ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ TO ΙΑΒΑΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΣΥΓΧΡΟΝΟΥ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΑ υπό Ιωάννη Χρ.Μάτσα Mηχ/γου Μηχ/κού ΕΜΠ, MSc Q.M. Cranfield Un. Σε κάθε πλέον επαγγελµατική απασχόληση είναι επιβεβληµένη η εξειδίκευση προκειµένου να επιτυγχάνεται ο βέλτιστος βαθµός επίδοσης αλλά και ποιότητας του παρεχόµενου έργου - υπηρεσίας. Η εξειδίκευση συνήθως και, σε πολλά επαγγέλµατα, αποδεικνυόταν από την εφαρµογή ή κατά δήλωση του επαγγελµατία.στο παρελθόν όµως παρουσιάστηκαν, και συνεχίζουν να παρουσιάζονται φαινόµενα όπου κάποιος, προκειµένου να εξασφαλίσει εργασία επικαλείται γνώσεις που δεν έχει ή τις έχει σε µη ικανοποιητικό βαθµό, µε αποτέλεσµα να δηµιουργούνται µύρια όσα προβλήµατα και δυστυχώς και ατυχήµατα. Επίσης υπάρχουν και πολλές δραστηριότητες οι οποίες επιβάλουν την εξειδίκευση για την διενέργειά τους. Στην κατεύθυνση αυτή, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή Τυποποίησης(CEN) και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή Ηλεκτροτεχνικής Τυποποίησης (CENELEC), εκπόνησαν το 1994 το ευρωπαϊκό πρότυπο ΕΛΟΤ ΕΝ 45013 Γενικά κριτήρια για τους φορείς πιστοποίησης που προβαίνουν σε πιστοποίηση προσωπικού Το έτος δε 2000 εκδόθηκε από τον ISO και την IEC το ιεθνές πρότυπο ΙSO/IEC 17024 Γενικές απαιτήσεις για φορείς που λειτουργούν συστήµατα πιστοποίησης προσωπικού, το οποίο υιοθετήθηκε ως ευρωπαϊκό και στη συνέχεια ως Ελληνικό Πρότυπο το 2003(οπότε και αντικαταστάθηκε το ΕΛΟΤ ΕΝ 45013). Τα πρότυπα αυτά τα υιοθέτησε η Ευρωπαϊκή Συνεργασία για τη ιαπίστευση(εα) προκειµένου να τα χρησιµοποιήσει ως εργαλείο για την αξιολόγηση φορέων πιστοποίησης προσωπικού, προκειµένου να τους διαπιστεύσει. Για την υποβοήθηση του έργου των αξιολογητών αλλά και των προς διαπίστευση φορέων εκπόνησε το έγγραφο ΕΑ-08/01:1995 Κατευθυντήριες Οδηγίες ΕΑ για την εφαρµογή του Ευρωπαϊκού Προτύπου ΕΝ 45013 για φορείς που προβαίνουν σε πιστοποίηση προσωπικού. Το ΕΣΥ, ως µέλος της ΕΑ υιοθέτησε την κατευθυντήρια οδηγία αυτή και µάλιστα, προκειµένου να διευκολύνει τους φορείς πιστοποίησης προσωπικού αλλά και τους αξιολογητές του εκπόνησε ένα ενοποιηµένο κείµενο µε τις απαιτήσεις του ΕΛΟΤ ΕΝ ISO/IEC 17024 και του ΕΑ- 08/01, το: ΕΣ ΚΡΙΤ-ΦΠΠ:2002 Κριτήρια που πρέπει να πληρούν οι φορείς πιστοποίησης προσωπικού Μέχρι σήµερα έχει διαπιστευθεί ένας φορέας πιστοποίησης προσωπικού ενώ στη διαδικασία διαπίστευσης ευρίσκονται άλλοι δύο. 1
Οι απαιτήσεις για τη διαπίστευση φορέων πιστοποίησης προσωπικού είναι: Γενικά ο φορέας πιστοποίησης προσωπικού πρέπει να διαθέτει και να εξασφαλίζει: Συγκεκριµένες σύγχρονες απαιτήσεις σύµφωνα µε τις οποίες πιστοποιεί, επιβλέπει και επαναπιστοποιεί άτοµα. Συγκεκριµένες διεργασίες για την ανάπτυξη σχηµάτων πιστοποίησης Αµεροληψία και συµµόρφωση µε νόµους και κανονισµούς υνατότητα πρόσβασης όλων των ενδιαφεροµένων στις υπηρεσίες πιστοποίησης Μη υπερβολικές οικονοµικές ή άλλες προϋποθέσεις για την πιστοποίηση Καθορισµένη πολιτική και διαδικασίες για απονοµή κλπ της πιστοποίησης Χορήγηση πιστοποιητικού εφόσον τηρούνται οι τεκµηριωµένες απαιτήσεις του φορέα και του ΚΡΙΤ-ΦΠΠ. Σαφή αναγραφή των προϋποθέσεων που πληροί ο πιστοποιηµένος, πάνω στο πιστοποιητικό. Επιτρέπεται ο Φ.Π. να απαιτεί την παρακολούθηση εκπαιδευτικών προγραµµάτων, προτού προχωρήσει η διαδικασία πιστοποίησης, εφόσον βέβαια ορίζει µε σαφήνεια την αµερόληπτη διαδικασία αξιολόγησης των εκπαιδευτικών αυτών προγραµµάτων και µε τήρηση σχετικών αρχείων. Πάντως αξιολόγηση για έγκριση / πιστοποίηση /αναγνώριση τέτοιων εκπαιδευτικών προγραµµάτων δεν σηµαίνει και πιστοποίηση του εκπαιδευτικού φορέα. Στην περίπτωση αυτή πρέπει να γίνεται έλεγχος όλων των σχετικών διαδικασιών, κανονισµών και αρχείων του Φ.Π. και να εξασφαλίζεται η αποτελεσµατική λειτουργία της σχετικής διαδικασίας για την χρήση του λογοτύπου του ΕΣΥ και του λογοτύπου του. Η ιοικητική οµή του Φορέα Πιστοποίησης πρέπει να: Είναι αµερόληπτη, ικανή και ηθικά ακέραια.και πρέπει να διαθέτει Αµερόπηπτη ιοίκηση Είναι αναγνωρισµένο νοµικό πρόσωπο που να µήν υπάρχει πρόβληµα αµεροληψίας µε άλλες δραστηριότητές του. Σε περίπτωση που αποτελεί µέρος άλλου οργανισµού, πρέπει να υπάρχει σαφής περιγραφή των δεσµών µε αυτόν, καθώς και παράθεση των δραστηριοτήτων του οργανισµού-υπερσυνόλου όπως και οργανόγραµµα και καθηκοντολόγιο του Φ.Π. Σηµ: Αν ο οργανισµός ή άλλο µέρος του εκπαιδεύει πρόσωπα, πρέπει να επιδεικνύεται πως εξασφαλίζεται εµπιστευτικότητα, αντικειµενικότητα και αµεροληψία-ίση µεταχείριση. Απαγορεύεται να έχει άδηλες συναλλαγές απασχόλησης µε υποψηφίους για πιστοποίηση. ιαθέτει Συµβούλιο Πιστοποίησης (Σ.Π.) που αξιολογεί τη συµµόρφωση του προσωπικού προς συγκεκριµένα τυποποιητικά ή κανονιστικά έγγραφα στο οποίο να µην υπάρχει κυρίαρχο συµφέρον και να εκπροσωπούνται κατά το δυνατόν περισσότερα ενδιαφερόµενα µέρη. Σηµ: Αν υπάρχει κυρίαρχο συµφέρον τότε συνιστάται Γνωµοδοτικό Συµβούλιο (ΓΣ), στο οποίο είναι υπόλογο το Σ.Π. Αν το ΓΣ δεν εισακούγεται από το ΣΠ τότε πρέπει να 2
ενηµερώνεται το ΕΣΥ. Στο ΓΣ δεν πρέπει να υπάρχει κυρίαρχο συµφέρον και πρέπει να είναι αµερόληπτο. Ο τρόπος ορισµού των µελών του ΓΣ πρέπει να είναι τεκµηριωµένος. Το µόνιµο προσωπικό, άσχετα αν είναι πλήρους ή µερικής απασχόλησης, πρέπει να είναι αµερόληπτο. Καλόν είναι να µην πιστοποιείται από τον ίδιο το ΦΠ το προσωπικό του. Αν όµως αναπόφευκτα συµβαίνει αυτό(π.χ. Έλλειψη άλλου διαπιστευµένου οµοειδούς φορέα), πρέπει να υπάρχουν τεκµηριωµένες διαδικασίες που να το επιτρέπουν να συµβεί αµερόληπτα και πάντως να χρησιµοποιούνται µερικοί εξωτερικοί, ανεξάρτητοι του ΦΠ, εξεταστές. Επιτρέπεται η εµπορική διαφήµιση του ΦΠ µαζί µε εκπαιδευτικούς φορείς, εφόσον δεν συγχέεται η εκπαίδευση µε την επακόλουθη πιστοποίηση. Επίσης ένας ΦΠ δεν πρέπει να κατευθύνει τη εκπαίδευση προσωπικού προς ορισµένους εκπαιδευτικούς φορείς, ούτε, έµµεσα ή άµεσα να συνδέει τις διαδικασίες πιστοποίησής του µε αυτές των εκπαιδευτικών φορέων. Κατά την αξιολόγηση προσωπικού, απαγορεύεται οι αξιολογητές να λειτουργούν ως εκπαιδευτές, σύµβουλοι ή εµπειρογνώµονες. Πρέπει ο ΦΠ να ενηµερώνει συνεχώς το ΕΣΥ για ότι αφορά τις δραστηριότητές του. Οργανωτική οµή Πρέπει να παρέχει µετά από αίτηση το οργανόγραµµα και τη σχέση µεταξύ των θέσεων που εκτελούν αξιολόγηση και πιστοποίηση, οι οποίες πρέπει να κατέχονται από διαφορετικά άτοµα. Ο ΦΠ πρέπει να έχει στη διάθεσή του επαρκείς πληροφορίες για την αξιολόγηση ενός προσώπου. Πρέπει να περιγράφεται ο τρόπος µε τον οποίο ο ΦΠ έχει οικονοµική υποστήριξη, ώστε να επιτυγχάνεται η αµεροληψία του. Πρέπει να περιγράφεται λεπτοµερώς η νοµική του υπόσταση. Πρέπει να παρουσιάζονται τεκµηριωµένα τα συστήµατα πιστοποίησης, οι διαδικασίες και οι κανόνες πιστοποίησης. Πρέπει να υπάρχει δήλωση συµµόρφωσης, εµπιστευτικότητας και αµεροληψίας όλου του προσωπικού προς τους κανονισµούς του ΦΠ. Πρέπει να υπάρχει ένας Υπεύθυνος ιαχείρισης της Ποιότητας Το προσωπικό πρέπει να είναι επαρκές αλλά και να έχει τα προσόντα για τις εργασίες που εκτελεί. Πρέπει να τηρούνται πληροφορίες και αρχεία για τα προσόντα του προσωπικού. Το προσωπικό εξέτασης πρέπει να διαθέτει τα σχετικά προσόντα και ο ΦΠ πρέπει να διαθέτει διαδικασίες εξασφάλισης ότι το προσωπικό έχει αυτά τα προσόντα. Αν ως εξεταστές χρησιµοποιούνται οι εκπαιδευτές, τότε πρέπει να διασφαλίζεται η αντικειµενικότητα και αµεροληψία. Το προσωπικό πρέπει να διαθέτει οδηγίες για την εκτέλεση των καθηκόντων του και να εκπαιδεύεται σχετικά µε αυτά. Όταν οι εργασίες ενός ΦΠ ανατίθενται υπεργολαβικά, πρέπει να εξασφαλίζεται ότι το προσωπικό του υπεργολάβου ικανοποιεί τις απαιτήσεις που αφορούν και το προσωπικό του φορέα. 3
Πρέπει να διαθέτει διαδικασίες και µέσα για την αξιολόγηση των υποψηφίων, σύµφωνα µε πρότυπα / κανονιστικά έγγραφα. Οι διαδικασίες πρέπει να είναι τέτοιες ώστε να εξασφαλίζεται ότι τηρούνται µε τον ίδιο τρόπο από όλο το προσωπικό του Φ.Π. Η αίτηση πρέπει να ανασκοπείται ώστε να επιβεβαιώνεται ότι µπορεί να ανταπεξέλθει στην πιστοποίηση, µπορεί να καλύψει τυχόν ειδικές ανάγκες του υποψηφίου και ότι ο αιτών έχει τις απαραίτητες προϋποθέσεις για να αξιολογηθεί. Οι εξετάσεις(γραπτές, προφορικές πρακτικές, παρατήρηση κλπ) πρέπει να είναι τέτοιες ώστε να εξασφαλίζεται η κάλυψη των κρίσιµων απαιτήσεων του σχήµατος πιστοποίησης και ότι είναι αντικειµενικές. Τα αποτελέσµατα της αξιολόγησης πρέπει να παραπέµπουν σε σχετική τεκµηρίωση αναφοράς. Ο ΦΠ πρέπει να διαθέτει και να εφαρµόζει αποτελεσµατικά τεκµηριωµένο Σ Π Εγχειρίδιο Ποιότητας και διαδικασιών µε ήλωση της πολιτικής για την ποιότητα Σύντοµη περιγραφή της νοµικής υπόστασης ήλωση για την οργάνωση του ΦΠ, το ΣΠ, το καταστατικό του και τις αρµοδιότητες και τους διαδικαστικούς κανόνες Ονόµατα, προσόντα, εµπειρία και αρµοδιότητες του προσωπικού Περιγραφή των διαδικασιών εκπαίδευσης του προσωπικού Οργανόγραµµα και καθηκοντολόγιο του προσωπικού Λεπτοµερή περιγραφή των διαδικασιών, αξιολόγησης και επιτήρησης Κατάλογο υπεργολάβων και διαδικασιών αξιολόγησής τους Περιγραφή των διαδικασιών υποβολής και χειρισµού ενστάσεων Πρέπει να διαθέτει και να τηρεί διαδικασίες τήρησης εµπιστευτικότητας σε όλα τα επίπεδα οργάνωσής του Πρέπει και το προσωπικό των υπεργολάβων να τηρεί σχετική εµπιστευτικότητα. Όταν ο ΦΠ υποχρεούται να παρέχει πληροφορίες βάσει νοµικών ρυθµίσεων πρέπει να ειδοποιείται σχετικά το πιστοποιηµένο πρόσωπο Επίσης µπορεί να δίδονται πληροφορίες κατόπιν γραπτής συναινέσεως του πιστοποιηµένου προσώπου Πρέπει ο ΦΠ να διαθέτει και να δηµοσιοποιεί κατάλογο των πιστοποιηµένων προσώπων µε το αντίστοιχο πεδίο πιστοποίησής τους. Τυχόν χρέωση των διατιθέµενων πληροφοριών πρέπει να είναι εύλογη Το σύστηµα πιστοποίησης πρέπει να δηµοσιοποιείται υπό µορφή ανακοίνωσης Ο ΦΠ πρέπει να διαθέτει και να τηρεί διαδικασίες εξέτασης των ενστάσεων, παραπόνων και αµφισβητήσεων. Αυτά µπορεί να προέρχονται από οποιονδήποτε έχει έννοµο συµφέρον. Πρέπει να επιλύονται µε ανεξάρτητο και αµερόληπτο τρόπο Τις ενστάσεις τις εξετάζει το ΣΠ βασιζόµενο σε εισήγηση εξουσιοδοτηµένων προσώπων(π.χ. Επιτροπή Ενστάσεων) να τις διερευνήσει, τα οποία δεν έχουν εµπλακεί στην υπό ένσταση απόφαση. 4
Αυτοί που αποφασίζουν επί της ενστάσεως δεν πρέπει να έχουν άµεσο συµφέρον από την απόφαση Ο ενιστάµενος µπορεί να φέρει τεκµηριωµένη αντίρρηση στη σύνθεση της Επιτροπής Ενστάσεων. Το ΣΠ εξετάζει τη βασιµότητα των αντιρρήσεων και αποφασίζει σχετικά Πρέπει να γίνεται επαρκής έλεγχος για τη χρήση των πιστοποιητικών. Πρέπει ο ΦΠ να διαθέτει διαδικασίες χειρισµού της κακής χρήσης των πιστοποιητικών Παραπλανητική ή µη σωστή αναφορά σε πιστοποιητικά πρέπει να αντιµετωπίζεται ανάλογα. Ο ΦΠ πρέπει να διαθέτει Κώδικα Συµπεριφοράς που να τον τηρούν απαρεγκλίτως οι πιστοποιηµένοι. Τα πιστοποιηµένα άτοµα πρέπει να τηρούν αρχείο παραπόνων που δέχονται και αφορούν το πιστοποιητικό επάρκειάς τους. Ο ΦΠ πρέπει να διαθέτει και να εφαρµόζει τεκµηριωµένες διαδικασίες για την ανάκληση, απόσυρση και ακύρωση πιστοποιητικών επάρκειας. 5