Συνεργασία γενικού δασκάλου με ειδικό δάσκαλο Έλενα Χατζηπέτρου, Ειδική Δασκάλα Κωφών Για να συνεργαστούμε πρέπει πρώτα : Να ξεκαθαρίσουμε τους ρόλους μας Να έχουμε ξεκάθαρη απάντηση στο ερώτημα, ποιου μαθητής είναι το παιδί που καλούμαστε να στηρίξουμε Να γνωρίζουμε πολύ καλά τι μπορεί, τι ξέρει και τι πρέπει να κάνει ο ένας ή ο άλλος εκπαιδευτικός Να γνωρίζουμε πότε-σε ποιο χρόνο δηλ.- και με ποιο τρόπο θα γίνεται αυτή η συνεργασία Ξεκαθάρισμα ρόλων: - Ο δάσκαλος της τάξης είναι αυτός που γνωρίζει την ύλη - Που αποφασίζει πως αυτή η ύλη θα παρουσιαστεί, πότε και πως - Είναι αυτός που έχει άμεση σχέση και επικοινωνία με τη διεύθυνση και το υπόλοιπο προσωπικό του σχολείου (ιδιαίτερα αν ο ειδικός δάσκαλος δεν βρίσκεται καθημερινά στο σχολείο) - Είναι αυτός που γνωρίζει όλα τα παιδιά της τάξης, τη δυναμική του συνόλου, γνωρίζει τις δυνατότητες και αδυναμίες όλων των παιδιών και γνωρίζει τι πρέπει να κάνει, ώστε να υπάρχει μια ισορροπία στην τάξη. - Ο ειδικός δάσκαλος είναι αυτός που γνωρίζει τις ανάγκες, τις δυνατότητες και τις αδυναμίες του παιδιού με ακουστική απώλεια που καλείται να στηρίξει. - Ο ειδικός δάσκαλος έχει περιορισμένο, και κάποτε πολύ περιορισμένο χρόνο στο συγκεκριμένο σχολείο
- Πρέπει επομένως να αξιοποιήσει στο μέγιστο αυτό το χρόνο, για να είναι όσο το δυνατό πιο αποτελεσματική και παραγωγική η στήριξη προς το μαθητή. Μετά το ξεκαθάρισμα των ρόλων, είναι αυτονόητη η απάντηση στο ερώτημα, ποιου μαθητής είναι το παιδί με απώλεια ακοής. Είναι σαφώς ευθύνη και των δύο εκπαιδευτικών, είναι μαθητής του σχολείου στο οποίο φοιτά. Οι δύο εκπαιδευτικοί και το σχολείο γενικότερα, έχουν την ευθύνη τόσο για την ακαδημαϊκή, όσο και για την κοινωνική πρόοδο του παιδιού, εξίσου όπως και για οποιοδήποτε άλλο μαθητή. Αξιοποίηση χρόνου: - Καταρχήν, με την έναρξη της σχολικής χρονιάς πρέπει να γίνεται ενημέρωση όλου του προσωπικού (σε μια συνεδρία) για το τι σημαίνει παιδί με απώλεια ακοής, πως αυτή η απώλεια επηρεάζει την εκπαιδευτική διαδικασία αλλά και τη ζωή στο σχολείο γενικότερα, για τη συγκεκριμένη ακουστική συσκευή που χρησιμοποιεί το παιδί (ακουστικά, κοχλιακό, FM). Ενημέρωση για τις σωστές ακουστικές συνθήκες που πρέπει να επικρατούν στην τάξη αλλά και στο χώρο γενικότερα (αν υπάρχει εργοτάξιο στο σχολείο, η αίθουσα διδασκαλίας του μαθητή με ακουστική απώλεια πρέπει να είναι μακριά απ αυτό, μακριά από δρόμο ή το γήπεδο του σχολείου), δάπεδο, κουρτίνες στην τάξη, καθώς και για τη διαρρύθμιση των θρανίων. Πρέπει να ενημερωθεί από την αρχή το σχολείο και για τις ακουστικές συνθήκες ή άλλες διευκολύνσεις που θα πρέπει να γίνονται και κατά τη διάρκεια εκδηλώσεων του σχολείου, συγκεντρώσεων ή εκδρομών. Η ενημέρωση του προσωπικού μπορεί να περιλαμβάνει επίσης πληροφορίες για τις διδακτικές προσεγγίσεις που χρησιμοποιούνται στη διδασκαλία του μαθητή με ακουστική απώλεια. - H ενημέρωση αυτή όπως είπαμε είναι καλό να γίνεται παρουσία όλων των εκπαιδευτικών του σχολείου, μπορεί όμως να γίνει και σε μικρότερη ομάδα, πχ, των εκπαιδευτικών που διδάσκουν στο τμήμα
του παιδιού με ακουστική απώλεια ή ακόμα και ατομικά για συγκεκριμένους εκπαιδευτικούς. - Στη συνέχεια καλό θα ήταν να γίνεται ενημέρωση των μαθητών της τάξης. Η προετοιμασία αυτής της ενημέρωσης πρέπει να είναι προσεκτική και πολύ στοχευόμενη. Οι δύο εκπαιδευτικοί θα αποφασίσουν από κοινού τον κατάλληλο χρόνο που θα γίνει, τον τρόπο και τα μέσα που θα χρησιμοποιηθούν. Π.χ. αν θα είναι στην παρουσία ή απουσία του μαθητή, επιλογή υλικού που θα χρησιμοποιηθεί, από απλή κουβέντα-συζήτηση με τα παιδιά, μέχρι προβολή video, δραματοποίηση παραμυθιού κλπ. Πρέπει να είναι ξεκάθαρο σε όλους τους μαθητές ο τρόπος με τον οποίο καλούνται να επικοινωνήσουν με το συμμαθητή τους, πχ, αν είναι νοηματικό ή προφορικό το παιδί με απώλεια ακοής, πώς επικοινωνούν στην τάξη και πως στο διάλειμμα και γιατί. - Στη συνέχεια μπορεί να γίνει ενημέρωση όλων των μαθητών του σχολείου ανά τμήμα (με τον ίδιο τρόπο). Μπορεί να αξιοποιηθεί ο χρόνος του μαθήματος αγωγή ζωής και με τα κατάλληλα εποπτικά μέσα να γνωρίσουν όλα τα παιδιά του σχολείου ότι ανάμεσα τους υπάρχει παιδί με απώλεια ακοής, μπορεί να το συναντήσουν το διάλειμμα ή στην εκδρομή, να ξέρουν πως επικοινωνούν μαζί του. Όλοι γνωρίζουμε ότι ο εκπαιδευτικός χρόνος είναι πολύ περιορισμένος για την διεκπεραίωση των όσων καλούμαστε να κάνουμε στη σχολική μονάδα. Και δυστυχώς επίσημα δεν δίνεται χρόνος στο δάσκαλο της τάξης και στον ειδικό δάσκαλο για να συντονιστούν. Άρα πρέπει μόνοι μας να φροντίσουμε να βρούμε αυτό το χρόνο, τουλάχιστον μια περίοδο εβδομαδιαία, για τον απαραίτητο συντονισμό πράγμα σημαντικό, για να είμαστε αποτελεσματικοί και παραγωγικοί στο έργο μας. - Καταρχήν ο ειδικός εκπαιδευτικός πρέπει να είναι ενήμερος για όλα τα θέματα ενότητες διδασκαλίας σε όλα τα γνωστικά αντικείμενα. Όπου ο ειδικός εκπαιδευτικός δεν βρίσκεται στο σχολείο καθημερινά, πρέπει να γίνεται εβδομαδιαίος συντονισμός και ο δάσκαλος της τάξης να τον ενημερώνει για το τι πρόκειται να διδαχθεί την επόμενη βδομάδα (καλό
θα ήταν να του δίνει τον προγραμματισμό του). Σε περίπτωση αλλαγών, ο δάσκαλος της τάξης πρέπει να ενημερώνει έγκαιρα τον ειδικό, πχ, με ένα μην στο κινητό, με ένα email, με μια σημείωση-ενημέρωση στο κουτί του, (αυτό είναι καλό να αποφασιστεί εκ των προτέρων πως θα γίνεται) - Ο ειδικός εκπαιδευτικός πρέπει να έχει το ελεύθερο απ όλους τους συναδέλφους να παρακολουθεί, όποτε κρίνει αναγκαίο, το παιδί στην τάξη και σε διάφορα μαθήματα. Παρακολούθηση του παιδιού πρέπει να γίνεται επίσης σε όλα τα μέρη του προγράμματος, διαλείμματα, γυμναστική, εκδρομές, επισκέψεις, εκδηλώσεις (όπου είναι δύσκολο να βρίσκεται ο ειδικός εκπαιδευτικός, π.χ. σε μια επίσκεψη, ενημερώνεται άμεσα από το δάσκαλο της τάξης, για τη συμπεριφορά του μαθητή ή για οτιδήποτε άλλο έχει παρατηρήσει, π.χ. χρήση ακουστικού. - Οι δύο εκπαιδευτικοί μπορεί να αποφασίσουν από κοινού, μετά και την αρχική αξιολόγηση του παιδιού και τη μελέτη του προσωπικού του φακέλου (σε περίπτωση νέου μαθητή ή νέου εκπαιδευτικού), από ποια μαθήματα ενδείκνυται να αποσυρθεί το παιδί. - Στο χρόνο του συντονισμού επίσης πρέπει να συζητούνται οι πιθανές απλοποιήσεις κειμένων, επιλογή ασκήσεων, οι αξιολογήσεις και τα διαγωνίσματα (πιθανή διαφοροποίηση τους κλπ) - Σίγουρα με κάθε αλλαγή ενότητας, δραστηριότητας κλπ, ο ειδικός εκπαιδευτικός πρέπει να ενημερώνεται εκ των προτέρων. Από κοινού επίσης μπορεί να αποφασιστεί σε ποια θέματα θα γίνει προεργασία και παρακολούθηση στην τάξη, ή θα προηγηθεί η παρακολούθηση στην τάξη και ο ειδικός εκπαιδευτικός θα κάνει εμπέδωση ή που θα είναι παρών στην τάξη ο ειδικός εκπαιδευτικός και πως. - Εδώ μπαίνει και ένα άλλο μεγάλο κεφάλαιο, αυτό της συνδιδασκαλίας των δύο εκπαιδευτικών. Σχετικό υλικό, βιβλιογραφία και links, υπάρχουν στη σελίδα του πανεπιστημίου Κύπρου, στο τμήμα επιστημών της αγωγής. Η χρησιμότητα και αναγκαιότητα του εγχειρήματος αυτού είναι μεγάλη, πρωτίστως για μας τους ίδιους ως επαγγελματίες και για τους μαθητές μας στο σύνολο τους. Θα φέρω μόνο ένα μικρό παράδειγμα, τα εποπτικά μέσα που συνήθως
χρησιμοποιούν οι ειδικοί εκπαιδευτικοί, ή οι πιθανές απλοποιήσεις κειμένων, μπορεί να αποβούν προς όφελος και των υπολοίπων μαθητών, κυρίως των αδύνατων. Τα μηνύματα που εισπράττουν τα παιδιά από μοντέλο πετυχημένης κοινής συνεργασίας των δύο εκπαιδευτικών είναι τέτοια, που τους βοηθούν πρώτα να αποδεχτούν και να ενσωματώσουν το συμμαθητή τους με απώλεια ακοής ευκολότερα στην ομάδα, αλλά σπρώχνουν και τους ίδιους σε σωστά μοντέλα συνεργασίας μεταξύ τους. - Πρέπει να είμαστε ή να προσπαθήσουμε να γίνουμε συνάδελφοι το προοδευτικό και ριζοσπαστικό κομμάτι του εκπαιδευτικού μας συστήματος, αυτό που θα σπρώχνει τα πράγματα πιο μπροστά. Και έχουμε δύο επιλογές, ή μένουμε στην ασφάλεια της παλιάς γνώσης και εμπειρίας, ή δοκιμάζουμε νέα καινοτόμα πράγματα. Αν επιλέξουμε το δεύτερο κινδυνεύουμε να κάνουμε λάθη, θα έχουμε όμως και την απτή απόδειξη αλλά και την ευχαρίστηση ότι προσπαθήσαμε για κάτι καινούργιο. Σε μας εναπόκειται να επιλέξουμε. Type equation here.