Εργαστήριο για το μάθημα "Διαχείριση Αρχειακού Υλικού" 24/10/2013

Σχετικά έγγραφα
Περίγραμμα του μαθήματος. Διαχείριση Αρχειακού Υλικού. Αρχείο (2/2) Αρχείο (1/2) Βασικές αρχειονομικές παραδόσεις.

Ιόνιο Πανεπιστήμιο - Τμήμα Αρχειονομίας - Βιβλιοθηκονομίας

Διαλειτουργικότητα μεταξύ αρχείων (1/2)

Διαχείριση Πολιτισμικών Δεδομένων

Μοντέλα Κυβερνητικής Πληροφορίας

ΜΑΘΗΜΑ 6. Σχήµατα ιαλειτουργικότητας Μεταδεδοµένων. Το RDF Το Warwick Framework. Ιόνιο Πανεπιστήµιο - Τµήµα Αρχειονοµίας - Βιβλιοθηκονοµίας

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΡΧΕΙΩΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ. Α. Μπάγιας Γ. Γιαννακόπουλος

Η θεματική ευρετηρίαση στη Βιβλιοθήκη 2.0 : η συνάντηση του παραδοσιακού. με το νέο

Μεταδεδομένα στο Ψηφιακό περιβάλλον

ΜΑΘΗΜΑ 5. Ιόνιο Πανεπιστήµιο - Τµήµα Αρχειονοµίας - Βιβλιοθηκονοµίας. Tεχνολογίες των Πληροφοριών σε ψηφιακό περιβάλλον: Τα εργαλεία

Μάθηµα 3. Τµήµα Αρχειονοµίας - Βιβλιοθηκονοµίας

Συνεργασία Ελληνικών Ακαδημαϊκών Μουσικών Βιβλιοθηκών (ΣΕΑΜΒ)

Μάθηµα 6. Τµήµα Αρχειονοµίας - Βιβλιοθηκονοµίας

MARC 21 Διάταξη για τα δεδομένα επικεφαλίδων

Τυποποίηση, Ορολογία και Βιβλιοθήκες

Κεφάλαιο 3 Μεταδεδομένα

Μεταδεδομένα για γεωχωρικά δεδομένα. Μέρος Β - Ανάλυση

Tεχνολογίες της Πληροφορίας. Ιόνιο Πανεπιστήµιο Τµήµα Αρχειονοµίας Βιβλιοθηκονοµίας ΜΑΘΗΜΑ 1

Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης. Δραστηριότητες και Εργαλεία για τις Βιβλιοθήκες

Σημασιολογική Ολοκλήρωση Δεδομένων με τη χρήση Οντολογιών

Θεματική Ενότητα: Εκπαιδευτικό Λογισμικό. Αποθετήρια & Ανοικτοί Εκπαιδευτικοί Πόροι Ανάλυση εφαρμογής

Digital Object Identifer (DOΙ),

ΤΟ ΤΩΝ ΓΕΝΙΚΩΝ ΑΡΧΕΙΩΝ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ

ΤΜΗΜΑ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΟΝΟΜΙΑΣ &

της πληροφορίας Λίνα Μπουντούρη Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης 13ο ΠανελλήνιοΣυνέδριοΑκαδημαϊκών Βιβλιοθηκών - Κέρκυρα 2004

1 Συστήματα Αυτοματισμού Βιβλιοθηκών

Γενικές πληροφορίες συλλογής

Παρουσίαση Παρεχόμενων Υπηρεσιών Πληροφορικής της DBS AE

Ηλεκτρονικό τεκμήριο. Τεκμήριο που υπάρχει σε ηλεκτρονική μορφή και στο οποίο η πρόσβαση επιτυγχάνεται με τη βοήθεια της τεχνολογίας υπολογιστών


Η τυποποίηση στην περιγραφή και διαχείριση των αρχείων και η συμβολή του ISOκαι του ΕΛΟΤ

Βασικά ζητήματα καταλογογράφησης στο Koha

Αναφορά εργασιών για το τρίμηνο Δεκέμβριος 2012 Φεβρουάριος 2013

Ο ρόλος των ελεγχόμενων λεξιλογίων και θησαυρών στην οργάνωση της γνώσης

Η χρήση µεταδεδοµένων στα πολυµέσα: τρόποι εισαγωγής και πεδία εφαρµογής


Εισαγωγή. Πότε κάνουμε ψηφιοποίηση; Τρέχουσες τάσεις πληροφόρησης. Υλοποιώντας ένα πρόγραμμα ψηφιοποίησης υλικού πολιτιστικής κληρονομιάς 12/4/2015

ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΨΗΦΙΑΚΩΝ ΣΥΛΛΟΓΩΝ ΕΦΗΜΕΡΙΔΩΝ

Αυτοµατοποίηση Βιβλιοθηκών & Νέες Τεχνολογίες της Πληροφορίας. Καθηγητής Γ. Μπώκος

Μελέτη αναδιοργάνωσης του αρχειακού υλικού του Δήμου Αγίας Βαρβάρας Αττικής: Ευρήματα και αρχειονομικές προκλήσεις.

Εισαγωγή στην Πληροφορική

Ημερίδα «Συνεργασία Βιβλιοθηκών: Εθνικό, τοπικό, διαθεματικό επίπεδο»

Ψηφιοποιημένο Αρχείο Ελληνικής Μουσικής Από την απομόνωση στην εποχή των δικτύων και της διάδοσης της πληροφορίας

Ελληνικός Συλλογικός Κατάλογος Εξελίξεις και προοπτικές

Εργαστήριο Ψηφιακών Βιβλιοθηκών και Ηλεκτρονικής Δημοσίευσης. Ψαρράκης Μάρκος Αγάθος Μιχάλης ΚΕΡΚΥΡΑ 2012

Διασφάλιση της Ποιότητας στις Υπηρεσίες Πληροφόρησης

ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΥΠΟΔΙΑΙΡΕΣΕΩΝ ΣΤΙΣ ΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΕΠΙΚΕΦΑΛΙΔΕΣ ΤΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ ΤΟΥ ΚΟΓΚΡΕΣΟΥ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ Δ.Π.Μ.Σ. ΣΤΑ ΣΤΑΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ

Διατηρώντας Ψηφιακά Τεκμήρια. Κατερίνα Τζάλη Ιόνιο Πανεπιστήμιο Τμήμα Πληροφορικής Βιβλιοθήκη

Ο ΗΓΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗΣ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗΣ ΚΑΙ ΙΑΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ

Δημιουργία Ιστορικής Ψηφιακής Βάσης για την Περίοδο : πρακτικές, προβλήματα, προκλήσεις

Μαθήματα ανά έτος. Εξάμηνο Α - Χειμερινό Μαθήματα Θεωρία Εργαστήριο Σύνολο Υποχρεωτικά Κατηγορία Μαθήματος. Φόρτος Εργασίας. Ώρες

Αναφορά εργασιών για το τρίμηνο Σεπτέμβριος Νοέμβριος 2012

Αναφορά εργασιών για το τρίµηνο εκέµβριος 2012 Φεβρουάριος Ανάδοχος: Θεοφιλάτου Άννα

ΓΛΩΣΣΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ:

FRBRization: αναζητώντας το κλειδί για τον εντοπισμό των Έργων


Αναφορά εργασιών για το τρίμηνο Δεκέμβριος 2012 Φεβρουάριος 2013 Όνομα : Παπαχριστόπουλος Λεωνίδας

Γ ΚΟΙΝΟΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΣΤΗΡΙΞΗΣ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ

Η ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗΣ ΣΤΟ ΣΥΓΧΡΟΝΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Γ Κ.Π.Σ. Β Ε.Π.Ε.Α.Ε.Κ. ΕΡΓΟ : ΕΚΣΥΓΧΡΟΝΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΩΝ ΤΟΥ Α.Π.Θ. Γ Κ.Π.Σ.

ΤΕΙ ΑΘΗΝΑΣ ΤΜΗΜΑ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΟΝΟΜΙΑΣ & ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗΣ

2.5.1 Χρήση δεξιοτήτων αρχειοθέτησης για τη διατήρηση ενός καθιερωμένου συστήματος

«Παρατηρήσεις και προβλήµατα. Παντελής Α. Μπράττης Βιβλιοθηκονόµος Τεχνική Υποστήριξη ΣΚΕΑΒ

Αναπαράσταση και Διαχείριση Ετερογενών Ψηφιακών Συλλογών στο Σύστημα Ψηφιακής Βιβλιοθήκης Πέργαμος

Ψηφιοποίηση και Ψηφιακή Επεξεργασία Εικόνας

DARIAH: Η ψηφιακή τεχνολογία στην υπηρεσία της έρευνας στις ανθρωπιστικές σπουδές και τις τέχνες Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών, 26 Ιουνίου 2015

Πέργαµος: Το Σύστηµα Ψηφιακής Βιβλιοθήκης του Πανεπιστηµίου Αθηνών

Σχέδιο. ΠΡΟΕΔΡΙΚΟΥ ΔΙΑΤΑΓΜΑΤΟΣ «Ψηφιοποίηση Εγγράφων και Ηλεκτρονικό Αρχείο» Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ

Εγχειρίδιο Χρήσης Λογισμικού ΙΑ

KOHA Καταλογογράφηση - Καθιερωμένοι όροι

Μεταδεδομένα ψηφιακού περιεχομένου

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ «ΟΙ ΨΗΦΙΑΚΕΣ ΠΗΓΕΣ ΓΝΩΣΗΣ ΚΑΙ Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥΣ ΣΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΦΙΛΟΛΟΓΟΥ»

ΠΡΟΚΗΡΥΞΗ. 1) Ηλεκτρονική τεκμηρίωση του φωτογραφικού αρχείου του γλύπτη Γ. Παππά (άτομο 1)

Η τυποποίηση στην περιγραφή και διαχείριση των αρχείων και η συμβολή του ISO και του ΕΛΟΤ

Ψηφιακές Βιβλιοθήκες Πολυµέσων. (Multimedia Digital Libraries)

ΤΜΗΜΑ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΟΝΟΜΙΑΣ &

Ορισμός Μεταδεδομένων. Περιγραφή Ηλεκτρονικών Δημοσιευμάτων - Μεταδεδομένα. Χαρακτηριστικά Μεταδεδομένων. Μεταδεδομένα σημαίνει

demokritos.gr Ιόνιο Πανεπιστήμιο, Τμήμα Αρχειονομίας - Βιβλιοθηκονομίας

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΙΣ ΨΗΦΙΑΚΕΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΕΣ. Σαράντος Καπιδάκης

ΝΤUA. Τεχνολογία Πολυμέσων

Συστήματα διαχείρισης ηλεκτρονικών αρχείων: Παρουσίαση και συγκριτική αξιολόγηση τριών μοντέλων μεταδεδομένων. Νίκος Σταυράκης, Κατερίνα Τοράκη

Αναζήτηση εγγραφών καθιερωμένων τύπων με το πρωτόκολλο Z Ντίνα Τρούτπεγλη, Μιχάλης Σφακάκης, Μανώλης Πεπονάκης

Unified search of digital cultural content: Searching culture

Ταυτότητα ψηφιακών αντικειμένων σε πληροφοριακά δίκτυα. Digital object identifiers (doi) in information networks

Συστήµατα Τηλεκπαίδευσης: Μετα-δεδοµένα - Προτυποποίηση Μαθησιακών τεχνολογιών

, α/α: 1. Εξόδου» Παιδείας» αποθετήριοο

Αξιοποίηση και διάθεση ελληνικού ψηφιακού έγκριτου περιεχομένου

Νέα Πρότυπα Περιγραφήσ. ISAAR (CPF) ISDF ISDIAH

Π.Δ. 25/2014 ΦΕΚ 44 Α/

Ασπασία Τόγια Ελευθερία Κοσέογλου

Δια - δίχτυο για την ένταξη τους στον κατάλογο

λειτουργιών βιβλιοθήκης

ΠΡΟΕΔΡΙΚΟ ΔΙΑΤΑΓΜΑ ΥΠ' ΑΡΙΘΜ. 25 (ΦΕΚ 44/Α/ ) Ηλεκτρονικό Αρχείο και Ψηφιοποίηση εγγράφων. Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ

Εισαγωγικό Μάθημα Βασικές Έννοιες - Ανάλυση Απαιτήσεων

Διαχείριση Ψηφιακού Περιεχομένου. Δάφνη Κυριάκη-Μάνεση Αλέξανδρος Κουλούρης

Α ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΜΟΥΣΕΙΩΝ ΤΗΣ ΛΕΣΒΟΥ. Στόχος της εργασίας είναι ο σχεδιασμός και υλοποίηση μιας βάσης δεδομένων των Μουσείων της Λέσβου.

Ευρωπαϊκά έργα για την ανάδειξη και τις e υποδομές πολιτιστικού περιεχομένου: η συμβολή της ΔΙΠΤ. Διεύθυνση Πληροφορικής & Τηλεπικοινωνιών

Transcript:

Διαχείριση Αρχειακού Υλικού 1 Η ενότητα Λίνα Μπουντούρη (linabountouri@gmail.com) Χειμερινό Εξάμηνο 2013 Θέματα που θα παρουσιαστούν στο Εργαστήριο «Διαχείριση Αρχειακού Υλικού» Εισαγωγή στις βασικές έννοιες Συνοπτική ανάλυση προτύπων, σχημάτων μεταδεδομένων και κανόνων που σχετίζονται με την αρχειακή τεκμηρίωση Εκτεταμένη ανάλυση : o Διεθνές Πρότυπο Αρχειακής Περιγραφής Γενικό (ΔΙΠΑΠ (Γ)) o International Standard Archival Authority Record for Corporate Bodies, Persons and Families (ISAAR CPF) o Encoded Archival Description (EAD) o Encoded Archival Context Corporate bodies, Persons, and Families (EAC CPF) Αναφορά σε εργαλεία διαχείρισης συγκεκριμένων τύπων υλικού και συλλογών κτλ, π.χ. SEPIADES για συλλογές φωτογραφιών 2 Αρχείο Αρχείο (archive or fonds) είναι το σύνολο των τεκμηρίων, ανεξάρτητα από το είδος ή το υπόστρωμά τους, τα οποία παράχθηκαν οργανικά και/ή συσσωρεύτηκαν και χρησιμοποιήθηκαν από ένα συγκεκριμένο φυσικό πρόσωπο, μια οικογένεια ή ένα νομικό πρόσωπο/φορέα στη διάρκεια των δραστηριοτήτων και λειτουργιών τους. [Ορισμός από το ΔΙΠΑΠ (Γ)] τα οποία τεκμήρια διατήρησε λόγω της διηνεκούς τους χρησιμότητας [Judith Ellis, Αθήνα 2000] 3 Archives VS records Ποια η διαφορά ανάμεσα στα ανενεργά αρχεία και στα ενεργά και ημι-ενεργά αρχεία; Διαχείριση ενεργών αρχείων: Records Management Σχετικό μάθημα στο τμήμα μας: Διαχείριση αρχειακών εγγράφων 4 Συλλογή Μια συλλογή (collection) είναι το αποτέλεσμα της τεχνητής συγκέντρωσης τεκμηρίων που έχουν συσσωρευτεί με βάση κάποιο κοινό χαρακτηριστικό, χωρίς να λαμβάνεται υπόψη η προέλευση αυτών των τεκμηρίων. Δεν πρέπει να συγχέεται με το αρχείο. [Ορισμός από το ΔΙΠΑΠ (Γ)] 5 Η αρχή της Προέλευσης (Provenance) (1/2) Η αρχή της Προέλευσης (Provenance) (ή αρχή του σεβασμού των αρχείων (respect des fonds)): διαφύλαξη της σχέσης μεταξύ των τεκμηρίων και των οργανισμών ή ατόμων που τα παρήγαγαν, τα συγκέντρωσαν και/ή φύλαξαν και χρησιμοποίησαν για προσωπική ή συλλογική δραστηριότητα. [ΔΙΠΑΠ (Γ)] Η αρχή αυτή ορίστηκε από τους Γάλλους αρχειονόμους στις αρχές του 19 ου αιώνα Πρόκειται για τη βασική αρχή που «δένει» επί της ουσίας ένα αρχείο ως ένα ενιαίο πληροφοριακό αντικείμενο, γύρω από τον παραγωγό του Δεν πρέπει ένα αρχείο να αναμειγνύεται με αρχείο άλλου παραγωγού. Διατήρηση ακεραιότητας συνόλου 6 Λίνα Μπουντούρη 1

Η αρχή της Προέλευσης (Provenance) (2/2) Η αρχή της Αρχικής Τάξης (Original Order) (1/2) Καθορίζει την οργάνωση και την τεκμηρίωση ενός αρχείου από τον αρχειονόμο. Ένας αρχειονόμος οφείλει, σύμφωνα με αυτή την αρχή, να σέβεται και να αποτυπώνει την αφετηρία της δημιουργίας του αρχειακού υλικού ως ένα ενιαίο, οργανικό σύνολο τεκμηρίωσης. Θετικά: Διαφύλαξη της φυσικής ενότητας του συνόλου, στην οποία αντανακλάται η οργανωτική δομή και η πρακτική τήρησης των αρχείων. 7 Η αρχική τάξη (original order) : οργάνωση και ταξινόμηση των τεκμηρίων ενός αρχείου από τους παραγωγούς του Η διατήρηση της Αρχικής Τάξης είναι ιδιαίτερα σημαντική για την εγκυρότητα της αυθεντικότητας των αρχείων Αποκαλύπτει χρήσιμες πληροφορίες για τις δραστηριότητες και τις λειτουργίες παράγουν το αρχείο Σε περιπτώσεις αμφιβολίας ή αντικρουόμενων πληροφοριών για τους παραγωγούς και διαχειριστές των αρχείων, η εσωτερική ένδειξή του μπορεί να είναι η καλύτερη και η πιο αξιόπιστη πηγή πληροφοριών 8 Η αρχή της Αρχικής Τάξης (Original Order) (2/2) Δυστυχώς, τις περισσότερες φορές τα αρχεία παραλαμβάνονται από έναν αρχειακό φορέα δίχως να διατηρείται σε αυτά η αρχική τάξη Ο αρχειονόμος πρέπει να την αποκαταστήσει και/ή να δομήσει μία λογική σειρά η οποία θα σέβεται τη φύση και την πιθανή χρήση του αρχείου Βασικά καθήκοντα του αρχειονόμου Ηθική υπεράσπιση των αρχείων oδιαφύλαξη αυθεντικότητας oδιατήρηση περιβάλλοντος oδιατήρηση δεσμών με άλλα αρχεία Με σκοπό την εξασφάλιση της χρησιμότητάς τους και την κάλυψη των διοικητικών απαιτήσεων Φυσική υπεράσπιση των αρχείων oφυσική φροντίδα και ασφάλεια Με σκοπό τη μακροχρόνια διατήρηση 9 10 Αρχειακή περιγραφή ή τεκμηρίωση (1/2) Η αρχειακή περιγραφή ή τεκμηρίωση (archival description ή documentation) είναι η ακριβής παρουσίαση μιας ενότητας περιγραφής και των συστατικών της μερών, όταν αυτά υπάρχουν, που προέρχεται από την επιλογή, ανάλυση, οργάνωση και καταγραφή πληροφοριών οι οποίες χρησιμεύουν στον προσδιορισμό, στη διαχείριση, στον εντοπισμό και στην κατανόηση του αρχειακού υλικού, του πλαισίου παραγωγής του και του αρχειακού συστήματος που το παρήγαγε. [Ορισμός από το ΔΙΠΑΠ (Γ)] Αρχειακή περιγραφή ή τεκμηρίωση (2/2) Για τους αρχειονόμους, η αρχειακή περιγραφή είναι ένα σύνολο διαδικασιών με σκοπό: oτη δημιουργία περιγραφικών εργαλείων για την εύκολη χρήση και πρόσβαση στο αρχειακό υλικό, oτον ορισμό της αυθεντικότητας και αποδεικτικότητας του αρχειακού υλικού, και oτην κάλυψη διαχειριστικών αναγκών. 11 12 Λίνα Μπουντούρη 2

Αρχειακή περιγραφή - Στάδια Ο αρχειονόμος, προκειμένου να κάνει προσβάσιμα τα αρχεία στο κοινό, θα πρέπει να ακολουθήσει μία σειρά από βήματα: o Την ανάλυση του αρχείου με σκοπό να ορίσει την αφετηρία της δημιουργίας του, τη δομή και το περιεχόμενό του. o Την οργάνωση και ταξινόμηση του αρχείου, σύμφωνα με τις αρχές της Προέλευσης και της Αρχικής Τάξης. o Τη δημιουργία εργαλείων έρευνας, τα οποία περιλαμβάνουν την αρχειακή περιγραφή. Αρχειακή και βιβλιογραφική τεκμηρίωση: ομοιότητες Και οι δύο περιπτώσεις: o αφορούν μία πληροφοριακή πηγή που πρέπει να περιγραφεί (είτε είναι αρχείο, είτε είναι βιβλίο, χάρτης, cd κτλ) Συνεπώς και στις δύο περιπτώσεις: o η τεκμηρίωση πρέπει να γίνει σύμφωνα με κανόνες καταλογογράφησης και περιεχομένου, διεθνή πρότυπα και σχήματα μεταδεδομένων, συστήματα οργάνωσης γνώσης κτλ, o η τεκμηρίωση πρέπει να διατεθεί στο κοινό, τοπικά ή διαδικτυακά, και να είναι αναζητήσιμη,και o η τεκμηρίωση πρέπει να είναι διαλειτουργική. 13 14 Αρχειακή και βιβλιογραφική τεκμηρίωση: διαφορές Διαφορετικές οι ανάγκες της αρχειακής τεκμηρίωσης o Κάθε αρχείο είναι μοναδικό: συνδυασμός συσχέτισης ατόμων, χρόνου, δραστηριοτήτων και γεγονότων που δεν μπορούν να επαναληφθούν με τον ίδιο τρόπο o Πρέπει να περιγράφεται λαμβάνοντας υπόψη τη μοναδικότητά του και το περιβάλλον δημιουργίας (context) στο οποίο έχει παραχθεί o Οι υπεύθυνοι τεκμηρίωσης μπορεί να χρειάζεται να γνωρίζουν Παλαιογραφία, Διοικητική Ιστορία, Διπλωματική κτλ o Το αρχείο είναι ένα ιδιαίτερα μεγάλο σε φυσικό όγκο και πολύπλοκο σε δομή και σημασιολογία πληροφοριακό αντικείμενο Ως ένα βαθμό, είναι διαφορετικό το κοινό στο οποίο απευθύνεται η αρχειακή τεκμηρίωσης 15 Η φύση της αρχειακής πληροφορίας Τα αρχεία υπάρχουν και λειτουργούν ως αποδεικτικά στοιχεία της ανθρώπινης δραστηριότητας ή της δραστηριότητας ενός συλλογικού οργάνου Το αρχείο πρέπει να προσεγγίζεται: Ως αποδεικτικό στοιχείο (evidence) Ως πληροφοριακό αντικείμενο (information) Αυτή η φύση των αρχείων κάνει την τήρησή τους αναγκαία 16 Αρχείο ως αποδεικτικό στοιχείο Τα αρχεία είτε είναι γραπτά, είτε ηχογραφημένα, είτε βιντεοσκοπημένα κτλ, έχουν δημιουργηθεί στο πλαίσιο λειτουργιών oγια παράδειγμα, ένας οργανισμός εκτελεί τις καθημερινές του λειτουργίες, ένα φυσικό πρόσωπο εργάζεται, συναναστρέφεται με άλλους ανθρώπους, έχει προσωπικά και επαγγελματικά ενδιαφέροντα. Ως μέρος αυτών των δραστηριοτήτων, παράγονται συλλέγονται και διατηρούνται διάφορα τεκμήρια/έγγραφα, τα οποία αποτελούν απόδειξη των γεγονότων ή λειτουργιών που έχουν συμβεί/εκτελεστεί. 17 Αρχείο ως πληροφοριακό αντικείμενο Τα αρχεία μπορούν να χρησιμοποιηθούν και για άλλους σκοπούς, εκτός από αποδεικτικούς oγια παράδειγμα, το Υπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας μπορεί να συλλέγει έγγραφα για όλα τα εμπορικά πλοία που είναι σε ελληνική κυριότητα ως μέρος των λειτουργιών του. Παρόλα αυτά, το υλικό αυτό μπορεί να είναι χρήσιμο για την ιστορία της ναυτιλίας, των επιχειρήσεων, ακόμα και των μεταφορών εμπορευμάτων ή και για δευτερεύοντες σκοπούς. 18 Λίνα Μπουντούρη 3

Εργαλεία έρευνας Εργαλεία έρευνας (Finding aids) oτελικό προϊόν της αρχειακής περιγραφής oείναι ένα πληροφοριακό εργαλείο το οποίο περιλαμβάνει μεταδεδομένα που εξυπηρετούν την ταύτιση, διαχείριση και ερμηνεία ενός αρχείου, εξηγούν το περιβάλλον δημιουργίας του, παρέχουν πρόσβαση σε αυτό, παρουσιάζουν το περιεχόμενό τους, δηλώνουν την εσωτερική σχέση των τεκμηρίων του αρχείου. 19 Πρότυπα και Κανόνες που σχετίζονται με την αρχειακή περιγραφή Στο πλαίσιο της αρχειακής περιγραφής μπορούν να αξιοποιηθούν: o Πρότυπα για την αρχειακή περιγραφή και για έννοιες που σχετίζονται με αυτήν. o Πρότυπα/σχήματα μεταδεδομένων για την κωδικοποίηση της αρχειακής περιγραφής και για έννοιες που σχετίζονται με αυτήν. o Κανόνες για το περιεχόμενο της αρχειακής περιγραφής. o Πρότυπα για τη διάθεση και διαχείριση των ψηφιακών αντικειμένων. o Συστήματα οργάνωσης γνώσης για την απόδοση θεμάτων. 20 Πρότυπα για την αρχειακή περιγραφή (1/4) Ενδεικτική δομή ενός αρχείου (ISAD (G)) General International Standard Archival Description (ISAD (G)), 2 η έκδοση, 2000 [Ελληνική έκδοση από την Ελληνική Αρχειακή Εταιρεία: ΔΙΠΑΠ (Γ)] o Το πρότυπο αυτό παρέχει μια γενική κατεύθυνση ως προς την προετοιμασία των εργαλείων έρευνας o Δημιουργήθηκε το 1994 o Ορίζει τους κανόνες της περιγραφής σε πολλαπλά επίπεδα και προσδιορίζει ενδεικτικά την ιεραρχία του αρχείου o Διατυπώνει επτά περιγραφικά πεδία με είκοσι έξι (26) στοιχεία: Ενδεικτικά στοιχεία είναι: α) ο Κωδικός αναγνώρισης, β) ο Τίτλος, γ) ο Παραγωγός, δ) η Χρονολογία (ες), ε) το Μέγεθος της ενότητας περιγραφής, στ) το Επίπεδο περιγραφής 21 Σειρά Αρχείο Υπό-αρχείο Υπό-αρχείο Φάκελος Σειρά Σειρά Φάκελος Υπό-σειρά Τεκμήριο Υπό-σειρά Φάκελος Τεκμήριο 22 Πρότυπα για την αρχειακή περιγραφή (2/4) International Standard Archival Authority Record for Corporate Bodies, Persons and Families (ISAAR CPF), 2 η έκδοση, 2000 o Πρότυπο για τη δημιουργία αρχειακών εγγραφών καθιερωμένου τύπου για τους δημιουργούς των αρχείων (συλλογικά όργανα, ονόματα προσώπων και οικογενειακά ονόματα) o Δημιουργήθηκε το 1996 o Σημαντική αρχειονομική εργασία, η οποία απαιτεί την πλήρη τεκμηρίωση του περιβάλλοντος δημιουργίας και χρήσης των αρχείων o Υποστηρίζει την αρχή της Προέλευσης o Διατυπώνει τέσσερα περιγραφικά πεδία με ποικίλα στοιχεία: Ενδεικτικά στοιχεία είναι: α) o τύπος της περιγραφόμενης οντότητας, β) η καθιερωμένη μορφή(ές) του ονόματος, γ) οι ημερομηνίες ύπαρξης ή λειτουργίας, δ) ο κωδικός αναγνώρισης της εγγραφής. 23 Πρότυπα για την αρχειακή περιγραφή (3/4) International Standard for Describing Functions (ISDF), 1 η έκδοση 2007 o Πρότυπο για τη δημιουργία εγγραφών για τις λειτουργίες του παραγωγού του αρχείου o Μία λειτουργία (function) είναι ο ένας σημαντικός σκοπός, ευθύνη ή εργασία, η οποία έχει αποδοθεί σε ένα συλλογικό όργανο για να εκτελεστεί βάση νόμου ή οδηγιών o Μέσα από τις λειτουργίες, μπορούν να τοποθετηθούν με σαφήνεια τα αρχεία στο ακριβές περιβάλλον παραγωγής τους o Διατυπώνει τέσσερα περιγραφικά πεδία με ποικίλα στοιχεία: Ενδεικτικά στοιχεία είναι: α) ο τύπος της περιγραφόμενης οντότητας, β) η καθιερωμένη μορφή(ές) του ονόματος, γ) οι ημερομηνίες ύπαρξης ή λειτουργίας, δ) ο κωδικός αναγνώρισης της εγγραφής. 24 Λίνα Μπουντούρη 4

Πρότυπα για την αρχειακή περιγραφή (4/4) International Standard for Describing Institutions with Archival Holdings (ISDIAH), 1 η έκδοση 2008 o Σκοπεύει στην περιγραφή των φορέων που διαθέτουν αρχεία και παρέχουν πρόσβαση σε αυτά o Διατυπώνει έξι περιγραφικά πεδία με ποικίλα στοιχεία: Ενδεικτικά στοιχεία είναι: α) η καθιερωμένη μορφή(ές) του ονόματος, β) η τοποθεσία και η διεύθυνση του οργανισμού, γ) ο κωδικός αναγνώρισης του οργανισμού Τα τέσσερα προαναφερθέντα πρότυπα εκδίδονται από το Διεθνές Συμβούλιο των Αρχείων (International Council on Archives (ICA)) 25 Σχήματα μεταδεδομένων για μηχαναγνώσιμη αρχειακή περιγραφή (1/3) MARC Format for Archival and Manuscripts Control (MARC AMC ή USMARC AMC) o Αξιοποίηση βιβλιογραφικής τεκμηρίωσης για την περιγραφή των αρχείων o Τα MARC είχαν υπάρξει μία συγκροτημένη και αποδοτική μέθοδο τεκμηρίωσης o Η τελική του εκδοχή δημοσιεύτηκε το 1985 και όριζε τη χρήση συγκεκριμένων πεδίων και υποπεδίων του USMARC για την περιγραφή πληροφοριών που αφορούν τα αρχεία, π.χ. το πεδίο 300 για την κωδικοποίηση της φυσικής περιγραφής o Μολονότι, το EAD αποτελεί το πλέον βασικό σχήμα μεταδεδομένων για αρχειακή περιγραφή, υπάρχουν οργανισμοί, ειδικά στις ΗΠΑ, που συνεχίζουν να αξιοποιούν το MARC AMC, κυρίως για οικονομικούς λόγους 26 Σχήματα μεταδεδομένων για μηχαναγνώσιμη αρχειακή περιγραφή (2/3) EAD: XML σχήμα μεταδεδομένων (βασίζεται στη λογική του ISAD(G)) και έχει ως σκοπό: Τη δημιουργία ηλεκτρονικών εργαλείων έρευνας Τον ορισμό και έλεγχο της ιεραρχίας της αρχειακής περιγραφής Τον προσδιορισμό του περιεχομένου και του περιβάλλοντος παραγωγής Την ευρετηρίαση και ανάκτηση της πληροφορίας Τη διάθεση εργαλείων έρευνας στο Διαδίκτυο Τη δημιουργία ομοιόμορφων βάσεων δεδομένων 27 Σχήματα μεταδεδομένων για μηχαναγνώσιμη αρχειακή περιγραφή (3/3) EAC-CPF: XML σχήμα μεταδεδομένων (βασίζεται στη λογική του ISAAR (CPF)) και έχει ως σκοπό: o Τη δημιουργία ηλεκτρονικών εγγραφών για τους παραγωγούς των αρχείων o Ιδιαίτερα σημαντική τεκμηρίωση Τα αρχεία είναι οι πρωτογενείς πηγές για την καταγραφή βιογραφιών και ιστορικού περιεχομένου Παρέχει έναν επιπλέον τρόπο πρόσβασης στο αρχείο EAG: XML σχήμα μεταδεδομένων (βασίζεται στη λογική του ISDIAH) και έχει ως σκοπό: o Τη δημιουργία ηλεκτρονικών εγγραφών για τα αρχειακά αποθετήρια/υπηρεσίες EAC-F: XML σχήμα μεταδεδομένων για την κωδικοποίηση των λειτουργιών των παραγωγών των αρχείων (βασίζεται στη λογική του ISDF) 28 Κανόνες αρχειακής περιγραφής (1/3) Archives, Personal Papers, and Manuscripts (APPM) oσύνολο κανόνων για τη δημιουργία καταλόγων αρχειακού υλικού, κυρίως σε επίπεδο αρχείου ή συλλογής, με σκοπό την ένταξή τους σε ένα βιβλιογραφικό κατάλογο oδημοσιεύθηκε το 1983 από τη Βιβλιοθήκη του Κογκρέσου και το 1989 σε μία αναθεωρημένη έκδοση από την Ένωση Αμερικάνων Αρχειονόμων 29 Κανόνες αρχειακής περιγραφής (2/3) Canadian Rules for Archival Description (RAD) o Η πιο πρόσφατη έκδοση είναι του 2008 o Βασίζονται στη λογική των AACR2R, με κατάλληλη τροποποίηση για να αντικατοπτρίζουν τις αρχές της αρχειακής περιγραφής o Ορίζουν γενικούς κανόνες καταλογογράφησης καθώς και κανόνες για συγκεκριμένους τύπου υλικού, π.χ. αρχιτεκτονικά σχέδια, ηχογραφήσεις κτλ o Ορίζουν κανόνες για την απόδοση των σημείων πρόσβασης 30 Λίνα Μπουντούρη 5

Κανόνες αρχειακής περιγραφής (3/3) Describing Archives: A Content Standard (DACS) o Ένωση Αμερικάνων Αρχειονόμων, 2004 o Χωρίζεται σε τρία μέρη: I. Περιγραφή Αρχειακού Υλικού II. Περιγραφή Δημιουργών III. Μορφές των ονομάτων o Αντικατέστησε τους APPM, από τους οποίους διαφέρει ιδιαίτερα o Πεδία που πρέπει να υπάρχουν σε κάθε επίπεδο της ιεραρχίας του αρχείου και οδηγίες για το περιεχόμενό τους o Κανόνες για το πώς πρέπει να περιγράφονται οι δημιουργοί των αρχείων o Μπορεί να συνδυαστεί με άλλα πρότυπα και κανόνες για την περιγραφή συγκεκριμένων τύπων υλικού 31 Σχήματα μεταδεδομένων για τη διαχείριση των ψηφιακών αντικειμένων Metadata Encoding and Transmission Standard (METS) o XML σχήμα μεταδεδομένων για την κωδικοποίηση περιγραφικών, διαχειριστικών και δομικών μεταδεδομένων για τα αντικείμενα μίας ψηφιακής συλλογής o Μπορεί να κωδικοποιήσει περιγραφές για ηλεκτρονικά κείμενα, ψηφιακές εικόνες, ψηφιοποιημένο βίντεο, ακουστικό υλικό και, σε γενικές γραμμές, οποιοδήποτε αντικείμενο εντάσσεται σε ψηφιακή συλλογή o Τα μεταδεδομένα για ένα ψηφιακό αντικείμενο διαφέρουν σε μεγάλο βαθμό από τα μεταδεδομένα για ένα συμβατό τύπο υλικού 32 Σχήματα μεταδεδομένων για τη διατήρηση (1/2) Preservation Metadata: Implementation Strategies: PREMIS o Πρόκειται για ένα μοντέλο δεδομένων, το οποίο ορίζει τις πέντε σημαντικές οντότητες για τη διατήρηση των ψηφιακών αντικειμένων: Intellectual Entities, Objects, Events, Rights, and Agents. o Σχήμα από την παρουσίαση της Rebecca Guenther (βλέπε Βιβλιογραφία) Content -10 years on -50 years on -Forever! Preservation Metadata 33 Σχήματα μεταδεδομένων για τη διατήρηση (2/2) Τα μεταδεδομένα για τη διατήρηση περιλαμβάνουν πληροφορίες για: o Την προέλευση (provenance): ποιος έχει την κυριότητα/ιδιοκτησία του ψηφιακού αντικειμένου; o Την αυθεντικότητα (authenticity): είναι το ψηφιακό αντικείμενο πιστό του αυθεντικού αντικειμένου; o Δραστηριότητα διατήρησης (preservation activity): ποιες διαδικασίες έχουν γίνει για τη διατήρησή του; o Τεχνικό περιβάλλον (technical environment): τι απαιτείται για τη χρήση του; o Δικαιώματα διαχείρισης (rights management): Ποια δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας πρέπει να τηρηθούν; Ιανουάριος 2011: δημοσιεύθηκε το PREMIS Data Dictionary for Preservation Metadata, version 2.1 o Περιλαμβάνει το PREMIS Data Dictionary, το μοντέλο δεδομένων, παραδείγματα χρήσης και το XML σχήμα για υλοποίησή του 34 Συστήματα οργάνωσης γνώσης για την απόδοση θεμάτων Στον ελληνικό χώρο (ενδεικτικά): o Κατάλογος Καθιερωμένων Επικεφαλίδων της ΕΒΕ o Θησαυρός ΕΚΤ o Δεκαδική Ταξινόμηση Dewey (Ελληνική μετάφραση του Dewey Decimal Classification) Στο διεθνή χώρο (ενδεικτικά): o Library of Congress Subject Headings (LCSH) o Getty Thesaurus of Geographic Names (TGN) o Art & Architecture Thesaurus (AAT) o Union List of Artist Names (ULAN) o The Cultural Objects Name Authority (CONA) o Dewey Decimal Classification 35 Αρχειακή τεκμηρίωση (σχηματικά) Περιγραφή του αρχείου Περιγραφή των αρχειακών φορέων Περιγραφή των παραγωγών του αρχείου ΔΙΠΑΠ (Γ) EAD Περιγραφή των λειτουργιών των παραγωγών Περιγραφή των ψηφιοποιημένω ν αρχείων ISAAR (CPF) EAC - CPF ISDF EAC F METS, PREMIS ISDIAH EAG 36 Λίνα Μπουντούρη 6

Για την καλύτερη και συνεχή επιστημονική σας ενημέρωση Εγγραφή σε mailing lists με ανακοινώσεις και πληροφορίες για τα αρχεία και τις σχετικές τους τεχνολογίες. Ενδεικτικά: o ICA-L, International Council on Archives [http://www.mailman.srv.ualberta.ca/mailman/listinfo/ica-l ] o Archives & Archivists (A&A) List, Society of American Archivists [http://www.archivists.org/listservs/arch_listserv_terms.asp] o Encoded Archival Description List, Library of Congress [http://listserv.loc.gov/listarch/ead.html] o XML4Lib Electronic Discussion, φιλοξενείται από τον οργανισμό OCLC [http://lists.webjunction.org/xml4lib/] o metadatalibrarians listserv, [http://metadatalibrarians.monarchos.com/] o Digital Libraries Research mailing list, IFLA [http://infoserv.inist.fr/wwsympa.fcgi/subrequest/diglib] 37 Σχετική με την ενότητα βιβλιογραφία (1/2) Hugo Leendert Philip Stibbe, Implementing the Concept of Fonds: Primary Access Point, Multilevel Description and Authority Control, 1992 [http://journals.sfu.ca/archivar/index.php/archivaria/article/viewartic le/11844] Françoise Leresche, Libraries and archives : sharing standards to facilitate access to cultural heritage, 2008 [http://archive.ifla.org/iv/ifla74/papers/156-leresche-trans-en.pdf] Canadian Council of Archives, Rules for Archival Description,2008 [http://www.cdncouncilarchives.ca/rad/radcomplete_july2008.pd f] Committee on Descriptive Standards (ICA) [http://www.icacds.org.uk/icacds.htm] Ελληνική Αρχειακή Εταιρεία, Διεθνές Πρότυπο Αρχειακής Περιγραφής (Γενικό), 2002 [http://www.eae.org.gr/dipap.pdf] 38 Σχετική με την ενότητα βιβλιογραφία (2/2) Library of Congress, Encoded Archival Description (EAD)-Official EAD Version 2002 Web Site., 2012 [http://www.loc.gov/ead/] EAC WG, Encoded Archival Context,2011 [http://eac.staatsbibliothek-berlin.de/] Library of Congress, METS, 2012 [http://www.loc.gov/standards/mets/] Library of Congress, PREMIS, 2012 [http://www.loc.gov/standards/premis] Library of Congress, Library of Congress Authorities, 20 [http://authorities.loc.gov/] The Getty, The Getty Vocabulary Program [http://www.getty.edu/research/conducting_research/vocabularie s/] Ellis Judith, Η ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΑΡΧΕΙΩΝ,1η έκδ2000, ISBN: 978-960-8041-63-5, Γ. ΔΑΡΔΑΝΟΣ - Κ. ΔΑΡΔΑΝΟΣ Ο.Ε 39 Λίνα Μπουντούρη 7