Αθήνα, 16 Μαρτίου 2012 Προς: Θέμα: Περιφερειάρχη Δυτικής Μακεδονίας, κ. Γιώργο Δακή Ανάλυση στοιχείων της έκθεσης της Greenpeace για τις επιπτώσεις στη δημόσια υγεία από τη λειτουργία των λιγνιτικών σταθμών στην Ελλάδα Αγαπητέ κ. Περιφερειάρχη, Επικοινωνούμε μαζί σας σε συνέχεια της από 20 ης Φεβρουαρίου επιστολής σας, με την οποία ζητήσατε περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την ανάλυση και τα στοιχεία, στα οποία βασίστηκε η πρόσφατη Έκθεση της Greenpeace με τίτλο «οι 7 πληγές της Ελλάδας» 1. Έκτοτε, έχουν σημειωθεί σημαντικές εξελίξεις, καθώς αποκτήσαμε πρόσβαση και στην επικαιροποιημένη μεθοδολογία που χρησιμοποιήθηκε στην πρόσφατη έκθεση 2 του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος (ΕΟΠ) για την οικονομική αποτίμηση του εξωτερικού κόστους της ρύπανσης στην Ευρώπη, μετά από εκ νέου επαφές με τον ΕΟΠ. Για τα νέα στοιχεία θα μπορέσετε να διαβάσετε παρακάτω. Έκθεση Greenpeace «7 Πληγές της Ελλάδας» και αρχική μεθοδολογία ΕΟΠ Οι εκτιμήσεις για τις επιπτώσεις στη δημόσια υγεία (θάνατοι, χρόνιες βρογχίτιδες κα), όπως αναφέρεται με σαφήνεια στην έκθεσή μας, βασίστηκαν σε επίσημα στοιχεία των εκπομπών των λιγνιτικών μονάδων 3, οι επιπτώσεις τον οποίων αξιολογήθηκαν με τη χρήση της μεθοδολογίας CAFE- CBA 2005 4 που αναπτύχθηκε για λογαριασμό του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος (ΕΟΠ) και είναι ήδη αναρτημένη στο διαδίκτυο. Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την ανάλυση θα βρείτε στα συνημμένα έγγραφα. Εν συντομία, η μεθοδολογία CAFE- CBA 2005 αρχικά υπολογίζει τις επιπτώσεις των ρύπων από τις μονάδες (δεδομένα εισόδου) στις ατμοσφαιρικές συγκεντρώσεις, βάσει αναλυτικών μοντέλων που έχουν αναπτυχθεί για λογαριασμό του ΕΟΠ. Τα μοντέλα αυτά χρησιμοποιούν διαφορετικούς παράγοντες ώστε να λαμβάνουν υπόψη διαφορετικές καιρικές συνθήκες ανά περίοδο του έτους, διαφορετική πληθυσμιακή πυκνότητα ανά περιοχή, προέλευση ρύπων (π.χ. ενεργειακός τομέας). Με αυτόν τον τρόπο προκύπτουν 1 http://www.greenpeace.org/greece/el/news/118508/118523/7_pliges_tis_elladas/ 2 Revealing the costs of air pollution from industrial facilities in Europe http://www.eea.europa.eu/pressroom/newsreleases/industrial- air- pollution- cost- europe 3 Ευρωπαϊκό Μητρώο Έκλυσης και Μεταφοράς Ρύπων http://prtr.ec.europa.eu/ 4 http://cafe- cba.org/reports- on- developing- the- cba- framework/
διαφορετικοί συντελεστές ανά χώρα. Εν συνεχεία, βάσει επιδημιολογικών ερευνών, εκτιμώνται οι επιπτώσεις στη δημόσια υγεία ανά χώρα από την αύξηση των ατμοσφαιρικών συγκεντρώσεων. Η ανάλυση για τις επιπτώσεις στη δημόσια υγεία πραγματοποιήθηκε πριν από μερικούς μήνες από το διεθνές γραφείο της Greenpeace σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, δηλαδή αφορά και σε όλους τους σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής από ορυκτά καύσιμα στην Ευρώπη. Νέα στοιχεία: χρήση της επικαιροποιημένης μεθοδολογίας του ΕΟΠ Όπως προαναφέρθηκε, το τελευταίο διάστημα η Greenpeace ήρθε σε επαφή με τους βασικούς συντάκτες του ΕΟΠ προκειμένου να αποκτήσει πρόσβαση και στην επικαιροποιημένη μεθοδολογία του ΕΟΠ (2011), η οποία αποτελεί εξέλιξη της CAFE- CBA και δεν έχει ακόμα δημοσιευθεί στο διαδίκτυο. Με την πολύτιμη συνδρομή των συντακτών της έκθεσης του ΕΟΠ (2011), επαναϋπολογίσαμε τις επιπτώσεις της ρύπανσης στη δημόσια υγεία, πάντα βάσει των επίσημων στοιχείων για τους ρύπους που η χώρα μας υποβάλλει στο Ευρωπαϊκό Μητρώο. Η νέα μεθοδολογία θεωρείται πιο ακριβής, καθώς λαμβάνει υπόψη πιο αναλυτικούς γεωγραφικούς παράγοντες που επηρεάζουν τη διαμόρφωση των ατμοσφαιρικών συγκεντρώσεων ανά χώρα. Τα νέα δεδομένα δεν τα έχουμε δημοσιεύσει ακόμα και είστε ο πρώτος ο οποίος ενημερώνεται για αυτά. Δυστυχώς τα νέα δεν είναι καθόλου ευχάριστα Με βάση τη νέα επικαιροποιημένη μεθοδολογία, οι επιπτώσεις στη δημόσια υγεία της χώρας μας είναι σχεδόν διπλάσιες σε σχέση με την αρχική εκτίμηση και συγκεκριμένα διαμορφώνονται ως εξής:
700 600 500 400 300 200 100 0 610 Επιπτώσεις στη δημόσια υγεία για το 2009 288 175 224 98 68 83 67 78 3427 8 3 3 9 4 3 3020 3623 Θάνατοι Χρόνιες Βρογχίτιδες Εισαγωγές σε νοσοκομεία μεθοδολογία ΕΟΠ 2011 Συνεπώς, οι εκπομπές από τους λιγνιτικούς σταθμούς που λειτουργούν στην Περιφέρεια της Δυτικής Μακεδονίας, για το 2009, εκτιμάται ότι προκάλεσαν 461 θανάτους και περισσότερα από 200 περιστατικά χρόνιων αναπνευστικών παθήσεων. Εφόσον υλοποιηθούν τα σχέδια για την κατασκευή των τριών νέων μονάδων σε Πτολεμαΐδα, Φλώρινα και Άγιο Δημήτριο, οι ετήσιες επιπτώσεις στη δημόσια υγεία αναμένονται ως εξής: Μονάδα Θάνατοι Χρόνιες βρογχίτιδες Εισαγωγές σε νοσοκομείο Οικονομικό Κόστος (υψηλή εκτίμηση) Πτολεμαΐδα 5 58 25 18 274.694.424 Μελίτη 2 44 19 13 205.945.919 Άγ. Δημήτριος 6 58 25 18 274.694.424 Τα αποτελέσματα αυτά θα δημοσιευτούν το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα σε επικαιροποιημένη έκδοση της έκθεσής μας «οι 7 πληγές της Ελλάδας». Η εμπειρία από τις ΗΠΑ Οι επιπτώσεις της ρύπανσης από σταθμούς παραγωγής ενέργειας στη δημόσια υγεία έχει απασχολήσει πληθώρα άλλων μελετών, όπως για παράδειγμα τη σειρά μελετών της Clean
Air Task Force 5 που αναλύει τις επιπτώσεις της ρύπανσης από μονάδες παραγωγής ενέργειας στις ΗΠΑ την τελευταία δεκαετία. Σύμφωνα με τα ευρήματα της συγκεκριμένης μελέτης για το 2010, με τη χρήση εγκεκριμένης μεθοδολογίας από την αμερικάνικη Υπηρεσία Προστασίας Περιβάλλοντος (EPA) και την Εθνική Ακαδημία Επιστημών (NAS), η ρύπανση από τους σταθμούς παραγωγής ενέργειας στις ΗΠΑ στοιχίζει ετησίως τη ζωή σε περισσότερους από 13.000 αμερικανούς πολίτες, με το εκτιμώμενο κόστος για την οικονομία να ξεπερνά τα 100 δις $. Εν κατακλείδι Στο σημείο αυτό θα θέλαμε να αναφέρουμε κάτι που θεωρούμε αυτονόητο: Η ρύπανση σκοτώνει. Πέραν λοιπόν των διαφορών που προκύπτουν από τη χρήση διαφορετικών μεθοδολογιών και μαθηματικών μοντέλων, η ρύπανση από τους λιγνιτικούς σταθμούς της Ελλάδας είναι θανατηφόρα. Οποιοσδήποτε αρνείται το γεγονός πολύ απλά βρίσκεται εκτός πραγματικότητας. Άσχετα από την ατζέντα του καθενός, υπάρχουν τρία αδιαμφισβήτητα γεγονότα. Πρώτον, η χρήση λιγνίτη έχει σημαντικές επιπτώσεις για το περιβάλλον (σε τοπικό και παγκόσμιο επίπεδο) και την υγεία. Αν αυτό το εξωτερικό κόστος συνυπολογιστεί, τότε η λιγνιτική ηλεκτροπαραγωγή είναι πολύ πιο ακριβή. Δεύτερον, τα κοιτάσματα λιγνίτη εξαντλούνται. Με αυτό σαν δεδομένο, λογικά εύκολα θα συμφωνήσουμε ότι η μετάβαση στη μεταλιγνιτική περίοδο πρέπει να ξεκινήσει σήμερα, ώστε να μην υπάρχουν τριγμοί στην κοινωνία, όχι μόνο της ΒΔ Μακεδονίας, αλλά ολόκληρης της χώρας. Αυτό σημαίνει πρακτικά Όχι στο λιγνίτη, τόσο από τη ΔΕΗ, όσο και από τους υπόλοιπους ιδιώτες. Τρίτον, οι επενδύσεις που θα γίνουν αυτήν τη δεκαετία στον τομέα της ενέργειας (παραγωγή και υποδομές), θα καθορίσουν την πορεία της ενεργειακής πολιτικής για δεκαετίες. Κύριε Δακή, η Ελλάδα έχει επιλογή: Η μετάβαση σε μία οικονομία μηδενικού άνθρακα, εξασφαλίζει καθαρή και βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη, ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της χώρας, περισσότερες θέσεις εργασίας και προστασία των εισοδημάτων σε μία σύγχρονη και αποδοτική οικονομία, που συμβάλλει ουσιαστικά στην καταπολέμηση της μεγαλύτερης και πιο σοβαρής απειλής που αντιμετωπίζει ο πλανήτης και ο άνθρωπος: της αλλαγής του κλίματος. Η μετάβαση σε μία οικονομία μηδενικού άνθρακα, απαιτεί τη λήψη κατάλληλων μέτρων σήμερα. Σε αυτόν τον αγώνα σας θέλουμε σύμμαχο. Θεωρούμε ότι δεν υπάρχουν δικαιολογίες. Όλοι πλέον γνωρίζουμε πολύ καλά το κοινωνικό και οικονομικό κόστος της ρύπανσης. Δεδομένου ότι η αδράνεια είναι σύμμαχος σε ένα κοινωνικό και περιβαλλοντικό έγκλημα 5 http://www.catf.us/resources/publications/view/138
που επί δεκαετίες συντελείται στη Δυτική Μακεδονία με σκοπό την ηλεκτροδότηση της υπόλοιπης ηπειρωτικής χώρας, θα μας ενδιέφεραν οι θέσεις σας σχετικά με: Την προοπτική κατασκευής τριών νέων λιγνιτικών μονάδων στην περιοχή, ανεξαρτήτως επενδυτή Το χρονοδιάγραμμα απόσυρσης των λιγνιτικών μονάδων της χώρας Επιπλέον, τα κατάλληλα μέτρα που υποστηρίζετε προκειμένου να: αποκατασταθούν οι επιπτώσεις και να αποζημιωθεί η τοπική κοινωνία από την επί δεκαετίες λειτουργία των λιγνιτικών μονάδων στην Περιφέρεια της Δυτικής Μακεδονίας. ελαχιστοποιηθεί το κοινωνικό κόστος για την Περιφέρεια της Δυτικής Μακεδονίας από τη μετάβαση στη μεταλιγνιτική περίοδο προωθηθούν εναλλακτικές βιώσιμες οικονομικές δραστηριότητες (π.χ. αγροτική ανάπτυξη, μεταποίηση, οικοτουρισμός) που σήμερα βρίσκονται σε τέλμα εξαιτίας της υποβάθμισης του περιβάλλοντος Με εκτίμηση, Νίκος Χαραλαμπίδης Γενικός Διευθυντής Ελληνικό Γραφείο Greenpeace