ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟ ΠΛΑΝΟ ΙΔΡΥΣΗΣ ΜΟΝΑΔΑΣ ΠΕΡΙΠΑΤΗΤΙΚΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟ ΠΛΑΝΟ ΙΔΡΥΣΗΣ ΜΟΝΑΔΑΣ ΠΕΡΙΠΑΤΗΤΙΚΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ 1

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ - ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ...3 1. ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ...5 2. ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΠΕΡΙΠΑΤΗΤΙΚΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΑ... 14 3. ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΑΠΟ ΕΘΝΙΚΟΥΣ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥΣ ΠΟΡΟΥΣ... 18 4. ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΜΕΛΕΤΗ ΒΙΩΣΙΜΟΤΗΤΑΣ... 28 5.Παράρτημα Επιχειρηματικού Σχεδίου Νομοθεσία... 41 2

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ - ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ Το παρόν επιχειρηματικό πλάνο αναφέρεται στην παρουσίαση του εναλλακτικού τουρισμού και ειδικότερα του περιπατητικού τουρισμού στην ευρύτερη περιοχή της Περιφερειακής Ενότητας Σερρών. Ειδικότερα, περιέχεται ανάλυση στα εξής ζητήματα: Υφιστάμενη Κατάσταση εναλλακτικού τουρισμού και ειδικότερα περιπατητικού τουρισμού Δυνατότητες ανάπτυξης εναλλακτικού και ειδικότερα του περιπατητικού τουρισμού Δυνατότητες χρηματοδότησης των επιχειρήσεων από εθνικούς και ευρωπαϊκούς πόρους Χρηματοοικονομική Ανάλυση Μελέτη βιωσιμότητας υποθετικής επιχείρησης που επιθυμεί να δραστηριοποιηθεί στην Περιφερειακή Ενότητα Σερρών Το παρόν επιχειρηματικό πλάνο αποσκοπεί στα εξής: Να γνωστοποιήσει σε ευρύ επίπεδο την έννοια του εναλλακτικού και ειδικότερα του περιπατητικού τουρισμού Να καταδείξει τις δυνατότητες που έχει η Ελλάδα και συγκεκριμένα η ευρύτερη περιοχή των Σερρών αναφορικά με θέματα εναλλακτικού τουρισμού Να αναδείξει τις ομορφιές της περιοχής Να αναδείξει τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της περιοχής Να υποδείξει τις αδυναμίες γύρω από τα ζητήματα του εναλλακτικού τουρισμού Να τεκμηριώσει το γεγονός πως η ενασχόληση με τον εναλλακτικό τουρισμό έχει θετικά αποτελέσματα Να αναδείξει τις επιχειρηματικές δυνατότητες στο πεδίο του εναλλακτικού τουρισμού Να αναδείξει τις δυνατότητες της βιώσιμης ανάπτυξης Να προβάλει τις δυνατότητες χρηματοδότησης τόσο από ελληνικούς όσο και από ευρωπαϊκούς πόρους σε επιχειρήσεις που επιθυμούν να δραστηριοποιηθούν στο εν λόγω αντικείμενο 3

Να καταδείξει το γεγονός, μέσω της χρηματοοικονομικής διοίκησης, της ύπαρξης θετικής Καθαρής Παρούσας Αξίας μιας υποθετικής επενδυτικής πρότασης γύρω από τη δραστηριότητα του περιπατητικού τουρισμού στην περιοχή των Σερρών. 4

1. ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ Με τον όρο εναλλακτικός τουρισμός ορίζεται το σύνολο των ολοκληρωμένων τουριστικών υπηρεσιών, οι οποίες διακρίνονται από εξειδίκευση ανάλογα με τις ιδιαίτερες ανάγκες και προτιμήσεις των πελατών τους, απευθύνονται σε ένα εξειδικευμένο κοινό, στηρίζονται σε οικολογικά ανεκτές και ήπιες δραστηριότητες, ενώ αναδεικνύουν χωρίς να καταστρέφουν τα φυσικά κάλλη μίας περιοχής. Τα κύρια χαρακτηριστικά του εναλλακτικού τουρισμού είναι η αναζήτηση της αυθεντικότητας και της επαφής με την φύση, η άρνηση των απρόσωπων τουριστικών πακέτων, η αποφυγή των κοσμικών παραλιών, ο συνδυασμός των διακοπών με την προσφορά εθελοντικής εργασίας συμβάλλει στην προστασία του περιβάλλοντος και την ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς και προσφέρει λύσεις σε προβλήματα της τουριστικής εποχικότητας. Θεωρείται μικρής κλίμακας ανάπτυξης του τουρισμού, που προέρχεται και οργανώνεται από τον τοπικό πληθυσμό ή τους τοπικούς φορείς και προσελκύει τουρίστες με ειδικά ενδιαφέροντα. Τα σημαντικότερα είδη τουρισμού που συνθέτουν αυτό που ονομάζουμε εναλλακτικό τουρισμό είναι: Αγροτουρισμός Οικοτουρισμός Επαγγελματικός τουρισμός Πολιτιστικός τουρισμός Μαθησιακός τουρισμός Θρησκευτικός τουρισμός Τουρισμός υγείας Κοινωνικός τουρισμός Θαλάσσιος τουρισμός 5

Αθλητικός τουρισμός Γεωτουρισμός Ορεινός-ορειβατικός τουρισμός Χιονοδρομικός τουρισμός και τουρισμός χειμερινών αθλημάτων Περιπατητικός τουρισμός Στην παρούσα μελέτη θα ασχοληθούμε με το είδος του περιπατητικού τουρισμού. Ειδικότερα αναφέρονται τα εξής: Ο περιπατητικός τουρισμός ορίζεται ως η πραγματοποίηση τουριστικών δραστηριοτήτων, που αφορούν τη διενέργεια περιπατητικών εκδρομών διαμέσου περιοχών αξιόλογης αισθητικής, περιβαλλοντικής και πολιτιστικής αξίας. Η πεζοπορία σαν φυσική σωματική δραστηριότητα είναι συμφυής της ανθρώπινης σωματικής οντότητας, εύκολη στην εξάσκησή της και προσιτή σε όλους. Η πεζοπορία γίνεται σε βατές λοφώδεις και ημιορεινές περιοχές με σκοπό την ήπια σωματική άθληση μέσα σε ένα παρθένο φυσικό περιβάλλον και με τη δυνατότητα περιήγησης και επίσκεψης αξιοθέατων περιοχών που βρίσκονται κοντά στα μονοπάτια της πεζοπορίας. Ο περιπατητικός τουρισμός αλληλοσυνδέεται σε πολλές περιπτώσεις με τον οικοτουρισμό. Η βασική διαφορά των δύο έγκειται στο ότι ο οικοτουρισμός προϋποθέτει τη συμμετοχή του επισκέπτη για τη διατήρηση του τοπίου και της οικολογικής ισορροπίας, ενώ ο περιπατητικός τουρισμός όχι. Η Ελλάδα άργησε να δημιουργήσει ολοκληρωμένο δίκτυο αυτοκινητοδρόμων, πέραν των βασικών oδικών αρτηριών που διέσχιζαν τη χώρα. Μέχρι τότε, η επικοινωνία πραγματοποιούταν, κυρίως, μέσω των μονοπατιών, τα οποία οι γεροντότεροι κάτοικοι των ορεινών χωριών αναφέρουν ακόμα σαν «δημοσιά» (δημόσιος, κεντρικός δρόμος), διότι γι αυτούς αποτελούσε τη σημαντικότερη οδική πρόσβαση. Παρόλο που κάποια από τα παλιά μονοπάτια και τα πετρόκτιστα καλντερίμια, αληθινά έργα τέχνης, έχουν 6

γίνει ασφαλτοστρωμένοι δρόμοι, τα περισσότερα από αυτά ξεγλιστρούν ανάμεσα στους δρόμους και συνεχίζουν να υπάρχουν και να διατρέχουν βουνά, λόγγους και χαράδρες. Έτσι, τα τελευταία χρόνια, με διάφορες χρηματοδοτήσεις και από ποικίλους φορείς (δήμους ορειβατικούς συλλόγους, ιδιώτες κ.α.) συντηρήθηκαν, αναβίωσαν και σηματοδοτήθηκαν μεγάλα τμήματά τους σε όλη την Ελλάδα, δημιουργώντας ένα ευρύ δίκτυο συνολικού μήκους, περίπου, 3.500 χλμ. Το κυριότερο τμήμα τους καταλαμβάνουν οι επεκτάσεις των Ευρωπαϊκών Μονοπατιών Μεγάλων Διαδρομών Ε4, Ε6 και κατηγορίας Ο (3.000 χλμ.), ενώ εκτός από αυτά έχουν διαμορφωθεί ακόμα 500 χλμ. μικρότερων μονοπατιών, που παρουσιάζουν εφάμιλλο ενδιαφέρον. Μονοπάτι Ε4 (-GR): Ξεκινά από τα Πυρηναία Όρη και φθάνει στην Ελλάδα, μέσω της πρώην Γιουγκοσλαβίας. Το ελληνικό τμήμα του E4, διασχίζει τη βόρεια και κεντρική Ελλάδα, την Πελοπόννησο, καταλήγει στο Γύθειο και συνεχίζεται στο νησί της Κρήτης. Προσφέρει, έτσι, τη δυνατότητα στον πεζοπόρο ή τον ορειβάτη να γνωρίσει όλη την ποικιλία του ελληνικού τοπίου και τον πλούτο της ελληνικής φύσης. Μονοπάτι Ε6: Το ελληνικό τμήμα του έχει δύο σκέλη. Το πρώτο ξεκινά από την περιοχή των Πρεσπών και μέσω Καστοριάς, Ιωαννίνων και Δωδώνης φτάνει ως την πόλη της Ηγουμενίτσας. Το δεύτερο σκέλος ξεκινά από την περιοχή της Φλώρινας, διασχίζει τις ορεινές περιοχές της δυτικής, κεντρικής και ανατολικής Μακεδονίας (κατά μήκος των συνόρων της Ελλάδας με τη FYROM και τη Βουλγαρία) και φτάνει ως την πόλη της Αλεξανδρούπολης, στην περιοχή της Θράκης. Στην Ελλάδα, μια κατεξοχήν ορεινή χώρα, άργησε πολύ να δημιουργηθεί ένα οδικό δίκτυο που να εκτείνεται πέρα από τις βασικές αρτηρίες που διασχίζουν τη χώρα. Τα τελευταία χωριά ενώθηκαν με οδικό δίκτυο μόλις τις περασμένες δεκαετίες. Μέχρι τότε η επικοινωνία γινόταν από τα μονοπάτια. Τα μεγαλύτερα από αυτά οι γεροντότεροι κάτοικοι των ορεινών χωριών τα αποκαλούν ακόμα «δημοσιά», καθότι για αυτούς ήταν η σημαντικότερη οδική πρόσβαση προς τα κεφαλοχώρια. Με τη διάνοιξη καινούργιων δρόμων τα παλιά μονοπάτια έπεσαν σε αχρηστία. Η έλλειψη οιασδήποτε συντήρησης και καταγραφής των μονοπατιών είχε σαν αποτέλεσμα να καταστραφεί ένα τεράστιο δίκτυο μονοπατιών σε όλη την Ελλάδα, μια καταστροφή που συνεχίζεται μέχρι σήμερα. 7

Η λιγοστή χρήση τους γίνεται μόνο από μέλη Ορειβατικών Συλλόγων. Αλλά και σε αυτούς, οι παλαιότεροι ορειβάτες που γνώριζαν πολλά μονοπάτια αποσύρονται χωρίς να μεταβιβάζεται η γνώση τους στους νεότερους. Τα παλιά μονοπάτια αποτελούν κεφάλαιο της παράδοσής μας και πρέπει να διασωθούν ώστε να μπορούν να χρησιμοποιούνται πλέον για τουριστικούς και ψυχαγωγικούς σκοπούς. Λιθόστρωτα μονοπάτια, που για να φτιαχτούν απαίτησαν πολλά χρόνια κόπου και προσπάθειας από τους κατοίκους της κάθε περιοχής, καταστρέφονται ακόμα και σήμερα απερίσκεπτα. Μια μικρή στροφή έγινε την τελευταία δεκαετία υπό την πίεση των ευρωπαϊκών προγραμμάτων στην προσπάθεια να μη χαθούν κοινοτικοί πόροι. Οι προσπάθειες αυτές όμως ήταν αποσπασματικές και περισσότερο έγιναν για την απορρόφηση κονδυλίων και όχι ως έργα αναπτυξιακής υποδομής. Μια καλή προσπάθεια έγινε με τη χάραξη και σήμανση των Ευρωπαϊκών Μονοπατιών Ε4, Ε6 (μονοπάτια που διασχίζουν όλη την Ευρώπη από το Γιβραλτάρ μέχρι την Κρήτη και από τη Φιλανδία μέχρι τη δική μας Σαμοθράκη), όπως και των εθνικών μονοπατιών στη βόρεια Ελλάδα και στην Πελοπόννησο. Δυστυχώς οι προσπάθειες αυτές συνοδεύονται από ελάχιστο έντυπο υλικό και δεν υπάρχει μηχανισμός συντήρησης της σήμανσης και των μονοπατιών, με αποτέλεσμα τα έργα αυτά να καταστρέφονται μέρα με τη μέρα. Παρότι έγιναν προσπάθειες να χαρτογραφηθούν τα μονοπάτια των Ευρωπαϊκών μεγάλων διαδρομών με τον καλύτερο τρόπο, δεν ήταν δυνατόν να δειχθούν όλες οι ομορφιές και η ποικιλομορφία του ελληνικού τοπίου στον περιπατητή. Έτσι, σημειώθηκαν επτά (7) επιπρόσθετα μονοπάτια μεγάλων διαδρομών, τέσσερα (4) στην Βόρεια Ελλάδα και την Θεσσαλία, και τρία (3) στην Πελοπόννησο, τα οποία συμπληρώνουν τα Ευρωπαϊκά μονοπάτια και σχηματίζουν ένα δίκτυο περιπατητικών μονοπατιών. Αυτό το δίκτυο επιτρέπει στον περιπατητή να εγκαταλείψει τα Ευρωπαϊκά μονοπάτια σε συγκεκριμένες θέσεις και να συνεχίσει την πορεία του στα Εθνικά (www.oreivatein.com). Το Ε6 αρχίζοντας από τον Αρκτικό Κύκλο στη Φιλανδία και κατηφορίζοντας νότια ως τις Αδριατικές ακτές, διασχίζει την Ελλάδα από τις ακτές του Ιονίου Πελάγους και κατά 8

μήκος των βόρειων παραμεθόριων περιοχών, για να καταλήξει στη Θράκη. Εκτός από αυτά έχουν διαμορφωθεί ακόμα 500 χλμ. μικρότερων μονοπατιών, που παρουσιάζουν εφάμιλλο ενδιαφέρον. Το ελληνικό τμήμα του έχει δύο σκέλη. Το πρώτο ξεκινά από την περιοχή των Πρεσπών και μέσω Καστοριάς, Ιωαννίνων και Δωδώνης φτάνει ως την πόλη της Ηγουμενίτσας. Το δεύτερο σκέλος ξεκινά από την περιοχή της Φλώρινας, διασχίζει τις ορεινές περιοχές της δυτικής, κεντρικής και ανατολικής Μακεδονίας (κατά μήκος των συνόρων της Ελλάδας με τη FYROM και τη Βουλγαρία) και φτάνει ως την πόλη της Αλεξανδρούπολης, στην περιοχή της Θράκης (www.web-greece.gr) Το Μονοπάτι Νο Ο1 στην βόρεια Ελλάδα δίνει στον περιπατητή την δυνατότητα να περπατήσει από το Μέτσοβο (Ε6) της Ηπείρου, πάνω στα βουνά Περιστέρι (2295 μ.) και Κακαρδίτσα (2429 μ.), μέχρι το Γαρδίκι της Θεσσαλίας, και να συναντήσει το Ε4 στην Ελάτη. Το Μονοπάτι Νο Ο3 επιτρέπει στον περιπατητή να πορευτεί από τα Ιωάννινα (Ε6) πάνω στα βουνά Μιτσικέλι (1810 μ.) και στα χωριά Κήποι και Μονοδέντρι μέχρι το Φαράγγι του Βίκου (4 ώρες) και κατόπιν, σε μιά πορεία 6 ημερών, να ανεβεί στα βουνά Τύμφη (2497 μ.), Σμόλικα (2637 μ.) και Γράμμο (2520 μ.), κοντά στα Αλβανικά σύνορα, οπότε συναντά πάλι το Ε6 στο Νεστόριο. Το Μονοπάτι Νο Ο2 συνδέει τον Όλυμπο με το Πήλιο. Ο περιπατητής αφήνει το άγριο τοπίο του Ολύμπου (Ε4) και κατεβαίνει στην πεδιάδα της Θεσσαλίας, αναρριχάται στην απέναντι Όσσα (1978 μ.) και κατόπιν, σε μια πορεία 4 ημερών, φθάνει μέσα από ένα ωραίο τοπίο στις ακτές του Αιγαίου Πελάγους, στους πρόποδες του Πηλίου. Η σηματοδότηση του μονοπατιού Ο4 δεν έχει συμπληρωθεί. Προγραμματίστηκε να αποτελεί το νότιο κλάδο του Ευρωπαϊκού μονοπατιού Ε6, που θα ένωνε την Θεσσαλονίκη με την Ξάνθη στην Θράκη, περνώντας από την χερσόνησο της Χαλκιδικής. Το μόνο τμήμα του μονοπατιού, που έχει σηματοδοτηθεί, είναι το τμήμα από την Αμφίπολη (αρχαιολογικός χώρος), πάνω από το Παγγαίο, με την έξοχη θέα του προς την θάλασσα και την πεδιάδα των Φιλίππων, μέχρι να χωριά Νικήσιανη και Ελευθερούπολη. 9

Στην Πελοπόννησο, το μονοπάτι 31 συνδέει την Πάτρα με την μικρή πόλη της αρχαίας Ολυμπίας. Από την πόλη, όπου φθάνει το φέρρυ μπώτ από την Ιταλία, ο περιπατητής μπορεί να πορευτεί στο όμορφο τοπίο και να φθάσει, μετά από 5 μέρες, στην αρχαία Ολυμπία. Η Πελοπόννησος, γεωγραφικό νησί στην ουσία, διαθέτει πολλά αρχαιολογικά σημεία. Ότι δεν μπορεί να προσφέρει το Ε4 στον περιπατητή, το προσφέρουν τα δύο συμπληρωματικά Εθνικά μονοπάτια 32 και 33. Το Μονοπάτι 32 ξεκινά στην Βυτίνα (Ε4) και παρέχει στον περιπατητή την δυνατότητα να περάσει κατεβαίνοντας το πράσινο φαράγγι του Λούσιου και να επισκεφτεί δυο παλαιά μοναστήρια, να περπατήσει στις πλαγιές του υψηλότερου βουνού της Πελοποννήσου, του Ταΰγετου (2407 μ.), γνωστού από την αρχαιότητα, και να κατεβεί μέσω του φαραγγιού του Βίρου (8-10 ώρες πορεία) στην ακτή της θάλασσας της Καρδαμήλης, στον Μεσσηνιακό Κόλπο. Το Μονοπάτι 33 ξεκινά στο χωριό Άγιος Πέτρος (Ε4), διατρέχει τις ανατολικές πλαγιές και την κορφή του Πάρνωνα (1936 μ.) και κατεβαίνει μέχρι τον φάρο του Ακρωτηρίου Μαλέα (www.oreivatein.com). ΧΑΡΤΗΣ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΜΟΝΟΠΑΤΙΩΝ ΜΕΓΑΛΩΝ ΑΠΟΣΤΑΣΕΩΝ Τα ευρωπαϊκά μονοπάτια μεγάλων αποστάσεων είναι ένα δίκτυο από μονοπάτια εξαιρετικά μεγάλων αποστάσεων που διασχίζουν την Ευρώπη. Ενώ τα περισσότερα μονοπάτια μεγάλων αποστάσεων στην Ευρώπη βρίσκονται σε μία μόνο χώρα ή περιοχή, καθένα από αυτά τα αριθμημένα ευρωπαϊκά μονοπάτια μεγάλων αποστάσεων περνά μέσα από πολλές διαφορετικές χώρες. Το ευρωπαϊκό μονοπάτι μεγάλων αποστάσεων ορίζεται από την Ευρωπαϊκή Ένωση «Ramblers». Σε γενικές γραμμές κάνουν χρήση των υφιστάμενων εθνικών και τοπικών μονοπατιών όπως τα μονοπάτια GR (βλ. παρακάτω). Διαδρομή E1: Νορβηγία Σουηδία Δανία Γερμανία Ελβετία Ιταλία E2: Ιρλανδία Σκωτία Αγγλία Ολλανδία Βέλγιο Λουξεμβούργο Γαλλία E3: Ισπανία Γαλλία Βέλγιο Λουξεμβούργο Γερμανία Δημοκρατία της 10

Τσεχοσλοβακίας Πολωνία Σλοβακία Ουγγαρία Ρουμανία Βουλγαρία Τουρκία E4 Ισπανία: Γαλλία Ελβετία Γερμανία Αυστρία Ουγγαρία Ρουμανία Βουλγαρία Ελλάδα E5: Γαλλία Ελβετία Γερμανία Αυστρία Ιταλία E6: Φινλανδία Σουηδία Δανία Γερμανία Αυστρία Σλοβενία Ελλάδα Τουρκία E7: Ισπανία Ανδόρα Γαλλία Ιταλία Σλοβενία Ουγγαρία E8: Ιρλανδία ΗΒ Ολλανδία Γερμανία Αυστρία Σλοβακία Πολωνία Βουλγαρία E9: Πορτογαλία Ισπανία Γαλλία Αγγλία Βέλγιο Ολλανδία Γερμανία Πολωνία Ρωσσία Λιθουανία Λετονία Εσθονία E10: Φινλανδία Γερμανία Δημοκρατία της Τσεχοσλοβακίας Αυστρία Ιταλία Γαλλία Ισπανία E11: Ολλανδία Γερμανία Πολωνία ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΜΟΝΟΠΑΤΙ ΜΕΓΑΛΩΝ ΔΙΑΔΡΟΜΩΝ Ε4 Το Ε4 είναι διεθνές μονοπάτι υπό την εποπτεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης Ορεινής Πεζοπορίας (E.W.V.) και έχει σχεδιαστεί και σηματοδοτηθεί από την Ελληνική Ομοσπονδία Ορειβασίας Αναρρίχησης (www.e4nar.gr). Το Ευρωπαϊκό Μονοπάτι Μεγάλων Διαδρομών Ε4, ξεκινάει από τα Πυρηναία Όρη στην Ισπανία, διασχίζει τα σύνορα Βουλγαρίας - Ελλάδας στον Προμαχώνα, διασχίζει τον δρόμο Προμαχώνα-Σέρρες μέχρι τη γέφυρα του Στρυμόνα ποταμού όπου διασταυρώνεται με το Ε6 και φθάνει στην Ελλάδα μέσω πρώην Γιουγκοσλαβίας στο φυλάκιο της Νίκης βόρεια της Φλώρινας. Συνεχίζει την πορεία του νότια διασχίζοντας τα βουνά Βέρνων, Βέρμιον, Πιερία και Όλυμπο, νότια της οροσειράς της Πίνδου, τα βουνά της κεντρικής Ελλάδας και καταλήγει στους Δελφούς. Περνάει, έπειτα από τον κόλπο της Κορίνθου στο Γύθειο, διασχίζει την Κρήτη από το νομό Χανίων ως το νομό Λασιθίου, για να περάσει στη συνέχεια στην Πάφο της Κύπρου και να καταλήξει στη Λάρνακα. Προσφέρει, έτσι, τη δυνατότητα στον πεζοπόρο ή τον ορειβάτη να γνωρίσει όλη την ποικιλία του τοπίου αλλά και τον πλούτο της ελληνικής και κυπριακής φύσης. Η διαδρομή του μονοπατιού στην Ελλάδα χωρίζεται σε 3 τμήματα: 11

Ø Βόρειο, Μεσαίο και Νότιο. Ø Το Βόρειο φτάνει μέχρι τα Μετέωρα, το μεσαίο έως τους Δελφούς, και το Νότιο τμήμα διασχίζει την Πελοπόννησο και καταλήγει έως το Γύθειο. Το μεγαλύτερο υψόμετρο της συνολικής διαδρομής είναι η κορυφή του Ολύμπου Σκολιό (2.911 μ.). Το κλίμα είναι μεσογειακό και παρουσιάζει μεγάλη ξηρασία το καλοκαίρι και σημαντική διαφορά θερμοκρασίας την ημέρα από τη νύκτα. Η περίοδος που μπορεί να συναντήσει κανείς χιόνια κατά μήκος της διαδρομής είναι από τον Νοέμβριο έως τον Ιούνιο. Η διαδρομή το νότιου τμήματος του Μονοπατιού (Πελοπόννησος και Κρήτη) είναι αρκετά ευκολότερη από εκείνη του βόρειου και μπορεί, στο μεγαλύτερο μέρος της, να περιπατηθεί όλες τις εποχές του χρόνου, επειδή το κλίμα εκεί είναι ηπιότερο (www.e4nar.gr). Η διαδρομή του Νότιου τμήματος θεωρείται πολύ πιο εύκολη από τη βόρεια και μπορεί να περπατηθεί όλες τις εποχές του έτους καθώς το κλίμα της Πελοποννήσου είναι πολύ πιο ήπιο. Το μεγαλύτερο υψόμετρο της συνολικής διαδρομής είναι η κορυφή του Ολύμπου Σκολιό (2.911 μ). Ιδανική περίοδος για να περπατηθεί το Ε4 στην Ελλάδα είναι από 15 Μαΐου έως αρχές Οκτωβρίου. Το κλίμα, μεσογειακό, παρουσιάζει μεγάλη ξηρασία το καλοκαίρι και μεγάλη διαφορά θερμοκρασίας την ημέρα από την νύκτα. Πουλόβερ και αδιάβροχο θεωρούνται απαραίτητα και το καλοκαίρι. Χιόνια συναντά ο ορειβάτης από τον Νοέμβριο μέχρι τέλος Ιουνίου (www.oreivatein.com). 12

Γενικότερα, ο τουρίστας μπορεί να ασκηθεί σε δραστηριότητες πεζοπορίας στις εξής περιοχές της χώρας. Ευρυτανία -Άγραφα, Χελιδόνα, Καλιακούδα, Κρέντης Καστοριά - Καταρράκτες Τζουμέρκα - Καλαρρύτες Πελοπόννησος - Φαράγγι Λούσιου, Ταΰγετος, Χελμός Κρήτη - Φαράγγι Σαμαριάς, Φαράγγι Αγ. Ειρήνης, νότια παράλια, Λευκά Όρη, Ψηλορείτης, Λασιθιώτικα Όρη Κυκλάδες Ιθάκη 13

Ζαγοροχώρια - Φαράγγι Βίκου, Βοϊδομάτης, Βραδέτο, Όρος Γκαμήλα, Δρακόλιμνη Νομός Σερρών (Βισαλτία, Άνω Βροντού κ.λ.π) Όλυμπος Γρεβενά - Βάλια Κάλντα, Ορλιακας, Λίμνες Φλέγγας Κέρκυρα - Λίμνη Κορισίων Χελμός Καλάβρυτα - Φαράγγι Βουραϊκού Ορεινή Πέλλα- Καιμακτσαλάν, Τζένα Πίνοβο Ξάνθη- Καταρράκτης Λειβαδίτη, Στενά Νέστου, Κούλα, Γυφτόκαστρο 2. ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΠΕΡΙΠΑΤΗΤΙΚΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΑ Ο εναλλακτικός τουρισμός αποτελεί μία συνεχώς αναπτυσσόμενη κατηγορία τουρισμού στην Ελλάδα και ασκεί μεγάλη γοητεία ιδιαίτερα στους κατοίκους των μεγαλουπόλεων. Οι δύσκολες συνθήκες ζωής των μεγάλων πόλεων δημιουργούν στους ανθρώπους έντονη επιθυμία να βρεθούν κοντά στην φύση για να απολαύσουν την γαλήνη, την ησυχία αλλά και το διαφορετικό τρόπο ζωής που τους. Ο επισκέπτης αποφεύγει τον συνωστισμό, το θόρυβο, την αισχροκέρδεια των ανεπτυγμένων και ήδη κορεσμένων τουριστικών περιοχών με στόχο την ψυχολογική του ικανοποίηση και να περάσει ένα ευχάριστο «διάλειμμα» από το άγχος, το στρες και τους έντονους και γρήγορους ρυθμούς της πόλης. Κυρίως όμως μπορεί να χαρεί τη ζεστή ανθρώπινη «φιλοξενία» και την αυθόρμητη καλοσυνάτη συμπεριφορά των κατοίκων του τόπου προορισμού. Έρχεται σε γνωριμία με τα τοπικά ήθη και έθιμα, τα πολιτισμικά στοιχεία και τα αυθεντικά χαρακτηριστικά του τόπου που επισκέπτεται. Ο τουρίστας έρχεται σε στενή επαφή με το περιβάλλον 14

και με δραστηριότητες, στις οποίες μπορεί να συμμετέχει, να ψυχαγωγηθεί, να αθληθεί και νιώσει τη χαρά της περιήγησης, της γνώσης και της ανακάλυψης. Τέτοιες δραστηριότητες μπορεί να είναι: Αγροτικές δραστηριότητες, όπως μάζεμα ελιάς, μανιταριών Οικοτουρισμό, όπως παρατήρηση φυτών και ζώων, υγροβιότοπων Αθλητικές δραστηριότητες, όπως ποδηλασία, ιππασία, τένις Πολιτιστικές δραστηριότητες, όπως παρακολούθηση φεστιβάλ, επίσκεψη σε αρχαιολογικούς χώρους, μοναστήρια Μαθήματα, όπως αργαλειού, παραδοσιακής μαγειρικής Ο εναλλακτικός τουρισμός απευθύνεται και σε άτομα, τα οποία δεν έχουν τη δυνατότητα να προσφέρουν στον εαυτό τους τις διακοπές που επιθυμούν. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί τόσο ο κοινωνικός τουρισμός όσο και ο τουρισμός υγείας. Άτομα που ανήκουν σε χαμηλότερα κοινωνικά στρώματα, άτομα με ειδικές ανάγκες καθώς και άτομα της τρίτης ηλικίας μπορούν να απολαύσουν ένα τουριστικό πακέτο διακοπών. Ο Νομός Σερρών ενδείκνυται για εναλλακτικό αθλητικό τουρισμό. Συγκεκριμένα αναφερόμαστε στα αθλήματα : 1. Καγιάκ.Ο επισκέπτης μπορεί να επιδοθεί στο κανό και στο καγιάκ στην λίμνη Κερκίνη, να κάνει τον γύρο της λίμνης με ποδήλατο βουνού,καθώς επίσης και διαδρομές στο όρος Μπέλες, να κάνει ιππασία σε οργανωμένους χώρους. 2. Αναρρίχηση (στο Σιδηρόκαστρο). Αναρριχητικό πεδίο για αναρρίχηση, Rappel, Canyoning στον Κρουσοβίτη ξεκινώντας από το Αχλαδοχώρι, διαδρομές στα μονοπάτια Ε4 Ε6, σπηλαιοεξερευνήσεις στην περιοχή Ζεστά Νερά, ανοιχτές πισίνες και χαλάρωση στο χαμάμ των ιαματικών λουτρών. Πανέμορφες διαδρομές για τζιπ 4χ4 και παιχνίδια με μορφή του Orienteering. 15

3. Σκί. Το χειμώνα το δάσος του Λαϊλιά καλύπτεται με παχύ στρώμα χιονιού και αποτελεί πόλο έλξεις για πολλούς Ορειβάτες, σκιέρ και φυσιολάτρες. Το χιονοδρομικό κέντρο βρίσκεται σε υψόμετρο 1600 έως 1850 μ και απέχει από την πόλη των Σερρών 27χιλ. Μπορεί όμως να ανέβει κανείς και από την πλευρά του Καπνόφυτου μόνο κατά τους καλοκαιρινούς μήνες λόγο της μη ασφαλτόστρωσης και εκχιόνωσης σε σχέση με την διαδρομή από την πόλη των Σερρών. Μια διαδρομή καταπληκτική. Σήμερα στο Χιονοδρομικό λειτουργούν ένα σαλέ, καταφύγιο 80 κλινών, ένας αναβατήρας 1000μ και ένας παιδικός αναβατήρας 100μ. 4. Αεροπλοΐα: Αιωρόπτερο ή αετός, Αλεξίπτωτο πλαγιάς, Μηχανοκίνητος αετός, Ελεύθερη πτώση. Η μορφολογία του εδάφους του νομού είναι ιδανική για την ανάπτυξη της αεροπλοΐας καθώς οι μεγάλοι ορεινοί όγκοι Μπέλες, Παγγαίου και Μενοικίου που περιβάλλουν τον Νομό δημιουργούν ένα λεκανοπέδιο με ισχυρά ανοδικά ρεύματα ιδανικά για πτήσεις. Χώροι απογείωσης που υπάρχουν στο Νομό είναι το Χιονοχώρι στο Μενοίκιο όρος, τα Πλατανάκια και η Βυρώνεια στο όρος Μπέλες και το καταφύγιο της Πρώτης στο Παγγαίο όρος. 5. Πεζοπορίες και ποδηλατικός τουρισμός: Η μορφολογία του νομού στην περιοχή αυτήν λόγω της ύπαρξης των Ορεινών όγκων ( Μπέλες, Όρβηλος, Λαϊλιάς, Μενοίκιο, Παγγαίο) παρέχει ιδανικές διαδρομές για την ανάπτυξη αθλητικών δραστηριοτήτων όπως η πεζοπορία η ορειβασία, το ποδήλατο βουνού. Οι διαδρομές χαρακτηρίζονται από διαφορετικό βαθμό δυσκολίας ανάλογα με την φυσική κατάσταση των εκδρομέων. Υπάρχει η δυνατότητα εκδρομής στις περιοχές αυτές με διανυκτέρευση σε αντίσκηνα ή ξενώνες και ο εξοπλισμός που απαιτείται για τέτοιες δραστηριότητες παρέχεται εξ ολοκλήρου από τα τοπικά γραφεία που οργανώνουν αυτά τα προγράμματα. 6. Ιππασία Ιππικός τουρισμός: Μονάδες ιππικού τουρισμού λειτουργούν ήδη στην λίμνη Κερκίνη, στα Άνω Πορόϊα, στο Ζερβοχώρι,στη Σέρρες και μία υπό κατασκευή στο Φαράγγι του Αγγίτη. Οι μονάδες αυτές προσφέρουν ψυχαγωγία στους λάτρεις του ιππικού τόσο εντός των ειδικά διαμορφωμένων χώρων όσο και σε επιλεγμένες διαδρομές. Προχωρώντας παραπέρα ο ιππικός Σύλλογος Σερρών (Ι.ΣΥ.Σ.) πέρα από την ψυχαγωγία στους επισκέπτες,την παροχή εγκαταστάσεων για εκπαιδευτικούς σκοπούς, μέσω του Κέντρου Θεραπευτικής Ιππασίας Σερρών (ΚΕΘΙΣ), αναλαμβάνει και την οργάνωση σεμιναρίων με αντικείμενο την εξειδίκευση στην ιπποθεραπεία ( 16

φυσίατροι, ορθοπεδικοί, νευρολόγοι, φυσιοθεραπευτές, εργοθεραπευτές, λογοθεραπευτές) και στη θεραπευτική ιππασία (για γυμναστές, ψυχολόγους, ειδικούς παιδαγωγούς, κοινωνικούς λειτουργούς) 7. Rafting Canoe Kayak Hydrospet : Ποτάμιες δραστηριότητες που ακολουθεί ολοένα και περισσότερος κόσμος. Ιδανικός τόπος το Φαράγγι του ποταμού Αγγίτη και ο ποταμός Στρυμόνας. Το Φαράγγι είναι μια μαγευτική περιοχή που αφήνει άφωνο ακόμη και τον πιο απαιτητικό επισκέπτη. Μία διαδρομή 8χιλ. σε κάθετα πρανή που ξεπερνούν και τα 100μ σε ορισμένα σημεία, με υδροχαρή δάση, πολυποίκιλη χλωρίδα και μοναδική πανίδα από άγρια ζώα, δίνουν μια διάσταση ανεπανάληπτη για δύο ώρες στον επισκέπτη. 8. Canyoning: Πρόκειται για την διάσχιση Φαραγγιών, όπως αυτό του Αγγίτη βάθους 70 80 μέτρων,που είναι συνήθως από πάνω προς τα κάτω με την χρήση ορειβατικού εξοπλισμού όπου αυτός είναι απαραίτητος. Είναι μια περιπέτεια που μπορούν να απολαύσουν άτομα κάθε ηλικίας που επιθυμούν να συνδυάσουν τη δράση με την μαγεία της φύσης. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ Η Ελλάδα έχει ανάγκη τον ποιοτικό τουρισμό, που θα βασίζεται στις αρχές της αειφορίας, δημιουργώντας ένα παράλληλο αλλά και εξειδικευμένο τουριστικό προϊόν, το οποίο θα αναδεικνύει το ιδιαίτερο και αυθεντικό της πρόσωπο. Οι εναλλακτικές μορφές τουρισμού εισάγουν την μορφωτική εμπειρία στη θέση της επιδερμικής επαφής με το «ξένο» στοιχείο, λαμβάνουν υπόψη τη φέρουσα ικανότητα του επισκέπτη εξατομικεύοντας τις ταξιδιωτικές προτάσεις, αρνούνται τη δημιουργία μηχανισμών περιφρούρησης του τουρίστα μέσω της διαμόρφωσης γυάλινων πύργων. Ο περιβαλλοντικός, αγροτικός, αθλητικός, θρησκευτικός, πολιτιστικός ή τουρισμός με μορφές εθελοντισμού, επιχειρούν την επαναπροσέγγιση και ζεύξη της τουριστικής εμπειρίας με άλλες, παραγωγικές ή πολιτιστικές δραστηριότητες. Ο εναλλακτικός τουρισμός δεν μετατρέπει το χρόνο αναψυχής σε χρόνο σεμιναρίων, όμως αρνείται την κατάσταση της «υπνοβασίας» στην οποία καταδικάζεται ο συμβατικός τουρίστας 17

(Εντγκαρ Μορεν). Δεν υποτάσσεται σε στενά πελατειακές λογικές αλλά προτάσσει την ιδιαιτερότητα του τοπικού χώρου και μέσω αυτής της ιδιαιτερότητας διαφοροποιεί το τουριστικό προϊόν και το κάνει μοναδικό και ελκυστικό. Ο εναλλακτικός τουρισμός θέλει να κάνει τον καθένα να «αισθάνεται σαν το σπίτι του», οικειώνοντάς τον με τις τοπικές αρετές, τα τοπία, τις τροφές, τα τραγούδια, το χορό, την ζωγραφική, την οδοιπορία, τη δημιουργία μέσα από την κατάσταση της σχόλης. Αυτό που ανακαλύπτουμε σήμερα εμείς ως λύση στα προβλήματα του ελληνικού τουρισμού, οι ευρωπαίοι εταίροι μας το εφαρμόζουν με αξιοσημείωτη επιτυχία εδώ και αρκετά χρόνια. Η Ευρώπη ήδη δρέπει τα οφέλη του εναλλακτικού τουρισμού και βρίσκεται στο επόμενο στάδιο, αυτό της εξέλιξης, της εξειδίκευσης και της τελειοποίησης του. Η Ελλάδα βρίσκεται ακόμα στην αρχή. Ο εναλλακτικός τουρισμός είναι αυτός που θα σηματοδοτήσει μία νέα περίοδο τουριστικής ανάπτυξης και τουριστικής πολιτικής για τον ελληνικό χώρο και αυτό γιατί ο αριθμός των ευρωπαίων πολιτών που στρέφεται προς τον εναλλακτικό τουρισμό ξεπερνά τα 35.000.000 και αυξάνεται με ρυθμούς του 20% κατά χρόνο. Ο εναλλακτικός τουρισμός μπορεί και πρέπει να προχωρήσει. το απαιτούν οι περιστάσεις. Πρέπει να προχωρήσει ολιστικά και συντονισμένα, βάσει ενός θεσμικού πλαισίου, μίας εθνικής πολιτικής που θα ενεργοποιήσει τις δράσεις και τους τομείς που τον απαρτίζουν. Πρέπει να προχωρήσει και να προχωρήσει σωστά. Ο εναλλακτικός τουρισμός δεν μπορεί και δεν πρέπει να είναι μία άναρχη ανάπτυξη του ελληνικού τουρισμού, αλλά είναι η ευκαιρία για την αναγέννησή του. 3. ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΑΠΟ ΕΘΝΙΚΟΥΣ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥΣ ΠΟΡΟΥΣ Από τα μέσα του '90, η αειφορική ανάπτυξη του τουρισμού θεωρείται θέμα προτεραιότητας για θεσμούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στο πλαίσιο Ανακοίνωσης με τίτλο "Συνεργασία μεταξύ μας για το μέλλον του Ευρωπαϊκού τουρισμού", η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε την περαιτέρω "προώθηση της αειφορικής ανάπτυξης των τουριστικών δραστηριοτήτων στην Ευρώπη μέσα από τον καθορισμό και την εφαρμογή 18

της Ατζέντα 21". Αυτό το ζήτημα υποστηρίχθηκε σθεναρά και από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών. Η πρόσφατη Ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με τίτλο "Βασικοί προσανατολισμοί για την αειφορία του Ευρωπαϊκού τουρισμού" προτείνει περισσότερα μέτρα για την ενδυνάμωση της συνεισφοράς της Ένωσης στην αειφορία του Ευρωπαϊκού τουρισμού. Επιπλέον, ο αειφορικός τουρισμός μπορεί να ωφεληθεί ιδιαιτέρως από τις προσεγγίσεις και τα όργανα που περιγράφηκαν στην Ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής πάνω σε θέματα περιβαλλοντικής ολοκλήρωσης με την οικονομική πολιτική. Παράδειγμα αποτελεί η Στρατηγική της Ευρωπαϊκής Κοινότητας για τη βιοποικιλότητα που περιλαμβάνει οδηγίες σχετικές με το θέμα της ανάπτυξης αειφορικού τουρισμού μέσα στις προστατευόμενες περιοχές και με χαμηλό αντίκτυπο στις προστατευόμενες περιοχές του Ευρωπαϊκού Οικολογικού Δικτύου Natura 2000. Τέλος, το Λευκό Βιβλίο σχετικά με την "Ευρωπαϊκή πολιτική μεταφορών για το 2010: καιρός για αποφάσεις" και οι πολιτικές της Ε.Ε. για τη διαχείριση του νερού και των αποβλήτων που επηρεάζουν άμεσα τον τομέα του τουρισμού, μπορούν να βοηθήσουν στην προώθηση της αειφορίας του τουρισμού. Το 1993 στο πλαίσιο του Πέμπτου Προγράμματος Δράσης για το περιβάλλον "προς μια Αειφόρο Ανάπτυξη" προτάθηκαν τρεις άξονες δράσεις για τον τουρισμό και την παράλληλη προστασία του περιβάλλοντος: διαφοροποίηση των τουριστικών δραστηριοτήτων, συμπεριλαμβανομένης της καλύτερης διαχείρισης του μαζικού τουρισμού και την ενθάρρυνση εναλλακτικών τύπων τουρισμού. βελτίωση της ποιότητας των παρεχομένων υπηρεσιών, έμφαση στην πληροφόρηση και ευαισθητοποίηση των επισκεπτών, καθώς και στην καλύτερη διαχείριση της ροής των επισκεπτών. αλλαγή της συμπεριφοράς των τουριστών, στο πλαίσιο αυτό ενθαρρύνονται ειδικές δράσεις, όπως τηλεοπτικές καμπανιές, σύνταξη κώδικα συμπεριφοράς και ενθάρρυνση των επισκεπτών για κατάλληλη επιλογή μέσων μεταφοράς. 19

Η βιώσιμη ανάπτυξη του Τουρισμού προϋποθέτει διάφορους τομείς (Council of Europe 1996): α) Σχεδιασμός (πολεοδομία - χωροταξία): Ο σχεδιασμός των τουριστικών περιοχών πρέπει να γίνεται με βάση την φέρουσα ικανότητα του συστήματος, θα πρέπει να γίνεται οριοθέτηση περιοχών με τουριστική ανάπτυξη, να χρησιμοποιούνται τεχνικές για τη διαχείριση της ροής των επισκεπτών, να γίνει ουσιαστική εφαρμογή μελετών περιβαλλοντικών επιπτώσεων για κάθε έργο τουριστικής ανάπτυξης, να παρέχεται βοήθεια στις υποβαθμισμένες περιοχές προκειμένου να επανενταχθούν στην τουριστική αγορά, να γίνεται συστηματική και λεπτομερειακή καταγραφή περιοχών και να προτείνονται συνδυασμοί που θα αξιοποιούν την ποικιλία των μνημείων και της γεωγραφικής και της γεωγραφίας, θα πρέπει να υιοθετηθούν μέτρα για την επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου, να υπάρξει ενθάρρυνση ήπιων παρεμβάσεων και γενικότερα ενθάρρυνση ήπιων μορφών τουρισμού (π.χ. αγροτοτουρισμός) που σέβονται τις ιδιαιτερότητες του τόπου υποδοχής κ.α. β)θεσμική οργάνωση: Θα πρέπει να υιοθετηθούν μέτρα για την προστασία παραδοσιακών οικισμών, περιοχών με ιδιαίτερα οικολογικό ενδιαφέρον που αποτελούν ταυτόχρονα και τουριστικούς προορισμούς. Ταυτόχρονα θα πρέπει να ενισχυθεί η διαδικασία παρακολούθησης και εφαρμογής των διαφόρων κανονισμών που προβλέπονται γι' αυτές τι περιοχές. γ)οικονομική ανάπτυξη: Θα πρέπει να υιοθετηθούν κίνητρα για την ενθάρρυνση ορισμένων τύπου τουρισμού που σέβεται τις τοπικές ιδιαιτερότητες. δ)έρευνα: Παράλληλα με τις παραπάνω δράσεις απαιτείται να συνεχισθεί η μελέτη των επιπτώσεων από το φαινόμενο του τουρισμού αλλά και των δυνατοτήτων αποκατάστασης για περιοχές που αντιμετωπίζουν ήδη προβλήτα υποβάθμισης. Η χώρα μας παρά τα προβλήματα που αντιμετωπίζει έχει πολλαπλές δυνατότητες ανάπτυξης εναλλακτικών μορφών τουρισμού. Για να ανταποκριθεί στις νέες αυτές προκλήσεις δεν πρέπει απλά και μόνο να επιλύσουμε τα όποια προβλήματα υποδομών και εξυπηρετήσεων. Επιβάλλεται να αναζητήσουμε και στη συνέχεια να υιοθετήσουμε μια καινούργια άποψη που θα θέτει τα προβλήματα του περιβάλλοντος στο κέντρο του 20

ενδιαφέροντος. Μετά από όλα αυτά μερικά χρήσιμα συμπεράσματα για το μέλλον του τουρισμού μπορούν να εξαχθούν είτε θετικά είναι αυτά είτε αρνητικά: Τα θετικά του Ελληνικού τουρισμού: α) Σημαντικός τουριστικός προορισμός παγκοσμίως (17η χώρα σε αφίξεις, 27η σε εισπράξεις) β) Πολύ σημαντικοί ιστορικοί και πολιτιστικοί πόροι. γ) Αφθονία και ποικιλομορφία φυσικών πόρων. δ) Ευρύτατη παραγωγή προϊόντων πρωτογενούς και δευτερογενούς τομέα στο πλαίσιο των τελευταίων τάσεων διατροφής. ε) Δημιουργία τα τελευταία σημαντικών επιχειρήσεων όλων των κλάδων για προσέλκυση ειδικού τουρισμού, αναβάθμιση και εκσυγχρονισμοί μονάδων. Τα αρνητικά του Ελληνικού τουρισμού: α) Ελλείψεις σε κοινωνικές υποδομές, εξοπλισμό και συναφείς υπηρεσίες. β) Αδυναμίες οργάνωσης και λειτουργίας επιμέρους τουριστικών κλάδων που οδηγούν σε χαμηλής ποιότητας τουριστικό προϊόν. γ) Περιορισμένη διεύρυνση τουριστικού προϊόντος σε νέες κατηγορίες και νέες αγορές. δ) Χαμηλή ημερήσια δαπάνη και μικρή διάρκεια παραμονής εισερχόμενου τουρισμού. ε) Χαμηλή ανταγωνιστικότητα τουριστικού προϊόντος. στ) Εξάρτηση από μεγάλα πρακτορεία διεθνούς τουρισμού. ζ) Έλλειψη κατάλληλα εκπαιδευμένου ανθρώπινου δυναμικού, τόσο σε αριθμό όσο και σύνθεση. η) Άνιση ανάπτυξη μεταξύ περιφερειών της χώρας, θ) Κόπωση των τουριστών από προϊόντα του μαζικού τουρισμού αλλά και από τους παραδοσιακούς χώρους υποδοχής. ι) Αυξανόμενη ευαισθητοποίηση σε θέματα ποιότητας του περιβάλλοντος. Οι επισκέπτες αποφεύγουν περιοχές με προβλήματα ρύπανσης καθώς και περιοχές υπέρ-εμπορευματοποιημένες, αιτώντας περισσότερες αυθεντικές εμπειρίες. Παρακάτω θα γίνει μία περιεκτική αναφορά σε δύο επενδυτικά προγράμματα, τα οποία θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν ως χρηματοδοτικά εργαλεία από μία επιχείρηση που επιθυμεί να δραστηριοποιηθεί στον περιπατητικό τουρισμό. Τα εν λόγω επενδυτικά προγράμματα είναι τα εξής: Εναλλακτικός Τουρισμός (ο πρώτος κύκλος υποβολών έληξε στις 31/01/2012, όμως αναμένεται η προδημοσίευση του δεύτερου κύκλου) Leader 313 21

Εναλλακτικός Τουρισμός Η συγκεκριμένη Πράξη αποσκοπεί: Στην διαφοροποίηση και τον εμπλουτισμό του ελληνικού τουριστικού προϊόντος με την επιχειρηματική αξιοποίηση εναλλακτικών μορφών τουρισμού, όπως για παράδειγμα: Αθλητικός Τουρισμός Αναψυχής, Θαλάσσιος Τουρισμός, Τουρισμός Υπαίθρου, Γαστρονομικός Τουρισμός, Τουρισμός Υγείας και Ευεξίας κ.α.. Στην ανάδειξη και τουριστική αξιοποίηση του φυσικού και πολιτιστικού αποθέματος. Στην άμβλυνση της εποχικότητας της τουριστικής ζήτησης. Ποσοστό επιχορήγησης: Σύνολο ελληνικής επικράτειας: 50% Ο ελάχιστος προϋπολογισμός ανά επενδυτικό σχέδιο ανέρχεται στις 10.000,00 και ο μέγιστος μέχρι του ποσού των 400.000,00 και μέχρι του ύψους του κύκλου εργασιών της αιτούσας επιχείρησης κατά την τελευταία χρήση. Επιλέξιμες Δαπάνες 1: Προμήθεια συστημάτων και εξοπλισμού (ως 100% του προϋπολογισμού): 2: Κτιριακά διαμόρφωση χώρων - ειδικές και βοηθητικές εγκαταστάσεις (έως 60% του προϋπολογισμού): 3: Προβολή Προώθηση (έως 25%): 4: Υπηρεσίες συμβούλων (έως 5%): 5: Άλλες δαπάνες (έως 6%): Γενικότερα, αναφέρεται πως η Πράξη «Εναλλακτικός Τουρισμός» αφορά στην υλοποίηση επενδύσεων στον τομέα του τουρισμού από υφιστάμενες επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται ή προτίθενται να δραστηριοποιηθούν στην ανάπτυξη εναλλακτικών μορφών τουρισμού και λειτουργούν εντός της Ελληνικής Επικράτειας. Ο εναλλακτικός τουρισμός περιλαμβάνει το σύνολο των τουριστικών υπηρεσιών, οι οποίες διακρίνονται ανάλογα με τις ιδιαίτερες ανάγκες, τις προτιμήσεις και τα κίνητρα 22

των τουριστών, απευθύνονται σε ένα εξειδικευμένο κοινό, τηρούν τις αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης και συμβάλλουν στην άμβλυνση της εποχικότητας της τουριστικής ζήτησης. Στην κατεύθυνση αυτή, μέσω της Πράξης «Εναλλακτικός Τουρισμός», θα ενισχυθούν επενδυτικά σχέδια τα οποία θα συμβάλλουν στην ανάπτυξη μιας ή περισσότερων ειδικών ή/και εναλλακτικών μορφών τουρισμού, όπως αυτές αναφέρονται ενδεικτικά κατωτέρω: Αθλητικός τουρισμός αναψυχής Η μορφή του τουρισμού που ενθαρρύνει τη συμμετοχή του επισκέπτη σε εμπειρίες που συνδέονται με τον αθλητισμό για λόγους αναψυχής. Οι αθλητικές δραστηριότητες αναψυχής μπορούν να αναπτύσσονται: - στη θάλασσα (π.χ. καταδύσεις αναψυχής, θαλάσσιο σκι, θαλάσσιο αλεξίπτωτο, ιστιοσανίδα, αετοσανίδα, κολύμβηση, θαλάσσιο έλκηθρο, λοιπά θαλάσσια αθλήματα 1 ). - σε λίμνες ποτάμια (π.χ. κανόε καγιάκ, rafting κ.ά). - σε ορεινές, ημιορεινές, πεδινές ή / και αστικές και ημιαστικές περιοχές (π.χ. χιονοδρομικό σκι, χιονοσανίδα, ορειβασία, αναρρίχηση, ποδήλατο βουνού, αλεξίπτωτο πλαγιάς, διάβαση φαραγγιών - δασών, τουρισμός άγριας ζωής, ποδηλασία πόλης, ιππασία, μίνι-γκολφ κ.ά.). Θαλάσσιος τουρισμός Η μορφή του τουρισμού που ενθαρρύνει τη συμμετοχή του επισκέπτη σε εμπειρίες που συνδέονται με το θαλάσσιο (marine) και το παράκτιο (coastal) περιβάλλον. Κατά κανόνα αφορά σε δραστηριότητες που συνδέονται με θαλάσσιες περιηγήσεις και δραστηριότητες (π.χ. κρουαζιέρες με κρουαζιερόπλοια ή άλλα επαγγελματικά σκάφη αναψυχής, ιστιοπλοΐα, yachting-motor boat-sailing boat κ.ά.). 23

Τουρισμός υπαίθρου Η μορφή του τουρισμού που ενθαρρύνει τη συμμετοχή του επισκέπτη σε εμπειρίες που συνδέονται με το φυσικό περιβάλλον εξαιρουμένων των αστικών, των θαλάσσιων και των παράκτιων περιοχών. Οι κυριότερες επιμέρους μορφές που ανήκουν στη συγκεκριμένη κατηγορία είναι ενδεικτικά: Ο φυσιολατρικός τουρισμός που αναπτύσσεται στις χαρακτηριζόμενες «φυσικές» περιοχές με σκοπό να αποκτήσουν γνώσεις για τη φύση οι τουρίστες. Ο τουρισμός παρατήρησης χλωρίδας και πανίδας που αναπτύσσεται σε περιοχές που διαθέτουν άξια παρατήρησης χλωρίδα ή πανίδα. Ο περιπατητικός τουρισμός που αναπτύσσεται στα περιπατητικά μονοπάτια της υπαίθρου. Ο περιηγητικός τουρισμός όταν η περιήγηση ή η εκδρομή γίνεται στην ύπαιθρο. Η μορφή αυτή συνδέεται και με τον αθλητικό τουρισμό που αναπτύσσεται σε λίμνες ποτάμια, ορεινές, ημιορεινές, πεδινές και ημιαστικές περιοχές. Γαστρονομικός τουρισμός Η μορφή του τουρισμού που ενθαρρύνει τη συμμετοχή του επισκέπτη σε εμπειρίες που συνδέονται με την τοπική κουζίνα και την ανάδειξη της ιδιαίτερης γαστρονομικής ταυτότητας μιας συγκεκριμένης περιοχής. Οι κυριότερες επιμέρους ενέργειες που ανήκουν στη συγκεκριμένη κατηγορία είναι ενδεικτικά: Διακριτή ενσωμάτωση της τοπικής κουζίνας στα προσφερόμενα εδέσματα. Δημιουργία ή/και διάχυση γαστρονομικών και οινοτουριστικών διαδρομών. Επισκέψεις σε μονάδες και εργαστήρια παραγωγής και μεταποίησης τοπικών προϊόντων (παραδοσιακά ελαιοτριβεία, αγροκτήματα, αμπελουργικές ζώνες, οινοποιεία, εργαστήρια κ.λπ.). Γευσιγνωσία. 24

Εκπαιδευτικές ξεναγήσεις. Ειδικές εκθέσεις μόνιμου χαρακτήρα. Εφαρμογές εικονικής περιήγησης. Ψυχαγωγικές εκδηλώσεις. Τουρισμός υγείας και ευεξίας Η μορφή αυτή απευθύνεται σε επισκέπτες που επιθυμούν να συνδυάσουν τις διακοπές τους με υπηρεσίες πρόληψης, διατήρησης ή βελτίωσης της υγείας τους μέσω προγραμμάτων ολικής αναζωογόνησης και χαλάρωσης σε σωματικό, πνευματικό και συναισθηματικό επίπεδο. Η μορφή αυτή αφορά ακόμη σε επισκέπτες οι οποίοι ανήκουν στην κατηγορία των ΑμεΑ και συγκεκριμένα άτομα με κινητικά προβλήματα, με προβλήματα όρασης ή ακοής, άτομα τρίτης ηλικίας κ.λπ.. Ζητούμενο εδώ είναι η διασφάλιση υποδομών και συνθηκών προσβασιμότητας για διάφορες κατηγορίες ΑμεΑ στις εναλλακτικές τουριστικές δραστηριότητες. Σχετικά με τις ανωτέρω διακρίσεις μεταξύ των διαφόρων μορφών, σημειώνεται ότι αυτές είναι απολύτως ενδεικτικές (και όχι δεσμευτικές) και προσπαθούν να αποτυπώσουν και να ομαδοποιήσουν τις επιμέρους τουριστικές δραστηριότητες με βάση τα πλέον διαδεδομένα αγοραστικά ενδιαφέροντα των τουριστών - καταναλωτών στον ελληνικό και διεθνή χώρο. Κατά συνέπεια, τα επενδυτικά σχέδια που θα υποβληθούν δύναται να αφορούν, τόσο σε ειδικές/εναλλακτικές δραστηριότητες ή μορφές οι οποίες πιθανώς δεν περιλαμβάνονται στις ανωτέρω διακρίσεις - ταξινομήσεις, όσο και σε συνδυασμό των επιμέρους ειδικών/εναλλακτικών μορφών, ανεξάρτητα από την ανωτέρω ταξινόμησή τους. Κύριοι στόχοι των επενδυτικών σχεδίων που θα ενισχυθούν μέσω του παρόντος Οδηγού είναι ενδεικτικά οι κατωτέρω: Η ανάπτυξη εναλλακτικών τουριστικών υπηρεσιών και δραστηριοτήτων. Η προσωποποίηση - εξατομίκευση της τουριστικής εμπειρίας. 25

Η παροχή ολοκληρωμένων τουριστικών υπηρεσιών σε ειδικές ομάδες επισκεπτών (π.χ. επαγγελματικές ομάδες, ΑμεΑ κ.λπ.). Η διαφοροποίηση των παρεχόμενων τουριστικών προϊόντων και υπηρεσιών από τις μορφές μαζικού τουρισμού. Η διασύνδεση των παρεχόμενων τουριστικών υπηρεσιών και προϊόντων με την τοπική παραγωγή. Η τουριστική αξιοποίηση των τοπικών, φυσικών και πολιτιστικών πόρων. Η εισαγωγή καινοτόμων και ολοκληρωμένων παρεμβάσεων για την ανάπτυξη εναλλακτικών μορφών τουρισμού. Η ενίσχυση της αειφορίας και η μείωση των εξωτερικών επιβαρύνσεων των παρεχόμενων τουριστικών υπηρεσιών και δραστηριοτήτων. Η διάχυση και ενίσχυση της πιστοποίησης της ποιότητας σε όλα τα στάδια της παραγωγικής διαδικασίας. Η αναγνώριση των παραπάνω στόχων και η αναγκαιότητα διαφοροποίησης και εξειδίκευσης των παρεχόμενων προϊόντων και υπηρεσιών, με γνώμονα το σεβασμό του περιβάλλοντος και την αρχή της αειφορίας, καθιστούν αναγκαία την υλοποίηση της Πράξης «Εναλλακτικός Τουρισμός». LEADER 313 Δικαιούχοι: Φυσικά ή Νομικά πρόσωπα Εταιρική μορφή: Ατομικές επιχειρήσεις, Ο.Ε., Ε.Ε., Ε.Π.Ε., Α.Ε., υφιστάμενες και υπό σύσταση Αντικείμενο δραστηριότητας: Ίδρυση, επέκταση, εκσυγχρονισμός: Επιχειρήσεις υποδομών διανυκτέρευσης (Ξενοδοχεία, ενοικιαζόμενα δωμάτια, τουριστικές κατοικίες με μέγιστη 26

δυναμικότητα 40 κλίνες. Στην περίπτωση εκσυγχρονισμού απαιτείται επέκταση κλινών. Υπηρεσίες εστίασης και αναψυχής Λοιπές υπηρεσίες για την εξυπηρέτηση του τουρισμού υπαίθρου Ύψος προϋπολογισμού: Έως 600.000 ευρώ για επενδύσεις υποδομών διανυκτέρευσης, έως 300.000 ευρώ για τις λοιπές δραστηριότητες Επιλέξιμες δαπάνες Δημιουργία νέων κτιριακών εγκαταστάσεων, με τον απαραίτητο ηλεκτρομηχανολογικό, ξενοδοχειακό και λοιπό εξοπλισμό, καθώς και τη διαμόρφωση του περιβάλλοντος χώρου. Δημιουργία, επέκταση, αναβάθμιση υφιστάμενων και νέων χώρων εστίασης και αναψυχής με την αντίστοιχη αγορά εξοπλισμού, Ίδρυση, επέκταση και αναβάθμιση λοιπών εγκαταστάσεων. Δαπάνες για μελέτες υπηρεσίες υποστήριξης,(οικονομοτεχνική μελέτη, μελέτη έκδοση οικοδομικής άδειας, μελέτη εγκατάστασης ΑΠΕ κτλ), μέχρι 12% του συνολικού επιλέξιμου κόστους. Δαπάνες κατασκευών, προμήθειας και εγκατάστασης του αναγκαίου εξοπλισμού για την αξιοποίηση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας με σκοπό την παραγωγή θερμότητας/ ψύξης ή/ και ηλεκτρισμού για την κάλυψη των αναγκών της επιχείρησης. Δαπάνες προβολής και προώθησης, έως 5% του συνολικού επιλέξιμου κόστους (και πάντως όχι μεγαλύτερες των 10.000 ). Δαπάνες για την αγορά ίππων για δραστηριότητες περιήγησης, Δαπάνες αγοράς ηλεκτρονικών υπολογιστών και λογισμικού, Δαπάνες για την κάλυψη του κόστους μελέτης- εγκατάστασης συστημάτων διασφάλισης ποιότητας και ποιοτικών σημάτων, καθώς επίσης και δαπάνες πιστοποίησης, έως 3% του συνολικού επιλέξιμου κόστους 27

4. ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΜΕΛΕΤΗ ΒΙΩΣΙΜΟΤΗΤΑΣ Στην παρούσα ενότητα θα επιχειρηθεί μία ανάλυση βιωσιμότητας μίας υποθετικής επιχείρησης η οποία θα δραστηριοποιηθεί στον τομέα του περιπατητικού τουρισμού. Ειδικότερα οι βασικές παραδοχές που θα γίνουν είναι οι εξής: Η επιχείρηση θα δραστηριοποιηθεί στον τομέα του περιπατητικού τουρισμού Η γεωγραφική ζώνη στην οποία θα λειτουργήσει και θα παράσχει τις υπηρεσίες της θα είναι η Περιφερειακή Ενότητα Σερρών Γίνεται παραδοχή πως ο υποθετικός φορέας θα συμμετάσχει σε κάποιο επενδυτικό αναπτυξιακό πρόγραμμα του ΕΣΠΑ με ποσοστό επιχορήγησης ίσο με 50% του επενδυτικού σχεδίου (επενδύσεις πάγιων υποδομών) Για τους σκοπούς της παρούσας περίπτωσης, γίνεται η υπόθεση πως στην παρούσα συγκυρία ο φορέας θα δραστηριοποιηθεί μόνο στην παροχή υπηρεσιών περιπατητικού τουρισμού, με προοπτική να υπάρξει μία μελλοντική επέκταση και σε παρεμφερείς λειτουργίες. Οι υπολογισμοί θα γίνονται σε βάθος δεκαετίας Ειδικότερα, θεωρείται πως η παρούσα επένδυση θα έχει ένα κόστος ύψους 50.000, ώστε να καταστεί πλήρως λειτουργική. Στους παρακάτω πίνακες παρατίθεται αφενός η κατηγοριοποίηση των δαπανών που θα υλοποιηθούν αφετέρου το σχετικό χρηματοδοτικό σχήμα. ΑΝΑΛΥΣΗ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ Επιλέξιμο Κόστος ΚΤΗΡΙΑΚΑ - ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΚΤΗΡΙΩΝ 10.000,00 ΠΕΡΙΒΑΛΛΩΝ ΧΩΡΟΣ 5.000,00 ΠΡΟΒΟΛΗ - ΠΡΟΩΘΗΣΗ 10.000,00 ΜΕΤΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕΣΑ 10.000,00 ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΜΕΝΟΣ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ 15.000,00 ΣΥΝΟΛΟ 50.000,00 28

ΑΝΑΛΥΣΗ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΟΥ ΣΧΗΜΑΤΟΣ ΠΟΣΟ ΠΟΣΟΣΤΟ Α. Ίδια Κεφάλαια 25.000,00 50,000% Β. Δανειακά Κεφάλαια 0,00 0,000% Γ. Επιχορήγηση Συμβατικής Επένδυσης 25.000,00 50,000% Δ. Σύνολο (Δ = Α + Β + Γ) 50.000,00 100,000% Η υποθετική επιχείρηση της περίπτωσης μας θα δραστηριοποιείται στην Περιφερειακή Ενότητα Σερρών και θα παρέχει υπηρεσίες περιπατητικού τουρισμού στους τουρίστες που θα επισκέπτονται την περιοχή και θα ενδιαφέρονται να περιηγηθούν στους φυσικούς δρόμους της περιοχής. Ως εκ τούτου και λαμβάνοντας υπόψη τις υπηρεσίες που θα παρέχονται ακολουθεί μία περαιτέρω ανάλυση των επιμέρους δαπανών του επενδυτικού σχεδίου. ΚΤΙΡΙΑΚΑ Θα κατασκευαστεί μία κτιριακή δομή η οποία ουσιαστικά θα αποτελεί την αφετηρία αλλά και το τέλος της διαδρομής που θα ακολουθηθεί. Θα κατασκευαστεί με τρόπο τέτοιο ώστε να προσδώσει ένα αρχιτεκτονικό κάλλος στην περιοχή και στο φυσικό τοπίο. Η κτιριακή δομή θα έχει εμβαδόν 40τ.μ και το κόστος ανά τετραγωνικό μέτρο θα είναι 250. Το συνολικό κόστος είναι 10.000. ΠΕΡΙΒΑΛΛΩΝ ΧΩΡΟΣ Οι εν λόγω δαπάνες αναφέρονται στον καλλωπισμό της διαδρομής και στη σήμανση τόσο για λόγους πληροφόρησης όσο και για λόγους ασφαλείας. Το συνολικό κόστος είναι 5.000. ΠΡΟΒΟΛΗ ΠΡΟΩΘΗΣΗ Στην παρούσα κατηγορία θα ενταχθούν δαπάνες που αναφέρονται στην προβολή και προώθηση της επιχείρησης. Ειδικότερα: Δημιουργία ιστοσελίδας Δημιουργία και εκτύπωση φυλλαδίων 29

Προβολή σε τηλεοπτικά- ραδιοφωνικά μέσα Προβολή σε social media και στο διαδίκτυο γενικότερα Το συνολικό κόστος είναι 10.000 και θα κατανεμηθεί ανάλογα με τη βαρύτητα της κάθε δαπάνης. ΜΕΤΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕΣΑ Η επιχείρηση θα προβεί στην αγορά ενός Mini van ώστε να υπάρχει η δυνατότητα να παρέχονται υπηρεσίες μεταφοράς των τουριστών πελατών από τις εγκαταστάσεις της επιχείρησης στα καταλύματα ή τα ξενοδοχεία στα οποία διαμένουν. Το συνολικό κόστος είναι 10.000 ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΜΕΝΟΣ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ Στην παρούσα κατηγορία περιλαμβάνεται όλος εκείνος ο απαραίτητος εξοπλισμός που θα πρέπει να έχουν οι φορείς της επιχείρησης ώστε να είναι δυνατή η παροχή της υπηρεσίας τους. Το συνολικό κόστος είναι 15.000. 30

Υπολογισμός κερδών επιχείρησης Στην παρούσα ενότητα θα αναλυθεί ο υπολογισμός των εσόδων και εξόδων της υποθετικής επιχείρησης μας ώστε να διαφανεί εάν αυτή μπορεί να είναι βιώσιμη ή όχι. Ειδικότερα, αναφέρονται τα εξής: ΕΣΟΔΑ Τα έσοδα της επιχείρησης θα προέρχονται εξολοκλήρου από την τιμή που θα πληρώσει ο εκάστοτε πελάτης προκειμένου να νοικιάσει τον εξοπλισμό που απαιτείται. Επίσης, οι τουρίστες πελάτες θα χωρίζονται σε ομάδες και θα ακολουθούν έναν εργαζόμενο της επιχείρησης, ο οποίος θα είναι επικεφαλής της πορείας. Για τους σκοπούς της παρούσας περίπτωσης η τιμή αυτή έχει οριστεί σε 35 ανά άτομο και θα είναι σταθερή σε βάθος δεκαετίας. Η συγκεκριμένη τιμή αποτελεί ένα άθροισμα των εξής συνιστωσών: Τιμή περιήγησης στη διαδρομή ανά άτομο: 25 Έσοδα από ροφήματα που θα διατίθενται ανά άτομο: 5 Έσοδα από Mini market (σουβενίρ, αναμνηστικά κτλ):5 Η επιχείρηση προσδοκά πως με την υλοποίηση της επένδυσης θα κατορθώσει να προσελκύσει τον 1 ο χρόνο 1.500 άτομα ενώ έχει προβλεφθεί μία αύξηση της τάξης του 5% ετησίως. ΕΞΟΔΑ Τα έξοδα που προβλέπει να έχει η επιχείρηση είναι τα εξής: Έξοδα προσωπικού (2 άτομα * 15.000 = 30.000 ). Σταθερά σε επίπεδο δεκαετίας Λοιπά έξοδα (μισθώματα, συντήρηση παγίων, ασφάλιστρα παγίων, Τέλη, δημοτικοί φόροι, Δαπάνες φύλαξης) ίσα με 4.300, σταθερά σε επίπεδο δεκαετίας Έξοδα ενέργειας ίσα με 600 ανά έτος, σταθερά σε επίπεδο δεκαετίας 31

Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω στοιχεία παρατίθεται τόσο ο σχετικός πίνακας των αποσβέσεων όσο και ο πολύ πιο σημαντικός πίνακας υπολογισμού της γενικής εκμετάλλευσης: 32

33

Υπολογισμός Καθαρής παρούσας αξίας (NPV) & εσωτερικού συντελεστή αποδόσεως (IRR) Ο υπολογισμός της καθαρής παρούσας αξίας & του εσωτερικού συντελεστή αποδόσεως είναι ένα από τα πιο καίρια σημεία της παρούσας μελέτης, διότι εκτιμάται η καθαρή χρηματική ροή βάσει της οποίας προσδιορίζεται το εάν είναι ωφέλιμο να προχωρήσει η σύσταση ή όχι. Στους παρακάτω πίνακες παρουσιάζονται οι καθαρές χρηματικές ροές με ταυτόχρονη παράθεση του συγκεντρωτικού πίνακα υπολογισμού της καθαράς παρούσας αξίας & εσωτερικού συντελεστή αποδόσεως. Σημειώνουμε επίσης ότι ως κόστος κεφαλαίου (επιτόκιο προεξοφλήσεως καθαρών χρηματοροών) ελήφθη το 10%. Επεξήγηση χρησιμοποιούμενης ορολογίας υποκεφαλαίου: NPV= Κ.Π.Α. = καθαρά παρούσα αξία IRR= ΕΣΑ = Εσωτερικός συντελεστής αποδόσεως Παρακάτω παρατίθεται ο σχετικός πίνακας: 34

35