Γραμματική. Α Μέρος. Γ & Δ Δημοτικού

Γραμματική Γ & Δ Δημοτικού Α Μέρος ΤΑ ΑΡΘΡΑ (ΟΡΙΣΤΙΚΑ ΚΑΙ ΑΟΡΙΣΤΑ)................................... 8 ΣΥΛΛΑΒΙΣΜΟΣ................................................... 11 TΑ ΣΗΜΕΙΑ ΣΤΙΞΗΣ................................................ 14 TΑ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ................................................... 20 H ΚΛΙΣΗ ΤΩΝ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΩΝ (ΑΡΣΕΝΙΚΑ, ΘΗΛΥΚΑ, ΟΥΔΕΤΕΡΑ)........... 23 TΑ ΕΠΙΘΕΤΑ...................................................... 37 H ΚΛΙΣΗ ΤΩΝ ΕΠΙΘΕΤΩΝ........................................... 40 OΙ ΒΑΘΜΟΙ ΤΟΥ ΕΠΙΘΕΤΟΥ......................................... 52 TA AΡΙΘΜΗΤΙΚΑ.................................................. 58 OΙ ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ (ΠΡΟΣΩΠΙΚΕΣ, ΚΤΗΤΙΚΕΣ, ΔΕΙΚΤΙΚΕΣ, ΑΥΤΟΠΑΘΗΣ ANTΩΝΥΜΙΑ, ΟΡΙΣΤΙΚΕΣ, ΑΝΑΦΟΡΙΚΕΣ, ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΕΣ, ΑΟΡΙΣΤΕΣ)...... 64

ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ Τα άρθρα (οριστικά και αόριστα) Μαθαίνω για τα άρθρα Η γίδα και ο γάιδαρος Ένας μυλωνάς είχε μια γίδα και έναν γάιδαρο. Τη γίδα την είχε για να του δίνει το γάλα της. Τον γάιδαρο τον είχε για όλες τις δουλειές. Όταν δεν φυσούσε άνεμος και τα φτερά του μύλου έμεναν ακίνητα, ο μυλωνάς έζευε τον γάιδαρο για να γυρίσει τις μυλόπετρες... 135 μύθοι του Αισώπου, Εκδόσεις Άγκυρα Οι μικρές λέξεις που μπαίνουν μπροστά από τα ουσιαστικά είναι τα άρθρα. του τον oι το τις ο η της μια(ν) ένας τους τη(ν) ένα(ν) των μιας τα ενός Το οριστικό άρθρο (ο, η, το) το χρησιμοποιούμε μπροστά από ουσιαστικά γνωστά και ορισμένα. Το αόριστο άρθρο (ένας, μια, ένα) το χρησιμοποιούμε μπροστά από ουσιαστικά άγνωστα ή αόριστα. Μαθαίνω να κλίνω το οριστικό άρθρο (ο, η, το) ΑΡΣΕΝΙΚΟ ΘΗΛΥΚΟ ΟΥΔΕΤΕΡΟ Ονομαστική ο λαγός η βρύση το σκυλί Γενική του κυνηγού της ρεματιάς του αστεριού Αιτιατική τον ποταμό την ημέρα το βουνό Κλητική πρόεδρε γειτόνισσα παιδί Ονομαστική οι λαγοί οι βρύσες τα σκυλιά Γενική των κυνηγών των ρεματιών των αστεριών Αιτιατική τους ποταμούς τις ημέρες τα βουνά Κλητική πρόεδροι γειτόνισσες παιδιά ΕΝΙΚΟΣ ΠΛHΘYNTIKOΣ 8

Τα άρθρα κλίνονται και συμφωνούν πάντα με το ουσιαστικό που συνοδεύουν στο γένος, στον αριθμό και στην πτώση. Μαθαίνω να κλίνω το αόριστο άρθρο (ένας, μια/μία, ένα) ΑΡΣΕΝΙΚΟ ΘΗΛΥΚΟ ΟΥΔΕΤΕΡΟ Ονομαστική ένας λαγός μια βρύση ένα σκυλί Γενική ενός κυνηγού μιας ρεματιάς ενός αστεριού Αιτιατική έναν ποταμό μιαν ημέρα ένα βουνό Κλητική πρόεδρε γειτόνισσα παιδί Το αόριστο άρθρο δεν έχει πληθυντικό αριθμό. Μαθαίνω να χρησιμοποιώ σωστά τα άρθρα 1. Υπογραμμίζω τα άρθρα, οριστικά και αόριστα, στο παρακάτω κείμενο. Δεν ξεχνώ ότι τα άρθρα μπαίνουν μπροστά από ουσιαστικά, επίθετα, μετοχές, αντωνυμίες. Το όνομά μου είναι Ζωή κι έχω μια δίδυμη αδερφή, τη Χαρά. Πηγαίνουμε στη δευτέρα δημοτικού και αγαπάμε πολύ η μία την άλλη. Μια Κυριακή πήγαμε στο σπίτι της γιαγιάς Ζωής. Είναι η μαμά του μπαμπά μου κι εγώ έχω το όνομά της. Σήμερα θα ανέβουμε στη σοφίτα, είπε η γιαγιά κάποια στιγμή. Θα σας αρέσει πολύ. Η γιαγιά, που της αρέσει να λέει ιστορίες, άρχισε τη διήγησή της. Έτσι έλεγαν τη δίδυμη αδερφή μου. Την έχασα πριν από πολλά πολλά χρόνια. Ζούσαμε κάποτε στη Σάμο, σ ένα πολύ όμορφο σπίτι. Η μαμά έφτιαχνε δαντελωτά φουστάνια για τις κούκλες μας και ο μπαμπάς ξύλινα παιχνίδια. Η γιαγιά έβγαλε από ένα σκονισμένο μπαούλο ένα χρωματιστό τρενάκι και δύο σβούρες. (Μαρία Λυρατζή, Η ξύλινη κούκλα, Εκδόσεις Πατάκη) Σε αυτή την πρόταση βλέπεις καθαρά ότι το ένα πριν από το μπαούλο είναι αόριστο άρθρο, ενώ το ένα πριν από το τρενάκι είναι αριθμητικό, αφού συνδέεται με τις δύο σβούρες. Αυτό το ήξερες; Στην πρόταση «Ζούσαμε κάποτε στη Σάμο» το στη, όπως και τα στο, στα, στον, στους, στις, είναι άρθρα στην αιτιατική πτώση που κάνουν παρέα με την πρόθεση σε. Ήταν δηλαδή στην αρχή σε + τη και μετά έγινε στη. 9

2. Χωρίζω τα άρθρα που βρήκα στο παραπάνω κείμενο σε οριστικά και αόριστα, σε αρσενικά, θηλυκά και ουδέτερα. Βάζω σε παρένθεση και το ουσιαστικό, το επίθετο ή την αντωνυμία που συνοδεύουν. ΑΡΣΕΝΙΚA ΘΗΛΥΚA ΟΥΔΕΤΕΡA το (όνομα) AOPIΣTA OPIΣTIKA 3. Μπορεί να είναι μικρές λέξεις, αλλά, όταν απουσιάζουν από την πρόταση, δυσκολευόμαστε να καταλάβουμε το νόημά της. Βάζω στα κενά το οριστικό άρθρο που ταιριάζει κάθε φορά και διαβάζω τις σκέψεις της Άννας. «Παλιοφοβητσιάρηδες, παλιοφοβητσιάρηδες...» άρχισε να μουρμουρίζει βγάζοντας κοροϊδευτικά γλώσσα της, που ήταν μεγάλη και έφτανε μέχρι πηγούνι της. γιαγιά ήταν φοβητσιάρα, γιατί φοβόταν ιούς, μαμά ήταν φοβητσιάρα, γιατί φοβόταν γιαγιά, μπαμπάς ήταν φοβητσιάρης, γιατί φοβόταν μαμά, και Αγγελική ήταν φοβητσιάρα, γιατί τους φοβόταν όλους, αλλά και κακιά, γιατί ήταν πάντα με μέρος μεγάλων. (Μελίνα Καρακώστα, Το πρώτο θαύμα στη ζωή της Άννας, Εκδόσεις Πατάκη) 10

Συλλαβισμός ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ Μαθαίνω για τον συλλαβισμό Tα γλυκά είναι για το πάρτι. Άσε με να φάω λίγα, μανούλα. Πεινάω σου λέω. Πει-νά-ω. Καταλαβαίνεις; Είναι εύκολο να χωρίσουμε μια λέξη σε συλλαβές προφορικά. Για να συλλαβίσουμε, όμως, μια λέξη στο τετράδιό μας, πρέπει να έχουμε υπόψη μας κάποιους κανόνες: Ένα φωνήεν μόνο του μπορεί να είναι μία συλλαβή. Ένα σύμφωνο όμως μόνο του δεν μπορεί να είναι συλλαβή. Πάει πάντα με το επόμενο φωνήεν. α-ό-ρα-τος κα-ρά-βι Αν συναντήσουμε δύο σύμφωνα, τα βάζουμε μαζί, αν αρχίζει από αυτά λέξη ελληνική. Αλλιώς, τα χωρίζουμε. Αν συναντήσουμε τρία σύμφωνα, τα βάζουμε μαζί, αν αρχίζει λέξη ελληνική από τα δύο πρώτα. Αλλιώς, τα χωρίζουμε ανάμεσα στο πρώτο και στο δεύτερο. Δε χωρίζονται τα δίψηφα φωνήεντα (αι, ει, οι, ου, υι), οι συνδυασμοί (αυ, ευ), οι δίφθογγοι (άη, άι, όη, όι), οι καταχρηστικοί δίφθογγοι (ια, εια, ιο, ειο, οιο κτλ.). λά-σπη άγ-γε-λος πέ-στρο-φα έκ-φρα-ση σφαί-ρα ρεύ-μα βόη-θα σά-λιο Οι λέξεις είναι μονοσύλλαβες, δισύλλαβες, τρισύλλαβες και πολυσύλλαβες. Μου δίνετε μια σπανακοζαμπονοκασερολουκανικόπιτα; Οι συλλαβές έχουν ονόματα. Η τελευταία συλλαβή ονομάζεται λήγουσα, η προτελευταία ονομάζεται παραλήγουσα και η τρίτη από το τέλος ονομάζεται προπαραλήγουσα. Αν μια λέξη τονίζεται: στη λήγουσα, ονομάζεται οξύτονη. στην παραλήγουσα, ονομάζεται παροξύτονη. στην προπαραλήγουσα, ονομάζεται προπαροξύτονη. 11

Μαθαίνω να χωρίζω σωστά τις συλλαβές 1. Οι συλλαβές μπερδεύτηκαν! Κάποιος ανακάτεψε στο πρώτο σακούλι τις συλλαβές. Ενώνω αυτές που ταιριάζουν και φτιάχνω λέξεις. Μετά τις γράφω στο δεύτερο σακούλι. γλά- φέρ- να στρα λιά σπρώ- μοί- νω φτέρ- χνει ναύ- μηπολ- ρα της λά 2. Ο Παναγιώτης έγραψε το σημείωμα που υπάρχει παρακάτω σε μια στενή λωρίδα χαρτιού. Γι αυτό αναγκάστηκε να κόψει πολλές λέξεις. Έκανε όμως πολλά λάθη στον χωρισμό των λέξεων. Τον βοηθώ να τα διορθώσει, σημειώνοντας τις λέξεις με τον σωστό χωρισμό των συλλαβών στη διπλανή λωρίδα χαρτιού. Μαμά, α- ύριο που θα πάει ο παππούς για ψώνια να πάρει ένα κουτί άδειο από τον μπακάλη, λεπτό σύρμα για τη μάντρα και ένα κομμάτι άσπρο χαρτί περιτυλίγματος. αύ-ριο 12

3. Σε ποια συλλαβή τονίζονται οι λέξεις του παρακάτω κειμένου; Τις βρίσκω και τις βάζω στη σωστή θέση του πίνακα. Γράφω χωριστά όσες λέξεις δεν τονίζονται (άτονες). Όταν άνοιξε το μπαούλο, ένιωσε μεγάλη έκπληξη. Και τι δε βρήκε εκεί μέσα! Αμαξάκια, κούκλες, μπάλες, ένα σωρό μικροπράγματα! Ο Θαλής ενθουσιάστηκε. Έτρεξε καταχαρούμενος να το πει στην αδερφή του. Προπαροξύτονες Παροξύτονες Οξύτονες Άτονες 13

ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ Ta σημεία στίξης Mαθαίνω για τα σημεία στίξης Αργότερα ήρθαν ο πρόεδρος, ο γραμματέας, ο ταμίας και ο αντιπρόεδρος. Αυτός δεν είναι άνθρωπος είναι χιονάνθρωπος. Για να διαβάσει κάποιος καλύτερα αυτά που γράφουμε, του δίνουμε, με κάποια σημάδια, πληροφορίες για τον τρόπο που θα τα διαβάσει. Τα σημάδια αυτά είναι τα σημεία στίξης. Τα σημεία στίξης είναι: η τελεία (.), η άνω τελεία (. ), το κόμμα (,), το ερωτηματικό (;), το θαυμαστικό (!), η διπλή τελεία (:), η παρένθεση ( ), το ενωτικό (-), τα αποσιωπητικά (...), η παύλα ( ), η διπλή παύλα ( ), τα εισαγωγικά (). Με το κόμμα σταματάμε ελάχιστα την ανάγνωση, έτσι ώστε ο ακροατής να καταλάβει ότι υπάρχει αμέσως συνέχεια. Με την τελεία σταματάμε το διάβασμα με αποφασιστικότητα, έτσι ώστε ο ακροατής να καταλάβει ότι αυτό που θέλαμε να πούμε τελείωσε προς το παρόν. Μία παύση μεγαλύτερη από αυτήν του κόμματος και μικρότερη από αυτήν της τελείας σημειώνεται με άνω τελεία. Ανάμεσα σε δύο τελείες υπάρχει μία περίοδος. Η περίοδος μπορεί να είναι μία πρόταση ή περισσότερες από μία προτάσεις που συνδέονται με συνδέσμους ή χωρίζονται με κόμματα. Για να θυμηθώ πού βάζουμε θαυμαστικό (!), ερωτηματικό (;), παύλα ( ), γράφω μία πρόταση με το καθένα. 14

Το αποτέλεσμα των εκλογών της προηγούμενης Κυριακής επιβεβαίωσε τις προβλέψεις του σταθμού μας. Η ιστορία με τα τηλέφωνασκιές ήταν είδηση-βόμβα. Ενωτικό βάζουμε ανάμεσα στα δύο κομμάτια μιας λέξης που τη χωρίσαμε στα δύο, γιατί δεν μπορούσαμε να τη γράψουμε ολόκληρη σε μία γραμμή, ή ανάμεσα σε δύο λέξεις, για να σχηματίσουμε πολυλεκτικά σύνθετα. Μου λες αλήθεια ή... Το πρόσωπό του έγινε... παντζάρι από την ντροπή! Βάζουμε αποσιωπητικά: α) στη θέση κάποιων λέξεων που δε θέλουμε να γράψουμε, για να αφήσουμε τον αναγνώστη να τις φανταστεί, β) μπροστά από μια λέξη ή φράση απρόσμενη για τον αναγνώστη. Όταν συναντούμε αποσιωπητικά, η φωνή μας πρέπει να κάνει παρατεταμένη παύση, πριν ακολουθήσει η επόμενη λέξη ή φράση. Στην εκδήλωση παρευρέθηκε και ο τρεις φορές παγκόσμιος πρωταθλητής Γιάννης Ιωάννου. Στην εκδήλωση (που δεν ήταν και πολύ της προκοπής) δεν ήρθαν πολλοί. Η παρένθεση και η διπλή παύλα έχουν τον ίδιο ρόλο: περιέχουν λέξεις, φράσεις ή ολόκληρο κείμενο που συμπληρώνει, εξηγεί ή αναλύει αυτά που προηγήθηκαν ή ακολουθούν. Στην παρένθεση βάζουμε συνήθως κάποια πράγματα που θα μπορούσαν να παραλειφθούν, ενώ ανάμεσα σε διπλή παύλα βάζουμε κάτι που θέλουμε να πούμε χωρίς να το βάλουμε στο κανονικό μας κείμενο, αρκετά σημαντικό ώστε να μην το βάλουμε σε παρένθεση. Η φωνή μας χαμηλώνει πάντα όταν διαβάζουμε τα περιεχόμενα της παρένθεσης. 15

Για την κατασκευή του κολάζ θα χρειαστείτε: α. χαρτί κανσόν β. διάφορα αποκόμματα από περιοδικά γ. κόλλα δ. ψαλίδι. Στην ερώτηση της μητέρας του ο Γιώργος απάντησε: «Θα κάνω τα μαθήματά μου μόλις τελειώσω τη ζωγραφιά μου». Διπλή τελεία βάζουμε για να ειδοποιήσουμε τον αναγνώστη ότι θα ακολουθήσει ένας κατάλογος πραγμάτων ή τα λόγια κάποιου όπως ακριβώς τα είπε. Πριν από τη διπλή τελεία η ένταση της φωνής χαμηλώνει και στη συνέχεια ακολουθεί παύση που προετοιμάζει γι αυτά που θα ακολουθήσουν. Αν θεωρείς τον Μιχάλη «κολλητό» σου, μην του ξαναπείς «δε θέλω να σε βλέπω», ούτε ότι δε θα ξαναπάς μαζί του στην ταβέρνα «Τα κιούπια». Σε εισαγωγικά βάζουμε λέξεις ή φράσεις που θέλουμε να ξεχωρίσουν από αυτά που γράφουμε εμείς, επειδή τα είπε ή τα έγραψε κάποιος άλλος, επειδή υπάρχουν σε μια επιγραφή, σε έναν τίτλο κτλ. Σε εισαγωγικά βάζουμε και λέξεις ή φράσεις για τις οποίες θέλουμε να δείξουμε ειρωνεία, επιφυλακτικότητα ή διαφωνία. Για να διαβάσουμε τα περιεχόμενα των εισαγωγικών, αλλάζουμε τον τόνο της φωνής μας. «Γάτα», ο Κώστας! Μαθαίνω να χρησιμοποιώ σωστά τα σημεία στίξης Τα σημεία στίξης, μαζί με τον τόνο, τα διαλυτικά και την απόστροφο, είναι τα πιο μικρά σημαδάκια στη γλώσσα μας. Κι όμως η αξία τους είναι μεγάλη. Χωρίς αυτά πώς θα λέγαμε σωστά τις λέξεις και πώς θα δείχναμε την απορία μας ή τον θαυμασμό μας; 16

1α. Δοκιμάζω τις γνώσεις μου. Η Άρτεμη δεν κάνει ποτέ ορθογραφικά λάθη. Κάπου κάπου όμως μπερδεύει τα σημεία στίξης. Σημειώνω τα λάθη της και ξαναγράφω σωστά το γράμμα που έγραψε στη φίλη της. Θυμάμαι να ξεκινήσω με κεφαλαίο μετά την τελεία. Άννα, γεια σου. Έχω ευχάριστα νέα; Πρώτα απ όλα, θέλω να σου πω ότι ξεκίνησα να πηγαίνω σε χοροδιδασκαλείο και είμαι πολύ ενθουσιασμένη! Είναι καταπληκτικά. Μου αρέσει πολύ ο χορός, έρχεται και η φίλη μας η Βίκυ. Πάμε στο χοροδιδασκαλείο (Ο Κύκνος) και έχουμε μια πολύ καλή δασκάλα. Τι θα λεγες να κάνεις κι εσύ το ίδιο! Σκέψου να χορεύουμε κι οι τρεις μαζί. Θα χρειαστείς τα παρακάτω κολάν» κορμάκι» παπούτσια μπαλέτου» Περιμένω νέα σου, Σε φιλώ, Άρτεμη 1β. Βάζω τελεία, κόμμα, θαυμαστικό ή ερωτηματικό όπου χρειάζεται στο κείμενο που ακολουθεί. Προσέχω να ξεκινήσω με κεφαλαίο την κάθε περίοδο....σε λίγο άκουσε το πόμολο της πόρτας να γυρίζει ήταν η μητέρα του που επέστρεφε από τα ψώνια πόση χαρά ένιωσε όταν την είδε τι να του είχε πάρει άραγε έτρεξε κοντά της και άνοιξε τη σακούλα πόσα πράγματα είχε μέσα γιαούρτι γάλα μπισκότα σοκολάτες ό,τι τραβούσε η ψυχή του έδωσε ένα φιλί στη μαμά του έπλυνε τα χέρια του και κάθισε να απολαύσει τη σοκολάτα που του είχε φέρει 17

...Σε λίγο άκουσε το πόμολο της πόρτας να γυρίζει. 1γ. Ξαναγράφω το κείμενο βάζοντας εισαγωγικά, αποσιωπητικά, παρένθεση και διπλή τελεία όπου χρειάζεται. Το θέατρο ήταν γεμάτο παιδιά. Έπαιζε την παράσταση «Η ωραία Κοιμωμένη». Πριν από έναν μήνα είχαμε δει και τον Δον Κιχώτη. Από το σχολείο μας είχαν πάει για να δουν την παράσταση η Δευτέρα της κυρίας Μαρίας, η Τρίτη του κυρίου Παναγιώτη, τα δύο τμήματα της Τετάρτης, το πρώτο τμήμα της Πρώτης. Όλοι είχαμε ενθουσιαστεί. Τα σκηνικά και τα κοστούμια τα είχε φροντίσει η ίδια η σκηνοθέτις ήταν εξαιρετικά. Οι ηθοποιοί ανέβηκαν στη σκηνή και μας ταξίδεψαν σε μέρη ονειρικά. Κόκκινη κλωστή δεμένη και το παραμύθι ξεκινά 18

2. Μα τι είπαν επιτέλους; Η Ελένη μεταφέρει τον διάλογο που είχε με τον γείτονά της. Με τα «μου πε» και τα «του πα» μπέρδεψε τη φίλη της την Πηνελόπη. Φτιάχνω έναν διάλογο με τη συνομιλία της Ελένης και του γείτονα, για να βοηθήσω την Πηνελόπη να καταλάβει. Δεν ξεχνώ να βάλω τα απαραίτητα σημεία στίξης αλλά και εκείνα που θα δώσουν ζωντάνια και παραστατικότητα στον διάλογο. Το πρωί μού φώναξε ο γείτονάς μου και μου είπε ότι ο σκύλος μας τον ενοχλούσε με τα γαβγίσματά του. Εγώ του είπα ότι ο σκύλος μας γαβγίζει γιατί τον ενοχλεί η γάτα του. Εκείνος μου είπε ότι η γάτα του δε βγαίνει από το σπίτι. Εγώ του είπα ότι την έχω δει πολλές φορές έξω. Εκείνος τότε μου είπε ότι μάλλον κάνω λάθος. Όταν εγώ επέμεινα, εκείνος ισχυρίστηκε ότι η γάτα που βλέπω δεν είναι η δικιά του αλλά κάποια άλλη, που γυρνά αδέσποτη. Ε, τότε κι εγώ εκνευρίστηκα και του είπα ότι ξέρω πολύ καλά ποια είναι η γάτα του και άλλη φορά να μη μου κάνει παρατηρήσεις για τον σκύλο μου. Για έλα εδώ, κυρία μου! Το ξέρεις ότι ο σκύλος σου δε με άφησε χθες να κοιμηθώ; Γάβγιζε ασταμάτητα! είπε ο γείτονας. 19

ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ Tα ουσιαστικά Mαθαίνω για τα ουσιαστικά Ακούς το τραγούδι; Έχω μια κούραση! Τι ωραίο άρωμα! Δεν αντέχω άλλο το περπάτημα! Έκτακτο το σακάκι σου! Τότε, ας καθίσουμε να απολαύσουμε Ήρθε κι ο Στάθης! την ομορφιά του τοπίου. Χρησιμοποιούμε τα ουσιαστικά για να ονοματίσουμε αυτά που υπάρχουν γύρω μας και τα αντιλαμβανόμαστε με τις αισθήσεις μας ή αυτά που αντιλαμβανόμαστε μόνο με τη σκέψη, με το μυαλό μας. Ποια παιδιά είναι αυτά; Τη Δευτέρα πήγαμε στη Θεσσαλονίκη, στον Γαλαξία, Ο Γιώργος, ο Παύλος και ο Νίκος. και είδαμε τη Φαντασία του Ντίσνεϋ. Ουσιαστικά λέγονται οι λέξεις που φανερώνουν πρόσωπα, ζώα, πράγματα, ενέργειες, καταστάσεις, έννοιες ή ιδιότητες. Αν κάτι είναι ορισμένο ανάμεσα στα όμοια του είδους του, ξεχωριστό και μοναδικό για μας, έχει ένα ιδιαίτερο όνομα, που το γράφουμε στην αρχή με κεφαλαίο. Αυτό είναι το κύριο όνομα. 20

Mαθαίνω να χρησιμοποιώ σωστά τα ουσιαστικά 1. Γράφω ουσιαστικά που ανήκουν στην ίδια οικογένεια με τα παρακάτω ρήματα. Στην αριστερή στήλη βάζω αυτά που σημαίνουν ενέργεια, κατάσταση, έννοια ή ιδιότητα και στη δεξιά αυτά που είναι πρόσωπα, ζώα ή πράγματα. Προσέχω, γιατί μερικά από τα ρήματα έχουν συγγενικά ουσιαστικά και στις δύο ομάδες. ζωγραφίζω γυαλίζω γράφω εκπαιδεύω εμπορεύομαι αγαπώ διαβάζω νυστάζω τεμπελιάζω εκδικούμαι περηφανεύομαι ενέργεια, κατάσταση, έννοια, ιδιότητα ζωγραφική ζωγραφιά, ζωγράφος πρόσωπα, ζώα, πράγματα 2. Ψάχνω και βρίσκω. Οριζόντια θα βρω ουσιαστικά που δείχνουν ιδιότητα, κάθετα ουσιαστικά που δείχνουν κατάσταση και διαγώνια ουσιαστικά που δείχνουν ενέργεια. Π Κ Α Χ Υ Π Ο Ψ Ι Α Η Α Ε Κ Θ Ζ Ε Η Η Θ Ν Σ Δ Φ Ρ Λ Β Ι Ν Δ Κ Λ Υ Τ Ι Ω Ι Ω Ν Β Χ Η Χ Χ Ε Α Ε Ψ Π Α Λ Ν Ε Μ Ι Χ Ν Ν Η Φ Α Ι Ι Λ Ε Α Φ Δ Τ Α Χ Υ Τ Η Τ Α Δ Γ Ρ Ρ Ο Σ Τ Σ Ο Φ Ι Α Α Υ Ο Δ Λ Α Β Γ Σ Κ Λ Κ Μ Π Ν Ν Η Γ Φ Ψ Ε Ε Λ Α Η Η Ο Μ Ο Ρ Φ Ι Α 21

3. Η δασκάλα ζήτησε από τα παιδιά να γράψουν για ένα ζώο που αγαπούν. Ο Γιάννης ενθουσιάστηκε. Πάνω στον ενθουσιασμό του όμως έκανε μερικά λάθη. Στα κύρια ονόματα ξέχασε να βάλει το πρώτο γράμμα κεφαλαίο. Βρίσκω τα λάθη, τα διορθώνω και γράφω τις λέξεις σωστά ακριβώς από κάτω. Το ζώο που αγαπώ περισσότερο είναι ο σκύλος μου ο αζόρ. Τον είχε βρει ο θείος μου ο βαγγέλης πριν από δύο μήνες στην οδό σολωμού, λίγο πιο κάτω από το ολυμπιακό στάδιο. Καθόταν έξω από την εκκλησία της αγίας ειρήνης και λιαζόταν. Ήταν αδέσποτος. Επειδή ο θείος μου τον λυπήθηκε, τον έφερε στο σπίτι. Την επομένη κιόλας, τον πήγαμε στον κτηνίατρο, τον κύριο αγγελόπουλο. Εκείνος του έκανε όλα τα εμβόλια και μας έδωσε πολλές συμβουλές. Τον συμπάθησε, είπε, γιατί του θύμιζε ένα σκυλί που είχε στο εξοχικό του, στη σέριφο. Ο αζόρ κι εγώ είμαστε αχώριστοι. Κάθε σάββατο έρχεται ο φίλος μου ο περικλής και παίζουμε και οι τρεις μαζί στον κήπο. 22