαν την σεξουαλική δραστηριότητα με την υγεία και το ευ ζην. Στο τελευταίο τέταρτο του 20 ου αιώνα τα σεξουαλικά ήθη άλλαξαν δραστικά. Οι πάντες μιλούν για το σεξ. Ηθοποιοί, λογοτέχνες, ποδοσφαιριστές, αθλητές περιγράφουν σε διάφορα περιοδικά τις σεξουαλικές τους συνήθειες και επιδόσεις. Μέσα στη πληθώρα των σεξουαλικών μηνυμάτων ο κόσμος δεν ξέρει πια τι είναι φυσιολογικό και τι όχι. Η ανάγκη για έγκυρες πληροφορίες προβάλει πια επιτακτικά, έτσι, δημιουργείται η εξειδίκευση της σεξολογίας. Ο Michel Foucault και οι οπαδοί του, υποστηρίζουν ότι η φιλελευθεροποίηση στο σεξ, οι ανοικτές συζητήσεις και το πιο σημαντικό, οι επιστημονικές λεπτομερείς περιγραφές των παραμέτρων της σεξουαλικότητας και οι συσχετίσεις της, μπορεί να είναι μέρος ενός μοντέρνου

Περ ι λ η ψ ε ι ς Ει σ η γ η σ ε ω ν τρόπου ρύθμισης και ελέγχου. Σύμφωνα με αυτή την άποψη, οι διάφορες εργασίες απλά προσφέρουν πιο αυστηρά και συστηματικά μέσα επίβλεψης της σεξουαλικής συμπεριφοράς από την πολιτεία και από άλλους καταπιεστικούς οργανισμούς. Η μαζική επιβολή, ασυνείδητα, εγκαθιστά κανόνες και αξίες για τη σεξουαλική συμπεριφορά με τις οποίες ο κόσμος μετρά τους άλλους και μετριέται. Οι μελλοντική σεξολόγοι θα πρέπει να λαμβάνουν συνεχώς υπόψη τους το βιο-ψυχο-κοινωνικό μοντέλο και να έχουν γνώσεις και πρακτική εμπειρία, να χειρίζονται βιολογικά, ψυχολογικά και κοινωνικά κάθε άτομο που θα ζητάει τη βοήθειά τους περιορίζοντας στο ελάχιστο τις προσωπικές τους πεποιθήσεις και πρακτικές στο συγκεκριμένο τομέα. ΒΟΡΒΟΛΑΚΟΣ Θ. Στρογγυλή Τράπεζα Κατάθλιψη στην Τρίτη Ηλικία ΔΙΑΦΟΡΙΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΓΗΡΙΑΤΡΙΚΗΣ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗΣ Η κατάθλιψη στην τρίτη ηλικία παρουσιάζει αρκετές ιδιαιτερότητες όσο αφορά τις κλινικές εκδηλώσεις. Υπάρχει σημαντική αλληλοεπικάλυψη με άλλα σύνδρομα όπως η ανοική συνδρομή, λόγω του ότι συχνά προεξάρχουν συμπτώματα από τις ανώτερες γνωστικές λειτουργίες, και η ψύχωση καθότι ψυχωσικά συμπτώματα και ειδικά ιδέες παραληρηματικού περιεχόμενου εμφανίζονται αρκετά συχνά σε γηριατρικούς ασθενείς με κατάθλιψη. Η θεραπευτική προσέγγιση εμφανίζει κάποιες ιδιαιτερότητες με κύριες τη μακρά διάρκεια θεραπείας καθώς και την καθυστέρηση στην αρχική ανταπόκριση για τους ηλικιωμένους καταθλιπτικούς ασθενείς. Επιπλέον οι ασθενείς δυσκολότερα εκφράζουν καταθλιπτικό συναίσθημα ενώ συμπτώματα όπως η απάθεια είναι ανθεκτικά στην θεραπεία και δυσχεραίνουν την κλινική αξιολόγηση του αποτελέσματος της θεραπείας. Ο αυξημένος δείκτης κλινικής υποψίας για την πιθανότητα ύπαρξης κατάθλιψης σε ηλικιωμένους ασθενείς με γνωσιακά ή ψυχωσικά συμπτώματα καθώς και η χρήση ψυχομετρικών εργαλείων αυξάνει την πιθανότητα για σωστή διαφοραδιάγνωση και αξιολόγησης της βαρύτητας της κατάθλιψης και της ανταπόκρισης των γηροψυχιατρικών καταθλιπτικών ασθενών στη θεραπεία. ΓΚΑΡΑΝΕ Σ. ΟΙ ΓΙΑΤΡΟΙ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΕΙΑ Οι Γιατροί του Κόσμου Ελλάδας ιδρύθηκαν το 1990 και αποτελούν μία ιατρική, ανθρωπιστική Μη Κυβερνητική Οργάνωση, μέλος του Διεθνούς Δικτύου των Γιατρών του Κόσμου το οποίο αποτελείται από 15 αντιπροσωπείες παγκοσμίως. Κινητήρια αρχή της οργάνωσης είναι ότι κάθε ανθρώπινη ύπαρξη έχει δικαίωμα στην υγεία και σε κάθε είδους ανθρωπιστική βοήθεια, ανεξάρτητα από το φύλο, την καταγωγή, το σεξουαλικό προσανατολισμό, τη θρησκεία, την 27

Περ ι λ η ψ ε ι ς Ει σ η γ η σ ε ω ν ιδεολογία ή τις πολιτικές πεποιθήσεις του. Από την αρχή της δράσης τους, οι Γιατροί του Κόσμου Ελλάδας έχουν δημιουργήσει πλήθος προγραμμάτων τόσο στο εσωτερικό, όσο και στο εξωτερικό της χώρας με στόχο την παροχή ιατρικής και ανθρωπιστικής βοήθειας όπου υπάρχουν άνθρωποι. Τα τελευταία 5 χρόνια η οργάνωση έχει επικεντρώσει τις δράσεις της μόνο στην Ελλάδα, καθώς η ανάγκη σήμερα είναι εντός επικράτειας, τόσο σε ημεδαπούς όσο και αλλοδαπούς. Με προγράμματα όπως τα ανοιχτά πολυϊατρεία, οι κινητές ιατρικές μονάδες, κέντρα υποδοχής προσφύγων, ξενώνες, υπνωτήριο αστέγων και πλήθος δράσεων και παρεμβάσεων για την προαγωγή και πρόληψη της υγείας οι Γιατροί του Κόσμου πανελλαδικά στηρίζουν χάρην στην βοήθεια των εκατοντάδων εθελοντών τους όλους όσους έχουν ανάγκη. ΓΟΥΡΝΕΛΛΗΣ Ρ. Η ΨΥΧΩΣΙΚΗ (ΠΑΡΑΛΗΡΗΤΙΚΗ) ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ ΣΤΟΥΣ ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΟΥΣ Η ψυχωσική κατάθλιψη στους ηλικιωμένους (άνω των 60 ή 65 ετών) συγκρινόμενη με τη μηψυχωσική κατάθλιψη χαρακτηρίζεται από μεγαλύτερο βαθμό βαρύτητας των συμπτωμάτων ως προς τις περισσότερες κλινικές διαστάσεις όπως κλινική εικόνα, πορεία και πρόγνωση, αυτοκτονικότητα, νευροψυχολογικά νευροβιολογικά ευρήματα και θεραπεία. Τα στοιχεία από την βιβλιογραφία συνεχίζουν να είναι αντιφατικά ως προς το κατά πόσο η ψυχωσική κατάθλιψη στους ηλικιωμένους έχει χαρακτηριστικά διακριτής κλινικής οντότητας από τη μηψυχωσική κατάθλιψη ή αποτελεί υποκατηγορία της τελευταίας. Όσον αφορά τη θεραπεία, τόσο ο συνδυασμός αντικαταθλιπτικού-αντιψυχωσικού όσο και η μονοθεραπεία με αντικαταθλιπτικό έχουν δειχθεί να έχουν παρόμοια αποτελεσματικότητα στην οξεία φάση καθώς και στη φάση συντήρησης. Πρέπει να σημειωθεί ότι η ηλεκτροσπασμοθεραπεία χαρακτηρίζεται υψηλότερη αποτελεσματικότητα σε σχέση με τη φαρμακοθεραπεία σε ηλικιωμένους με ψυχωσική κατάθλιψη σε όλες της φάσεις της θεραπείας ΔΙΑΚΟΓΙΑΝΝΗΣ Ι. ΟΥΣΙΟΕΞΑΡΤΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ ΣΥΝΝΟΣΗΡΟΤΗΤΑ Τα ποσοστά της συννοσηρότητας των ουσιοεξαρτήσεων με άλλες ψυχικές διαταραχές είναι υψηλά και παρουσιάζουν συνεχώς αυξητική τάση. Ψυχοπαθολογία του τύπου της διαταραχής της προσωπικότητας, της κατάθλιψης, των αγχωδών διαταραχών, ψύχωσης κ.α., αναφέρεται ότι συνυπάρχει με την ουσιοεξάρτηση σε στατιστικά ποσοστά που σε αρκετές μελέτες ξεπερνούν κατά πολύ το 50%.Τα ψυχιατρικά συμπτώματα, δυνατόν να οδηγούν στη χρήση ουσιών, η χρήση να οδηγεί σε ψυχική διαταραχή, οι δύο διαταρχές πιθανόν να μοιράζονται κοινή γενετική προδιάθεση ενώ κοινωνικά προβλήματα που σχετίζονται με τη μία διαταραχή μπορεί να συμβάλλουν στην ανάπτυξη της άλλης.. Ενδέχεται επίσης οι 2 διαταραχές να εμφανίζονται ανεξάρτητα (τυχαία), ή να προκαλούνται από κοινό τρίτο παράγοντα. Παρουσιάζονται διάφορα μοντέλα διαχείρισης της διπλής διάγνωσης και γίνεται αναφορά στην αποτελεσματικότητα τους. 28

Περ ι λ η ψ ε ι ς Ει σ η γ η σ ε ω ν ΔΙΑΜΑΝΤΟΠΟΥΛΟΣ Κ. ΟΙ ΓΙΑΤΡΟΙ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ ΕΝ ΜΕΣΩ ΠΡΟΣΦΥΓΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Η Ελλάδα, λόγω της μοναδικής γεωγραφικής θέσης της, συνιστά τον κύριο προορισμό για χιλιάδες πρόσφυγες και μετανάστες. Τοποθεσίες, όπως η Λέσβος, η Χίος, η Σάμος, η Λέρος, ο Έβρος, μεταξύ άλλων, είναι τα πιο κοινά σημεία εισόδου στη χώρα. Το 2015, περισσότεροι από 700.000 πρόσφυγες έφθασαν στην Ελλάδα κυρίως μέσω θαλάσσης από την Τουρκία. Οι ανεπαρκείς δομές δεν δύνανται να καλύψουν τις ανάγκες αυτών των ευπαθών πληθυσμών. Η κατάσταση στα ελληνικά νησιά απαιτεί μια άμεση παρέμβαση. Οι ΓτΚ Ελλάδος, μέσα από τις δράσεις που εφαρμόζουν όπως τα κέντα υποδοχής στην Μυτιλήνη και στην Χίο, τα ιατρεία στην Τήλο και στην Κρήτη, τα πολυϊατρεία και οι έκτακτες παρεμβάσεις στα μεγάλα αστικά κέντρα Αθήνας και Θεσσαλονίκης αλλά και η μόνιμη ιατροφαρμακευτική αρωγή που πραγματοποιείται λίγο πριν την αποχώρηση των μετακινούμενων πληθυσμών στην Ειδομένη-Κιλκίς, επιδιώκουν να συμβάλλουν στην πρόσβαση στην υγεία των προσφύγων, να καταμαρτυρήσουν μέσα από τις δικές τους ιστορίες τον γολγοθά του ταξιδιού τους προς τις χώρες προορισμού, να προασπίσουν τα δικαιώματα τους στην αξιοπρέπεια... ΕΣΑΓΙΑΝ ΓΚ. Ο ρόλος των Κέντρων Πρόληψης στις ψυχοκοινωνικές ανάγκες στην Ελλάδα της ΚΡΙΣΗΣ Η πρόληψη των ουσιοεξαρτήσεων στην Ελλάδα υλοποιείται κυρίως από το πανελλαδικό δίκτυο 75 Κ. Π. των Εξαρτήσεων και Προαγωγής της Ψυχοκοινωνικής Υγείας, που λειτουργεί σε συνεργασία ΟΚΑΝΑ και Τοπικής Αυτοδιοίκησης, καλύπτοντας σχεδόν όλη τη χώρα. Οι παρεμβάσεις πρόληψης τα τελευταία χρόνια δεν επικεντρώνονται μόνο στην πρόληψη των εξαρτήσεων αλλά αφορούν και στην προαγωγή της ψυχοκοινωνικής υγείας. Στα χρόνια της κρίσης, τα Κ.Π. έχουν γίνει αποδέκτες σύνθετων αιτημάτων βοήθειας που ξεπερνούν τα όρια των εξαρτήσεων, αντανακλώντας ευρύτερα ψυχοκοινωνικά προβλήματα καθώς και προβλήματα γενικότερης ψυχοπαθολογίας. Στο γεγονός συμβάλλουν παράγοντες όπως : η μετεξέλιξη των προσφερόμενων υπηρεσιών από τα Κ.Π., η αναγνώρισή τους από τους εξυπηρετούμενους καθώς και η ανεπάρκεια, αδυναμία των παραδοσιακών περιπατητικών ψυχιατρικών δομών (κυρίως των Κ.Ψ.Υ.) να ανταποκριθούν στη δραματική αύξηση των αιτημάτων βοήθειας. Στο φορέα μας η αύξηση αυτή, από το 2009 έως και το 2015 ξεπερνά το 300% όταν η αντίστοιχη του 2000-2006 ήταν 17%. Μολονότι η συμβολή των Κ.Π. στην διαχείριση των ψυχοκοινωνικών αιτημάτων βοήθειας, στην Ελλάδα της κρίσης εκ των πραγμάτων είναι αδιαμφισβήτητη, προκύπτουν ωστόσο ζητήματα μείζονος σημασίας για την ποιότητα των υπηρεσιών, όπως αυτά της άρθρωσης του δικτύου των Κ.Π. στο ευρύτερο ελληνικό σύστημα παροχής υπηρεσιών υγείας, η διασάφηση του ρόλου 29

Περ ι λ η ψ ε ι ς Ει σ η γ η σ ε ω ν τους καθώς και το ζήτημα της εκπαίδευσης των στελεχών με γνώμονα την αντιμετώπιση των σύγχρονων αναγκών. Υπηρεσίες όπως η συμβουλευτική και η υποστηρικτική ψυχοθεραπεία κρίνονται αναγκαίες για τα Κ.Π. γεγονός το οποίο εγείρει και το ζήτημα της σχετικής κατάρτισης των στελεχών καθώς και της αντίστοιχης εποπτείας τους. ΖΗΛΙΚΗΣ Ν. ΑΠΟΠΕΙΡΕΣ ΑΥΤΟΚΤΟΝΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΦΗΒΕΙΑ Οι απόπειρες αυτοκτονίας εμφανίζουν σταθερά τη μεγαλύτερη συχνότητα κατά την περίοδο της εφηβείας σε σχέση με τις άλλες ηλικίες και αυτό δεν μπορεί παρά να αποτελέσει ερέθισμα και κίνητρο για μια συνεχή μελέτη της σχέσης των αναπτυξιακών διεργασιών με την τάση για αυτοκαταστροφικό πέρασμα στην πράξη. Από το 1990 στην Υπηρεσία Παιδιού και Εφήβου της Γ Πανεπιστημιακής Ψυχιατρικής του Α.Π.Θ. και στη συνέχεια από το 2009 στη Μονάδα Εφήβων του ΑΧΕΠΑ πραγματοποιείται μια συνεχιζόμενη μελέτη των αποπειρών αυτοκτονίας στους εφήβους μέσα από τη Διασυνδετική-Συμβουλευτική Υπηρεσία. Η διαμέσου των ετών παρακολούθηση του φαινομένου μας επιτρέπει να καταγράφουμε και να μελετούμε όλες τις παραμέτρους, δημογραφικές, ψυχοπαθολογικές και ψυχοκοινωνικές με τις ενδεχόμενες μεταβολές στο χρόνο. Έτσι μπορέσαμε να διαπιστώσουμε ότι, από το απλό «σχήμα» της τυπικής Ελληνικής οικογένειας και των συγκρούσεων εφήβων-γονέων που αποτύπωναν οι παλιότερες εργασίες, υπήρξε ένα πέρασμα σε δεδομένα που έφερναν και τη δική μας πραγματικότητα κοντά σε εκείνη των άλλων δυτικών χωρών, όπως τη βρίσκουμε στη διεθνή βιβλιογραφία. Σε σχέση με τις συνθήκες κρίσης των τελευταίων ετών, αν και τα δεδομένα από ένα μόνο νοσοκομείο δεν αποτελούν τεκμήριο, ωστόσο, ενδεικτικά, δεν παρατηρήσαμε κάποια αύξηση στις απόπειρες σε εφήβους κατά την τελευταία πενταετία. 30 ΗΛΙΑΔΟΥ Β. ΦΩΝΟΛΟΓΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ & ΑΚΟΥΣΤΙΚΗ ΑΝΤΙΛΗΨΗ Η διάγνωση της φωνολογικής διαταραχής σύμφωνα με το DSM 5 προυποθέτει τον αποκλεισμό ύπαρξης συγγενών ή επίκτητων παθήσεων, όπως απώλεια ακοής ή νευρολογικές διαταραχές, οι οποίες δυνατόν να εμφανίζονται με την ίδια συμπτωματολογία. Τα φωνολογικά ελλείμματα μπορεί να είναι το αποτέλεσμα ελλειμμάτων ως προς την ακουστική αντίληψη που δεν έχουν αντιμετωπιστεί. Θα παρουσιαστούν τρία κλινικά περιστατικά με διάγνωση φωνολογικής διαταραχής, τα οποία αναδεικνύουν τους περιορισμούς συγκεκριμένων ακουολογικών εξετάσεων στον εντοπισμό του συνόλου των ελλειμμάτων ακουστικής αντίληψης, τόσο σε σχέση με το περιφερικό ακουστικό σύστημα όσο και με την κεντρική ακουστική νευρική οδό. Παιδιά με φωνολογική διαταραχή δεν μιλούν καθαρά και δυνατόν να παρουσιάζουν δευτερογενή ελλείμματα ως προς την επικοινωνία, την μάθηση και την ανάπτυξη δεξιοτήτων στο παιχνίδι με τα άλλα παιδιά. Η μελέτη τονίζει την ανάγκη ενημέρωσης των επαγγελματιών υγείας ως προς τα είδη ελέγχου της ακουστικής αντίληψης προκειμένου να προσδιοριστούν ή να αποκλειστούν ελλείμματα απώλειας ακοής ή ακουστικής επεξεργασίας (Διαταραχές

Περ ι λ η ψ ε ι ς Ει σ η γ η σ ε ω ν Ακουστικής Επεξεργασίας-ΔΑΕ) που μπορεί να οδηγούν στην εμφάνιση των φωνολογικών διαταραχών. Ο προσδιορισμός της ακουστικής αντίληψης συμβάλλει καθοριστικά στην ορθή και αποτελεσματική αντιμετώπιση των φωνολογικών διαταραχών. ΚΑΝΙΣΤΡΑΣ Α. ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ ΝΟΣΗΡΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΜΕΤΑΝΑΣΤΩΝ ΣΤΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΙΑΤΡΕΙΟ ΤΩΝ ΓΙΑΤΡΩΝ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ Το γενικό πρόβλημα της αυξημένης νοσηρότητας στους μετανάστες είναι γνωστό και υπάρχουν παγκόσμιες στατιστικές για αυτό. Σαν κύριες αιτίες είναι οι δυσκολίες προσαρμογής που αντιμετωπίζουν στη χώρα όπου προσωρινά ή μόνιμα εγκαθίστανται και αφορούν κυρίως στέγη, τροφή, αλλά και την 'υποδοχή των κατοίκων της εγκατάστασής τους. Με την ακριβώς εξαετή εμπειρία μου στα πολυϊατρεία των ΓΙΑΤΡΩΝ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ θα ήθελα να αναφέρω και έναν προβληματισμό μου σχετικά με την αυξημένη ψυχιατρική νοσηρότητα και των Ελλήνων στην εξαετία της οικονομικής κρίσης της Ελλάδος. ΚΑΡΑΒΑΤΟΣ Α. GESTUS MELANCHOLICUS: Ο ΑΜΦΙΣΗΜΟΣ ΣΥΜΒΟΛΙΣΜΟΣ ΜΙΑΣ ΣΤΑΣΗΣ ΤΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ ΣΤΗΝ ΕΙΚΑΣΤΙΚΗ ΑΠΟΔΟΣΗ ΤΗΣ ΜΕΛΑΓΧΟΛΙΑΣ Στη μνήμη του Γιώργου Καπρίνη Μια από τις πιο γνωστές απεικονίσεις της μελαγχολίας είναι η ομώνυμη χαλκογραφία που χάραξε ο Dürer το 1514. Κληρονομημένη από αρχαιότατους χρόνους, η απεικόνιση αυτή επηρεάζει έκτοτε γενιές καλλιτεχνών μέχρι σήμερα. Χαρακτηριστική είναι η στάση του σώματος και το πλαίσιο, μέσα στο οποίο η γυναικεία μορφή της γκραβούρας προσωποποιεί τη μελαγχολία. Το πλαίσιο είναι αναγεννησιακό και παραπέμπει σε μια ιατρική που διαποτιζόταν με άφθονη αστρολογία [π. χ,, τη σχέση του Κρόνου με τη μελαγχολία] και βασιζόταν στον νεοπλατωνισμό. Χαρακτηριστική είναι η στάση του σώματος και κυρίως το μοτίβο της «παρειάς που αναπαύεται στην αριστερή, συνήθως, παλάμη», το αποκαλούμενο και gestus melancholicus, παραπέμποντας σε πάσχον συναίσθημα αλλά και στοχαστικότητα. Όπως στον σκεπτόμενο του Rodin: σκεπτόμενος μελαγχολικός ή/και δημιουργικό πνεύμα. Ο αμφίσημος συμβολισμός του gestus melacholicus, που συμπυκνώνει την διαχρονική εικαστική παράδοση της μελαγχολίας, έχει τις ρίζες της στην ελληνική αρχαιότητα και συνδέεται με την επικυριαρχία του νοητικού επί του συναισθηματικού. Συνδέεται, δηλαδή, με αυτό που χρειάστηκε να διαφοροποιηθεί στα μέσα του 19 ου αιώνα για να μπορέσει να αναπτυχθεί η μελέτη των συναισθηματικών διαταραχών μέσα από την ξεωριστή διερεύνηση του συναισθηματικού κόσμου. Μέσα από αυτή τη διαδικασία θα αναπτυχθούν και οι φροϋδικές αντιλήψεις για την ασύνειδη πλευρά του ψυχισμού αλλά και του συνεχούς της ψυχικών εκδηλώσεων που περιλαμβάνουν και το ψυχοπαθολογικό γεγονός. 31

Περ ι λ η ψ ε ι ς Ει σ η γ η σ ε ω ν ΚΑΡΑΒΕΛΑΣ Ε. ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΠΟΛΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ Κ. Φουντουλάκης, Ε. Καραβέλας, Α. Ιακωβίδης Γ Πανεπιστημιακή Ψυχιατρική Κλινική ΑΠΘ, Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ Εισαγωγή: Η Διπολική Διαταραχή αποτελεί μια συνεχή πρόκληση τόσο διαγνωστικά όσο και θεραπευτικά. Αυτό καθιστά αναγκαία τη διαρκή ανανέωση της θεραπευτικής προσέγγισης και την εκτίμηση της αποτελεσματικότητας της ψυχοφαρμακολογίας με βάση επιστημονικά δεδομένα που προκύπτουν μέσα από την έρευνα. Κατευθυντήριες θεραπευτικές οδηγίες έχουν εκδοθεί από διεθνείς και εθνικούς οργανισμούς. Κάποιες από αυτές μάλιστα ανά τακτά χρονικά διαστήματα ανανεώνονται Σκοπός: Η συλλογή των κατευθυντήριων οδηγιών που εχουν εκδοθεί από το 2010 μέχρι σήμερα και προσπάθεια ανεύρεσης κοινών τόπων Υλικό και Μέθοδοι: Διερευνήθηκε η διεθνής βιβλιογραφία για τον εντοπισμό θεραπευτικών οδηγιών. Ακολούθως επιλέχθηκαν εκείνες οι οποίες Εκπονήθηκαν από Διεθνείς ή εθνικούς οργανισμούς με ευρεία αποδοχή Έχουν εκδοθεί μετά το 2010 Αποτελέσματα: Από το σημαντικό αριθμό οδηγιών που καταγράφηκαν επιλέχθηκαν τελικά μόνον οι ακόλουθες τρεις: NICE του 2014 Οι οδηγίες του CANMAT σε συνεργασία με την ISBD που εκδόθηκαν το 2013 Οι οδηγίες της WFSBP για την οξεία μανία το 2009 (αποτελεί την μόνη εξαίρεση για το δεύτερο κριτήριο), την διπολική κατάθλιψη το 2010 και την φάση συντήρησης το 2013 Συμπεράσματα: Μετά από τη σύγκριση των προτεινόμενων θεραπειών από τις πιο σύγχρονες θεραπευτικές οδηγίες σε κάθε φάση της Διπολική Διαταραχής, φαίνεται πως οι συμφωνίες είναι λιγότερες από τις διαφορές. Αυτό μάλλον προκύπτει λόγω του διαφορετικού τρόπου προσέγγισης των δεδομένων. Το NICE λαμβάνει πολύ σοβαρά υπ όψιν το χρηματικό κόστος κάθε αγωγής και έτσι περιορίζει σημαντικά τις προτάσεις του. Η WFSBP λαμβάνει υπ όψιν τις παρενέργειες ενώ οι CANMAT & ISBD δίνουν περισσότερες προτάσεις αφήνοντας τον συνυπολογισμό των ανεπιθύμητων ενεργειών στον θεράποντα. 32 ΚΑΤΙΡΤΖΟΓΛΟΥ Ε., ΠΟΛΙΤΗΣ Α. ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ ΣΤΗΝ ΤΡΙΤΗ ΗΛΙΚΙΑ. ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΜΗ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ Η κατάθλιψη αποτελεί την πιο συχνή συναισθηματική διαταραχή στην τρίτη και τέταρτη ηλικία. Ανιχνεύεται σε ποσοστό 15% του συνόλου των ηλικιωμένων ατόμων, ποσοστό που προσεγγίζει