ετήσιος απολογισμός έργου 2015

Ευρωπαϊκό Δίκτυο κατά της Βίας ετήσιος απολογισμός έργου 2015 ενημέρωση ευαισθητοποίηση εκπαίδευση διαδικτύωση δημοσιεύσεις ανακοινώσεις εκδηλώσεις εκπαιδευτικά σεμινάρια ερευνητικές δράσεις παρέμβαση προγράμματα

πρόλογος Πρόλογος Το Ευρωπαϊκό Δίκτυο κατά της Βίας (Ε.Δ.κ.Β.) είναι Αστική Μη Κερδοσκοπική Εταιρία, ιδρύθηκε το Νοέμβριο του 2006 (αρ. Πρωτοδικείου: 16315/31-10-2006) και είναι φορέας εγγεγραμμένος στο Εθνικό Μητρώο Φορέων Ιδιωτικού Τομέα Μη Κερδοσκοπικού Χαρακτήρα που παρέχει Υπηρεσίες Κοινωνικής Φροντίδας (Αρ. Μητρώου: 09110 ΑΕΕ11096Ο27Ν 0893) και στο Ειδικό Μητρώο Εθελοντικών Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων του Υπουργείοu Υγείας & Κοινωνικής Αλληλεγγύης (Αρ. Μητρώου: 09110 ΑΕΕ11096Ο27Ν 0814). Επίσης, το Ε.Δ.κ.Β. έχει αναγνωριστεί από το 2009 ως Εθνικό Σημείο Επαφής (focal point) του Δικτύου WAVE (Women Against Violence Europe). Στις δράσεις του Δικτύου εμπίπτουν ο σχεδιασμός και η υλοποίηση κάθε ερευνητικής, εκπαιδευτικής ή άλλης επιστημονικής δράσης με στόχο την πρόληψη της ενδοοικογενειακής βίας κατά των γυναικών. Συγκεκριμένα, το Δίκτυο υλοποιεί δράσεις όπως: Δημιουργία εκπαιδευτικού υλικού και υλικού ευαισθητοποίησης (ενημερωτικά φυλλάδια, βιβλία, κ.ά.) Σχεδιασμός, υλοποίηση και αξιολόγηση: δράσεων ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης του γενικού πληθυσμού παρεμβάσεων πρόληψης σε εφήβους/-ες (π.χ. στο εκπαιδευτικό πλαίσιο) δράσεων επιμόρφωσης που απευθύνονται σε επαγγελματίες υγείας-πρόνοιας, δικηγόρους, εκπαιδευτικούς, κ.ά. Παροχή ενημέρωσης/πληροφόρησης σε θύματα ενδοοικογενειακής βίας και διασύνδεση των θυμάτων κακοποίησης με δομές παροχής υπηρεσιών (ξενώνες, συμβουλευτικά κέντρα, κλπ.) Σχεδιασμός και διεξαγωγή ερευνών Διαδικτύωση των φορέων που δραστηριοποιούνται στη χώρα μας για την καταπολέμηση της ενδοοικογενειακής βίας Διακρατικές συνεργασίες με φορείς που λειτουργούν σε Ευρωπαϊκό επίπεδο για την υλοποίηση προγραμμάτων που περιλαμβάνουν εκπαιδευτικές, ερευνητικές και άλλες δράσεις Το 2015 συνεχίσαμε και επεκτείναμε τις δράσεις μας στον τομέα της πρόληψης της ενδοοικογενειακής βίας κατά των γυναικών, μέσω α) της δημιουργίας εκπαιδευτικών υλικών για εκπαιδευτικούς, β) της επέκτασης της υλοποίησης προγραμμάτων πρόληψης της έμφυλης βίας σε εφήβους/-ες και σε ομάδες υψηλού κινδύνου, γ) της στήριξης κακοποιημένων γυναικών αλλά και γ) ενημερωτικών δράσεων για το κοινό. Επίσης, εντός του 2015 πραγματοποιήθηκε επικαιροποίηση του Οδηγού «Απόδρασης» από μια βίαιη σχέση, ενός βιβλίου που αποτελεί πολύτιμο εργαλείο πληροφόρησης, τόσο για τις ίδιες τις κακοποιημένες γυναίκες και για άτομα που ενδιαφέρονται για εκείνες, όσο και για τους/ τις επαγγελματίες. Το 2016 αναμένεται η εκτύπωση και διανομή της 2ης έκδοσης του Οδηγού η οποία πραγματοποιήθηκε με την ευγενική υποστήριξη λίγων αλλά πολύ κινητοποιημένων νέων ανθρώπων που νοιάζονται και συμβάλουν ενεργά στην πρόληψη και αντιμετώπιση της κακοποίησης των γυναικών. Σας ευχαριστούμε θερμά για την έμπρακτη συμβολή σας για την επανέκδοση του Οδηγού. Το Διοικητικό Συμβούλιο του Ε.Δ.κ.Β. Κική Πετρουλάκη, Ph.D., Πρόεδρος Δ.Σ. Αθανάσιος Ντιναπόγιας, Αντιπρόεδρος Αντωνία Τσιριγώτη, M.Sc., Ταμίας 3

περιεχόμενα Περιεχόμενα Πρόλογος 3 Δράσεις Ενημέρωσης, Ευαισθητοποίησης & Εκπαίδευσης 6 Επιστημονικές Συνεργασίες 15 Συμμετοχή σε Εκδηλώσεις -Ημερίδες - Συνέδρια 15 Ανακοινώσεις σε Συνέδρια - Ομιλίες - Δημοσιεύσεις - Εκθέσεις Πεπραγμένων 16 Προγράμματα 18 5

Δράσεις Ενημέρωσης, Ευαισθητοποίησης & Εκπαίδευσης Αθήνα, 3-4.3.2015 Εκπαιδευτική Επίσκεψη στο Ε.Δ.κ.Β. Διοργάνωση: Verwey-Jonker Institute και Atria, Institute on Gender Equality and Woman s History σε συνεργασία με το Ευρωπαϊκό Δίκτυο κατά της Βίας Σύντομη Περιγραφή Στις 3-4 Μαρτίου 2015, πραγματοποιήθηκε εκπαιδευτική επίσκεψη στο Ε.Δ.κ.Β. εκπροσώπων των οργανισμών Verwey-Jonker Institute και Atria - Institute on Gender Equality and Woman s History που εδρεύουν στην Ολλανδία. Κατά τη διήμερη επίσκεψη των εκπροσώπων των δύο οργανισμών πραγματοποιήθηκε παρουσίαση των δράσεων του Ε.Δ.κ.Β. και κυρίως αναλυτική παρουσίαση και συζήτηση για το υλικό, τη μεθοδολογία υλοποίησης και αξιολόγησης των προγραμμάτων Χτίζοντας Υγιείς Σχέσεις ανάμεσα στα Δύο Φύλα (GEAR against IPV Ι & ΙΙ) που τελούν υπό το συντονισμό του Ε.Δ.κ.Β. Οι συμμετέχουσες είχαν την ευκαιρία να δουν από κοντά τα αποτελέσματα του προγράμματος και να συνομιλήσουν με την ομάδα υλοποίησης του έργου καθώς και με εκπαιδευτικό που υλοποίησε το πρόγραμμα σε Γυμνάσιο κατά το σχολικό έτος 2010-2011. Η επίσκεψη αυτή αποτέλεσε μέρος πανευρωπαϊκής έρευνας κατά την οποία το πρόγραμμα Χτίζοντας Υγιείς Σχέσεις ανάμεσα στα Δύο Φύλα αξιολογήθηκε ως καλή πρακτική στο θέμα της πρόληψης της διαγενεακής αναπαραγωγής της βίας. Τέλος, πραγματοποιήθηκε επίσκεψη στο Δήμο Αθηναίων, και συγκεκριμένα στο Γραφείο Πολιτικών Ισότητας των Φύλων. 6

Αθήνα, 25.6.2015 Ενημερωτικό Περίπτερο του Ευρωπαϊκού Δικτύου κατά της Βίας στο 5ο Ετήσιο Συνέδριο Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης Διοργάνωση: Capital Link CSR in Greece Σύντομη Περιγραφή Το Ευρωπαϊκό Δίκτυο κατά της Βίας συμμετείχε στο 5ο Ετήσιο Συνέδριο Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης με θέμα: "Επιχειρηματικότητα - Καινοτομία - Κοινωνία" με τη συμμετοχή 100 ΜΚΟ, που διοργανώθηκε από την Capital Link CSR in Greece. Το Συνέδριο πραγματοποιήθηκε την Πέμπτη, 25 Ιουνίου 2015, στο Ξενοδοχείο Hilton. Το Ε.Δ.κ.Β παρείχε ενημέρωση για τη Βία μεταξύ Ερωτικών Συντρόφων και για τις δράσεις πρόληψης της ΒΕΣ που υλοποιεί. Κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης, το κοινό που επισκέφθηκε το περίπτερο του Ε.Δ.κ.Β., ενημερώθηκε για ζητήματα σχετικά με τη Βία μεταξύ Ερωτικών Συντρόφων, για τον Οδηγό «Απόδρασης» από μια βίαιη σχέση, για τον Οδηγό Φορέων Παροχής Υπηρεσιών σε Κακοποιημένες Γυναίκες, για τα προγράμματα πρωτογενούς και δευτερογενούς πρόληψης της Έμφυλης Βίας που υλοποιεί το Ε.Δ.κ.Β σε εφήβους/-ες, για τα εκπαιδευτικά προγράμματα του Ε.Δ.κ.Β. που απευθύνονται σε εκπαιδευτικούς και επαγγελματίες υγείας και κοινωνικής πρόνοιας. Το κοινό παρέλαβε και ενημερωτικό υλικό για τις δράσεις του Ε.Δ.κ.Β. 7

Βόλος, 19.6.2015 ΗΜΕΡΙΔΑ Κακοποίηση Γυναικών: Οδηγός Απόδρασης από μια Βίαιη Σχέση και η Κατάσταση στην Ελλάδα Σήμερα Διοργάνωση: Ελληνική Μέριμνα Βόλου Σύντομη Περιγραφή Το Ε.Δ.κ.Β. συμμετείχε στην Ημερίδα που διοργάνωσε η Ελληνική Μέριμνα Βόλου με θέμα: "Κακοποίηση Γυναικών: Οδηγός Απόδρασης από μια Βίαιη Σχέση και η Κατάσταση στην Ελλάδα σήμερα." Κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης πραγματοποιήθηκαν οι παρακάτω ομιλίες: Οδηγός «Απόδρασης» από μια Βίαιη Σχέση: Γιατί γράφτηκε Η κατάσταση στην Ελλάδα σήμερα και το Οδοιπορικό της «απόδρασης» Κική Πετρουλάκη, Ψυχολόγος, Ph.D. Βία μεταξύ Ερωτικών Συντρόφων: μορφές, μύθοι και πραγματικότητα, προειδοποιητικές ενδείξεις Αντωνία Τσιριγώτη, Ψυχολόγος, M.Sc. Η ταχύτερη νομική αντιμετώπιση των περιστατικών ενδοοικογενειακής βίας Ευαγγελία Κουβέλη, Δικηγόρος, Μ.Δ. Ο Οδηγός «Απόδρασης» μέσα από τα μάτια των αναγνωστριών Κική Πετρουλάκη & Αντωνία Τσιριγώτη 8

Αθήνα, 18.10.2015 ΗΜΕΡΙΔΑ ΜΕ ΘΕΜΑ ΤΗΝ ΕΝΔΟΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗ ΒΙΑ Διοργάνωση: ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ ΓΥΝΑΙΚΑ Σύντομη Περιγραφή Το Ευρωπαϊκό Δίκτυο κατά της Βίας συμμετείχε με ομιλία σε ημερίδα για την Ενδοοικογενειακή Βία που διοργάνωσε την Κυριακή 18 Οκτωβρίου 2015 το epaggelmagynaika.gr υπό την αιγίδα της Unesco Ομίλου Πειραιώς και Νήσων. Κατά τη διάρκεια της Ημερίδας, το Ε.Δ.κ.Β. αναφέρθηκε στο φαινόμενο της Βίας μεταξύ Ερωτικών Συντρόφων περιγράφοντας τις συνθήκες ζωής, τις σκέψεις, τα συναισθήματα και τις δυσκολίες των κακοποιημένων γυναικών, τις συνέπειες της κακοποίησης, τα αίτια, τις προειδοποιητικές ενδείξεις και τους κοινά αποδεκτούς μύθους που περιβάλλουν το ζήτημα της κακοποίησης γυναικών από τον σύντροφό τους. Επίσης, έγινε αναφορά στον Οδηγό «Απόδρασης» από μια Βίαιη Σχέση καθώς και στον Οδηγό Φορέων Παροχής Υπηρεσιών σε Κακοποιημένες Γυναίκες για περαιτέρω πληροφόρηση του κοινού. 9

Σύντομη Περιγραφή Από 17-26 Νοεμβρίου 2015 το Ευρωπαϊκό Δίκτυο κατά της Βίας διοργάνωσε με μεγάλη επιτυχία -σε συνεργασία με το Γραφείο Πολιτικών Ισότητας των Φύλων του Τμήματος Κοινωνικής Πολιτικής και Πολιτικών Ισότητας της Διεύθυνσης Κοινωνικής Αλληλεγγύης και Υγείας του Δήμου Αθηναίων - Έκθεση με τίτλο «Κακοποίηση Γυναικών: Η Πορεία από το Αδιέξοδο προς την Έξοδο...» Η Έκθεση, που πραγματοποιήθηκε στο Πολιτιστικό Κέντρο Δήμου Αθηναίων Μελίνα, φιλοξένησε: έργα ζωγραφικής της Χριστίνας Μακροπούλου έργα αυτοβιογραφικής γραφής γυναικών 1 εμπειρίες κακοποίησης Στόχος της Έκθεσης ήταν η ευαισθητοποίηση του κοινού στο θέμα της κακοποίησης γυναικών καθώς και η στήριξη και ενδυνάμωση γυναικών και κοριτσιών που έχουν, είχαν ή δυστυχώς θα αποκτήσουν στο μέλλον, εμπειρίες κακοποίησης από τον σύντροφό τους. Γιατί η κακοποίηση γυναικών μας αφορά όλους και όλες μας. Μας αφορά όλες και όλους μας, γιατί σήμερα ξέρουμε (FRA, 2014 2 ) πως τουλάχιστον 1:4 γυναίκες (25%) που ζουν στην Ελλάδα έχει υποστεί κάποιας μορφής σωματική και/ή σεξουαλική βία κάποια στιγμή στη ζωή της (από την ηλικία των 15 ετών και μετά): από αυτές, τα ¾ (δηλαδή, το 19% των γυναικών) κακοποιήθηκαν από τον σύντροφό τους (νυν ή πρώην). ΈΚΘΕΣΗ ΜΕ ΤΙΤΛΟ «ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗ ΓΥΝΑΙΚΩΝ: Η ΠΟΡΕΙΑ ΑΠΟ ΤΟ ΑΔΙΕΞΟΔΟ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΈΞΟΔΟ» με Ως προς τη μορφή βίας, σχεδόν 1:5 γυναίκες (18%) αναφέρει σωματική και 1:20 (5%) σεξουαλική κακοποίηση από τον σύζυγο ή το σύντροφό τους (νυν και/ή πρώην). Επιπρόσθετα, μία στις 3 γυναίκες (33%) δηλαδή συμπεριφορές κακοποίηση, αναφέρει ψυχολογική ελέγχου (24%), εκφοβιστικές και/ή εξευτελιστικές συμπεριφορές (25%), οικονομική βία (9%), καθώς και εκβιαστικές ή κακοποιητικές συμπεριφορές που εμπλέκουν τα παιδιά (4%). Ένα μήλο μπορείς να το κόψεις στη μέση Τη θάλασσα όμως μπορείς ; Έργο της Χριστίνας Μακροπούλου Μία από αυτές τις γυναίκες είναι η αδελφή, η μητέρα, η φίλη, η συνάδελφος, η γειτόνισσά μας, και ίσως να μην ξέρουμε με ποιο τρόπο μπορούμε να σταθούμε δίπλα της και όχι απέναντί της... Μία από αυτές τις γυναίκες μπορεί να είμαστε εμείς η ίδια, και σίγουρα μας χρειάζεται ένα άτομο που θα μπορεί να σταθεί δίπλα μας... 1 Τα έργα αυτοβιογραφικής γραφής προέκυψαν από γυναίκες στο πλαίσιο της συμβουλευτικής τους με συμβούλους Συμβουλευτικών Κέντρων Γυναικών της Γ.Γ.Ι.Φ., ειδικά εκπαιδευμένων στη χρήση της μεθόδου της αυτοβιογραφικής γραφής, κατά τη διάρκεια του Προγράμματος «Γράφοντας μετά τη Σιωπή: Ενισχύοντας τις Δεξιότητες Αυτοβιογραφικής Γραφής ως Μέσο Στήριξης Γυναικών που Επέζησαν της Έμφυλης Βίας» με τη συγχρηματοδότηση του Προγράμματος DAPHNE III της Ε.Ε. 2 FRA European Union Agency for Fundamental Rights. (2014). Violence against women: an EU-wide survey. Main results Report. Luxembourg: Publications Office of the European Union. Retrieved from http://fra.europa.eu/sites/default/files/fra- 2014-vaw-survey-main-results_en.pdf 10

Κατά τη διάρκεια της έκθεσης πραγματοποιήθηκαν οι εξής παράλληλες Εκδηλώσεις: Α. τα Εγκαίνια της έκθεσης πλαισιώθηκαν από Μουσική βραδιά με τον Γιώργο Σπανό και την Μυρτώ Αρεταίου (18 Νοεμβρίου 2016) Β. Γωνιές Συζήτησης: στο χώρο της έκθεσης πραγματοποιήθηκαν γωνιές συζήτησης με το κοινό με βάση θεματολογία που προέκυπτε από το κοινό. Γ. στο χώρο της Έκθεσης πραγματοποιήθηκε Εκδήλωση με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών (25 Νοεμβρίου 2016). Στο πλαίσιο της εκδήλωσης απεύθυναν χαιρετισμό οι: - Μαρία Στρατηγάκη, Αντιδήμαρχος Κοινωνικής Αλληλεγγύης, Πρόνοιας & Ισότητας Δήμου Αθηναίων - Κική Πετρουλάκη, Πρόεδρος Δ.Σ., Ευρωπαϊκό Δίκτυο κατά της Βίας - Φωτεινή Κούβελα, Γενική Γραμματέας Ισότητας των Φύλων, Υπουργείο Εσωτερικών Πραγματοποιήθηκε ανάγνωση του Ποιήματος «Δοξαστικόν Ες Αεί» του Τάσου Μακράτου (Ποιητής, Φιλόλογος-Ερευνητής, Παν/μιο Αθηνών) και οι παρακάτω εισηγήσεις: «Φανός Θυέλλης» Καλό Ταξίδι!!! Έργο της Χριστίνας Μακροπούλου Στη μνήμη της Natalie Rogers: Οι εκφραστικές τέχνες ως επούλωση εμπειριών. Μαρία Κεφαλοπούλου, Ψυχολόγος, Γραφείο Πολιτικών Ισότητας των Φύλων, Δήμος Αθηναίων Παρουσίαση του Γραφείου Πολιτικών Ισότητας των Φύλων Ξενώνα φιλοξενίας για Γυναίκες Θύματα Βίας: η Έξοδος Γεωργία Μπούρη, Κοινωνική Λειτουργός, Προϊσταμένη Τμήματος Κοινωνικής Πολιτικής και Πολιτικών Ισότητας, Δήμος Α- θηναίων Οι Δράσεις του Ε.Δ.κ.Β. ενάντια στην Κακοποίηση Γυναικών Αντωνία Τσιριγώτη, Ψυχολόγος, Ευρωπαϊκό Δίκτυο κατά της Βίας Η Αυτοβιογραφική Γραφή στη Συμβουλευτική Γυναικών με Εμπειρίες Κακοποίησης Κική Πετρουλάκη, Ψυχολόγος, Ευρωπαϊκό Δίκτυο κατά της Βίας Η εκδήλωση έκλεισε με την συγκλονιστική παρουσίαση θεατρικού δρώμενου με τίτλο «Μου είπαν να γράψω ένα γράμμα...» εμπνευσμένου από τα έργα αυτοβιογραφικής γραφής. Σκηνοθεσία: Τζωρτζίνα Κακουδάκη, Δημιουργική επεξεργασία: Στέλιος Δημόπουλος, Κατερίνα Ζησούδη, Μαρία Νίκα, Μαρία Νικητοπούλου, Αριστέα Σταφυλαράκη, Νατάσσα Σφενδυλάκη. Ευχαριστούμε θερμά όλες και όλους τις/τους συνεργάτιδες/-ες που αγκάλιασαν την εκδήλωση αύτη και που συνέβαλαν αφιλοκερδώς στην επιτυχή υλοποίηση της έκθεσης. 11

ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ & ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΩΝ "ΧΤΙΖΟΝΤΑΣ ΥΓΙΕΙΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΤΑ ΔΥΟ ΦΥΛΑ" Σύντομη Περιγραφή Στις 1-3 Απριλίου 2015 πραγματοποιήθηκε το 1ο Σεμινάριο Επιμόρφωσης Εκπαιδευτικών και Επαγγελματιών με τίτλο: "Χτίζοντας Υγιείς Σχέσεις ανάμεσα στα Δύο Φύλα". Στο σεμινάριο συμμετείχαν 20 Εκπαιδευτικοί και Ψυχολόγοι που εργάζονται στον Σύλλογο "Το Χαμόγελο του Παιδιού" και στον Ξενώνα Φιλοξενίας Κακοποιημένων Γυναικών του Δήμου Αθηναίων. Στό- Η επιμόρφωση πραγματοποιήθηκε στο Studio YouSmile του Χαμόγελου του Παιδιού. Οι επαγγελματίες που παρακολούθησαν την επιμόρφωση ξεκίνησαν την υλοποίηση βιωματικών εργαστηρίων ευαισθητοποίησης εφήβων. Τα επόμενα σεμινάρια πραγματοποιήθηκαν στην Αθήνα (Οκτώβριος - Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2015) κατά την έναρξη του νέου σχολικού έτους με τη συμμετοχή εκπαιδευτικών Β' βάθμιας εκπαίδευσης από διάφορες περιοχές της Ελλάδας. χος του σεμιναρίου ήταν η: θεωρητική και βιωματική επιμόρφωσή των εκπαιδευόμενων σε θέματα στερεοτυπικών αντιλήψεων για τους ρόλους των δύο φύλων, ισότητας των φύλων και έμφυλης βίας στις σχέσεις των εφήβων παροχή της απαιτούμενης τεχνογνωσίας και ανάπτυξη δεξιοτήτων για την υλοποίηση και αξιολόγηση των βιωματικών εργαστηρίων ευαισθητοποίησης εφήβων ανάπτυξη δεξιοτήτων αναγνώρισης, χειρισμού και κατάλληλης παραπομπής τυχόν περιστατικών κακοποίησης παιδιών και εφήβων. Τα σεμινάρια υλοποιήθηκαν στο πλαίσιο του ΕυEuropean Commission Justice Με τη συγχρηματοδότηση του Προγράμματος DAPHNE III της Ευρωπαϊκής Ένωσης 12 ρωπαϊκού Προγράμματος GEAR against IPV II με τη συγχρηματοδότηση του Προγράμματος DAPHNE III της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ & ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΩΝ "ΧΤΙΖΟΝΤΑΣ ΥΓΙΕΙΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΤΑ ΔΥΟ ΦΥΛΑ" Σύντομη Περιγραφή Στις 31 Οκτωβρίου - 2 Νοεμβρίου 2015 και 5-7 Δεκεμβρίου 2015 πραγ ματ οποιήθ ηκ ε το 2ο και 3ο Σεμινάριο Επιμόρφωσης Εκπαιδευτικών με τίτλο: "Χτίζοντας Υγιείς Σχέσεις ανάμεσα στα Δύο Φύλα". Στο σεμινάριο συμμετείχαν 73 Εκπαιδευτικοί Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης. Στόχος των σεμιναρίου ήταν η: βιωματική και θεωρητική επιμόρφωση εκπαιδευτικών σε θέματα στερεοτυπικών αντιλήψεων για τους ρόλους των δύο φύλων, ισότητας των φύλων και έμφυλης βίας στις ρομαντικές/ερωτικές σχέσεις των εφήβων παροχή της απαιτούμενης τεχνογνωσίας και ανάπτυξη δεξιοτήτων για την υλοποίηση και αξιολόγηση βιωματικών εργαστηρίων ευαισθητοποίησης εφήβων σε σχολικό πλαίσιο ανάπτυξη δεξιοτήτων αναγνώρισης, διαχείρισης και κατάλληλης παραπομπής τυχόν περιστατικών κακοποίησης παιδιών και εφήβων. Από τους/τις εκπαιδευτικούς που επιμορφώθηκαν, τουλάχιστον 15 θα κληθούν να υλοποιήσουν το πρόγραμμα ευαισθητοποίησης εφήβων μαθητών/-ριών στις τάξεις, υπό το συντονισμό και τη στήριξη του Ε.Δ.κ.Β. κατά το σχολικό έτος 2015-16. Τα σεμινάρια υλοποιήθηκαν στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Προγράμματος GEAR against IPV - II με τη συγχρηματοδότηση του Προγράμματος DAPHNE III της Ευρωπαϊκής Ένωσης. European Commission Justice Με τη συγχρηματοδότηση του Προγράμματος DAPHNE III της Ευρωπαϊκής Ένωσης 13

Αθήνα, 19.11.2015 ΈΠΙΜΟΡΦΩΣΗ ΦΟΙΤΗΤΩΝ/-ΡΙΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑ- ΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΠΡΟΑΓΩΓΗ & ΑΓΩΓΗ ΥΓΕΙΑΣ Σύντομη Περιγραφή ΕΘΝΙΚΟ & ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ, ΙΑΤΡΙΚΗΣΧΟΛΗ, ΠΜΣ ΠΡΟΑΓΩΓΗ & ΑΓΩΓΗ ΥΓΕΙΑΣ Πραγματοποιήθηκε επιμόρφωση των φοιτητών/-ριών σε θέματα Βίας μεταξύ Ερωτικών Συντρόφων (ΒΕΣ) και συγκεκριμένα ορισμός Μορφές Το μέγεθος του προβλήματος Παράγοντες κινδύνου και προστατευτικοί παράγοντες Προειδοποιητικές ενδείξεις Ο Κύκλος τη Βίας Προβλήματα Υγείας και Ψυχικής Υγείας που σχετίζονται με τη ΒΕΣ Μύθοι και Πραγματικότητα για το φαινόμενο της ΒΕΣ Στερεότυπα και ανισότητα των φύλων και πώς σχετίζονται με τη ΒΕΣ Παρουσίαση του βιβλίου: Οδηγός «Απόδρασης» από μια Βίαιη Σχέση Φορείς Παροχής Υπηρεσιών σε Κακοποιημένες Γυναίκες Παρουσίαση των δράσεων του Ε.Δ.κ.Β. 14

εκδηλώσεις Επιστημονικές Συνεργασίες Το 2015, όπως και κάθε χρόνο, το Ε.Δ.κ.Β. συμμετείχε στη συγγραφή κεφαλαίου στην Ετήσια Έκθεση του 2015 που εκδίδει το Δίκτυο WAVE (Women Against Violence Europe) περιγράφοντας την υφιστάμενη κατάσταση στη χώρα μας όσον αφορά την παροχή υπηρεσιών στις γυναίκες θύματα ενδοοικογενειακής βίας. Συμμετοχή σε Εκδηλώσεις - Ημερίδες - Συνέδρια Παρακολούθηση της Ημερίδας με τίτλο Η Ισότητα των Φύλων αφορά και τους Άνδρες Διοργάνωση: Δήμος Αθηναίων σε συνεργασία με το Εθνικό Συμβούλιο Ελληνίδων με αφορμή τον εορτασμό της Ημέρας της Γυναίκας (Αθήνα, 08.03.2015) Παρακολούθηση της Ημερίδας για τη διάχυση των αποτελεσμάτων του Έργου-Σημαία Οργάνωση Υπηρεσιών για την ενσωμάτωση, παρακολούθηση και αξιολόγηση των πολιτικών ισότητας σε όλο το εύρος της δημόσιας δράσης (Παρατηρητήριο) Διοργάνωση: Γενική Γραμματεία Ισότητας των Φύλων (Αθήνα, 29.06.2015) Παρακολούθηση της Ημερίδας με τίτλο «Βία κατά των γυναικών: μια παρέμβαση από Μετανάστριες για όλες τις γυναίκες» στο πλαίσιο του Σχεδίου Δράσης Η Α-όρατη βία - βγες από τον κύκλο Διοργάνωση: Οργάνωση Ενωμένων Γυναικών Αφρικής (Αθήνα, 8.09.2015) Παρακολούθηση της Ημερίδας με Θέμα: Οργάνωση υπηρεσιών για την ενσωμάτωση, παρακολούθηση και αξιολόγηση των πολιτικών Ισότητας σε όλο το εύρος της δημόσιας δράσης (ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟ) Διοργάνωση: Γενική Γραμματεία Ισότητας των Φύλων (Αθήνα, 29.06.2015) 15

Ανακοινώσεις σε Συνέδρια - Ομιλίες Δημοσιεύσεις Προσκεκλημένες ομιλίες/εισηγήσεις Πετρουλάκη, Κ. Κοινωνικός Αποκλεισμός και Κακοποίηση Γυναικών. Ομιλία στο πλαίσιο της Ανοιχτής εκδήλωσης για τον Κοινωνικό Αποκλεισμό που διοργάνωσε η ΜΚΟ Άνοιξη και το Μητροπολιτικό Κολλέγιο (Αθήνα, 22.5.2015) Δημοσιεύσεις Υλικό Ευαισθητοποίησης για την Ισότητα των Φύλων ενάντια στη Βία μεταξύ Ερωτικών Συντρόφων (ηλεκτρονική δημοσίευση e-book) Ελληνική έκδοση Ντιναπόγιας, Α., Πετρουλάκη, Κ., & Τσιριγώτη, Α. (2015). Ελληνική Έκδοση GEAR against IPV. Τεύχος I: Το Πρόγραμμα «GEAR against IPV» - Ευαισθητοποίηση για την Ισότητα των Φύλων ενάντια στη Βία μεταξύ Ερωτικών Συντρόφων. Αθήνα: Ευρωπαϊκό Δίκτυο κατά της Βίας. Πετρουλάκη, Κ., Τσιριγώτη, Α., & Ντιναπόγιας, Α. (2015). Ελληνική Έκδοση GEAR against IPV. Τεύχος II: Οδηγός υλοποίησης ενός «GEAR against IPV» Σεμιναρίου εκπαιδευτικών. Αθήνα: Ευρωπαϊκό Δίκτυο κατά της Βίας. (ISBN: 978-960-9569-10-1) Τσιριγώτη, Α., Πετρουλάκη, Κ., & Ντιναπόγιας, Α. (2015). Ελληνική Έκδοση GEAR against IPV. Τεύχος III: Εγχειρίδιο Εκπαιδευτικού. Αθήνα: Ευρωπαϊκό Δίκτυο κατά της Βίας. (ISBN: 978-960-9569-11-8) Τσιριγώτη, Α., Πετρουλάκη, Κ., & Ντιναπόγιας, Α. (2015). Ελληνική Έκδοση GEAR against IPV. Τεύχος IV: Βιβλίο Δραστηριοτήτων για Μαθητές και Μαθήτριες. Αθήνα: Ευρωπαϊκό Δίκτυο κατά της Βίας. (ISBN: 978-960-9569-12-5) Αγγλική έκδοση Dinapogias, A. Petroulaki, K., Tsirigoti, A. (2015). Master GEAR against IPV. Booklet I: Master Package and How to Develop Your Own "GEAR against IPV" National Package (Rev. ed.). Athens: European Anti-Violence Network. (ISBN: 978-960-9569-25-5) Petroulaki, K., Tsirigoti, A., & Ntinapogias, A. (2015). Master Package GEAR against IPV. Booklet II: Guidelines for conducting a GEAR against IPV Teachers Seminar (Rev. ed.). Athens: European Anti-Violence Network. (ISBN: 978-960-9569-07-1) Tsirigoti, A., Petroulaki, K., & Ntinapogias, A. (2015). Master Package GEAR against IPV. Booklet III: Teacher s Manual (Rev. ed.). Athens: European Anti-Violence Network. (ISBN: 978-960-9569-08-8) Tsirigoti, A., Petroulaki, K., & Ntinapogias, A. (2015). Master Package GEAR against IPV. Booklet IV: Students Activities Book (Rev. ed.). Athens: European Anti-Violence Network. (ISBN: 978-960-9569-09-5). 16

Πετρουλάκη, Κ., Τσιριγώτη, Α., Κουβέλη, Ε., & Σωτηρίου, Π. (2015). Οδηγός «Απόδρασης» από μια βίαιη σχέση (2 η έκδ.). Αθήνα: Ευρωπαϊκό Δίκτυο κατά της Βίας. [ISBN: 978-960-9569-26-2] [βιβλίο] Πετρουλάκη, Κ., Τσιριγώτη, Α., & Ντιναπόγιας, Α. (2015). Πρωτογενούς Πρόληψης της Έμφυλης Βίας: Χτίζοντας Υγιείς Σχέσεις ανάμεσα στα Δύο Φύλα - GEAR against IPV. Στο Π. Σαλίχος, & Σ. Αλεβίζος, (επιμ.). Το Φαινόμενο του Εκφοβισμού στο Σχολικό και Διαδικτυακό περιβάλλον: Με το βλέμμα στη Ευρώπη (Πρακτικά 1ου Επιστημονικού Συνεδρίου του Ευρωπαϊκού Δικτύου κατά του Σχολικού Εκφοβισμού), Αθήνα, 11-12 Ιουνίου 2014. Αθήνα: Το Χαμόγελο του Παιδιού. Ανακοινώσεις σε συνέδρια και ημερίδες Πετρουλάκη, Κ. & Τσιριγώτη, Α. Πρόγραμμα πρωτογενούς πρόληψης της Έμφυλης Βίας. Ανακοίνωση στην Ημερίδα Καινοτόμες δράσεις στο σχολείο και βιωματική γνώση: προάγοντας τη μη βίαιη επικοινωνία. Διοργάνωση: ΚΕΔΕ - 1ο Γυμνάσιο Αρτέμιδας Αττικής - Ίδρυμα Friedrich Ebert, Αθήνα, 24 Απριλίου 2015. 17

Ευαισθητοποίηση για την Ισότητα των Φύλων ενάντια στη Βία μεταξύ Ερωτικών Συντρόφων ΙΙ Τίτλος προγράμματος: Gender Equality Awareness Raising against Intimate Partner Violence ΙΙ (GEAR against IPV ΙΙ) Κωδικός: Διάρκεια: Συντονιστικός φορέας: JUST/2013/DAP/AG/5408 01.10.2014 01.10.2016 Ευρωπαϊκό Δίκτυο κατά της Βίας (Ελλάδα) Φορείς-εταίροι: Μεσογειακό Ινστιτούτο Μελετών Κοινωνικού Φύλου - MIGS (Κύπρος) Center for Education, Counselling and Research - CESI (Κροατία) A.L.E.G - Association for Liberty and Equality of Gender (Ρουμανία) Plataforma unitària contra les violències de gènere (Ισπανία) Το Χαμόγελο του Παιδιού (Ελλάδα) Σύντομη Περιγραφή Η προσέγγιση «Ευαισθητοποίηση για την Ισότητα των δύο Φύλων ενάντια στη Βία μεταξύ Ερωτικών Συντρόφ ω ν» ( G E A R a g a i n s t I P V : G e n - der Equality Awareness Raising against Intimate Partn er Violence) συνιστά μια συντονισμένη δράση πρωτογενούς και δευτερογενούς πρόληψης της βίας στις σχέσεις των εφήβων μέσω παρεμβάσεων στο σχολικό ή και σε άλλο πλαίσιο, οι οποίες καθοδηγούνται από ειδικά διαμορφωμένο εκπαιδευτικό υλικό και στοχεύουν στην ευαισθητοποίηση και ενδυνάμωση μαθητών/-ριών Β βάθμιας εκπαίδευσης από κατάλληλα καταρτισμένους/-ες εκπαιδευτικούς. Κύριος στόχος είναι η προώθηση της δημιουργίας υγιών και ισότιμων σχέσεων ανάμεσα στα δύο φύλα και της ανάπτυξης μηδενικής ανοχής στη βία μέσα από ευαισθητοποίηση των εφήβων ως προς: α) τα χαρακτηριστικά των υγιών και μη υγιών σχέσεων β) την επίδραση που ασκούν στις σχέσεις τους οι στερεοτυπικές αντιλήψεις και οι κοινωνικά επιβεβλημένοι ρόλοι των δύο φύλων γ) τον τρόπο με τον οποίο η άνιση κατανομή ισχύος ανάμεσα στα δύο φύλα συνδέεται με την εμφάνιση ψυχολογικής, σωματικής και σεξουαλικής κακοποίησης των γυναικών/κοριτσιών καθώς και δ) τον τρόπο με τον οποίο μπορούν να συμβάλλουν οι έφηβοι/-ες στην αποτροπή της εμφάνισης όλων των μορφών έμφυλης βίας. Καθώς όλα σχεδόν τα παιδιά και οι έφηβοι/-ες πηγαίνουν σχολείο, το εκπαιδευτικό σύστημα όλων των βαθμίδων αποτελεί το ιδανικό πλαίσιο όπου κατάλληλα επιμορφωμένοι/-ες εκπαιδευτικοί μπορούν να διαδραματίσουν καθοριστικό ρόλο στην εφαρμογή τέτοιων παρεμβάσεων στο γενικό πληθυσμό. Είναι, επομένως, επιτακτική ανάγκη να υπάρχουν στα σχολεία προγράμματα που αφορούν στα στερεότυπα και στην ισότητα των φύλων, ως μέσο πρωτογενούς πρόληψης της έμφυλης βίας. Η προσέγγιση GEAR against IPV αποτελεί μια πρόταση συστηματικής παρέμβασης στο σχολικό (ή και σε άλλο πλαίσιο), όπου κορίτσια και αγόρια καλούνται, μέσα από μια σειρά βιωματικών δραστηριοτήτων, να διερευνήσουν αλλά και να αναθεωρήσουν τα στερεότυπα φύλου που έχουν «κληρονομήσει» και να προσεγγίσουν τις διαφορές ανάμεσα στα δύο φύλα ως ατομικές διαφορές και όχι ως χαρακτηριστικά υπεροχής του ενός φύλου έναντι του άλλου. 18

Οι Κύριες Δράσεις της Προσέγγισης GEAR against IPV Σεμινάρια Επιμόρφωσης Εκπαιδευτικών που στοχεύουν σε: θεωρητική και βιωματική επιμόρφωσή τους σε θέματα στερεοτυπικών αντιλήψεων για τους ρόλους των δύο φύλων, ισότητας των φύλων και έμφυλης βίας στις σχέσεις των εφήβων παροχή της απαιτούμενης τεχνογνωσίας και ανάπτυξη δεξιοτήτων για την υλοποίηση και αξιολόγηση των βιωματικών εργαστηρίων ευαισθητοποίησης εφήβων σε σχολικό ή άλλο πλαίσιο ανάπτυξη δεξιοτήτων αναγνώρισης, χειρισμού και κατάλληλης παραπομπής τυχόν περιστατικών κακοποίησης παιδιών και εφήβων. Βιωματικά Εργαστήρια Ευαισθητοποίησης Εφήβων «Χτίζοντας Υγιείς Σχέσεις ανάμεσα στα δύο Φύλα» Μέσα από βιωματικές δραστηριότητες παρέχεται σε εφήβους/-ες η δυνατότητα α) να διερευνήσουν και να αναθεωρήσουν μέσα σε ένα ασφαλές περιβάλλον- τα στερεότυπα φύλου που έχουν κληρονομήσει και β) να διερευνήσουν την επίδραση που έχουν στις σχέσεις τους οι στερεοτυπικές αντιλήψεις για τα δύο φύλα και οι κοινωνικά κατασκευασμένοι ρόλοι των δύο φύλων καθώς και τον τρόπο με τον οποίο σχετίζεται η άνιση κατανομή ισχύος ανάμεσα στα δύο φύλα με τη βία κατά των γυναικών και κοριτσιών. Επιπλέον, παρέχονται τα κατάλληλα εφόδια με τα οποία οι έφηβοι/-ες θα μπορούν να αναγνωρίζουν σε πρωταρχικό στάδιοτα μη υγιή ή ακόμη και βίαια χαρακτηριστικά μιας σχέσης αλλά και ενδυνάμωση έτσι ώστε να δημιουργούν υγιείς σχέσεις. Ως εκ τούτου, απώτερος στόχος των εργαστηρίων είναι έφηβοι/-ες με λιγότερη ανοχή στη ΒΕΣ, περισσότερες γνώσεις για τα χαρακτηριστικά και τις συνέπειες της έμφυλης βίας, που είναι εφοδιασμένοι/-ες με «δεξιότητες προστασίας» από την βία στις ρομαντικές και ερωτικές σχέσεις και άλλες μορφές έμφυλης βίας, τόσο όσον αφορά τον εαυτό τους όσο και άτομα του περιβάλλοντός τους. Μακροπρόθεσμος στόχος της παρέμβασης είναι οι σχέσεις των εφήβων να είναι υγιείς και να χαρακτηρίζονται από ισοτιµία και αλληλοσεβασµό, καθώς σε μια τέτοια σχέση είναι αδύνατον να εμφανιστεί το φαινόμενο της έμφυλης βίας. To Πρόγραμμα GEAR against IPV II στην Ελλάδα, περιλαμβάνει τις παρακάτω δράσεις: Επικαιροποίηση της Ελληνικής Έκδοσης GEAR against IPV Υλοποίηση και αξιολόγηση επιμορφωτικών σεμιναρίων 90 εκπαιδευτικών από διάφορες περιοχές της Ελλάδας [διάρκεια σεμιναρίου: 24 ώρες (3-4 ημέρες)] Υλοποίηση και αξιολόγηση 30 βιωματικών εργαστηρίων ευαισθητοποίησης εφήβων σε σχολεία Β βάθμιας εκπαίδευσης και σε άλλα πλαίσια σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας (ελάχιστη διάρκεια κάθε εργαστηρίου: 13 διδακτικές ώρες) Καμπάνια ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης εφήβων για την έμφυλη βία μέσα από υλικά και μηνύματα που θα προκύψουν στα εργαστήρια από έργα των ίδιων των εφήβων Ημερίδα παρουσίασης των αποτελεσμάτων του έργου με την ενεργή συμμετοχή των εφήβων και των εκπαιδευτικών που έλαβαν μέρος στο πρόγραμμα Ευρωπαϊκό Συνέδριο στην Αθήνα με στόχο τη ευρεία διάδοση της προσέγγισης GEAR against IPV και των αποτελεσμάτων, καθώς και την προώθηση της δημιουργίας νέων Εθνικών Εκδόσεων σε όλα τα κράτημέλη της Ε.Ε. και στα υποψήφια και εν δυνάμει υποψήφια προς ένταξη Ενέργειες προώθησης της ένταξης του εκπαιδευτικού υλικού και των εργαστηρίων ευαισθητοποίησης εφήβων στο πρόγραμμα των σχολικών δραστηριοτήτων της Β βάθμιας εκπαίδευσης Περισσότερες πληροφορίες για το πρόγραμμα και τις δράσεις του στην Ελλάδα αναρτώνται ανά τακτά χρονικά διαστήματα στην ιστοσελίδα και το Facebook του Ε.Δ.κ.Β. για το πρόγραμμα και τις δράσεις του σε άλλα Κράτη -Μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, για την άδεια χρήσης της Ελληνικής Έκδοσης GEAR against IPV ή δημιουργίας μιας νέας Έκδοσης GEAR against IPV ή για οποιοδήποτε άλλο θέμα, μπορείτε να επισκεφθείτε την ιστοσελίδα του προγράμματος (www.gearipv.eu) ή να επικοινωνήσετε με το Ευρωπαϊκό Δίκτυο κατά της Βίας. 19

Το 2015 ορισμένες από τις κύριες δράσεις που πραγματοποιήθηκαν στο πλαίσιο του προγράμματος ήταν: 1. Καταγραφή της υπάρχουσας κατάστασης σε Ελλάδα, Κύπρο, Κροατία, Ισπανία και Ρουμανία ως α) το μέγεθος του προβλήματος της βίας στις σχέσεις των εφήβων και της σεξουαλικής βίας, β) την ανίχνευση περιστατικών κακοποίησης εφήβων, γ) τις δομές παροχής υπηρεσιών και προστασίας σε εφήβους/-ες θύματα έμφυλης βίας αλλά και το νομικό καθεστώς και δ) προγράμματα πρωτογενούς και δευτερογενούς πρόληψης της έμφυλης βίας σε εφήβους/-ες. 2. Ενημερωτικό Φυλλάδιο Προγράμματος Δημιουργία και διάδοση του Ενημερωτικού Φυλλαδίου του προγράμματος στα Ελληνικά (Ελλάδα και Κύπρος), Αγγλικά, Καταλανικά, Ισπανικά, Ρουμάνικα και Κροατικά. 3. Δημιουργία της Ιστοσελίδας του προγράμματος www.gear-ipv.eu 4. Επικαιροποίηση της Αγγλικής, Ελληνικής και Κροατικής Έκδοσης του Υλικού GEAR against IPV 5. Δημιουργία της Ισπανικής, Κυπριακής και Ρουμανικής Έκδοσης του Υλικού GEAR against IPV Τα Υλικά του προγράμματος είναι διαθέσιμα εδώ: www.gear-ipv.eu/download Πιο συγκεκριμένα, πραγματοποιήθηκαν οι εξής διμερείς συναντήσεις: 5-6 Σεπτεμβρίου 2015, διμερής συνάντηση εργασίας με τον εταίρο του προγράμματος A.L.E.G - Association for Liberty and Equality of Gender (Ρουμανία) 12-13 Σεπτεμβρίου 2015 διμερής συνάντηση εργασίας με τον εταίρο του προγράμματος Plataforma unitària contra les violències de gènere (Ισπανία) 25-26 Σεπτεμβρίου 2015 διμερής συνάντηση εργασίας με τον εταίρο του προγράμματος Μεσογειακό Ινστιτούτο Μελετών Κοινωνικού Φύλου - MIGS (Κύπρος) 16-18 Οκτωβρίου 2016 διμερής συνάντηση εργασίας με τον εταίρο του προγράμματος Center for Education, Counselling and Research - CESI (Κροατία) 7. Υλοποίηση και αξιολόγηση 8 επιμορφωτικών σεμιναρίων στην Ελλάδα, Ρουμανία, Ισπανία και Κροατία 221 εκπαιδευτικών και Ψυχολόγων [3 Σεμινάρια στην Ελλάδα με τη συμμετοχή 93 εκπαιδευτικών και ψυχολόγων από διάφορες περιοχές της Ελλάδας, 2 Σεμινάρια στην Ρουμανία με τη συμμετοχή 55 εκπαιδευτικών, 2 Σεμινάρια στην Κροατία με τη συμμετοχή 53 εκπαιδευτικών και 1 Σεμινάριο στην Ισπανία με τη συμμετοχή 20 εκπαιδευτικών και ψυχολόγων) 8 Προετοιμασία της υλοποίησης των Βιωματικών Εργαστηρίων Ευαισθητοποίησης Εφήβων «Χτίζοντας Υγιείς Σχέσεις ανάμεσα στα δύο Φύλα» 6. Πραγματοποίηση διμερών συναντήσεων εργασίας με εκπροσώπους των φορέων - εταίρων. Σε συνέχεια της πρώτης συνάντησης εργασίας του εταιρικού σχήματος στην Αθήνα στις 7-9 Νοεμβρίου 2014 και πριν την έναρξη των κύριων δράσεων του προγράμματος, πραγματοποιήθηκαν διμερείς συναντήσεις εργασίας με εκπροσώπους των φορέων - εταίρων. 20

Σεμινάριο στην Ισπανία Σεμινάριο στην Κύπρο Σεμινάριο στην Ρουμανία 21

Ευρωπαϊκό Δίκτυο Κατά της Βίας [Ε.Δ.κ.Β.] Ζαχαρίτσα 12, 117 42, Αθήνα 210 92 25 491 info@antiviolence-net.eu www.antiviolence-net.eu