Αειφορική Διαχείριση Εδάφους στην Yδρογεωλογική Λεκάνη Ανθεμούντα με βάση την Ευρωπαϊκή Θεματική Στρατηγική για το Έδαφος ΡΥΠΑΝΣΗ ΥΠΕΔΑΦΟΥΣ ΑΠΟ ΑΝΘΡΩΠΟΓΕΝΗ ΑΙΤΙΑ ΚΑΙ ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ Δρ. Χρήστος Βατσέρης, Υδρογεωλόγος, Τεχνικός Διευθυντής INTERGEO EΠE
ΡΥΠΑΝΣΗ ΥΠΕΔΑΦΟΥΣ ΑΠΟ ΑΝΘΡΩΠΟΓΕΝΗ ΑΙΤΙΑ ΚΑΙ ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ Στα πλαίσια του έργου η INTERGEO συμμετέχει στις Ενέργειες : Νο10 : Ανάπτυξη Εργαλείου Διαχείρισης Ρυπασμένου Εδάφους (ΕΔΡΕ) Νο11 : Εφαρμογή του ΕΔΡΕ σε συγκεκριμένη περιοχή (Περιοχή Θέρμης) Νο12 : Βελτιστοποίηση και τελική ρύθμιση του εργαλείου διαχείρισης ρυπασμένου εδάφους
Ενέργεια Νο10 : Ανάπτυξη Εργαλείου Διαχείρισης Ρυπασμένου Εδάφους (ΕΔΡΕ) Το ΕΔΡΕ θα περιλαμβάνει : Α) Επισκόπηση της ελληνικής και ευρωπαϊκής νομοθεσίας για την διαχείριση του ρυπασμένου εδάφους Β) Ανάπτυξη Μοντέλου Αξιολόγησης Ρυπασμένων Πεδίων (ΜΑΡΠ), (Environmental Risk Assessment model) Γ) Διαμόρφωση στρατηγικού πλάνου δράσης για την εφαρμογή ελέγχου ρύπανσης υπεδάφους φάσης I και φάσης ΙΙ (Environmental Site Assessment Phase I and Phase II)
Επισκόπηση της ελληνικής και ευρωπαϊκής νομοθεσίας για την διαχείριση του ρυπασμένου εδάφους Ισχύον καθεστώς : Στην Ελλάδα δεν υφίσταται ειδική νομοθεσία για τα ρυπασμένα εδάφη (Δεν υπάρχουν όρια ούτε απαιτήσεις έλεγχου ρύπανσης) Το ρυπασμένο έδαφος εμπίπτει στην νομοθεσία των επικινδύνων αποβλήτων από την στιγμή που θα έρθει στην επιφάνεια μετά από εκσκαφή η εντοπιστεί σε υπόγειες κατασκευές Γενικά τρία (3) διαφορετικά μοντέλα αξιολόγησης της ρύπανσης του εδάφους: α) Ανώτατα αποδεκτά όρια (ενιαία η εξαρτώμενα από την χρήση γης), όπως στην Γερμανία, Αυστρία, Πολωνία, β) Μοντέλα αξιολόγησης επικινδυνότητας (Environmental Risk Assessment model) γ) Συνδυασμός των παραπάνω δύο όπως στην Ιταλία, Ουγγαρία, Αγγλία. Στην κεντρική Ευρώπη επιβάλλονται από καιρό οι έλεγχοι ρύπανσης εδάφους σε βιομηχανικές εγκαταστάσεις ιδιαίτερα κατά την διαδικασία αλλαγής της χρήσης τους
Ανάπτυξη Μοντέλου Αξιολόγησης Ρυπασμένων Πεδίων (ΜΑΡΠ), (Environmental Risk Assessment model) Θα περιλαμβάνει : Την ανάπτυξη καταγραφικού εργαλείου για την καταγραφή πιθανώς ρυπασμένων πεδίων, ως μια πρώτη βάση δεδομένων ανά δραστηριότητα, έκταση, θέση και ηλικία) Μεθοδολογία υπολογισμού Δείκτη Περιβαλλοντικής Επικινδυνότητας ΔΠΕ (Environmental Risk Value) που θα αναπτυχθεί με βάση συγκεκριμένες πληροφορίες για ένα πιθανώς ρυπασμένο πεδίο όπως (Υποδομές, Λειτουργία, Ιστορικά γεγονότα, Γεωλογικές και υδρογεωλογικές συνθήκες, Ευαίσθητοι αποδέκτες, κλιματικές συνθήκες, μορφολογία, παλαιότητα) Διαμόρφωση σχετικού ερωτηματολογίου με εναλλακτικές απαντήσεις και συσχέτιση τους με διαφορετικούς πόντους βαθμολογίας Ανάπτυξη Διαγράμματος Κατάταξης και Λήψης Απόφασης με βάση τα δεδομένα που θα συλλέγονται
Τυπικό παράδειγμα Διαγράμματος Λήψης Απόφασης μετά από εφαρμογή συγκεκριμένου Μοντέλου Αξιολόγησης Ρυπασμένων Πεδίων (ΜΑΡΠ), (Environmental Risk Assessment model, SHELL Hellas, INTERGEO, SHELL Global Research Center, 1998) Environmental Risk Assessment in Control network of SHELL HELLAS A.E. 200 Environmental action plan decision graph all-1.grf Site Sensitivity Value (SSV) 180 160 High 140 120 100 80 Medium 60 40 Low 20 0 31 18 15 29 43 46 52 72 116 63 34 29 106 110 27 14 90 99 113 124 25 114 5 93 26 86 87 97 7 A no action 78 42 69 75 28 54 55 76 126 21 111 36 16 17 50 57 20 61 44 73 117 92 82 24 67 89 39 74 122 1 64 91 65 77 66 70 96 112 120 48 40 101 123 88 68 59 84 127 30 49 62 83 45 71 56 121 35 104 79 47 58 8 80 98 37 85 19 10 125 23 13 105 109 22 102 6 B Environmental site survey and improvement action 34 Further investigation 33 required 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 Condition Indicator Value (CIV) C Good Average Poor 60 107 95 41 94 38 12 118 119 32 53 51 115 108 100 11 103 81 A : 80 (63 %) B : 15 (12 %) C : 32 (25 %) Number of examined sites 127 INTERGEO Environmental Technology
Διαμόρφωση στρατηγικού πλάνου δράσης για την εφαρμογή ελέγχου ρύπανσης υπεδάφους φάσης I και φάσης ΙΙ (Environmental Site Assessment Phase I and Phase II) Θα περιλαμβάνει : Καθορισμό συγκεκριμένων λόγων όπου θα απαιτείται η εκτέλεση ελέγχου ρύπανσης υπεδάφους φάσης Ι και Φάσης ΙΙ (πχ αλλαγή χρήσης δραστηριότητας, αλλαγή ιδιοκτήτη, ηλικία δραστηριότητας, υψηλός δείκτης περιβαλλοντικής επικινδυνότητας) Καθορισμό συγκεκριμένων προδιαγραφών ελέγχου ρύπανσης Φάσης Ι (προκαταρκτική μελέτη) και Φάσης ΙΙ (διερεύνηση με δειγματοληψία εδάφους σε βάθος). (τρόπος και έκταση δειγματοληψιών, παράμετροι που θα εξετάζονται ανά δραστηριότητα). Καθορισμό τρόπου αξιολόγησης της ρύπανσης όταν θα εντοπίζεται Προδιαγραφές για σχεδιασμό ενεργειών αποκατάστασης (Remedial Action Plan) επιλογής της κατάλληλης λύσης απορρύπανσης και καθορισμός ορίων απορρύπανσης Προδιαγραφές για πρόγραμμα περιβαλλοντικής παρακολούθησης μετά την εφαρμογή των μέτρων απορρύπανσης (Post Remediation Monitoring)
Νο11 : Εφαρμογή του ΕΔΡΕ σε συγκεκριμένη περιοχή (Περιοχή Θέρμης) Πιο συγκεκριμένα η εφαρμογή θα περιλαμβάνει : Α) Εφαρμογή καταγραφή πιθανών ρυπασμένων πεδίων στη συγκεκριμένη περιοχη και ταξινόμηση κατά είδος δραστηριότητας, έκτασης, θέσης και ηλικίας Β) Εφαρμογή του Μοντέλου Αξιολόγησης Ρυπασμένων Πεδίων (ΜΑΡΠ), στην συγκεκριμένη περιοχή (Environmental Risk Assessment model) για τον καθορισμό των πεδίων με την υψηλότερη περιβαλλοντική επικινδυνότητα Γ) Εφαρμογή σε 3 επιλεγμένα πεδία (αν είναι δυνατόν από τρεις διαφορετικές δραστηριότητες) περιβαλλοντικών ελέγχων Phase I και Phase II για τον ακριβή προσδιορισμό της επιβάρυνσης του εδάφους και υπόγειου νερού Δ) Αξιολόγηση της ρύπανσης (εάν εντοπιστεί) με βάση την υφιστάμενη περιβαλλοντική της επικινδυνότητα με βάση το τρίπτυχο :ΠΗΓΗ ΔΙΑΦΥΓΗ- ΑΠΟΔΕΚΤΗΣ (Source Pathway Receptor) ΚΑΙ ΛΗΨΗ ΑΠΟΦΑΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΟΡΡΥΠΑΝΣΗ
Α) Εφαρμογή καταγραφή πιθανών ρυπασμένων πεδίων στη συγκεκριμένη περιοχη και ταξινόμηση κατά είδος δραστηριότητας, έκτασης, θέσης και ηλικίας) Τυπικό παράδειγμα :
Β) Εφαρμογή του Μοντέλου Αξιολόγησης Ρυπασμένων Πεδίων (ΜΑΡΠ), στην συγκεκριμένη περιοχή (Environmental Risk Assessment model) για τον καθορισμό των πεδίων με την υψηλότερη περιβαλλοντική επικινδυνότητα Κατηγορίες πληροφοριών που θα αξιολογηθούν και θα αποτιμηθούν με βάση έναν απλό αλγόριθμο: Είδος και μέγεθος της Δραστηριότητας Ιστορικά στοιχεία Γεωλογικά και υδρογεωλογικά δεδομένα Γεωμορφολογικά, Υδρολογικά και κλιματικά δεδομένα Θέση της μονάδας, χρήση γης και γειτονία Είδος και Παλαιότητα των υποδομών και εξοπλισμού Εφαρμογή αποδεκτών περιβαλλοντικών πρακτικών
Γ) Εφαρμογή σε 3 επιλεγμένα πεδία ελέγχων ρύπανσης Phase I και Phase II για τον ακριβή προσδιορισμό της επιβάρυνσης του εδάφους και υπόγειου νερού Προτεινόμενα πεδία: 1 παλιά βιομηχανική εγκατάσταση (Οικονομίδης) 1 εν ενεργεία Πρατήριο Υγρών καυσίμων (BP, SHELL, EKO) 1 χώρος παλιού ΧΥΤΑ (ευρύτερη περιοχή Ταγαράδων
Παραδείγματα ελέγχων ρύπανσης Phase I και Phase II στην Ελλάδα Εύοσμος Θεσσαλονίκη 1997
Παραδείγματα ελέγχων ρύπανσης Phase I και Phase II στην Ελλάδα Σεριφος, 1998
Παραδείγματα ελέγχων ρύπανσης Phase I και Phase II στην Ελλάδα Σεριφος, 1998
Παραδείγματα ελέγχων ρύπανσης Phase I και Phase II στην Ελλάδα Κέρκυρα, 2000 thick layer > 50 cm of free product floating on groundwater thin layer (< 1 cm) of free product floating on groundwater BH1 BH2 BH17 N BH3 BH18 office BH6 BH4 waste water treatment BH5 BH19 BH16 BH7 BH11 BH9 BH12 BH14 BH8 BH10 BH13 BH15 TPH in mg/l 80 75 70 65 60 55 50 45 40 35 30 25 20 15 10 5 1 0
Δ) Αξιολόγηση της ρύπανσης (εάν εντοπιστεί) με βάση την υφιστάμενη περιβαλλοντική της επικινδυνότητα Conceptual Site Model : ΠΗΓΗ ΔΙΑΦΥΓΗ ΑΠΟΔΕΚΤΗΣ
Conceptual Site Model : ΠΗΓΗ ΔΙΑΦΥΓΗ ΑΠΟΔΕΚΤΗΣ
Τυπικό διάγραμμα ροής Λήψης απόφασης για ρυπασμένα υπόγεια νερά από ελεύθερη φάση Πετρελαιοειδών
Νο12 : Βελτιστοποίηση και τελική ρύθμιση του εργαλείου διαχείρισης ρυπασμένου εδάφους Πιο συγκεκριμένα η εφαρμογή θα περιλαμβάνει : Α) Ανάπτυξη σχέδιου Δράσης Αποκατάστασης (Remedial Action Plan) και Περιβαλλονικής Παρακολούθησης (Environmental Monitoring Plan) στα ρυπασμένα πεδία όπως και τα εν δυνάμει ρυπασμένα πεδία με υψηλό δείκτη περιβαλλοντικής επικινδυνότητας (ΔΠΕ) B) Βελτιστοποίηση Εργαλείου Διαχείρισης Ρυπασμένου Εδάφους βάσει των αποτελεσμάτων της Ενέργειας 11
A) Ανάπτυξη σχέδιου Δράσης Αποκατάστασης (Remedial Action Plan) και Περιβαλλοντικής Παρακολούθησης Business Needs Group Policy & Guidelines ESA Reports HRA Reports Clean-up or Infringement tice Legislative Requirements Have secondary sources been addressed? Shell RAP Specification Is soil or groundwater remediation required? Advise Shell Environment Engineer Τυπικό διάγραμμα Λήψης απόφασης τρόπου απορρύπανσης Remedial Alternative Decision Tree Is source excavation feasible? Are contaminants readily biodegradable? Is ex-situ bioremediation or land farming feasible? Consider excavation with ex-situ bioremediation or land farming Consider excavation and off-site disposal Is LNAPL present in monitoring wells? Is LNAPL potentially recoverable? Consider: LNAPL skimming or pump and treat vacuum enhanced recovery methods physical barriers to restrict migration Has a means to address secondary sources been identified? Are low K (<10E-8 m/s) strata impacted? Consider MNA until source excavation becomes feasible Is the residual contamination volatile or semivolatile? Are the contaminants readily biodegradable? Consider: MNA biosparging vacuum-enhanced extraction/sve Consider: air sparging (with or without SVE) biosparging vacuum-enhanced extraction/sve MNA Is the aquifer confined or semiconfined? Consider: biosparging vacuum-enhanced extraction/sve MNA Is the aquifer confined or semiconfined? Consider: biosparging vacuum-enhanced extraction/sve MNA Will the contaminants readily volatilise from water? Consider: air sparging (with or without SVE) biosparging vacuum-enhanced extraction/sve MNA Does dissolved phase require treatment? Are the contaminants readily biodegradable? Consider: MNA biosparging vacuum-enhanced extraction/sve Are low K (<10E-8 m/s) strata impacted? Consider pump & treat Are the contaminants readily biodegradable? Consider MNA Advise Shell Environment Engineer Is pilot testing required to select or design the remedial approach? Seek approval from Shell Environment Engineer. Conduct pilot testing. Prepare RAP
B) Βελτιστοποίηση Εργαλείου Διαχείρισης Ρυπασμένου Εδάφους βάσει των αποτελεσμάτων της Ενέργειας 11 ΟΔΗΓΟΣ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑΣ ΠΡΟΤΥΠΟ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗΣ INVERTORY ΜΟΝΤΕΛΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΠΙΘΑΝΩΝ ΡΥΠΑΣΜΕΝΩΝ ΠΕΔΙΩΝ ΟΔΗΓΟΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΕΔΡΕ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ ΠΛΑΝΟ ESA Phase I & II ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΛΟΓΗ ΤΟΥ ΤΡΟΠΟΥ ΑΠΟΡΡΥΠΑΝΣΗΣ ΤΡΟΠΟΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΡΥΠΑΝΣΗΣ ΚΑΙ ΛΗΨΗΣ ΑΠΟΦΑΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΟΡΡΥΠΑΝΣΗ ΤΟΥ ΠΕΔΙΟΥ
ΧΡΟΝΟΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΕΝΕΡΓΕΙΩΝ INTERGEO ΤΙΤΛΟΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΥΠΟΕΝΕΡΓΕΙΑ ΔΙΑΣΤΗΜΑ ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ ΠΟΤΕ? Ρύπανση εδαφών 10. Ανάπτυξη Εργαλείου Διαχείρισης Ρυπασμένου 1 Επισκόπηση της ελληνικής και ευρωπαϊκής νομοθεσίας για την διαχείριση του ρυπασμένου εδάφους 2. Ανάπτυξη Μοντέλου Αξιολόγησης Ρυπασμένων Πεδίων (ΜΑΡΠ), (Environmental Risk Assessment model) Εδάφους (ΕΔΡΕ) 3. Διαμόρφωση στρατηγικού πλάνου δράσης για την εφαρμογή ελέγχου ρύπανσης υπεδάφους φ άσης I και φ άσης ΙΙ (Environmental Site Assessment Phase I and Phase II) 11. Εφαρμογή του ΕΔΡΕ σε συγκεκριμένη περιοχή (Περιοχή Θέρμης) 1. Εφαρμογή καταγραφή πιθανών ρυπασμένων πεδίων στη συγκεκριμένη περιοχη και ταξινόμηση κατά είδος δραστηριότητας, έκτασης, θέσης και ηλικίας) 2. Εφαρμογή του Μοντέλου Αξιολόγησης Ρυπασμένων Πεδίων (ΜΑΡΠ), στην συγκεκριμένη περιοχή (Environmental Risk Assessment model) για τον καθορισμό των πεδίων με την υψηλότερη περιβαλλοντική επικινδυνότητα 3. Εφαρμογή σε 3 επιλεγμένα πεδία ελέγχων ρύπανσης Phase I και Phase II για τον ακριβή προσδιορισμό της επιβάρυνσης του εδάφους και υπόγειου νερού 4. Αξιολόγηση της ρύπανσης (εάν εντοπιστεί) με βάση την υφιστάμενη περιβαλλοντική της επικινδυνότητα 1. Ανάπτυξη σχέδιου Δράσης Αποκατάστασης 12. (Remεdial Action Plan) και Περιβαλλονικής Βελτιστοποίηση Παρακολούθησης (Environmental Monitoring και τελική Plan) στα ρυπασμένα πεδία όπως και τα εν ρύθμιση του δυνάμει ρυπασμένα πεδία με υψηλό δείκτη εργαλείου περιβαλλοντικής επικινδυνότητας (ΔΠΕ) διαχείρισης 2. Βελτιστοποίηση μοντέλου Εργαλείου ρυπασμένου Διαχείρισης Ρυπασμένου Εδάφους βασει των εδάφους αποτελεσμάτων της Ενέργειας 11 1/1/2009-30/6//2009 1/3/2009-31/1/10 31/1/10-31/3/2010 1/1/2010-1/3/2010 1/3/1-31/10/2010 31/10/2010-31/1/2011 31/1/2011-31/3/2011 31/3/2011-30/6/2011 30/6/2011-31/12/2011 Έκθεση θεσμικού πλαισίου ρύπανσης εδαφών. Μοντέλο Αξιολόγησης Ρυπασμένων Πεδίων (ΜΑΡΠ), (Environmental Risk Assessment model) Στρατηγικο πλάνο δράσης για την εφαρμογή ελέγχου ρύπανσης υπεδάφους φάσης I και φάσης ΙΙ (Environmental Site Assessment Phase I and Phase II) Προδιαγραφές Κατάλογος και χάρτης εν δυνάμει ρυπασμένων περιοχών Βάση Δεδομένων με το σύνολο των εμ δυνάμει ρυπασμένων πεδίων της πιλοτικής περιοχής Δ. Θέρμης.με τον βαθμό Περιβαλλοντικής επικινδυνότητας Αποτελέσματα Περιβαλλοντικών ελέγχων Phase I και Phase II από 3 επιλεγμένα πεδία Εργαλείο αξιολόγησης ρύπανσης του πεδίου και λήψης απόφασης για την απορρύπανση - Σχέδια Δράσης Απορρύπανσης και Παρακολούθησης των ρυπασμένων περιοχών στην πιλοτική περιοχής Δ. Θέρμης. Εργαλείο λήψης αποφάσεων για τον σχεδιασμο και την επιλογή των τεχχνικών απορρύπανσης Τελική Μορφή του Εργαλείου Διαχείρισης Ρυπασμένου εδάφους 30/6/2009 31/1/2010 31/3/2009 1/3/2010 31/10/2010 31/1/2011 31/12/2011 30/6/2011 31/12/2011
Ευχαριστώ για την προσοχή σας