2
Συγγραφική ομάδα: Συντονιστές: Επιστημονικός συνεργάτης: Σύνδεσμος επιθεωρητής: Hλεκτρονικός σχεδιασμός και σελίδωση: Συντονισμός έκδοσης: εληγιάννη Ελένη Καραμάνου Μαριάννα Παναούρα-Μάκη Γεωργία Παντζιαρά Μαριλένα Παπαριστοδήμου Έφη Σιακαλλή Μύρια Παναούρα Ρίτα, Πανεπιστήμιο Frederick Πίττα-Πανταζή ήμητρα, Πανεπιστήμιο Κύπρου Χρίστου Κωνσταντίνος, Πανεπιστήμιο Κύπρου Πιττάλης Μάριος, Πανεπιστήμιο Κύπρου Χαμπιαούρης Κώστας Χατζηθεοδοσίου Άντρη, Ηλιάδου Έλενα Λειτουργοί Υπηρεσίας Ανάπτυξης Προγραμμάτων Παρπούνας Χρίστος Συντονιστής Υπηρεσίας Ανάπτυξης Προγραμμάτων Ευχαριστίες: Η ομάδα ανάπτυξης του διδακτικού υλικού των Μαθηματικών ευχαριστεί όλους τους εκπαιδευτικούς για την ουσιαστική και πολύτιμη ανατροφοδότηση που παρείχαν για την ετοιμασία των βιβλίων της Α τάξης. A Έκδοση 2011 B Έκδοση 2012 Γ Έκδοση 2014 (Αναθεωρημένη) Eκτύπωση: Cassoulides Masterprinters Ltd. ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΠΑΙ ΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ISBN: 978-9963-0-1494-1
Αγαπητά παιδιά, Τα μαθηματικά χρησιμοποιούν δική τους γλώσσα και σύμβολα με στόχο την ανάλυση και την ερμηνεία του κόσμου. Τα μαθηματικά εμπεριέχουν δημιουργικότητα και φαντασία που είναι απαραίτητα στοιχεία για την ανακάλυψη μοτίβων, σχημάτων, αριθμών, την κατανόηση και απόδειξη σχέσεων, την ερμηνεία δεδομένων και την επικοινωνία ιδεών και εννοιών. Τα μαθηματικά είναι τρόπος σκέψης και στοχεύουν στην ανάπτυξη της επικοινωνίας και της κριτικής σκέψης. Κύριος στόχος της ομάδας συγγραφής των βιβλίων ήταν να αγαπήσετε τα μαθηματικά, να ανακαλύψετε την ομορφιά τους και να κεντρίσει το ενδιαφέρον σας και την επιθυμία σας να ασχοληθείτε με αυτά. Γι αυτό η συγγραφή των βιβλίων στηρίχθηκε σε διεθνή αποτελέσματα και σε διεθνώς δοκιμασμένες πρακτικές και λαμβάνει υπόψη τις ιδιαίτερες δυσκολίες που αντιμετωπίζουν τα παιδιά στην Κύπρο. Ελπιδοφόρος Νεοκλέους Διευθυντής Δημοτικής Εκπαίδευσης
ΕΙΚΟΝΙΔΙΑ Δίπλα από κάθε δραστηριότητα υπάρχει ένα από τα πιο κάτω σύμβολα: Χρησιμοποιώ κάρτες. Χρησιμοποιώ υλικά. Συμπληρώνω, αντιστοιχίζω, σχεδιάζω. Βάζω σε κύκλο. Ζωγραφίζω, χρωματίζω. Επιλέγω. Διαγράφω.
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Σελίδα ΕΝΟΤΗΤΑ 4...7 Mέτρηση - Μη συμβατικές μονάδες ΕΝΟΤΗΤΑ 5...33 Πρόσθεση και αφαίρεση αριθμών μέχρι το 10 ΕΝΟΤΗΤΑ 6...95 Χρόνος
ENOTHTΑ 4
ΜΑΘΗΜΑ 1 ΕΞΕΡΕΥΝΗΣΗ Να συγκρίνεις τις δύο ταινίες και να αποφασίσεις αν δείχνουν τις ίδιες σκηνές. 8 οκτώ
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ 1. Ποια από τα πιο κάτω αντικείμενα στην τάξη σου είναι πιο ψηλά από σένα; (α) (β) (γ) 2. Να αριθμήσεις τις εικόνες από το 1 μέχρι το 3, για να δείξεις πώς μεγάλωσε το φυτό. εννιά 9
3. Ποιο από τα μολύβια είναι: (α) πιο μακρύ από αυτό στην εικόνα (β) πιο κοντό και πιο λεπτό από αυτό στην εικόνα 10 δέκα
4. Να ζωγραφίσεις μια κορδέλα: πιο κοντή πιο μακριά πιο κοντή και πιο στενή πιο μακριά και πιο στενή έντεκα 11
ΜΑΘΗΜΑ 2 ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ Να αντιστοιχίσεις τα παιχνίδια με τη θέση τους. Το έπιπλο της αρκούδας είναι ψηλότερο από εκείνο του πάντα. Το λιοντάρι κάθεται στο πιο ψηλό έπιπλο. Η μαϊμού κάθεται στο πιο χαμηλό έπιπλο. 12 δώδεκα
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ 1. Ποιο παιδί είναι το πιο ψηλό; (α) Γιάννης Λήδα (β) Έλλη Γιάννης (γ) Ποιο από τα τρία παιδιά είναι το πιο ψηλό; Έλλη Λήδα Γιάννης δεκατρία 13
2. Να βοηθήσεις την Ξένια να βρει το κασκόλ της. Το κασκόλ μου είναι το πιο μακρύ. 14 δεκατέσσερα
ΜΑΘΗΜΑ 3 ΕΞΕΡΕΥΝΗΣΗ Χωράει, χωράει! Είσαι σίγουρος ότι το κιβώτιο χωράει να περάσει από την πόρτα; Φώτης Πάνος Συμφωνείς με τον Φώτη; δεκαπέντε 15
ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ Εγώ είμαι η πιο ψηλή! Όχι! Εγώ είμαι η πιο ψηλή! Φανή Κι όμως! Εγώ είμαι ο πιο ψηλός! Έλλη Ηλίας Ποιο παιδί είναι το πιο ψηλό; 16 δεκαέξι
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ 1. Να χρησιμοποιήσεις τις παλάμες σου, για να μετρήσεις τα πιο κάτω αντικείμενα στην τάξη σου. Το πόδι του θρανίου μου είναι περίπου ψηλό. Το θρανίο μου είναι περίπου μακρύ. Το θρανίο μου είναι περίπου πλατύ. δεκαεφτά 17
2. Να χρησιμοποιήσεις τις παλάμες σου, για να μετρήσεις τα πιο κάτω αντικείμενα και να συμπληρώσεις τον πίνακα. 18 δεκαοκτώ
ΜΑΘΗΜΑ 4 ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ Μέτρησα το πιο κάτω μολύβι και βρήκα ότι είναι περίπου 3 μακρύ. Ηλίας Μέτρησα το πιο κάτω μολύβι και βρήκα ότι είναι περίπου 4 μακρύ. Σίμος Εγώ βρήκα ότι είναι 5 μακρύ. Κώστας Με ποιο από τα τρία παιδιά συμφωνείς και γιατί; δεκαεννιά 19
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ 1. Να συμπληρώσεις: Πόσο ψηλό είναι; (α) (β) ακριβώς περίπου (γ) (δ) περίπου περίπου 20 είκοσι
2. Να χρησιμοποιήσεις συνδετηράκια, για να μετρήσεις την απόσταση: (α) μεταξύ της εκκλησίας και της πυροσβεστικής περίπου συνδετηράκια (β) μεταξύ της πυροσβεστικής και του νοσοκομείου περίπου συνδετηράκια είκοσι ένα 21
ΜΑΘΗΜΑ 5 ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ Μέτρησα το μήκος του πίνακα και το βρήκα περίπου όσο 7 μολύβια. Περίεργο! Εγώ το βρήκα περίπου όσο 4 μολύβια. Hλίας Λήδα Τι νομίζεις; Έκανε κάποιο από τα παιδιά λάθος; 22 είκοσι δύο
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ 1. Να μετρήσεις το μήκος του μολυβιού. Το μολύβι είναι περίπου μακρύ. Το μολύβι είναι περίπου μακρύ. Χρησιμοποίησες περισσότερα ή ; Γιατί χρησιμοποίησες διαφορετικό αριθμό από το καθένα; είκοσι τρία 23
2. Να μετρήσεις το μήκος των πιο κάτω με και. περίπου περίπου περίπου περίπου 24 είκοσι τέσσερα
ΜΑΘΗΜΑ 6 ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ Χρειάζεται να τοποθετήσουμε ακόμη μερικά πλακάκια. Πόσα χρειάζονται ακόμη; Πόσα πλακάκια εκτιμάς ότι πρέπει να τοποθετήσουν ακόμη οι εργάτες για να συμπληρωθεί η σειρά; πλακάκια είκοσι πέντε 25
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ 1. Να εκτιμήσεις και στη συνέχεια να μετρήσεις τα πιο κάτω. θρανίο Εκτιμώ Περίπου Μετρώ Περίπου πόρτα της τάξης Εκτιμώ Μετρώ Περίπου Περίπου 26 είκοσι έξι
2. Να εκτιμήσεις και μετά να μετρήσεις το μήκος των πιο κάτω με. Εκτίμηση Μέτρηση περίπου περίπου περίπου περίπου περίπου περίπου είκοσι εφτά 27
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΕΜΠΛΟΥΤΙΣΜΟΥ 1. Na βάλεις σε κύκλο το πιο στενό σε κάθε ζευγάρι. 2. Να σχεδιάσεις έναν δρόμο πιο πλατύ από αυτόν που βλέπεις στην εικόνα. 28 είκοσι οκτώ
3. Na βάλεις σε κύκλο το πιο μακρύ μεταφορικό μέσο. 4. Να αντιστοιχίσεις τα καλαμάκια με τα ποτά, με βάση το μήκος τους. είκοσι εννιά 29
5. Ποιο από τα τρία παιδιά έκανε τον πιο ψηλό πύργο; Ηλίας Λήδα Θωμάς 6. Να ζωγραφίσεις τον πύργο που λείπει. 30 τριάντα
7. Να αριθμήσεις: (α) τα κεράκια της τούρτας, αρχίζοντας από το χαμηλότερο (β) τα βιβλία στο ράφι, αρχίζοντας από το πιο στενό τριάντα ένα 31
8. Ποιο είναι το μακρύτερο καλαμάκι; (a) (β) (γ) Ποιο καλαμάκι είναι πιο μακρύ; κίτρινο κόκκινο 9. Ποιο περιδέραιο είναι το πιο μακρύ; (a) (β) (γ) Έχουν το ίδιο μήκος. 32 τριάντα δύο
ENOTHTΑ 5 33
ΜΑΘΗΜΑ 1 ΕΞΕΡΕΥΝΗΣΗ Να σκεφτείς ερωτήσεις με βάση το παραμύθι. «Ζούσε κάποτε στο δάσος με τις πασχαλιές ένας τσαγκάρης που έφτιαχνε παπούτσια και παπουτσάκια για ζώα και ζωάκια» [...] «Μια μέρα, Δευτέρα ήταν, μπαίνει στο μαγαζί ο Πελοπίδας ο πελαργός. - Τι θέλεις Πελοπίδα; - Ένα παπούτσι πελαργού! - Μόνο ένα; - Μάλιστα! - Γιατί; - Έτσι. Μ αρέσει να στέκομαι στο ένα πόδι! Είμαι ποιητής! Με εμπνέει αυτή η στάση!» [...] «Μόλις βγήκε ο πελαργός, μπαίνει στο μαγαζί η Πηνελόπη η πάπια. - Τι να σου κάνω, Πηνελόπη; - Δύο γοβάκια! - Τι χρώμα; - Πράσινα με ψηλά τακούνια! Θα τα φοράω, όταν πηγαίνω στην αγορά για ψώνια»[...] «Κάθισε μετά στον πάγκο του και έφτιαξε το ένα παπούτσι του πελαργού και τα δύο της πάπιας» [...] «Την άλλη μέρα, που ήταν Τρίτη, έρχεται ο πελαργός και παίρνει το παπούτσι του!» [...] «Έρχεται κι η πάπια, παίρνει τα δικά της.» [...] Πηγή: Άρης ο Τσαγκάρης, Ευγένιου Τριβιζά Αποσπάσματα από τις σελίδες 9-12 Εικονογράφος: Ελίζα Βαβούρη Εκδόσεις: Μίνωας 34 τριάντα τέσσερα
ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ Να διηγηθείς μια ιστορία με βάση την εικόνα. (α) (β) τριάντα πέντε 35
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ 1. Πόσα μπαλόνια έχουν τα παιδιά; 3 Όλα τα μπαλόνια είναι. 2. Πόσα είναι τα δώρα; Όλα τα δώρα είναι. 36 τριάντα έξι
3. (α) Πόσους χυμούς έχει στον δίσκο του ο Άρης; (β) Πόσους χυμούς έδωσε στη Νίκη; (γ) Πόσοι χυμοί έμειναν στον δίσκο του Άρη; τριάντα εφτά 37
ΜΑΘΗΜΑ 2 ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ Να διηγηθείς μια ιστορία με βάση την εικόνα. (α) ΕΡΑΝΟΣ Κώστας Χαρά (β) 38 τριάντα οκτώ
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ 1. Στην αυλή 3 αγόρια παίζουν. Στην αυλή 3 κορίτσια παίζουν. Πόσα είναι όλα τα παιδιά μαζί; τριάντα εννιά 39
2. Να συμπληρώσεις, όπως στο παράδειγμα. Να χρησιμοποιήσεις κύβους, για να δείξεις την απάντησή σου. 5 όλα όλα όλα όλα 40 σαράντα
3. (α) Πόσα είναι τα γκρίζα και τα μαύρα γατάκια μαζί; (β) Σε ποια κάρτα εργασίας αντιστοιχεί το πιο πάνω πρόβλημα; Γιατί; 7 7 όλα όλα σαράντα ένα 41
4. Πόσα είναι όλα τα μήλα στην εικόνα; Πόσα μήλα έκοψε η Ρένα; Πόσα μήλα έμειναν πάνω στη μηλιά; 42 σαράντα δύο
5. (α) Να ζωγραφίσεις τις μπάλες κάθε πιγκουίνου. Έφτιαξα 2 μπάλες. Κι εγώ έφτιαξα 5 μπάλες. Πόσες περισσότερες μπάλες έφτιαξε ο ένας πιγκουίνος από τον άλλο; (β) Να ζωγραφίσεις τα καπέλα της Βέρας και του Πέτρου. Έχω 4 καπέλα. Έχω 2 καπέλα. Πόσες περισσότερα καπέλα έχει η Βέρα από τον Πέτρο; σαράντα τρία 43
ΜΑΘΗΜΑ 3 ΕΞΕΡΕΥΝΗΣΗ (β) Να συνεχίσεις την ιστορία: «Ένα πρωί 9 άτομα περίμεναν στη στάση το λεωφορείο...» 44 σαράντα τέσσερα
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ 1. Να συμπληρώσεις με κίτρινους κύβους τις κάρτες εργασίας, όπως στο παράδειγμα. 5 όλα 7 όλα 4 3 όλα σαράντα πέντε 45
2. Να κάνεις σχέδιο, για να δείξεις τα πιο κάτω προβλήματα. Η Νίκη κρατάει στα χέρια της 3 κόκκινα και 2 κίτρινα μπαλόνια. (α) Πόσα μπαλόνια κρατάει η Νίκη; (β) Ξαφνικά έσπασαν τα 4 μπαλόνια. Πόσα μπαλόνια έμειναν; 46 σαράντα έξι
3. (α) Να απαντήσεις στις ερωτήσεις. - Πόσα είναι τα κόκκινα και τα κίτρινα δώρα μαζί; - Πόσα περισσότερα είναι τα κόκκινα από τα μπλε δώρα; (β) Να σκεφτείς ερωτήσεις που να αντιστοιχούν στις πιο κάτω απαντήσεις: - «7 δώρα» - «2 δώρα» (γ) Να σκεφτείς δύο ερωτήσεις που να έχουν την ίδια απάντηση. σαράντα εφτά 47
ΜΑΘΗΜΑ 4 ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ (α) Να διηγηθείς μια ιστορία για την πιο κάτω εικόνα. (β) Να συμπληρώσεις τη μαθηματική πρόταση. + = 48 σαράντα οκτώ
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ 1. (α) Πόσα λουλούδια υπάρχουν στον κήπο; 3 + 2 = 5 (β) Πόσα πρόβατα ζουν στη φάρμα; 2 + 2 = (γ) Πόσα πουλιά βρίσκονται στην εικόνα τώρα; 3 + 1 = σαράντα εννιά 49
2. Να συμπληρώσεις. (α) Πόσα βιβλία έχουμε μαζί; + = (β) Πόσα μήλα υπάρχουν στο καλάθι του αγοριού τώρα; + = 50 πενήντα
3. Ποια εικόνα ταιριάζει στη μαθηματική πρόταση; (α) 1 + 4 = 5 (β) 3 + 3 = 6 (γ) 2 + 2 = 4 πενήντα ένα 51
ΜΑΘΗΜΑΤΑ 5 ΚΑΙ 6 ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ Να ζωγραφίσεις μια εικόνα που να αντιστοιχεί στην πιο κάτω μαθηματική πρόταση. 3 + 2 = 5 52 πενήντα δύο
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ 1. (α) Να συμπληρώσεις, όπως στο παράδειγμα. 4 + 2 = 6 + = + = + = πενήντα τρία 53
(β) Να δείξεις τις μαθηματικές προτάσεις, χρησιμοποιώντας κόκκινους και μπλε κύβους. Να ζωγραφίσεις την κατασκευή σου. 2 + 5 = 7 5 + 1 = 6 3 + 3 = 6 54 πενήντα τέσσερα
2. Να συμπληρώσεις τις μαθηματικές προτάσεις στις εικόνες, όπως στο παράδειγμα. 3 + 2 = 5 + = + = + = + = πενήντα πέντε 55
3. (α) Να γράψεις τη μαθηματική πρόταση που ταιριάζει στα πιο κάτω προβλήματα. Θα σου δωρίσω Στη συλλογή μου έχω και αυτά τα αυτοκόλλητα. Φανή Λήδα Πόσα αυτοκόλλητα έχει τώρα η Φανή; (β) Στην ορχήστρα μας έχουμε Θα αγοράσουμε ακόμα Πόσα θα είναι όλα τα τύμπανα της ορχήστρας; 56 πενήντα έξι
ΜΑΘΗΜΑ 7 ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ (α) Ποια μαθηματική πρόταση ταιριάζει με τις πιο πάνω εικόνες; 3 + 4 + 2 = 9 3 + 1 + 2 = 6 4 + 1 + 2 = 7 (β) Να διηγηθείς μια ιστορία που να ταιριάζει με τις εικόνες και τη μαθηματική πρόταση που διάλεξες. πενήντα εφτά 57
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ 1. Να συμπληρώσεις τους αριθμούς, για να βρεις : (α) πόσα είναι τα βιβλία του Γιάννη (β) πόσα είναι τα βιβλία της Λήδας + = + Γιάννης Λήδα Τι παρατηρείς; 58 πενήντα οκτώ
2. Να συμπληρώσεις, όπως στο παράδειγμα. (α) + + = 5 1 6 + + = (β) + + πενήντα εννιά 59
3. Να συμπληρώσεις, όπως στο παράδειγμα. + = 3 1 4 + + = 60 εξήντα
4. (α) Ο Αντώνης είχε στη γυάλα του 2 κίτρινα και 3 κόκκινα ψάρια. Πόσα είναι όλα τα ψάρια; Να γράψεις τη μαθηματική πρόταση. (β) Η Αθηνά είχε στη γυάλα της 1 ψάρι. Η μητέρα της δώρισε 1 ψάρι και η νονά της 2 ψάρια. Πόσα ψάρια έχει τώρα η Αθηνά; Να γράψεις τη μαθηματική πρόταση. εξήντα ένα 61
ΜΑΘΗΜΑ 8 ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ (α) Να αντιστοιχίσεις κάθε εικόνα με μια μαθηματική πρόταση. Ιστορία Μαθηματική πρόταση 1. 6-4 = 2 2. 4 + 2 = 6 3. 6-2 = 4 (β) Να εξηγήσεις την επιλογή σου. 62 εξήντα δύο
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ (α) 1. Να συμπληρώσεις τις μαθηματικές προτάσεις, ώστε να ταιριάζουν στην εικόνα. + = - = Ποια ερώτηση ταιριάζει σε κάθε μαθηματική πρόταση; (β) + = - = Ποια ερώτηση ταιριάζει σε κάθε μαθηματική πρόταση; εξήντα τρία 63
2. Να χρησιμοποιήσεις κύβους, για να συμπληρώσεις. 5 όλα 2 όλα 4 1 5-4 = 2-1 = 4 όλα 4 όλα 2 1 - = - = 64 εξήντα τέσσερα
3. Να συμπληρώσεις τις μαθηματικές προτάσεις, όπως στο παράδειγμα. 7-4 = 3 5 - = - 2 = - = - = εξήντα πέντε 65
4. Ποια μαθηματική πρόταση ταιριάζει σε κάθε πρόβλημα; (α) Ο Αλέξης είχε 4 καναρίνια. Ο παππούς του, του έφερε ακόμη 3 καναρίνια. Πόσα καναρίνια έχει τώρα; 4-3 = 3 + = 4 4 + 3 = (β) Η Άντρη έχει 6 σβούρες. Χάρισε 3 σβούρες στον Μιχάλη. Πόσες σβούρες έχει τώρα; 6-3 = 6 + 3 = - 3 = 6 5. Ο Πάνος είχε 5 παιχνίδια. Έδωσε 1 στη Λήδα. Πόσα παιχνίδια έχει τώρα ο Πάνος; Να γράψεις τη μαθηματική πρόταση. 66 εξήντα έξι
ΜΑΘΗΜΑ 9 ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ (α) Να γράψεις όσες πιο πολλές μαθηματικές προτάσεις αφαίρεσης μπορείς με απάντηση 2. (β) Να ζωγραφίσεις μια ιστορία που να ταιριάζει με μια μαθηματική πρόταση που έγραψες. εξήντα εφτά 67
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ 1. Να διαγράψεις σύμφωνα με τη μαθηματική πρόταση και να συμπληρώσεις, όπως στο παράδειγμα. 5-2 = 3 7-3 = 4-2 = 6-4 = 68 εξήντα οκτώ
2. Λία (α) Σοφία Πόσα βιβλία είχε η Σοφία; Πόσα βιβλία έδωσε στη Λία; - = Πόσα βιβλία έχει τώρα η Σοφία; (β) Μπορείς, να μου δώσεις ένα μολύβι; Ηλίας Λήδα Πόσα μολύβια είχε η Λήδα; Πόσα μολύβια έδωσε στον Ηλία; - Πόσα μολύβια της έμειναν; εξήντα εννιά 69
3. Να συμπληρώσεις. 5-1 5-1 = - - = - - = 70 εβδομήντα
ΜΑΘΗΜΑTA 10 KAI 11 ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ Nα γράψεις μαθηματικές προτάσεις πρόσθεσης και αφαίρεσης για την πιο κάτω εικόνα. εβδομήντα ένα 71
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ (α) 1. Να διηγηθείς μια ιστορία και να γράψεις μαθηματικές προτάσεις πρόσθεσης ή αφαίρεσης για τις εικόνες. 5-1 = 4 (β) Άρης Ζωή 72 εβδομήντα δύο
2. Ποια μαθηματική πρόταση ταιριάζει σε κάθε πρόβλημα; (α) Στην κασετίνα της η Έλλη έχει 4 κόκκινα μολύβια και 2 πράσινα. Πόσα είναι όλα τα μολύβια της Έλλης; 4-2 = 4 + 2 = 6-2 = 6 + 2 = (β) Ο Θωμάς είχε 7 αυτοκόλλητα. Έδωσε τα 3 στον αδελφό του. Πόσα αυτοκόλλητα του έμειναν; 7 + 3 = 7-3 = 4-3 = 4 + 3 = (γ) Στο βάζο της τάξης μου υπάρχουν 8 λουλούδια. Μαράθηκαν τα 2 λουλούδια. Πόσα λουλούδια έμειναν στο βάζο; 8-2 = 8 + 2 = 6-2 = 6 + 2 = εβδομήντα τρία 73
3. H Λένα χάρισε στον μικρότερο αδελφό της 6 από τα παιχνίδια της. Της έμειναν 3 παιχνίδια. Πόσα παιχνίδια είχε στην αρχή; (α) Να ζωγραφίσεις μια εικόνα για το πρόβλημα. (β) Να γράψεις μια μαθηματική πρόταση για το πρόβλημα. 4. Τα παιδιά παίζουν στο πάρκο. Στις κούνιες παίζουν 7 παιδιά. Έφυγαν 4 παιδιά. Πόσα έμειναν; Να γράψεις τη μαθηματική πρόταση. 74 εβδομήντα τέσσερα
(α) 5. Πόσα ευρώ πρέπει να δώσει η Βάσω στον Κώστα, για να έχουν το ίδιο ποσό χρημάτων; Βάσω Κώστας ευρώ (β) Βάσω Κώστας ευρώ εβδομήντα πέντε 75
6. Να συμπληρώσεις. 2 3 4 5 6 + 1 + 1 + 1-2 - 4 3 4 7. Να συμπληρώσεις. 5 - = 2 4 + = 5 + = 7 - = 3 76 εβδομήντα έξι
ΜΑΘΗΜΑ 12 ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ Η πιο κάτω γραφική παράσταση δείχνει το αγαπημένο ποτό των παιδιών μιας τάξης. Αγαπημένο ποτό το παιδιών της τάξης μας 7 6 5 4 3 2 1 0 Κάθε αντιστοιχεί με ένα παιδί. (α) Να πεις προβλήματα με βάση τη γραφική παράσταση. (β) Με βάση τη γραφική παράσταση, ποιες ερωτήσεις έχουν ως απάντηση το «2»; εβδομήντα εφτά 77
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ 1. Να συμπληρώσεις τις μαθηματικές προτάσεις. (α) Πόσες περισσότερες είναι οι μπλούζες από τις κρεμμάστρες; - = (β) Πόσα λιγότερα είναι τα αυτοκίνητα από τους χώρους στάθμευσης; 1 2 3 4 - = 5 78 εβδομήντα οκτώ
2. Να γράψεις τη μαθηματική πρόταση που ταιριάζει στην κάθε ερώτηση. (α) Πόσα μουσικά όργανα υπάρχουν στα ράφια; (β) Πόσες περισσότερες είναι οι μπάλες από τις βάρκες; (γ) Πόσα λιγότερα είναι τα τύμπανα από τις βάρκες; (δ) Πόσες λιγότερες είναι οι κιθάρες από τις μπάλες; εβδομήντα εννιά 79
3. Στο αεροδρόμιο βρίσκονταν 7 αεροπλάνα. Απογειώθηκαν τα 4. (α) Πόσα αεροπλάνα βρίσκονται ακόμα στο έδαφος; (β) Πόσα λιγότερα είναι τα αεροπλάνα στο έδαφος από τα αεροπλάνα στον αέρα; (γ) Πόσα αεροπλάνα πρέπει να προσγειωθούν, για να γίνουν 8 τα αεροπλάνα στο έδαφος; 80 ογδόντα
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΕΜΠΛΟΥΤΙΣΜΟΥ 1. Να συμπληρώσεις. 4 + 4 = + = + = + = ογδόντα ένα 81
2. Πόσα είναι όλα τα παγωτά; (α) + (β) Πόσα ζώα έχω στα βαγόνια μου; + + = 82 ογδόντα δύο
3. Να συμπληρώσεις τις μαθηματικές προτάσεις. 1 + 3 + + + + + + + ογδόντα τρία 83
4. Να συμπληρώσεις. 4-1 = - = - = - = 84 ογδόντα τέσσερα
5. Να διαγράψεις σύμφωνα με τη μαθηματική πρόταση και να συμπληρώσεις. 6-2 = 8-3 = 10-2 = 10-3 = 6-4 = 8-2 = 9-3 = ογδόντα πέντε 85
Φέρνω ακόμα 4. 6. Να συμπληρώσεις τις μαθηματικές προτάσεις. (α) Υπάρχουν 2 μπιφτέκια, εδώ, στο τραπέζι. Πόσα είναι όλα τα μπιφτέκια; + = (β) Στο ψυγείο υπήρχαν 5 ντομάτες. Έβαλα 2 στη σαλάτα. Πόσες ντομάτες έμειναν στο ψυγείο; - = 86 ογδόντα έξι
(γ) Έχω 5 αρκουδάκια. Χάρισα 2 αρκουδάκια. - = (δ) Έχω 6 καπέλα. Καταστράφηκαν τα 2 καπέλα. - = ογδόντα εφτά 87
7. Η Βέρα είχε 5 παραμύθια. Χάρισε τα 2 στον αδελφό της. Πόσα παραμύθια έχει τώρα η Βέρα; (α) Να ζωγραφίσεις μια εικόνα που να ταιριάζει στο πρόβλημα. (β) Να διαλέξεις τη μαθηματική πρόταση που ταιριάζει στο πρόβλημα. 5 + 2 = 5-2 = 3 + 2 = 3-2 = 88 ογδόντα οκτώ
8. Στο πάρτι του Αντώνη ήρθαν 3 αγόρια και 2 κορίτσια. Πόσα παιδιά ήρθαν στο πάρτι του Αντώνη; (α) Να ζωγραφίσεις μια εικόνα που να ταιριάζει στο πρόβλημα. (β) Να διαλέξεις τη μαθηματική πρόταση που ταιριάζει στο πρόβλημα. 5 + 2 = 5-2 = 3 + 2 = 3-2 = ογδόντα εννιά 89
9. Να συμπληρώσεις τις μαθηματικές προτάσεις, για να βρεις πόσα είναι όλα τα χρήματα. (a) 3 + 2 = (β) + = (γ) + = 90 ενενήντα
10. Κάθε παιδί έχει συνολικά 7 μπάλες. Πόσες μπάλες υπάρχουν σε κάθε κουτί; (a) (β) 11. Να χρωματίσεις τους κύβους, ώστε η εικόνα να δείχνει ότι «Οι κόκκινοι και οι μπλε κύβοι μαζί είναι 7». ενενήντα ένα 91
12. Πόσα λιγότερα είναι τα αντικείμενα από τα παιδιά; (a) (β) (γ) (δ) 13. Πόσα περισσότερα είναι τα αντικείμενα από τα παιδιά; (a) (β) (γ) (δ) 92 ενενήντα δύο
14. Na γράψεις τη μαθηματική πρόταση σε κάθε πρόβλημα. (α) Στο συρτάρι υπάρχουν μπλε και κόκκινα κουμπιά. Όλα μαζί είναι 7. Τα μπλε κουμπιά είναι 4. Πόσα είναι τα κόκκινα; (β) Στο ψυγείο υπήρχαν 9 χυμοί. Τα παιδιά ήπιαν 2 χυμούς. Πόσοι χυμοί έμειναν στο ψυγείο; (γ) Στην τάξη της Άννας υπάρχουν 6 μαράκες, 2 ντέφια και 1 μεταλλόφωνο. Πόσα είναι όλα τα μουσικά όργανα στην τάξη της Άννας; ενενήντα τρία 93
ENOTHTΑ 6
ΜΑΘΗΜΑ 1 ΕΞΕΡΕΥΝΗΣΗ (α) Να βάλεις σε χρονολογική σειρά τις κάρτες. (β) Τι κάνεις κάθε μέρα πριν και μετά το σχολείο; 96 ενενήντα έξι
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ 1. Ποια ρολόγια στην εικόνα δείχνουν ότι η ώρα είναι πέντε; ενενήντα εφτά 97
2. Να συμπληρώσεις τους αριθμούς στα ρολόγια. 98 ενενήντα oκτώ
3. Να αντιστοιχίσεις. ενενήντα εννιά 99
ΜΑΘΗΜΑ 2 ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ Να αντιστοιχίσεις τις εικόνες χωρίς ρολόι με την ώρα που ταιριάζει και να διηγηθείς την ιστορία. 100 εκατόν
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ 1. Να σχεδιάσεις τον δείκτη που λείπει στα ρολόγια. Η ώρα είναι τρεις. Η ώρα είναι οκτώ. 2. Να βρεις το μοτίβο και να δείξεις την ώρα στα ρολόγια. (α) (β) (γ) (δ) 1 4 7 4 6 8 εκατόν ένα 101
3. Πόση ώρα περίπου χρειάζεται : (α) Για να βουρτσίσω τα δόντια μου; 2 λεπτά 2 ώρες (β) Για να ετοιμαστεί και να ψηθεί το γλύκισμα; 10 λεπτά 1 ώρα (γ) Για να παρακολουθήσω μια θεατρική παράσταση; 2 λεπτά 2 ώρες (δ) Για να δέσω τα κορδόνια των παπουτσιών μου; 2 λεπτά 10 λεπτά (ε) Για να ταξιδέψω από τη Λάρνακα στο Λονδίνο; 1 ώρα 5 ώρες 102 εκατόν δύο
ΜΑΘΗΜΑ 3 ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ Έχουμε ακόμα 2 ώρες δουλειά. Είπα στην Κλειώ ότι θα την συναντήσω στις 5:00. Θα τα καταφέρω; Σίμος Εύη Θα καταφέρει η Εύη να συναντήσει την Κλειώ; εκατόν τρία 103
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ 1. Ποιο γεγονός είχε τη μεγαλύτερη διάρκεια; Πήγα βόλτα με το αυτοκίνητο. Είδα το ρολόι στην αρχή και στο τέλος της βόλτας μου. Διάβασα τα μαθήματά μου. Είδα το ρολόι στην αρχή και στο τέλος της μελέτης μου. 2. Η Μαρίνα είναι καλεσμένη σε πάρτι. Το πάρτι αρχίζει στις τέσσερις το απόγευμα και τελειώνει δύο ώρες μετά. Να δείξεις στα ρολόγια την ώρα που αρχίζει και τελειώνει το πάρτι. Αρχή Τέλος 104 εκατόν τέσσερα
3. Να δείξεις πότε αρχίζει και πότε τελειώνει η κάθε δραστηριότητα, όπως στο παράδειγμα. Αρχή Τέλος 3 ώρες Αρχή Τέλος 2 ώρες 3 ώρες 1 ώρa εκατόν πέντε 105
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΕΜΠΛΟΥΤΙΣΜΟΥ 1. Να συμπληρώσεις τους αριθμούς που λείπουν. ΓΕΝΑΡΗΣ Δευτέρα Τρίτη Τετάρτη Πέμπτη Παρασκευή Σάββατο Κυριακή 1 2 3 10 12 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 2. Ποια δραστηριότητα διαρκεί λιγότερο; 3. Ποια δραστηριότητα διαρκεί περισσότερο; 106 εκατόν έξι
4. Να βάλεις τις εικόνες στη σωστή χρονική σειρά, όπως στο παράδειγμα. 2 1 3 (α) (β) εκατόν εφτά 107
όλα εκατόν εννιά 109
Για τη σελ. 96 εκατόν έντεκα 111