Περιεχόμενα. Ευχαριστίες...17 Εισαγωγή Εξερεύνηση του ολοκληρωμένου περιβάλλοντος ανάπτυξης του Visual Studio...33

Περιεχόμενα Ευχαριστίες...17 Εισαγωγή...19 Τι είναι η Visual Basic 2005;...19 Εκδόσεις της Visual Basic.NET...19 Βρείτε το καλύτερο σημείο εκκίνησης σε αυτό το βιβλίο...20 Απαιτήσεις συστήματος...21 Λογισμικό προέκδοσης...22 Εγκατάσταση και χρήση των αρχείων εξάσκησης...22 Εγκατάσταση των αρχείων εξάσκησης...22 Χρήση των αρχείων εξάσκησης...23 Απεγκατάσταση των αρχείων εξάσκησης...27 Συμβάσεις και χαρακτηριστικά του βιβλίου...27 Συμβάσεις...28 Άλλα χαρακτηριστικά του βιβλίου...28 Αναβάθμιση προγραμμάτων της Visual Basic 6...28 Χρήσιμοι σύνδεσμοι υποστήριξης...29 Υποστήριξη λογισμικού για το Visual Studio 2005...29 Συνοδευτικό περιεχόμενο στον Ιστό...29 Διορθώσεις, σχόλια, και βοήθεια...29 Μέρος 1 Ξεκίνημα με τη Microsoft Visual Basic 2005 1 Εξερεύνηση του ολοκληρωμένου περιβάλλοντος ανάπτυξης του Visual Studio...33 Το περιβάλλον ανάπτυξης του Visual Studio...35 Τα εργαλεία του Visual Studio...39 Ο Σχεδιαστής...40 Εκτέλεση προγράμματος Visual Basic...42 Το παράθυρο Ιδιοτήτων...43 Μετακίνηση και αλλαγή μεγέθους των προγραμματιστικών εργαλείων...47 Μετακίνηση και αλλαγή μεγέθους παραθύρων εργαλείων...49 Προσκόλληση παραθύρων εργαλείων...50 Απόκρυψη παραθύρων εργαλείων...51

8 Microsoft Visual Basic 2005 Βήμα Βήμα Άνοιγμα φυλλομετρητή Ιστού στο Visual Studio...52 Λήψη βοήθειας...53 Δύο πηγές βοήθειας: Τοπικά αρχεία και περιεχόμενο στον Ιστό...53 Σύνοψη των διαταγών Βοήθειας...57 Προσαρμογή ρυθμίσεων του περιβάλλοντος ανάπτυξης για την εκτέλεση των ασκήσεων του βιβλίου...58 Ρύθμιση του περιβάλλοντος ανάπτυξης για προγραμματισμό σε Visual Basic...58 Έλεγχος ρυθμίσεων έργου και μεταγλωττιστή...59 Ένα βήμα πιο πέρα: Έξοδος από το Visual Studio...61 Κεφάλαιο 1 Γρήγορη αναφορά...62 2 Συγγραφή του πρώτου σας προγράμματος...65 Lucky Seven: Το πρώτο σας πρόγραμμα σε Visual Basic...66 Προγραμματιστικά βήματα...66 Δημιουργία της διασύνδεσης χρήστη...67 Ορισμός των ιδιοτήτων... 73 Ιδιότητες του πλαισίου εικόνας...77 Συγγραφή του κώδικα... 79 Μια ματιά στη διαδικασία Button1_Click...83 Εκτέλεση εφαρμογών Visual Basic...85 Δείγματα έργων στο δίσκο...87 Δημιουργία εκτελέσιμου αρχείου...87 Διανομή της εφαρμογής σας...89 Ένα βήμα πιο πέρα: Προσθήκες σε προγράμματα...90 Κεφάλαιο 2 Γρήγορη αναφορά...91 3 Εργασία με τα χειριστήρια της Εργαλειοθήκης...93 Βασική χρήση των χειριστηρίων: το πρόγραμμα Hello World...94 Χρήση του χειριστηρίου DateTimePicker...99 Το πρόγραμμα Birthday...99 Χειριστήρια για την είσοδο δεδομένων... 106 Το πρόγραμμα επίδειξης Input Controls... 109 Εξέταση του κώδικα του προγράμματος Input Controls... 111 Ένα βήμα πιο πέρα: Χρήση του χειριστηρίου LinkLabel... 114 Κεφάλαιο 3 Γρήγορη αναφορά... 118

Περιεχόμενα 9 4 Εργασία με μενού, γραμμές εργαλείων, και πλαίσια διαλόγου...119 Προσθήκη μενού με χρήση του χειριστηρίου MenuStrip... 120 Προσθήκη πλήκτρων πρόσβασης σε διαταγές μενού... 122 Επεξεργασία επιλογών μενού... 125 Προσθήκη γραμμών εργαλείων με το χειριστήριο ToolStrip... 129 Χρήση χειριστηρίων πλαισίων διαλόγου... 132 Διαδικασίες συμβάντων για τη διαχείριση τυπικών πλαισίων διαλόγου... 133 Ένα βήμα πιο πέρα: Αντιστοίχιση πλήκτρων συντόμευσης σε μενού... 138 Κεφάλαιο 4 Γρήγορη αναφορά... 141 Μέρος 2 Βασικές αρχές προγραμματισμού 5 Τύποι και μεταβλητές της Visual Basic, και το Πλαίσιο Εφαρμογών.NET...145 Ανατομία μιας εντολής προγράμματος της Visual Basic... 147 Χρήση μεταβλητών για την αποθήκευση πληροφοριών... 147 Παραχώρηση μνήμης σε μεταβλητές: Η εντολή Dim... 148 Χρήση μεταβλητών σε προγράμματα... 149 Χρήση μεταβλητών για την αποθήκευση δεδομένων εισόδου... 153 Χρήση μεταβλητών για έξοδο δεδομένων... 155 Χρήση συγκεκριμένων τύπων δεδομένων... 157 Σταθερές: μεταβλητές που δεν αλλάζουν... 163 Χρήση των τελεστών της Visual Basic... 164 Βασικά μαθηματικά: οι τελεστές +,, *, και /... 165 Χρήση "προχωρημένων" τελεστών: \, Mod, ^, και &... 168 Χρήση μεθόδων στο Πλαίσιο Εφαρμογών.NET της Microsoft... 172 Ένα βήμα πιο πέρα: Ορισμός σειράς προτεραιότητας... 175 Κεφάλαιο 5 Γρήγορη αναφορά... 176 6 Χρήση δομών απόφασης...179 Προγραμματισμός οδηγούμενος από συμβάντα... 180 Χρήση παραστάσεων συνθήκης... 181 Δομές απόφασης If...Then... 182 Έλεγχος πολλών συνθηκών σε μια δομή απόφασης If...Then... 183 Χρήση λογικών τελεστών σε παραστάσεις συνθήκης... 188 "Παράκαμψη υπολογισμού" με τη χρήση των τελεστών AndAlso και OrElse... 190

10 Microsoft Visual Basic 2005 Βήμα Βήμα Δομές απόφασης Select Case... 192 Χρήση τελεστών σύγκρισης σε δομές Select Case... 194 Ένα βήμα πιο πέρα: Ανίχνευση συμβάντων του ποντικιού... 198 Κεφάλαιο 6 Γρήγορη αναφορά... 200 7 Χρήση βρόχων και χρονομέτρων...201 Χρήση βρόχων For Next... 202 Εμφάνιση μετρητή σε χειριστήριο TextBox... 203 Δημιουργία σύνθετων βρόχων For...Next... 206 Άνοιγμα αρχείων με χρήση μετρητή μεγαλύτερης εμβέλειας... 209 Χρήση βρόχων Do... 212 Αποφυγή ατέρμονος βρόχου... 213 Το χειριστήριο χρονομέτρου... 216 Δημιουργία ψηφιακού ρολογιού με χρήση του χειριστηρίου Timer... 216 Χρήση αντικειμένου χρονομέτρου για τον καθορισμό χρονικού ορίου... 219 Ένα βήμα πιο πέρα: Εισαγωγή αποσπασμάτων κώδικα... 223 Κεφάλαιο 7 Γρήγορη αναφορά... 226 8 Αποσφαλμάτωση προγραμμάτων της Visual Basic...227 Εντοπισμός και διόρθωση σφαλμάτων... 228 Τρεις τύποι σφαλμάτων... 228 Αναγνώριση λογικών σφαλμάτων... 229 Χρήση της κατάστασης Αποσφαλμάτωσης... 230 Παρακολούθηση μεταβλητών με τη χρήση ενός παράθυρου Παρακολούθησης... 235 Οπτικοποιητές: Νέα εργαλεία αποσφαλμάτωσης για την εμφάνιση δεδομένων... 237 Χρήση των παραθύρων Άμεσης Εκτέλεσης και Διαταγών... 239 Εναλλαγή στο παράθυρο Διαταγών... 240 Ένα βήμα πιο πέρα: Αφαίρεση σημείων διακοπής... 241 Κεφάλαιο 8 Γρήγορη αναφορά... 242 9 Παγίδευση σφαλμάτων με τη χρήση δομημένου χειρισμού σφαλμάτων...245 Επεξεργασία σφαλμάτων με τη χρήση του μπλοκ Try...Catch... 246 Πότε πρέπει να χρησιμοποιείτε χειριστές σφαλμάτων... 247 Στήσιμο της παγίδας: Το μπλοκ Try Catch... 247 Σφάλματα διαδρομής και μονάδων δίσκων... 248 Δημιουργία χειριστή σφαλμάτων μονάδας δίσκων... 251 Χρήση του όρου Finally για εργασίες καθαρισμού... 252

Περιεχόμενα 11 Πιο σύνθετοι χειριστές σφαλμάτων Try...Catch... 254 Το αντικείμενο Err... 254 Καθορισμός της διάρκειας των προσπαθειών... 258 Χρήση ένθετων τμημάτων Try...Catch... 260 Σύγκριση χειριστών σφαλμάτων και τεχνικών αμυντικού προγραμματισμού... 261 Ένα βήμα πιο πέρα: Η εντολή Exit Try... 262 Κεφάλαιο 9 Γρήγορη αναφορά... 263 10 Δημιουργία λειτουργικών μονάδων και διαδικασιών...265 Εργασίες με λειτουργικές μονάδες... 267 Δημιουργία λειτουργικής μονάδας... 267 Χρήση δημοσίων μεταβλητών... 270 Δημιουργία διαδικασιών... 275 Δημιουργία συναρτήσεων... 276 Σύνταξη των συναρτήσεων... 276 Κλήση συναρτήσεων... 277 Χρήση συνάρτησης για την εκτέλεση υπολογισμών... 278 Δημιουργία υπορουτινών... 281 Σύνταξη υπορουτινών... 281 Κλήση υπορουτινών... 282 Χρήση υπορουτίνας για τη διαχείριση δεδομένων εισόδου... 283 Ένα βήμα πιο πέρα: Μεταβίβαση ορισμάτων κατ' αξία και κατ' αναφορά... 287 Κεφάλαιο 10 Γρήγορη αναφορά... 289 11 Χρήση πινάκων για τη διαχείριση αριθμητικών και αλφαριθμητικών δεδομένων...291 Χρήση πινάκων μεταβλητών... 292 Δημιουργία πίνακα... 293 Δήλωση πίνακα σταθερού μεγέθους... 293 Δέσμευση της απαραίτητης ποσότητας μνήμης... 294 Χειρισμός των στοιχείων ενός πίνακα... 295 Δημιουργία πίνακα σταθερού μεγέθους για την αποθήκευση θερμοκρασιών... 296 Δημιουργία δυναμικού πίνακα... 300 Διατήρηση των περιεχομένων ενός πίνακα με την εντολή ReDim Preserve... 303 Ένα βήμα πιο πέρα: Επεξεργασία μεγάλων πινάκων με τη χρήση μεθόδων της κλάσης Array... 305 Η κλάση Array... 305 Κεφάλαιο 11 Γρήγορη αναφορά... 312

12 Microsoft Visual Basic 2005 Βήμα Βήμα 12 Εργασία με συλλογές και το χώρο ονομάτων System.Collections...315 Εργασία με συλλογές αντικειμένων... 316 Αναφορά στα αντικείμενα μιας συλλογής... 316 Χρήση βρόχων For Each...Next... 317 Πειραματισμός με αντικείμενα της συλλογής Controls... 317 Χρήση της ιδιότητας Name στο βρόχο For Each...Next... 320 Δημιουργία των δικών σας συλλογών... 322 Δήλωση νέων συλλογών... 322 Ένα βήμα πιο πέρα: Συλλογές της Visual Basic for Applications... 327 Καταχώριση του κώδικα... 328 Κεφάλαιο 12 Γρήγορη αναφορά... 329 13 Χρήση αρχείων κειμένου και επεξεργασία αλφαριθμητικών...331 Εμφάνιση αρχείων κειμένου με τη χρήση ενός αντικειμένου πλαισίου κειμένου... 332 Άνοιγμα ενός αρχείου κειμένου για είσοδο... 333 Η συνάρτηση FileOpen... 333 Χρήση της κλάσης StreamReader και του χώρου ονομάτων My.Computer.FileSystem για το άνοιγμα αρχείων κειμένου... 338 Η κλάση StreamReader... 338 Το αντικείμενο My... 339 Δημιουργία ενός νέου αρχείου κειμένου στο δίσκο... 340 Επεξεργασία αλφαριθμητικών κειμένου με κώδικα... 344 Επεξεργασία αλφαριθμητικών με μεθόδους και δεσμευμένες λέξεις... 345 Ταξινόμηση κειμένου... 347 Χρήση των κωδικών ASCII... 348 Ταξινόμηση αλφαριθμητικών σε ένα πλαίσιο κειμένου... 349 Ένα βήμα πιο πέρα: Εξέταση του κώδικα στο πρόγραμμα Sort Text... 352 Κεφάλαιο 13 Γρήγορη αναφορά... 354 Μέρος 3 Σχεδίαση της διασύνδεσης χρήστη 14 Διαχείριση Φορμών Windows και χειριστηρίων κατά το χρόνο εκτέλεσης...359 Προσθήκη νέων φορμών σε ένα πρόγραμμα... 360 Πώς χρησιμοποιούνται οι φόρμες... 361 Χρήση πολλών φορμών... 361 Τοποθέτηση φορμών στην επιφάνεια εργασίας των Windows... 368 Ελαχιστοποίηση, μεγιστοποίηση, και επαναφορά παραθύρων... 373 Προσθήκη χειριστηρίων σε μια φόρμα κατά το χρόνο εκτέλεσης... 373

Περιεχόμενα 13 Οργάνωση χειριστηρίων μιας φόρμας... 376 Ένα βήμα πιο πέρα: Προσδιορισμός του αντικειμένου εκκίνησης... 380 Κεφάλαιο 14 Γρήγορη αναφορά... 382 15 Προσθήκη γραφικών και εφέ κίνησης...385 Προσθήκη γραφικών με τη χρήση του χώρου ονομάτων System.Drawing... 386 Χρήση του συστήματος συντεταγμένων μιας φόρμας... 386 Η κλάση System.Drawing.Graphics... 388 Χρήση του συμβάντος Paint μιας φόρμας... 389 Προσθήκη κίνησης στα προγράμματά σας... 391 Μετακίνηση αντικειμένων σε μια φόρμα... 392 Η ιδιότητα Location... 393 Δημιουργία κίνησης με τη χρήση αντικειμένου χρονομέτρου... 393 Αλλαγή μεγέθους αντικειμένων κατά την εκτέλεση ενός προγράμματος... 398 Ένα βήμα πιο πέρα: Αλλαγή της διαφάνειας μιας φόρμας... 399 Κεφάλαιο 15 Γρήγορη αναφορά... 401 16 Κληρονόμηση φορμών και δημιουργία βασικών κλάσεων...403 Κληρονόμηση φόρμας με χρήση του Επιλογέα Κληρονομικότητας... 404 Δημιουργία των δικών σας βασικών κλάσεων... 409 Προσθήκη νέας κλάσης στο έργο σας... 410 Ένα βήμα πιο πέρα: Κληρονόμηση μιας βασικής κλάσης... 416 Κεφάλαιο 16 Γρήγορη αναφορά... 419 17 Εργασία με εκτυπωτές...421 Χρήση της κλάσης PrintDocument... 422 Εκτύπωση κειμένου από πλαίσιο κειμένου... 427 Εκτύπωση πολυσέλιδων αρχείων κειμένου... 430 Ένα βήμα πιο πέρα: Προσθήκη των πλαισίων διαλόγου Print Preview και Page Setup... 437 Κεφάλαιο 17 Γρήγορη αναφορά... 443 Μέρος 4 Προγραμματισμός βάσεων δεδομένων και προγραμματισμός για τον Ιστό 18 Ξεκίνημα με το ADO.NET...447 Προγραμματισμός βάσεων δεδομένων με το ADO.NET... 448 Ορολογία βάσεων δεδομένων... 449 Χρήση μιας βάσης δεδομένων της Access... 450

14 Microsoft Visual Basic 2005 Βήμα Βήμα Το παράθυρο Προελεύσεων Δεδομένων... 458 Χρήση δεσμευμένων χειριστηρίων για την εμφάνιση πληροφοριών από μια βάση δεδομένων... 463 Ένα βήμα πιο πέρα: Χρήση εντολών SQL για φιλτράρισμα δεδομένων... 466 Κεφάλαιο 18 Γρήγορη αναφορά... 470 19 Παρουσίαση δεδομένων με το χειριστήριο DataGridView...473 Χρήση του χειριστηρίου DataGridView για την εμφάνιση εγγραφών βάσης δεδομένων... 474 Mορφοποίηση κελιών σε ένα χειριστήριο DataGridView... 483 Εστίαση στα δεδομένα: Προσθήκη δεύτερου πλέγματος και χειριστηρίου πλοήγησης... 486 Ένα βήμα πιο πέρα: Ενημέρωση της αρχικής βάσης δεδομένων... 489 Κεφάλαιο 19 Γρήγορη αναφορά... 492 20 Δημιουργία τοποθεσιών Ιστού και ιστοσελίδων με το Microsoft Visual Web Developer και την ASP.NET...495 Στα "ενδότερα" της ASP.NET 2.0... 496 Ιστοσελίδες και φόρμες Windows... 497 Χειριστήρια διακομιστή... 498 Χειριστήρια HTML... 499 Κατασκευή τοποθεσίας Ιστού με το Visual Web Developer... 499 Εξέταση προδιαγραφών λογισμικού για προγραμματισμό σε ASP.NET... 500 Χρήση του Σχεδιαστή Ιστοσελίδων... 503 Προσθήκη χειριστηρίων διακομιστή σε μια τοποθεσία Ιστού... 505 Συγγραφή διαδικασιών συμβάντων για χειριστήρια ιστοσελίδων... 507 Προσθήκη επιπλέον ιστοσελιδών και πόρων σε μια τοποθεσία Ιστού... 511 Εμφάνιση εγγραφών βάσεων δεδομένων σε μια ιστοσελίδα... 515 Ένα βήμα πιο πέρα: Ορισμός τίτλου τοποθεσίας Ιστού στον Internet Explorer... 522 Κεφάλαιο 20 Γρήγορη αναφορά... 523 Μέρος 5 Παράρτημα Πού θα απευθυνθείτε για περισσότερες πληροφορίες...527 Τοποθεσίες Ιστού για τη Visual Basic... 527 www.msdn.microsoft.com/vbasic/... 527 www.devx.com/... 528 www.microsoft.com/learning/books/... 528 www.microsoft.com/learning/training/... 528 www.microsoft.com/communities/... 528

Περιεχόμενα 15 Βιβλία για προγραμματισμό σε Visual Basic και Visual Studio... 528 Προγραμματισμός σε Visual Basic 2005... 529 Visual Studio 2005 και Πλαίσιο Eφαρμογών.ΝΕΤ της Microsoft... 529 Προγραμματισμός βάσεων δεδομένων με το ADO.NET... 529 Προγραμματισμός για τον Ιστό με την ASP.NET... 529 Προγραμματισμός σε Visual Basic for Applications... 530 Γενικά βιβλία για τον προγραμματισμό και την επιστήμη των υπολογιστών... 530 Ευρετήριο αναβάθμισης...531 Ευρετήριο...537

Κεφάλαιο 8 Αποσφαλμάτωση προγραμμάτων της Visual Basic Μετά την ολοκλήρωση αυτού του κεφαλαίου θα μπορείτε: Να προσδιορίζετε τους διαφορετικούς τύπους σφαλμάτων στα προγράμματά σας. Να χρησιμοποιείτε τα εργαλεία αποσφαλμάτωσης του Microsoft Visual Studio για να ορίζετε σημεία διακοπής και να διορθώνετε λάθη. Να χρησιμοποιείτε τα παράθυρα Αυτομάτων και Παρακολούθησης για να εξετάζετε μεταβλητές κατά τη διάρκεια της εκτέλεσης του προγράμματος. Να χρησιμοποιείτε οπτικοποιητές (visualizers) για να εξετάζετε αλφαριθμητικούς και σύνθετους τύπους δεδομένων μέσα στο περιβάλλον ανάπτυξης. Να χρησιμοποιείτε τα παράθυρα Άμεσης Εκτέλεσης και Διαταγών για να αλλάζετε την τιμή των μεταβλητών και να εκτελείτε διαταγές στο Visual Studio. Στα προηγούμενα κεφάλαια υπήρξαν πολλές ευκαιρίες για να κάνετε προγραμματιστικά λάθη στον κώδικά σας. Αντίθετα με την ανθρώπινη ομιλία, η οποία συνήθως λειτουργεί αποτελεσματικά παρά τα περιστασιακά λάθη στη γραμματική ή την προφορά, η επικοινωνία του προγραμματιστή με το μεταγλωττιστή της Microsoft Visual Basic είναι επιτυχής μόνον όταν ακολουθούνται με ακρίβεια οι κανόνες και η σύνταξη της γλώσσας προγραμματισμού Visual Basic. Σε αυτό το κεφάλαιο θα μάθετε περισσότερα για τα σφάλματα λογισμικού (bugs), τα οποία εμποδίζουν την εκτέλεση των προγραμμάτων της Visual Basic. Θα μάθετε για τους διάφορους τύπους σφαλμάτων που μπορεί να εμφανισθούν στα προγράμματα, και πώς μπορείτε να χρησιμοποιείτε τα εργαλεία του Visual Studio για να εντοπίζετε και να διορθώνετε αυτά τα λάθη. Οι πληροφορίες αυτές θα σας φανούν χρήσιμες καθώς πειραματίζεστε με τα προγράμματα αυτού του βιβλίου, αλλά και όταν γράφετε μεγαλύτερα προγράμματα στο μέλλον. Γιατί να εστιάσουμε τώρα στην αποσφαλμάτωση; Μερικά βιβλία προγραμματισμού παραλείπουν εντελώς αυτό το θέμα ή το τοποθετούν κοντά στο τέλος του βιβλίου (αφού έχoυν διδάξει όλα τα χαρακτηριστικά της συγκεκριμένης γλώσσας). Υπάρχει κάποια βάση στην αναβολή της περιγραφής για αργότερα, αλλά θεωρώ ότι έχει περισσότερο νόημα να κατακτήσετε τις τεχνικές αποσφαλμάτωσης ενώ μαθαίνετε να προγραμματίζετε, έτσι ώστε η ανίχνευση και η διόρθωση των σφαλμάτων να αποτελέσουν τμήμα της προσέγγισής σας όταν γράφετε προγράμματα και επιλύετε προβλήματα. Σε αυτό το σημείο του βιβλίου Microsoft Visual Basic 2005 Βήμα Βήμα γνωρίζετε ήδη αρκετά πράγματα σχετικά με τα αντικείμενα, τις δομές απόφασης, και τη σύνταξη εντολών για να δημιουργήσετε ενδιαφέροντα προγράμματα αλλά και να βρεθείτε σε δύσκολες καταστάσεις! Όπως όμως θα δείτε σύντομα, με το Microsoft Visual Studio 2005 μπορείτε εύκολα να διαπιστώσετε τα λάθη σας και να επιστρέψετε στο σωστό δρόμο.

228 Μέρος 2: Βασικές αρχές προγραμματισμού Σημειώσεις αναβάθμισης: Προσαρμογή κώδικα της Visual Basic 6 στη Visual Basic 2005 Αν έχετε δουλέψει στο παρελθόν με τη Microsoft Visual Basic 6, θα παρατηρήσετε ορισμένα νέα χαρακτηριστικά στη Microsoft Visual Basic 2005, όπως τα ακόλουθα: Το Visual Studio περιλαμβάνει μερικά νέα εργαλεία για την εύρεση και τη διόρθωση σφαλμάτων. Πολλές από τις γνωστές διαταγές αποσφαλμάτωσης της Visual Basic 6 εξακολουθούν να αποτελούν τμήμα του Visual Studio (Break All, Step Into, Step Over), αλλά υπάρχουν και νέα εργαλεία και διαταγές, όπως οι ανανεωμένες γραμμές εργαλείων Βασική και Αποσφαλμάτωσης (Debug), και ένα μενού διαταγών που διαχειρίζεται εξαιρέσεις. Στο περιβάλλον ανάπτυξης του Visual Studio έχουν προστεθεί αρκετά νέα παράθυρα αποσφαλμάτωσης, όπως τα Autos (Αυτομάτων), Command (Διαταγών), Call Stack (Στοίβας Κλήσεων), Threads (Νημάτων), Memory (Μνήμης), Disassembly (Αποσυναρμολόγησης), και Registers (Καταχωρητών). Αυτά τα εργαλεία δεν πρόκειται να τα χρησιμοποιείτε σε κάθε εργασία αποσφαλμάτωσης, αλλά ίσως φανούν χρήσιμα σε πιο σύνθετες εφαρμογές. Στο Visual Studio 2005 μπορείτε να χρησιμοποιείτε μια νέα λειτουργία οπτικοποίησης (visualizer ένα εικονίδιο μεγεθυντικού φακού) για να εξετάζετε τα περιεχόμενα σύνθετων μεταβλητών και αντικειμένων μέσα στο περιβάλλον ανάπτυξης. Έτσι τώρα κατά τη διάρκεια μιας εργασίας αποσφαλμάτωσης μπορείτε να προβάλλετε HTML, XML, και σύνθετα σύνολα δεδομένων (datasets). Εντοπισμός και διόρθωση σφαλμάτων Τα σφάλματα που έχετε συναντήσει μέχρι τώρα στα προγράμματά σας ήταν, πιθανότατα, απλά τυπογραφικά ή συντακτικά λάθη. Τι γίνεται όμως αν ανακαλύψετε κάποιο σημαντικότερο σφάλμα κάποιο που δεν μπορείτε να εντοπίσετε και να διορθώσετε με μια απλή εξέταση των αντικειμένων, των ιδιοτήτων, και των εντολών που έχετε χρησιμοποιήσει; Το περιβάλλον ανάπτυξης του Visual Studio περιέχει αρκετά εργαλεία τα οποία σας βοηθούν να εντοπίζετε και να διορθώνετε τα λάθη στα προγράμματά σας. Αυτά τα εργαλεία δεν πρόκειται να σας εμποδίσουν να κάνετε λάθη, αλλά θα σας διευκολύνουν πολύ όταν συναντάτε κάποιο από αυτά. Τρεις τύποι σφαλμάτων Σε ένα πρόγραμμα Visual Basic μπορεί να συμβούν τρεις τύποι σφαλμάτων: συντακτικά σφάλματα, σφάλματα χρόνου εκτέλεσης, και λογικά σφάλματα. Ένα συντακτικό σφάλμα (syntax error) ή σφάλμα μεταγλωττιστή (compiler error) είναι ένα προγραμματιστικό λάθος (όπως μια λάθος γραμμένη ιδιότητα ή δεσμευμένη λέξη), που παραβιάζει τους κανόνες της Visual Basic. Η Visual Basic υποδεικνύει αρκετούς τύπους συντακτικών σφαλμάτων καθώς πληκτρολογείτε τις εντολές στο πρόγραμμά σας, και δεν επιτρέπει την εκτέλεση του προγράμματος μέχρι να διορθώσετε κάθε ένα από αυτά. Ένα σφάλμα χρόνου εκτέλεσης (runtime error) είναι ένα σφάλμα που αναγκάζει το πρόγραμμα να τερματιστεί απρόσμενα κατά τη διάρκεια της εκτέλεσής του. Τα σφάλματα χρόνου εκτέλεσης προκύπτουν από εξωτερικά συμβάντα ή από συντακτικά λάθη τα οποία δεν έχουν εντοπιστεί, και αναγκάζουν ένα πρόγραμμα να διακόψει την εκτέλεσή του. Για παράδειγμα, αν πληκτρολογήσετε

Κεφάλαιο 8: Αποσφαλμάτωση προγραμμάτων της Visual Basic 229 λάθος το όνομα αρχείου όταν χρησιμοποιείτε τη μέθοδο System.Drawing.Image.FromFile, ή αν προσπαθήσετε να διαβάσετε από τη μονάδα δισκέτας χωρίς να υπάρχει σε αυτή δισκέτα, ο κώδικάς σας θα δημιουργήσει ένα σφάλμα χρόνου εκτέλεσης. Το λογικό σφάλμα είναι ένα ανθρώπινο λάθος ένα προγραμματιστικό λάθος που κάνει το πρόγραμμά σας να παράγει λανθασμένα αποτελέσματα. Οι περισσότερες προσπάθειες αποσφαλμάτωσης εστιάζονται στον εντοπισμό και τη διόρθωση λογικών σφαλμάτων τα οποία οφείλονται στον προγραμματιστή. Αν συναντήσετε ένα συντακτικό σφάλμα, σε αρκετές περιπτώσεις μπορείτε να λύσετε το πρόβλημα χρησιμοποιώντας την άμεση βοήθεια της Visual Basic για να πάρετε περισσότερες πληροφορίες σχετικά με αυτό. Κατόπιν μπορείτε να διορθώσετε το λάθος προσέχοντας την ακριβή σύνταξη των συναρτήσεων, των αντικειμένων, των μεθόδων, και των ιδιοτήτων που χρησιμοποιείτε. Στον Επεξεργαστή Κώδικα, οι λανθασμένες εντολές σημειώνονται με μια μπλε οδοντωτή υπογράμμιση, ενώ αν κρατήσετε το δείκτη του ποντικιού επάνω από τη συγκεκριμένη εντολή μπορείτε να μάθετε περισσότερα για το σφάλμα. Η εικόνα που ακολουθεί δείχνει το μήνυμα σφάλματος που εμφανίζεται στο Visual Studio όταν πληκτρολογήσω λάθος την εντολή Case ("Csae" αντί για "Case"), και στη συνέχεια κρατήσω το δείκτη του ποντικιού επάνω από το σφάλμα. Αυτό το μήνυμα σφάλματος εμφανίζεται ως συμβουλή οθόνης. Συντακτικό σφάλμα που αναγνωρίστηκε από το μεταγλωττιστή της Visual Basic Σε περίπτωση που συναντήσετε κάποιο σφάλμα χρόνου εκτέλεσης, μπορείτε συχνά να το αντιμετωπίσετε διορθώνοντας στοιχεία που έχετε πληκτρολογήσει. Για παράδειγμα, αν κάποια ψηφιογραφική εικόνα δε φορτώνεται σωστά σε ένα αντικείμενο πλαισίου εικόνας, το πρόβλημα μπορεί να είναι κάποιο λάθος στη διαδρομή του αρχείου. Ωστόσο, πολλά σφάλματα χρόνου εκτέλεσης απαιτούν μια πιο ολοκληρωμένη λύση. Μπορείτε να εφοδιάσετε τα προγράμματά σας με ένα δομημένο χειριστή σφαλμάτων (structured error handler), δηλαδή με ένα ειδικό τμήμα κώδικα το οποίο αναγνωρίζει σφάλματα χρόνου εκτέλεσης όταν αυτά συμβαίνουν, αποτρέπει την εμφάνιση των αντίστοιχων μηνυμάτων, και προσαρμόζει τις συνθήκες του προγράμματος έτσι ώστε να είναι δυνατός ο χειρισμός του προβλήματος. Η νέα σύνταξη των δομημένων χειριστών σφαλμάτων εξετάζεται στο Κεφάλαιο 9, "Παγίδευση σφαλμάτων με τη χρήση δομημένου χειρισμού σφαλμάτων". Αναγνώριση λογικών σφαλμάτων Τα λογικά σφάλματα των προγραμμάτων σας είναι συχνά τα πιο δύσκολα να διορθωθούν. Αποτελούν το αποτέλεσμα λανθασμένης σκέψης και σχεδίασης, και όχι έλλειψης γνώσης της σύνταξης της Visual Basic. Δείτε την παρακάτω δομή απόφασης If...Then, η οποία αξιολογεί δύο παραστάσεις συνθήκης και εμφανίζει ένα μήνυμα ανάλογα με το αποτέλεσμα της αξιολόγησης:

230 Μέρος 2: Βασικές αρχές προγραμματισμού If Age > 13 And Age < 20 Then TextBox2.Text = Είσαι έφηβος Else TextBox2.Text = Δεν είσαι έφηβος End If Μπορείτε να εντοπίσετε το πρόβλημα που υπάρχει σε αυτή τη δομή απόφασης; Ένας έφηβος είναι κάποιο άτομο μεταξύ 13 και 19 ετών, συμπεριλαμβανομένων αυτών των ηλικιών, αλλά η δομή αποτυγχάνει να προσδιορίσει ως έφηβους όσους είναι ακριβώς 13 ετών. (Για την ηλικία αυτή, η δομή εμφανίζει λανθασμένα το μήνυμα "Δεν είσαι έφηβος.") Αυτού του είδους το λάθος δεν είναι συντακτικό σφάλμα (γιατί οι εντολές ακολουθούν τους κανόνες της Visual Basic), αλλά λάθος στη σκέψη, δηλαδή λογικό σφάλμα. Η σωστή δομή απόφασης πρέπει να χρησιμοποιήσει στην πρώτη σύγκριση, αμέσως μετά τη δεσμευμένη λέξη If, τον τελεστή "μεγαλύτερο από ή ίσο με" (>=), όπως εδώ: If Age >= 13 Then Age < 20 Then Είτε το πιστεύετε είτε όχι, αυτού του είδους τα σφάλματα είναι τα πιο συνηθισμένα προβλήματα στα προγράμματα της Visual Basic. Ο εντοπισμός και η διόρθωση κώδικα ο οποίος τις περισσότερες φορές αλλά όχι πάντα λειτουργεί σωστά, είναι η δυσκολότερη περίπτωση από όλες. Χρήση της κατάστασης Αποσφαλμάτωσης Ένας τρόπος για να προσδιορίσετε ένα λογικό σφάλμα είναι να εκτελέσετε τον κώδικα του προγράμματός σας γραμμή προς γραμμή, και να εξετάσετε τα περιεχόμενα μίας ή περισσοτέρων μεταβλητών ή ιδιοτήτων καθώς αυτές μεταβάλλονται. Για να το κάνετε αυτό, πρέπει να περάσετε σε κατάσταση αποσφαλμάτωσης (debugging mode) την ώρα που εκτελείται το πρόγραμμά σας, και στη συνέχεια, να εξετάσετε τον κώδικά σας στον Επεξεργαστή Κώδικα. Η κατάσταση αποσφαλμάτωσης σάς επιτρέπει να έχετε μια "κοντινή άποψη" του προγράμματός σας, καθώς αυτό εκτελείται από το μεταγλωττιστή της Visual Basic. Είναι σαν να κάθεστε ακριβώς πίσω από τον κυβερνήτη και το συγκυβερνήτη ενός αεροπλάνου και να παρακολουθείτε τις ενέργειές τους μόνο που στην περίπτωση της Visual Basic έχετε τη δυνατότητα να πάρετε το πηδάλιο στα χέρια σας. Όταν πραγματοποιείτε αποσφαλμάτωση των εφαρμογών σας, χρησιμοποιείτε κουμπιά της Βασικής γραμμής εργαλείων και της γραμμής εργαλείων Αποσφαλμάτωσης (Debug), καθώς επίσης και διαταγές του μενού Debug και ειδικά κουμπιά και παράθυρα του περιβάλλοντος ανάπτυξης. Στην εικόνα που ακολουθεί φαίνονται τα κουμπιά αποσφαλμάτωσης της Βασικής γραμμής εργαλείων και της γραμμής εργαλείων Αποσφαλμάτωσης. Αυτές τις γραμμές εργαλείων μπορείτε να τις ανοίξετε αν πατήσετε με το ποντίκι στη διαταγή Toolbars (Γραμμές εργαλείων) του μενού View (Προβολή) και μετά επιλέξετε τις διαταγές Standard και Debug.

Κεφάλαιο 8: Αποσφαλμάτωση προγραμμάτων της Visual Basic 231 Στην ακόλουθη άσκηση, θα ορίσετε ένα σημείο διακοπής (breakpoint) ένα σημείο σε ένα πρόγραμμα στο οποίο σταματάει η εκτέλεση. Θα χρησιμοποιήσετε την κατάσταση αποσφαλμάτωσης για να εντοπίσετε και να διορθώσετε το λογικό σφάλμα που ανακαλύψατε προηγουμένως στη δομή If...Then. (Το σφάλμα αποτελεί τμήμα ενός πραγματικού προγράμματος.) Για να απομονώσετε το πρόβλημα, θα χρησιμοποιήσετε το κουμπί Step Into (Βηματική εκτέλεση) της Βασικής γραμμής εργαλείων ώστε να εκτελέσετε τις εντολές μία προς μία, και το παράθυρο Αυτομάτων (Autos) για να εξετάσετε την τιμή σημαντικών μεταβλητών και ιδιοτήτων. Μελετήστε αυτή την τεχνική με μεγάλη προσοχή, γιατί μπορεί να σας βοηθήσει στη διόρθωση πολλών ειδών σφαλμάτων στα προγράμματά σας. Αποσφαλμάτωση του προγράμματος Debug Test 1. Ξεκινήστε το Visual Studio. 2. Στο μενού File, πατήστε στη διαταγή Open Project (Άνοιγμα έργου). Εμφανίζεται το πλαίσιο διαλόγου Open Project. 3. Ανοίξτε το έργο Debug Test που βρίσκεται στο φάκελο c:\vb05sbs\chap08\debug test. Το έργο ανοίγει στο περιβάλλον ανάπτυξης. 4. Αν η φόρμα δεν είναι ορατή, εμφανίστε την. Το πρόγραμμα Debug Test ζητάει από το χρήστη την ηλικία του. Όταν ο χρήστης πατήσει στο κουμπί Test, το πρόγραμμα τον ενημερώνει αν είναι έφηβος ή όχι. Όμως, όπως είδαμε προηγουμένως, το πρόγραμμα έχει πρόβλημα με την ηλικία των 13 ετών. Θα ανοίξετε τώρα τη γραμμή εργαλείων Αποσφαλμάτωσης και θα ορίσετε ένα σημείο διακοπής για να εντοπίσετε το πρόβλημα. 5. Αν η γραμμή εργαλείων Αποσφαλμάτωσης δεν είναι ορατή, πατήστε στο μενού View, επιλέξτε τη διαταγή Toolbars, και κατόπιν πατήστε στη διαταγή Debug. Κάτω από τη Βασική γραμμή εργαλείων εμφανίζεται η γραμμή εργαλείων Αποσφαλμάτωσης. 6. Πατήστε στο κουμπί Start Debugging (Έναρξη αποσφαλμάτωσης) της Βασικής γραμμής εργαλείων. Το πρόγραμμα εκτελείται και εμφανίζεται η φόρμα Debug Test. 7. Διαγράψτε το 0 από το πλαίσιο κειμένου Age (Ηλικία), πληκτρολογήστε 14, και στη συνέχεια πατήστε στο κουμπί Test. Το πρόγραμμα εμφανίζει το μήνυμα "You're a teenager" (Είσαι έφηβος). Μέχρι τώρα το πρόγραμμα εμφανίζει το σωστό αποτέλεσμα. 8. Πληκτρολογήστε 13 στο πλαίσιο κειμένου Age και μετά πατήστε στο κουμπί Test. Το πρόγραμμα εμφανίζει το μήνυμα "You're not a teenager" (Δεν είσαι έφηβος), όπως φαίνεται στην επόμενη σελίδα.

232 Μέρος 2: Βασικές αρχές προγραμματισμού Το αποτέλεσμα είναι λάθος Η απάντηση είναι λανθασμένη, και πρέπει να εξετάσετε τον κώδικα του προγράμματος για να διορθώσετε το πρόβλημα. 9. Πατήστε στο κουμπί Quit της φόρμας και στη συνέχεια ανοίξτε τον Επεξεργαστή Κώδικα. 10. Μετακινήστε το δείκτη του ποντικιού στη γραμμή Ένδειξης Περιθωρίου (τη γκρίζα γραμμή που βρίσκεται δίπλα ακριβώς από το αριστερό περιθώριο του παραθύρου του Επεξεργαστή Κώδικα), δίπλα από την εντολή Age = TextBox1.Text της διαδικασίας συμβάντος Button1.Click, και κατόπιν πατήστε στη γραμμή για να ορίσετε ένα σημείο διακοπής. Το σημείο διακοπής εμφανίζεται με κόκκινο χρώμα. Δείτε στην εικόνα που ακολουθεί τη θέση και το σχήμα του σημείου διακοπής: Γραμμή ένδειξης περιθωρίου Σημείο διακοπής 11. Πατήστε στο κουμπί Start Debugging για να εκτελέσετε και πάλι το πρόγραμμα. Όπως και πριν, εμφανίζεται η φόρμα και μπορείτε να συνεχίσετε τις δοκιμές σας. 12. Πληκτρολογήστε 13 στο πλαίσιο κειμένου Age, και κατόπιν πατήστε στο κουμπί Test. Η Visual Basic ανοίγει και πάλι τον Επεξεργαστή Κώδικα και εμφανίζει τη διαδικασία συμβάντος Button1_Click τον κώδικα που εκείνη τη στιγμή εκτελεί ο μεταγλωττιστής. Η εντολή που έχετε επιλέξει ως σημείο διακοπής είναι επισημασμένη με κίτρινο χρώμα, και στη γραμμή Ένδειξης Περιθωρίου εμφανίζεται ένα βέλος, όπως στην εικόνα που ακολουθεί.

Κεφάλαιο 8: Αποσφαλμάτωση προγραμμάτων της Visual Basic 233 Το Visual Studio βρίσκεται τώρα σε κατάσταση αποσφαλμάτωσης, κάτι που μπορείτε να καταλάβετε από τη λέξη "Debugging" στη γραμμή τίτλου του. Στην κατάσταση αποσφαλμάτωσης έχετε την ευκαιρία να ελέγξετε τον τρόπο με τον οποίο αξιολογείται η λογική του προγράμματός σας. Σημείωση Η κατάσταση αποσφαλμάτωσης μπορεί επίσης να ενεργοποιηθεί σε ένα πρόγραμμα της Visual Basic αν τοποθετήσετε την εντολή Stop στο σημείο του κώδικα όπου θέλετε να πραγματοποιηθεί η διακοπή. Πρόκειται για μια παλαιότερη, αν και ακόμα αξιόπιστη, μέθοδο για την ενεργοποίηση της κατάστασης αποσφαλμάτωσης σε ένα πρόγραμμα της Visual Basic. 13. Στον Επεξεργαστή Κώδικα, τοποθετήστε το δείκτη του ποντικιού επάνω από τη μεταβλητή Age (Ηλικία). Το Visual Studio εμφανίζει το μήνυμα "Age = 0." Όταν είστε σε κατάσταση αποσφαλμάτωσης, μπορείτε να εμφανίσετε την τιμή μεταβλητών ή ιδιοτήτων κρατώντας απλώς το δείκτη του ποντικιού επάνω από την τιμή στον κώδικα του προγράμματος. Αυτή τη στιγμή η μεταβλητή Age περιέχει την τιμή 0, επειδή στο πλαίσιο κειμένου TextBox1 δεν έχει καταχωριστεί ακόμα κάποια τιμή αυτή η εντολή είναι η επόμενη που θα εκτελεστεί από το μεταγλωττιστή. 14. Πατήστε στο κουμπί Step Into (Βηματική εκτέλεση) της γραμμής εργαλείων Αποσφαλμάτωσης για να εκτελέσετε την επόμενη εντολή. Το κουμπί Step Into εκτελεί την επόμενη εντολή της διαδικασίας συμβάντος (τη γραμμή που είναι επισημασμένη). Πατώντας στο κουμπί Step Into, μπορείτε να δείτε πώς αλλάζει η κατάσταση του προγράμματος όταν εκτελεστεί μία επιπλέον εντολή. Αν κρατήσετε τώρα το δείκτη του ποντικιού επάνω από τη μεταβλητή Age, θα δείτε ότι περιέχει την τιμή 13. 15. Στο μενού Debug, δείξτε στη διαταγή Windows (Παράθυρα), και κατόπιν πατήστε στην επιλογή Autos (Αυτόματα). Το υπομενού Windows σάς παρέχει πρόσβαση σε ολόκληρη την ομάδα των παραθύρων αποσφαλμάτωσης του Visual Studio. Το παράθυρο Αυτομάτων (Autos) δείχνει την κατάσταση των μεταβλητών και των ιδιοτήτων που χρησιμοποιούνται. Όπως μπορείτε να δείτε στην επόμενη εικόνα, η

234 Μέρος 2: Βασικές αρχές προγραμματισμού μεταβλητή Age περιέχει την τιμή 13, η ιδιότητα TextBox1.Text περιέχει το αλφαριθμητικό "13", και η ιδιότητα TextBox2.Text ένα κενό αλφαριθμητικό (""). 16. Πατήστε στο κουμπί Step Into δύο φορές ακόμη. Η εντολή If αξιολογεί την παράσταση συνθήκης ως False (Ψευδής), και μεταφέρει τη ροή του προγράμματος στην εντολή Else της δομής απόφασης. Εδώ βρίσκεται το σφάλμα η λογική της δομής απόφασης είναι εσφαλμένη σε κάποιο σημείο, αφού ένας δεκατριάχρονος είναι έφηβος. 17. Επιλέξτε τον έλεγχο συνθήκης Age > 13, και κρατήστε το δείκτη του ποντικιού επάνω από το επιλεγμένο κείμενο. Το Visual Studio αξιολογεί τη συνθήκη και εμφανίζει το μήνυμα "Age > 13 = False". 18. Επιλέξτε τον έλεγχο συνθήκης Age < 20 και κρατήστε το δείκτη του ποντικιού επάνω από το επιλεγμένο κείμενο. Το Visual Studio εμφανίζει το μήνυμα "Age < 20 = True". Ο δείκτης του ποντικιού μάς έδωσε μια επιπλέον ένδειξη μόνον ο πρώτος έλεγχος της συνθήκης παράγει λανθασμένο αποτέλεσμα! Α- φού ένας δεκατριάχρονος είναι έφηβος, η Visual Basic θα έπρεπε να αξιολογήσει τον έλεγχο ως True (Αληθής), αλλά η συνθήκη Age > 13 επιστρέφει τιμή False. Και αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να εκτελείται η εντολή Else της δομής απόφασης. Βλέπετε το πρόβλημα; Η πρώτη σύγκριση χρειάζεται τον τελετή >= που ελέγχει συγκεκριμένα την οριακή περίπτωση της τιμής 13. Θα σταματήσετε τώρα την αποσφαλμάτωση, έτσι ώστε να μπορέσετε να διορθώσετε αυτό το λάθος λογικής. 19. Πατήστε στο κουμπί Stop Debugging (Παύση αποσφαλμάτωσης) της Βασικής γραμμής εργαλείων. 20. Στον Επεξεργαστή Κώδικα, προσθέστε τον τελεστή = στην πρώτη συνθήκη της εντολής If ώστε να γίνει If Age >= 13 And Age < 20 Then

Κεφάλαιο 8: Αποσφαλμάτωση προγραμμάτων της Visual Basic 235 21. Εκτελέστε και πάλι το πρόγραμμα και ελέγξτε τη λύση σας, δίνοντας ιδιαίτερη προσοχή στους α- ριθμούς 12, 13, 19, και 20 τις οριακές περιπτώσεις που είναι πιθανόν να δημιουργήσουν πρόβλημα. Χρησιμοποιήστε το κουμπί Step Into για να παρακολουθήσετε τη ροή του προγράμματος στη κρίσιμη εντολή If, και χρησιμοποιήστε το παράθυρο Αυτομάτων για να παρακολουθείτε την τιμή των μεταβλητών σας καθώς ολοκληρώνετε τις δοκιμές. Όταν εμφανισθεί η φόρμα, δώστε μια νέα τιμή και κάντε και πάλι τη δοκιμή. Επιπλέον, θα διαπιστώσετε ότι η επιλογή ορισμένων παραστάσεων, όπως είναι οι έλεγχοι συνθηκών, και το κράτημα του ποντικιού επάνω από αυτές, σας παρέχει μια καλύτερη κατανόηση του τρόπου με τον οποίο αυτές αξιολογούνται. 22. Όταν τελειώσετε τους πειραματισμούς σας στην κατάσταση αποσφαλμάτωσης, πατήστε στο κουμπί Stop Debugging της γραμμής εργαλείων Αποσφαλμάτωσης για να τερματίσετε το πρόγραμμα. Συγχαρητήρια! Χρησιμοποιήσατε με επιτυχία την κατάσταση αποσφαλμάτωσης για να βρείτε και να διορθώσετε ένα λογικό σφάλμα σε ένα πρόγραμμα. Παρακολούθηση μεταβλητών με τη χρήση ενός παράθυρου Παρακολούθησης Το παράθυρο Αυτομάτων είναι χρήσιμο για την εξέταση της κατάστασης ορισμένων μεταβλητών και ιδιοτήτων καθώς αυτές αξιολογούνται από το μεταγλωττιστή, αλλά τα στοιχεία παραμένουν ή διατηρούν τις τιμές τους σε αυτό μόνο για την τρέχουσα εντολή (την εντολή που είναι επισημασμένη στον Επεξεργαστή Κώδικα) και την προηγούμενη εντολή (την εντολή που μόλις εκτελέστηκε). Όταν το πρόγραμμα συνεχίσει με την εκτέλεση κώδικα ο οποίος δε χρησιμοποιεί τις μεταβλητές, αυτές εξαφανίζονται από το παράθυρο Αυτομάτων. Για να βλέπετε τα περιεχόμενα των μεταβλητών και των ιδιοτήτων καθ' όλη τη διάρκεια της εκτέλεσης ενός προγράμματος, θα πρέπει να χρησιμοποιήσετε ένα παράθυρο Παρακολούθησης (Watch), ένα ειδικό εργαλείο του Visual Studio το οποίο παρακολουθεί σημαντικές τιμές για λογαριασμό σας όταν εργάζεστε σε κατάσταση αποσφαλμάτωσης. Στη Visual Basic 6, είχατε στη διάθεσή σας ένα μόνο παράθυρο Παρακολούθησης για να εξετάζετε τις διάφορες αλλαγές που γίνονταν στις μεταβλητές. Στο Visual Studio μπορείτε να ανοίξετε μέχρι τέσσερα παράθυρα Παρακολούθησης, τα οποία ονομάζονται Watch 1, Watch 2, Watch 3, και Watch 4. Για να ανοίξετε αυτά τα παράθυρα, δείξτε με το ποντίκι στη διαταγή Windows του μενού Debug, επιλέξτε Watch και μετά, στο υπομενού Watch, πατήσετε στο παράθυρο που θέλετε. Σε ένα παράθυρο Παρακολούθησης μπορείτε να προσθέσετε και παραστάσεις, όπως η Age >= 13. Άνοιγμα παραθύρου Παρακολούθησης Συμβουλή Το έργο Debug Test βρίσκεται στο φάκελο c:\vb05sbs\chap08\debug test. 1. Πατήστε στο κουμπί Start Debugging της Βασικής γραμμής εργαλείων για να εκτελέσετε ξανά το πρόγραμμα Debug Test. Υποθέτω ότι το σημείο διακοπής που ορίσατε στη γραμμή Age = TextBox1.Text στην προηγούμενη άσκηση εξακολουθεί να υπάρχει. Αν το σημείο διακοπής δεν υπάρχει, σταματήστε τώρα το πρόγραμμα και ορίστε το σημείο διακοπής ξανά πατώντας στη γραμμή Ένδειξης Περιθωρίου δίπλα από την εντολή, όπως περιγράφηκε στο βήμα 10 της προηγούμενης άσκησης, και μετά ξεκινήστε πάλι το πρόγραμμα.

236 Μέρος 2: Βασικές αρχές προγραμματισμού 2. Πληκτρολογήστε 20 στο πλαίσιο κειμένου Age και κατόπιν πατήστε στο κουμπί Test. Το πρόγραμμα σταματάει στο σημείο διακοπής και το Visual Studio περνάει σε κατάσταση αποσφαλμάτωσης, εκεί δηλαδή που πρέπει να είστε αν θέλετε να προσθέσετε μεταβλητές, ιδιότητες, ή παραστάσεις σε κάποιο παράθυρο Παρακολούθησης. Ένας τρόπος για να προσθέσετε ένα στοιχείο είναι να επιλέξετε την τιμή του στον Επεξεργαστή Κώδικα, να πατήσετε στην επιλογή με το δεξιό πλήκτρο του ποντικιού, και μετά να επιλέξετε τη διαταγή Add Watch (Προσθήκη στοιχείου προς παρακολούθηση). 3. Επιλέξτε τη μεταβλητή Age, πατήστε επάνω της με το δεξιό πλήκτρο του ποντικιού, και κατόπιν πατήστε στη διαταγή Add Watch. Το Visual Studio ανοίγει το παράθυρο Watch 1, και προσθέτει σε αυτό τη μεταβλητή Age. Προς το παρόν η τιμή της μεταβλητής είναι 0, ενώ η στήλη Type (Τύπος) του παραθύρου προσδιορίζει τον τύπο της μεταβλητής Age ως Integer (Ακέραιος). Ένας άλλος τρόπος προσθήκης ενός στοιχείου, είναι να το σύρετε από τον Επεξεργαστή Κώδικα στο παράθυρο Παρακολούθησης. 4. Επιλέξτε την ιδιότητα TextBox2.Text και κατόπιν σύρετέ τη στην κενή γραμμή του παραθύρου Watch 1. Όταν αφήσετε το πλήκτρο του ποντικιού, το Visual Studio προσθέτει την ιδιότητα και εμφανίζει την τιμή της. (Για την ώρα, η ιδιότητα είναι ένα κενό αλφαριθμητικό.) 5. Επιλέξτε την παράσταση Age < 20 και προσθέστε τη στο παράθυρο Παρακολούθησης. Η παράσταση Age < 20 είναι μια παράσταση συνθήκης, και μπορείτε να χρησιμοποιήσετε το παράθυρο Παρακολούθησης για να εμφανίσετε τη λογική της τιμή, όπως περίπου κάνατε προηγουμένως σε αυτό το κεφάλαιο όταν κρατήσατε το δείκτη του ποντικιού επάνω από μια συνθήκη. Το παράθυρο Παρακολούθησης θα πρέπει να μοιάζει με αυτό της επόμενης εικόνας: Τώρα εκτελέστε βηματικά τον κώδικα του προγράμματος για να δείτε πώς αλλάζουν οι τιμές στο παράθυρο Watch 1. 6. Πατήστε στο κουμπί Step Into της γραμμής εργαλείων Αποσφαλμάτωσης. Συμβουλή Αντί να πατήσετε στο κουμπί Step Into της γραμμής εργαλείων Αποσφαλμάτωσης, μπορείτε να πατήσετε το πλήκτρο F11 του πληκτρολογίου σας. Η τιμή Age παίρνει την τιμή 20 και η συνθήκη Age < 20 αξιολογείται ως False. Αυτές οι τιμές εμφανίζονται με κόκκινο χρώμα στο παράθυρο Παρακολούθησης, επειδή μόλις έχουν ενημερωθεί. 7. Πατήστε στο κουμπί Step Into ακόμη τρεις φορές. Εκτελείται η εντολή Else της δομής απόφασης, και η τιμή της ιδιότητας TextBox2.Text στο παράθυρο Παρακολούθησης αλλάζει σε "You're not a teenager" (Δεν είσαι έφηβος). Αυτός ο έλεγχος συνθήκης λειτουργεί σωστά. Επειδή είστε ικανοποιημένοι με αυτή τη συνθήκη, μπορείτε να αφαιρέσετε τον έλεγχο από το παράθυρο Παρακολούθησης.

Κεφάλαιο 8: Αποσφαλμάτωση προγραμμάτων της Visual Basic 237 8. Πατήστε στη γραμμή Age < 20 στο παράθυρο Παρακολούθησης, και κατόπιν πατήστε το πλήκτρο Delete. Το Visual Studio αφαιρεί τη γραμμή από το παράθυρο Παρακολούθησης. Όπως μπορείτε να δείτε, η προσθήκη και η αφαίρεση τιμών από ένα παράθυρο Παρακολούθησης είναι μια ταχύτατη διαδικασία. Αφήστε για την ώρα το Visual Studio να εκτελείται σε κατάσταση αποσφαλμάτωσης. Θα συνεχίσετε με τη χρήση του παράθυρου Παρακολούθησης στην επόμενη ενότητα. Οπτικοποιητές: Νέα εργαλεία αποσφαλμάτωσης για την εμφάνιση δεδομένων Αν και τα παράθυρα Παρακολούθησης, Αυτομάτων, και Τοπικών του περιβάλλοντος ανάπτυξης σας επιτρέπουν να εξετάζετε απλούς τύπους δεδομένων, όπως οι ακέραιοι και τα αλφαριθμητικά, τελικά θα υποχρεωθείτε να αντιμετωπίσετε πιο σύνθετα δεδομένα στα προγράμματά σας. Για παράδειγμα, ίσως χρειαστεί να εξετάσετε μια μεταβλητή ή ιδιότητα η οποία περιέχει δομημένες πληροφορίες από μια βάση δεδομένων (ένα σύνολο δεδομένων), ή ένα αλφαριθμητικό με πληροφορίες μορφοποίησης HTML ή XML από μια ιστοσελίδα. Για να μπορείτε να εξετάσετε πιο προσεκτικά αυτόν τον τύπο στοιχείων κατά την αποσφαλμάτωση, το περιβάλλον ανάπτυξης του Visual Studio 2005 διαθέτει ένα νέο σύνολο εργαλείων, τα οποία ονομάζονται οπτικοποιητές (visualizers) και έχουν τη μορφή μικρών μεγεθυντικών φακών. Το περιβάλλον ανάπτυξης του Visual Studio 2005 παρέχει τέσσερις βασικούς οπτικοποιητές: τους οπτικοποιητές κειμένου, HTML, και XML (που λειτουργούν με αντικείμενα αλφαριθμητικών), και τον οπτικοποιητή συνόλων δεδομένων (που λειτουργεί με αντικείμενα DataSet, DataView, και DataTable). Η Microsoft έχει αφήσει να εννοηθεί ότι στο μέλλον θα παράσχει πρόσθετους οπτικοποιητές μέσω Internet, ενώ το Visual Studio έχει σχεδιαστεί με τέτοιο τρόπο ώστε άλλοι κατασκευαστές να μπορούν να γράψουν τους δικούς τους οπτικοποιητές και να τους εγκαταστήσουν στο Visual Studio. Στην άσκηση που ακολουθεί θα δείτε πώς λειτουργεί ο οπτικοποιητής κειμένου. (Για την άσκηση αυτή υποθέτω ότι βρίσκεστε ακόμα σε κατάσταση αποσφαλμάτωσης, και ότι το παράθυρο Παρακολούθησης είναι ανοιχτό με μερικές παραστάσεις από το πρόγραμμα Debug Test.) Άνοιγμα οπτικοποιητή κειμένου στον αποσφαλματωτή 1. Εντοπίστε ένα μικρό εικονίδιο μεγεθυντικού φακού στη δεξιά πλευρά του παραθύρου Παρακολούθησης. Το εικονίδιο του μεγεθυντικού φακού υποδεικνύει ότι είναι διαθέσιμος ένας οπτικοποιητής για τη μεταβλητή ή ιδιότητα που εξετάζετε στο παράθυρο Παρακολούθησης, στο παράθυρο Αυτομάτων, ή στο παράθυρο Τοπικών. Αν ολοκληρώσατε την προηγούμενη άσκηση, η ιδιότητα TextBox2.Text θα πρέπει να διαθέτει έναν οπτικοποιητή. 2. Πατήστε στο βέλος του οπτικοποιητή. Όταν η ιδιότητα που εξετάζετε είναι μια ιδιότητα κειμένου (αλφαριθμητική), το Visual Studio παρέχει τρεις οπτικοποιητές: έναν απλό οπτικοποιητή κειμένου που εμφανίζει την επιλεγμένη αλφαριθμητική παράσταση ως αναγνώσιμο κείμενο, έναν οπτικοποιητή HTML ο οποίος μετατρέπει κώδικα HTML σε ιστοσελίδα, και έναν οπτικοποιητή XML που μετατρέπει κώδικα XML σε έγγραφο που μπορεί να προβληθεί. Η οθόνη σας θα πρέπει να μοιάζει με την εικόνα της επόμενης σελίδας.

238 Μέρος 2: Βασικές αρχές προγραμματισμού 3. Πατήστε στην επιλογή Text Visualizer (Οπτικοποιητής κειμένου). Το Visual Studio ανοίγει ένα πλαίσιο διαλόγου και εμφανίζει τα περιεχόμενα της ιδιότητας TextBox2.Text. Η οθόνη θα μοιάζει με την επόμενη: Αν και το συγκεκριμένο αποτέλεσμα δεν προσφέρει πολλά περισσότερα από το παράθυρο Παρακολούθησης, τα οφέλη του εργαλείου οπτικοποίησης γίνονται αμέσως προφανή όταν πρέπει να εμφανίσετε την ιδιότητα Text ενός αντικειμένου πλαισίου κειμένου με πολλές γραμμές, ή όταν εξετάζετε μεταβλητές ή ιδιότητες οι οποίες περιέχουν πληροφορίες από βάσεις δεδομένων ή από έγγραφα Ι- στού. Με αυτούς τους πιο σύνθετους τύπους δεδομένων θα πειραματιστείτε αργότερα στο βιβλίο. 4. Πατήστε στο κουμπί Close για να κλείσετε το πλαίσιο διαλόγου Text Visualizer. Αφήστε το Visual Studio να εκτελείται σε κατάσταση αποσφαλμάτωσης. Θα συνεχίσετε να χρησιμοποιείτε το παράθυρο Παρακολούθησης και στην επόμενη ενότητα. Συμβουλή Σε κατάσταση αποσφαλμάτωσης, οι οπτικοποιητές εμφανίζονται επίσης μέσα σε αναδυόμενα παράθυρα που ονομάζονται συμβουλές δεδομένων (DataTips) στον Επεξεργαστή Κώδικα. Οι συμβουλές δεδομένων εμφανίζονται όταν δείχνετε με το ποντίκι σε μια μεταβλητή ή ιδιότητα μέσα στον Επεξεργαστή Κώδικα κατά τη διάρκεια της αποσφαλμάτωσης, και μπορείτε να πατήσετε στο εικονίδιο του οπτικοποιητή για περισσότερες πληροφορίες όπως κάνατε στην προηγούμενη άσκηση.