ΠΕΚ ΚΑΒΑΛΑΣ A ΦΑΣΗ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗΣ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗΣ ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΑΚΑΔΗΜ.ΕΤΟΣ: 2012-13 ΘΕΜΑ:Τρόποι αξιολόγησης του εκπ/κού έργου- Αυτοαξιολόγηση εκπ/κού και μαθητή, φάκελος επιτευγμάτων- Portfolio ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΡΙΑ: Δρ Κωνσταντίνα Κηροποιού Σχολική Σύμβουλος Φιλολόγων Καβάλας
1. Βασικά μοντέλα αξιολόγησης του εκπαιδευτικού έργου α. τεχνοκρατικό μοντέλο Η αξιολόγηση σύμφωνα με το τεχνοκρατικό μοντέλο εστιάζει στο αποτέλεσμα της εκπαιδευτικής διαδικασίας συγκρίνει κατατάσσει β. ανθρωπιστικό-πλουραλιστικό μοντέλο Η αξιολόγηση σύμφωνα με το ανθρωπιστικό μοντέλο εστιάζει στην ίδια την εκπαιδευτική διαδικασία ενσωματώνεται στην εκπαιδευτική διαδικασία ανατροφοδοτεί βελτιώνει
Είδη (μορφές) αξιολόγησης 1 ο Κριτήριο: χρονική σχέση της αξιολόγησης με την εκπαιδευτική διαδικασία α. διαγνωστική (αρχική) β. διαμορφωτική (συνεχής) γ. τελική (αθροιστική, συνολική)
Είδη (μορφές) αξιολόγησης 2 ο Κριτήριο: φορείς που διενεργούν την αξιολόγηση α. εξωτερική (επιθεώρηση, παρακολούθηση του εκπαιδευτικού συστήματος, αξιολογικές μελέτες) β. εσωτερική Ι. ιεραρχική ΙΙ. συλλογική (αυτοαξιολόγηση)
3 ο Κριτήριο: μέσο έκφρασης Είδη (μορφές) αξιολόγησης α. ποσοτική (αριθμητική απόδοση, τεχνοκρατική αντίληψη για την αξιολόγηση) β. ποιοτική (περιγραφική έκφραση, ανθρωπιστική αντίληψη για την αξιολόγηση)
Φάκελος Εργασιών του μαθητή (Student s portfolio)
Χωριστείτε σε ομάδες και καταγράψτε ό,τι γνωρίζετε για το Φάκελο Εργασιών του Μαθητή (ΦΕΜ)
Τι είναι ο ΦΕΜ; Η πιο διαδεδομένη μορφή αυθεντικής αξιολόγησης (authentic assessment, authentic evaluation, performance based assessment) Τι είναι η αυθεντική αξιολόγηση; Ένα κίνημα που υποστηρίζει ότι η αξιολόγηση (α) αποτελεί συνευθύνη δασκάλου και μαθητών και (β) πρέπει να αποβλέπει στην αποτίμηση τόσο των γνώσεων του μαθητή, όσο και των ικανοτήτων του και να αξιοποιεί τις γνώσεις του σε πραγματικές καταστάσεις Με άλλα λόγια: η αυθεντική αξιολόγηση αποτελεί τη συστηματική διαδικασία συλλογής και καταγραφής ποικίλων στοιχείων που δείχνουν την πρόοδο ενός μαθητή μέσα σ ένα πλαίσιο διδασκαλίας - μάθησης το οποίο απαιτεί την ενεργό συμμετοχή του.
Πώς προέκυψε η αυθεντική αξιολόγηση: Είναι απότοκος των κινημάτων: Του κοινωνικού εποικοδομισμού- η γνώση οικοδομείται μέσα από συλλογική προσπάθεια και συνεργασία Της κριτικής σκέψης- διδασκαλία με στόχο την κατανόηση Της ολιστικής προσέγγισης της γνώσης όχι μεμονωμένη πληροφορία αλλά ενιαιοποιημένη γνώση που προέρχεται από διαφορετικούς επιστημονικούς κλάδους
Πώς γίνεται κατά τη γνώμη σας η αυθεντική αξιολόγηση του μαθητή. Ο,τι πείτε αποτελεί ίσως, σύμφωνα με τη βιβλιογραφία, χαρακτηριστικό της αυθεντικής αξιολόγησης. Μια σημαντική παρατήρηση: αυθεντική αξιολόγηση σημαίνει πρωτίστως αυθεντική διδασκαλία και αυθεντική μάθηση και μετά αξιολόγηση της μάθησης.
Χαρακτηριστικά της αυθεντικής αξιολόγησης α) Επιλέγει και εφαρμόζει ερωτήσεις και ασκήσεις που αναδεικνύουν τον επινοητικό τρόπο σκέψης των μαθητών, προκειμένου να εφαρμόσουν στην πράξη και σε αυθεντικές καταστάσεις του καθημερινού βίου όσα έμαθαν στο σχολείο. β) Επεκτείνει το πεδίο της πέρα από τον έλεγχο της συγκράτησης των πληροφοριών, δηλαδή δεν αξιολογεί το αυτονόητο και προσιτό, αλλά παρωθεί τους μαθητές σε συσχετισμούς δεδομένων που να οδηγούν σε συμπερασμούς και τεκμηριωμένη δράση. γ) Προϋποθέτει το στοχασμό και την κριτική ανάλυση τόσο των προϊόντων όσο και των διαδικασιών μάθησης. δ) Καθιστά τις διαδικασίες αξιολόγησης κτήμα των μαθητών. Η αξιολόγηση μικρής ή μεγάλης κλίμακας διαθέτει δυναμισμό και προσφέρει τεκμήρια αξιοποιήσιμα για τη βελτίωση της ποιότητας της παρεχόμενης εκπαίδευσης και της παραγόμενης γνώσης, όταν είναι ευέλικτη και εξασφαλίζει στους αξιολογούμενους τη δυνατότητα να την παρακολουθούν, να την συνδιαμορφώνουν και να έχουν λόγο για τα αποτελέσματα που αποδίδει. ε) Ανταποκρίνεται με ευελιξία στις ιδιαιτερότητες της περίστασης (γνωστικά αντικείμενα, στόχοι μάθησης κτλ.).
Εννοια και περιεχόμενο του ΦΕΜ Ο ΦΕΜ είναι συλλογή των έργων ενός μαθητή, τα οποία έχουν επιλεγεί με τη συναίνεσή του και με βάση συγκεκριμένο στόχο. Τα έργα αυτά αποτελούν κριτήριο για την προσπάθεια, την πρόοδο και την επίδοση του μαθητή σε δεδομένο ή δεδομένα γνωστικά αντικείμενα του αναλυτικού προγράμματος. Η συλλογή αυτή πρέπει να περιλαμβάνει: το σκεπτικό που αναπτύσσει ο μαθητής καθώς καταβάλει προσπάθεια για να εκπονήσει τις εργασίες, που θα περιληφθούν στον ΦΕΜ τις οδηγίες του εκπαιδευτικού τα κριτήρια αξιολόγησης της ποιότητας των έργων και την κριτική του κοινού που έχει κληθεί να μελετήσει και να αξιολογήσει το φάκελο εργασιών»
Στόχος του ΦΕΜ να παρουσιάσει την εξελικτική πορεία του προγραμματισμού, του στοχασμού, της αυτοκριτικής και της αυτορρύθμισης του μαθητή, καθώς και της διαλεκτικής σχέσης του μαθητή με το αντικείμενο μελέτης και με τους εταίρους της συνεργασίας, μαθητές και δάσκαλο. Ο ΦΕΜ είναι κυρίως εργαλείο αυτο- και ετεροαξιολόγησης του μαθητή.
Πιο απλά: Σύμφωνα με τη μέθοδο του Portfolio, οι μαθητές μπορούν να σχεδιάσουν τον προσωπικό τους φάκελο. Έτσι, ο κάθε μαθητής έχει τη δυνατότητα να «παρακολουθεί την πορεία του εαυτού του» και να αυτοαξιολογείται, χρησιμοποιώντας στοιχεία τόσο από τη μαθητική όσο και από την εξωσχολική του ζωή, που τον βοηθούν στην αναπτυξιακή και εξελικτική του πορεία μέσα και έξω από το σχολείο. Συλλέγοντας και αξιολογώντας αυτά τα στοιχεία (σχολικές εργασίες, διαγωνίσματα, πιστοποιητικά, επαίνους, ασκήσεις, στοιχεία από προσωπικές δραστηριότητες, κριτήρια αξιολόγησης και τεστ, φύλλα αυτοαξιολόγησης του μαθητή εκθέσεις, σκέψεις, κατάλογοι βιβλίων που οι μαθητές έχουν διαβάσει, φωτογραφίες και γενικά ό,τι αντιπροσωπεύει τον μαθητή Όλες οι επιλογές που περιλαμβάνονται στη συλλογή του portfolio πρέπει σαφώς να απεικονίζουν τα κριτήρια και τα πρότυπα (standards) που προσδιορίζονται για την αξιολόγηση κτλ)., ο ίδιος ο μαθητής σχηματίζει μια συνολική εικόνα του εαυτού του, εφόσον σε αυτόν το φάκελο περιέχονται τα «ποιοτικά χαρακτηριστικά» του από τις γνώσεις, τις δραστηριότητες και τις μαθησιακές του εμπειρίες.
Τρόπος Δημιουργίας του ΦΕΜ 1. Καθορίζεται ο γενικός σκοπός του ΦΕΜ.Η διαμόρφωση του σκοπού επηρεάζεται από τους παρακάτω παράγοντες: α. Τη φύση του θέματος και τον τομέα γνώσεων και δεξιοτήτων που αφορά Β Το κοινό στο οποίο απευθύνεται γ. Το είδος του ΦΕΜ δ. Την ηλικία και τις ικανότητες των μαθητών ε. Τους διαθέσιμους πόρους 2. Επιλέγεται η φύση του θέματος και αποσαφηνίζονται οι τομείς γνώσεων και δεξιοτήτων που θα απαρτίζουν τα μέρη του. Για παράδειγμα, 1 ος τομέας: εκθέσεις δεδομένων (reports), 2 ος τομέας: ερωτηματολόγια-συνεντεύξεις, 3 ος τομέας: σχέδια και προγραμματισμός για θεατρική παράσταση, κτλ. Κάθε μέρος εμπλουτίζεται με το υλικό και τις εργασίες του μαθητή και ολοκληρώνεται με καταγραφές από τις συναντήσεις μεταξύ του δασκάλου και του μαθητή και με αυτοαξιολογικές αποτιμήσεις, που είναι οι συμπληρωμένες κλίμακες διαβαθμισμένων κριτηρίων (rubrics). 3. Ορίζεται το κοινό των αξιολογητών (audience). Καθορίζονται οι αποδέκτες του φακέλου εργασιών συμμαθητές, δάσκαλος/οι, διευθυντής του σχολείου, σχολικός σύμβουλος, γονείς, κάποιος φίλος αξιολογητής, προς τον οποίο απευθύνεται ο ΦΕΜ. 4. Προτείνονται τρόποι διαφύλαξης και αποθήκευσης του ΦΕΜ.
Πώς θα αξιολογηθούν οι εργασίες που περιλαμβάνονται στον ΦΕΜ; Από κοινού ο δάσκαλος και οι μαθητές αποφασίζουν (α) για τα κριτήρια αξιολόγησης (criteria) και (β) για το συνεχές των διαβαθμίσεων της ποιότητας των μαθητικών εργασιών (standards) που αρχίζει από την άριστη και καταλήγει στη χαμηλή ποιότητα. Κατάλληλο εργαλείο αυτο- και ετερο- αξιολόγησης του ΦΕΜ : η κλίμακα διαβαθμισμένων κριτηρίων (rubric).
Η Παιδαγωγική Σημασία της Κλίμακας Διαβαθμισμένων Κριτηρίων αποτελεί δραστηριότητα στοχασμού συνδέει τη διδασκαλία και την αξιολόγηση καθιστά την αξιολόγηση προσωπική υπόθεση του μαθητή έχει διαπιστωμένα πολύ θετική επίπτωση στη βελτίωση των γραπτών κειμένων των μαθητών και στην ανάπτυξη της αυτοεκτίμησης ουσιαστικοποιεί τον παιδαγωγικό ρόλο του ΦΕΜ
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΔΟΜΗ ΤΟΥ ΦΕΜ Α. Τίτλος του ΦΕΜ Β. Πίνακας Περιεχομένων Γ. Λίγα λόγια για μένα Δ. Γραπτές Εργασίες
Πλεονεκτήματα από τη χρήση του φακέλου εργασιών στην εκπαιδευτική πράξη Η αξιολόγηση βάσει φακέλου δίνει στους μαθητές τη δυνατότητα να συμμετέχουν με πιο ενεργητικό τρόπο στη διαδικασία διδασκαλίας - μάθησης. Προσφέρουν τη δυνατότητα αξιολόγησης ευρείας έκτασης νοητικών δεξιοτήτων του μαθητή. Αποτελούν πλούσια πηγή αυθεντικών πληροφοριών για το τι συμβαίνει μέσα σε μια σχολική τάξη και μπορούν να οδηγήσουν σε σημαντικές αλλαγές των εκπαιδευτικών πρακτικών. Είναι καλά προσαρμοσμένοι σε εξατομικευμένους εκπαιδευτικούς σκοπούς, τις ατομικές ανάγκες, τα ενδιαφέροντα και τις δεξιότητες του μαθητή. Μπορούν να διευκολύνουν την ανακοίνωση των επιτευγμάτων του μαθητή σε άλλους (εκπαιδευτικός επόμενης χρονιάς, εκπαιδευτικά ιδρύματα, εργοδότες, κ.λπ.). Ενθαρρύνουν τη συνεργασία μεταξύ εκπαιδευτικού και μαθητή. Ο εκπαιδευτικός αποκτά γνώση γύρω από το τι ο μαθητής εκτιμά και σε τι αποδίδει μεγαλύτερη ή μικρότερη αξία
Τα βασικότερα μειονεκτήματα της αξιολόγησης βάσει φακέλου: Οι φάκελοι απαιτούν πολύ χρόνο για την αξιολόγησή τους. Οι εργασίες που εκπονούν οι μαθητές είναι δύσκολο να αξιολογηθούν, ιδιαίτερα όταν ποικίλλουν από μαθητή σε μαθητή. Η δυσκολία της αξιολόγησης της προόδου των μαθητών όταν ένας φάκελος δεν περιέχει συγκρίσιμο περιεχόμενο. Οι μαθητές θεωρούν σε ορισμένα μαθήματα ότι η μέθοδος αυτή στερείται ενδιαφέροντος. Λόγω της φύσης και των ιδιαιτεροτήτων που παρουσιάζουν οι φάκελοι, η αξιοπιστία της και η συγκρισιμότητα των επιδόσεων των μαθητών είναι συχνά αρκετά χαμηλή. Η αξιολόγηση βάσει φακέλου θέτει συχνά σε μειονεκτική θέση τους μαθητές που δεν έχουν σημαντική βοήθεια από την οικογένεια τους. Η έλλειψη συστηματικής επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών σ αυτή τη μέθοδο.
Φάκελος του εκπαιδευτικού (Teacher s portfolio) Ο ατοµικός φάκελος αποτυπώνει την πορεία που διανύει κάθε εκπαιδευτικός, από πού ξεκίνησε, τι πέτυχε και ποιους στόχους έχει θέσει για το µέλλον. Αποτελεί µια µαρτυρία της προσωπικής του ιστορίας και της επαγγελµατικής του ανάπτυξης και η συνεπής τήρησή του από τον εκπαιδευτικό µπορεί να συµβάλει στην ανάπτυξη µιας κουλτούρας επαγγελµατισµού, ενός αισθήµατος συµµετοχικής ευθύνης και αυτοβελτίωσης.
Προϋπόθεση γι αυτό: να αναπτυχθούν διαδικασίες αναστοχασµού του εκπαιδευτικού πάνω στο περιεχόµενο και τη δοµή του ατοµικού του φακέλου.ο αναστοχασµός θα φωτίσει και θέµατα που αφορούν τα κριτήρια επιλογής του υλικού που περιλαµβάνεται στον φάκελο.
Ο ατοµικός φάκελος του εκπαιδευτικού µπορεί να συµπεριλαµβάνει ενδεικτικά τα παρακάτω: θέµατα εργασιών που ανέθεσε στους µαθητές του, διδακτικές δραστηριότητες που οργάνωσε και υλοποίησε στην τάξη του, φύλλα εργασίας οµαδικών δραστηριοτήτων, οπτικοακουστικό και έντυπο υλικό που χρησιµοποίησε, διδακτικό υλικό που κατασκεύασε ο ίδιος, επιστηµονικά κείµενα που λειτούργησαν υποστηρικτικά στο διδακτικό του έργο (εισηγήσεις σε συνέδρια, άρθρα σε εκπαιδευτικά περιοδικά ή κεφάλαια σε βιβλία), δείγµατα από διορθωµένα γραπτά µαθητών, πρωτοβουλίες, υπευθυνότητες, χρήση των ΤΠΕ, αυτοαξιολογήσεις, εκθέσεις συναδέλφων, αξιολογήσεις από µαθητές ή/και γονείς, πτυχία, βεβαιώσεις συµµετοχής σε Συνέδρια, δηµοσιεύσεις ή άλλης µορφής πνευµατική δράση κ.τ.λ.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Ανδρεαδάκης, Ν. (2006). Η Αξιολόγηση βάσει φακέλου [πανεπιστημιακές σημειώσεις]. Πανεπιστήμιο Κρήτης, Π.Τ.Δ.Ε., Ακαδημαϊκό έτος 2005-2006. Ρέθυμνο. Bruner, J. (1996). The culture of education. Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press. Δημητρόπουλος, Ε. (2001). Εκπαιδευτική αξιολόγηση. Η Αξιολόγηση του μαθητή (6 η έκδ). Αθήνα: Γρηγόρης. Κουλουμπαρίτση Α. & Ματσαγγούρας Η. (2004). Φάκελος Εργασιών του Μαθητή (Portfolio): Η Αυθεντική Αξιολόγηση στη Διαθεματική Διδασκαλία. Στο: Αγγελίδης, Π.Α. & Μαυροειδής, Γ.Γ. (επιμ.) Εκπαιδευτικές Καινοτομίες για το Σχολείο του Μέλλοντος. Τόμ Α. Αθήνα: Τυπωθήτω- Γ. Δαρδανός. McBeath, J. (2001). Η αυτοαξιολόγηση στο σχολείο. (Χ. Δούκας & Ζ. Πολυμεροπούλου, Μετάφρ.). Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα. Paulson F.L.,Paulson P.R &. Meyer C.A. (1991).What makes a portfolio a portfolio? Eight thoughtful guidelines will help educators encourage self-directed learning. Στο: http://www.stanford.edu/dept/suse/projects/ireport/articles/eportfolio/what%20makes%20a%20portfolio%20a%20portfolio.pdf Vygotsky, L. (1988). Σκέψη & Γλώσσα. (Α. Ροδή, Μετάφρ.). Αθήνα: Γνώση.
Σας ευχαριστώ