ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΔΙΑΤΗΡΗΣΗΣ

ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΔΙΑΤΗΡΗΣΗΣ ΤΩΝ ΦΥΤΩΝ Εύα Παπαστεργιάδου μέλος της Καθοδηγητικής Επιτροπής της Planta Europa

Η Ευρωπαϊκή Στρατηγική Διατήρησης των Φυτών είναι μια κοινή πρωτοβουλία του Συμβουλίου της Ευρώπης (Council of Europe) και της Planta Europa. Έχει ήδη αναγνωριστεί ως συμβολή στην Παγκόσμια Στρατηγική για τη Διατήρηση των Φυτών (Global Strategy for Plant Conservation) ηοποία υιοθετήθηκε από τη Σύμβαση για τη Βιολογική Ποικιλότητα CBD (COP 6 Απόφαση VI/9). δημοσιεύθηκε ως μέρος της Παγκόσμιας Στρατηγικής για τη Διατήρηση των Φυτών (UNEP/CBD/COP/6/INF/22).

Στην Ευρώπη απαντούν περισσότερα από 12.500 αγγειόφυτα (vascular plants) (χωρίςτηχλωρίδατηςτουρκίας), 1700 είδη βρυόφυτων, 2.500 είδη λειχήνων και τουλάχιστον 8.000 είδη μυκήτων. Η Ευρωπαϊκή χλωρίδα σήμερα κατατάσσεται στις πιο απειλούμενες στον κόσμο: 21% των αγγειόφυτων της Ευρώπης κατατάσσονται στα απειλούμενα σύμφωνα με την IUCN. 50% των ενδημικών ειδών της Ευρώπης, περίπου 4.700 αγγειόφυτα, θεωρούνται ότι κινδυνεύουν με εξαφάνιση & 64 έχουν ήδη εξαφανιστεί. Σε ορισμένες Ευρωπαϊκές χώρες υπολογίζεται ότι περισσότερο από τα 2/3 των οικοτόπων τους είναι απειλούμενοι.

Σήμερα μια από τις μέγιστες προκλήσεις για την παγκόσμια κοινότητα είναι να σταματήσει την καταστροφή της ποικιλότητας των φυτών. Το 6 ο πρόγραμμα δράσης της ΕΕ, που εγκρίθηκε από το Συμβούλιο Υπουργών (Ιούνιος 2001), έχει το φιλόδοξο στόχο να σταματήσει την απώλεια της βιοποικιλότητας μέχρι το 2010.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο η Ευρωπαϊκή διάσταση της Στρατηγικής είναι σημαντική επειδή η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι συμβαλλόμενο μέλος στη CBD, το Συμβούλιο της Ευρώπης έχει υπογράψει Σύμφωνο Συνεργασίας (Memorandum of Cooperation) με τη CBD, ησύμβασητηςβέρνης, του Συμβουλίου της Ευρώπης είναι Σύμβαση για τη Διατήρηση της Φύσης, πρωτοποριακή

55 κράτη έχουν επικυρώσει την Πανευρωπαϊκή Στρατηγική για τη Βιοποικιλότητα και την Ποικιλότητα Τοπίων (PEBLDS), οι Ευρωπαϊκές Κυβερνήσεις έχουν αναγνωρίσει περίπου 13% του εδάφους τους ως Δίκτυο Natura 2000, η ανάπτυξη των διεθνικών ενεργειών θα ενθαρρυνθεί, θα ενισχυθεί η συνεργασία μεταξύ των εθνικών και διεθνών πρωτοβουλιών διατήρησης των φυτών, το Δίκτυο Planta Europa αποτελεί ζωτικής σημασίας δύναμη για τη διατήρηση των φυτών μέσα στην Ευρώπη.

Η Παγκόσμια Στρατηγική για τη Διατήρηση των Φυτών έχει αναπτυχθεί για να παρέχει το πλαίσιο δράσης σε τοπικό, εθνικό & παγκόσμιο επίπεδο. Οι στόχοι της Παγκόσμιας & της Ευρωπαϊκής Στρατηγικής, αφορούν 5 θεματικά αντικείμενα: Κατανόηση και τεκμηρίωση της ποικιλότητας των φυτών, Διατήρηση της ποικιλότητας των φυτών, Αειφορική χρήση της φυτικής ποικιλότητας, Προώθηση της εκπαίδευσης και της ενημέρωσης, και Δημιουργία υποδομής για τη διατήρηση της ποικιλότητας των φυτών

1. ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ & ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗ ΤΗΣ ΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΦΥΤΩΝ. -στόχοι που υιοθετήθηκαν από τη CBD COP 6: Σύνταξη ενός ευρέως προσιτού καταλόγου εργασίας των γνωστών φυτικών ειδών, ως ένα βήμα προς την συμπλήρωση της παγκόσμιας χλωρίδας Προκαταρκτική αξιολόγηση της κατάστασης διατήρησης όλων των γνωστών φυτικών ειδών, σε εθνικό, περιφερειακό και διεθνές επίπεδο Ανάπτυξη προτύπων με πρωτόκολλα εργασίας για τη διατήρηση και τη αειφορική χρήση, των φυτών βασισμένη στην έρευνα και την πρακτική εμπειρία. Αναγνώριση Σημαντικών Περιοχών για τα Φυτά στην Ευρώπη IPAς.

Οι στόχοι του Ευρωπαϊκού προγράμματος IPAς είναι: η αναγνώριση μέσα σε κάθε βιογεωγραφική ζώνη των σημαντικότερων περιοχών για τη διατήρηση των φυτών (μέσω τυποποιημένων και αριθμητικών στοιχείων), η προώθηση της συνειδητοποίησης της σπουδαιότητας και της ανάγκης να διατηρηθούν αυτές οι περιοχές η προώθηση άμεσων δράσεων διατήρησης και τη χρηματοδότηση για τη διατήρηση αυτών των περιοχών.

2. ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ ΤΗΣ ΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΦΥΤΩΝ. -Αποκατάσταση των απειλούμενων ειδών: 60 % των απειλούμενων ειδών παγκοσμίως θα πρέπει να διατηρούνται επί τόπου. 60 % των απειλούμενων φυτικών ειδών στις προσιτές ex situ συλλογές, κατά προτίμηση στη χώρα προέλευσης, ενώ 10% από αυτά θα περιλαμβάνονται στα προγράμματα ανόρθωσης και αποκατάστασης.

-Αντιστροφή των επιδράσεων της εντατικής γεωργίας και δασοκομίας: Τουλάχιστον 30% των παραγωγικών εδαφών θα πρέπει να διαχειρίζονται σύμφωνα με τις αρχές διατήρησης της ποικιλότητας των φυτών. 70% της γενετικής ποικιλότητας της συγκομιδής & άλλων σημαντικών κοινωνικοοικονομικά πολύτιμων ειδών φυτών θα πρέπει να διατηρούνται, καθώς επίσης και η σχετιζόμενη τοπική και γηγενής γνώση.

- Αποτροπή της καταστροφής βιότοπων και εξασφάλιση αειφορικής διαχείρισης: Τουλάχιστον το 10 % σε κάθε μια από τις παγκόσμιες οικολογικές περιοχές θα πρέπει να προστατεύεται αποτελεσματικά. Ασφαλής προστασία του 50 % των σημαντικότερων περιοχών για την ποικιλότητα των φυτών παγκοσμίως.

- Αντιμετώπιση της ρύπανσης του περιβάλλοντος, με έμφαση στη ρύπανση των υδάτων: Η Οδηγία Πλαίσιο των υδάτων της ΕΕ είναι ένα ισχυρό εργαλείο για να εγγυηθεί τη διατήρηση της υψηλής οικολογικής ποιότητας των υδάτων στις λεκάνες απορροής τους, στα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και στις υπό ένταξη χώρες.

- Καταπολέμηση της οικολογικής απειλής που τίθεται από τα μη ιθαγενή ξενικά είδη (invasive): Διαχειριστικά Σχέδια σε ισχύ για τουλάχιστον 100 σημαντικά εισαγόμενα ξενικά είδη που απειλούν τα φυτά, τις κοινότητες των φυτών και τους σχετικούς οικότοπους και τα οικοσυστήματα.

3. ΑΕΙΦΟΡΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΦΥΤΩΝ. Κανένα είδος άγριας χλωρίδας απειλούμενο υπό εξαφάνιση δεν θα διακινείται από το διεθνές εμπόριο. 30% των βασισμένων σε φυτά προϊόντων θα παράγονται από πηγές που διαχειρίζονται αειφορικά. Ανάπτυξη δράσεων στην κατεύθυνση της ανάσχεσης της μείωσης των φυτικών πόρων και της σχετικής τοπικής και γηγενής γνώσης. Ανάπτυξη καινοτόμων δράσεων και πρακτικών που υποστηρίζουν τα βιώσιμα livelihoods, την ασφάλεια τροφίμων τοπικά και την υγειονομική περίθαλψη.

4. ΠΡΟΩΘΗΣΗ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ & ΤΗΣ ΕΥΑΙΣΘΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΦΥΤΩΝ. Η σημασία της ποικιλότητας των φυτών και η ανάγκη για τη διατήρησή τους ενσωματώνεται στα προγράμματα επικοινωνίας, εκπαίδευσης και ευαισθητοποίησης κοινού. Συντάσσονται εκθέσεις σχετικά με την παρούσα κατάσταση διατήρησης των φυτών στο εθνικό πρόγραμμα σπουδών όλων των βαθμίδων των Ευρωπαϊκών χωρών. Οι εκθέσεις αυτές αποτελούν μέρος των συστάσεων για την ανάπτυξη.

5. ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΥΠΟΔΟΜΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ ΤΗΣ ΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΦΥΤΩΝ. - Για να επιτευχθούν οι στόχοι αυτής της στρατηγικής, πρέπει: Ο αριθμός των εκπαιδευμένων ανθρώπων που εργάζονται, με κατάλληλη υποδομή, στη διατήρηση φυτών και σε σχετικές δραστηριότητες να αυξηθεί, σύμφωνα με τις εθνικές ανάγκες. Να καθιερωθούν ή να ενισχυθούν σε εθνικό, περιφερειακό και διεθνές επίπεδο τα Δίκτυα των οποίων οι δραστηριότητες αφορούν τη διατήρηση των φυτών.

- κι ακόμη: Ενίσχυση της χρηματοδότησης για τη διατήρηση των φυτών και για την εφαρμογή μιας συντονισμένης και αποτελεσματικής Στρατηγικής διατήρησης φυτών στην Ευρώπη. Τα κράτη-μέλη συμφωνούν να ενεργήσουν μέσω των πολύπλευρων πλαισίων στην κατεύθυνση αυτή, απαιτούνται όμως συγκεκριμένοι πρόσθετοι πόροι, ενώ και οι υπάρχοντες πόροι πρέπει να κατανεμηθούν καλύτερα.

IMPORTANT PLANT AREAS

IPAs φυσικές ή ημι-φυσικές περιοχές εξαιρετικής χλωριδικής αφθονίας που συντηρούν αξιοσημείωτο συνδυασμό σπάνιων, απειλούμενων ή/και ενδημικών φυτών ή/και βλάστησης υψηλής αξίας.

Σκοπός του έργου IPA είναι: ο προσδιορισμός περιοχών για τα φυτά, τους λειχήνες, τους μύκητες και τα ενδιαιτήματά τους η προστασία αυτών των περιοχών η πληροφόρηση και η ενίσχυση των διεθνών, τοπικών και εθνικών προγραμμάτων προστασίας

Σχέση των IPAs & άλλων πρωτοβουλιών προστασίας Σύμβαση για τη Βιολογική Ποικιλότητα (CBD) Παγκόσμια Στρατηγική για την Προστασία των Φυτών Προγράμματα της Παγκόσμιας Ένωσης Προστασίας IUCN Συνθήκη Ramsar ίκτυο Emerald τηςσυνθήκηςτηςβέρνης Πανευρωπαϊκή Στρατηγική για τη Βιοποικιλότητα και τη Ποικιλότητα Τοπίου ίκτυο Natura 2000

Κριτήρια και μεθοδολογία των IPA A : Η περιοχή(site) διατηρεί σημαντικούς πληθυσμούς ειδών παγκόσμιου ή τοπικού ενδιαφέροντος B : Η περιοχή έχει εξαιρετική χλωριδική αφθονία σε τοπικό επίπεδο σε σχέση με τη βιογεωγραφική της ζώνη. C : Η περιοχή είναι ένα αξιοσημείωτο παράδειγμα τύπου ενδιαιτήματος παγκόσμιας ή τοπικής σημασίας. Η περιοχή αναγνωρίζεται ως IPA αν ανταποκρίνεται σε ένα ή περισσότερα από αυτά τα κριτήρια.

Κριτήριο Ai Aii Aiii Aiv Περιγραφή Περιοχή στην οποία ζουν είδη τα οποία απειλούνται παγκοσμίως. Περιοχή στην οποία ζουν είδη που απειλούνται περιφερειακά (Ευρώπη). Περιοχή στην οποία ζουν ενδημικά (εθνικά) είδη η απειλή για τα οποία δεν καλύπτεται από τα κριτήρια Ai και Aii. Περιοχή στην οποία ζουν υποενδημικά είδη η απειλή για τα οποία δεν καλύπτεται από τα κριτήρια Ai και Aii. Κατώτατο όριο Περιοχές για τις οποίες έχει αναφερθεί ή εικάζεται ότι περιέχουν το 5% του πληθυσμού σε κάθε χώρα, μπορούν να επιλεγούν

Κριτήριο B Προκειμένου να επιλεγούν οι πλουσιότερες περιοχές πρέπει να υπάρξει μια τυποποιημένη μονάδα σύγκρισης Για το λόγο αυτό χρησιμοποιείται το σύστημα ταξινόμησης οικοτόπων EUNIS καθώς και δείκτες χλωριδικής αφθονίας

Κριτήριο C Κατώτατο όριο CI: Cii: Όλες οι περιοχές για τις οποίες είναι γνωστό, εικάζεται ή προκύπτει να περιέχουν 5% ή περισσότερο του φυσικού πλούτου, ή συνολικά 20-60%. Όλες οι περιοχές για τις οποίες είναι γνωστό, εικάζεται ή προκύπτει να περιέχουν 5% ή περισσότερο του φυσικού πλούτου ή οι 5 (ή 10, σε εξαιρετικές περιπτώσεις) «καλύτερες» εξ αυτών.

ιαχείριση και προστασία αποτίμηση του υπάρχοντος καθεστώτος διαχείρισης αποτίμηση των απειλών των IPAs ανάπτυξη μιας στρατηγικής προστασίας του δικτύου IPA ένταξη των IPAs σε ένα καθιερωμένο πλαίσιο εργασίας της προστασίας της φύσης και της διαχείρισης των φυσικών πόρων

Αφρική Το Νοτιοαφρικανικό ίκτυο Βοτανικής Ποικιλομορφίας αναπτύσσει ένα πρόγραμμα IPA. Στη βόρειο Αφρική έχουν πραγματοποιηθεί συνδιασκέψεις στο Μαρόκο, στη Ναμίμπια και τη Μοζαμβίκη Ασία Περιφερειακή συνδιάσκεψη για τις IPAs στη ΝA Ασία (Μανίλα), το 2004, με αντιπροσώπους από εννέα χώρες Ωκεανία Στη Νέα Ζηλανδία έχει συζητηθεί η ανάπτυξη ενός εθνικού προγράμματος για τις IPAs.

Απειλές για τις IPAs Λιβάδια: Υπερβόσκηση Επέκταση γεωργικών εκτάσεων Υγρότοποι Ακτές Αποστράγγιση Ευτροφισμός Υδατοκαλλιέργειες Φράγματα άση: Αυξημένη διαχείριση δασικών περιοχών Αποψίλωση

Απειλές για IPAs Από αναπτυξιακές δραστηριότητες Αλόγιστη δόμηση Τουρισμός Από υπερβολική συλλογή αυτοφυών φυτών

Εθνικές Συνδιασκέψεις Περιφερειακή Συνδιάσκεψη Μπρατισλάβας Ανταλλαγή εμπειριών μεταξύ των χωρών Προβολή των επιτυχιών και των προκλήσεων Πρόταση λύσεων για συγκεκριμένα προβλήματα Σχεδιασμός των επόμενων βημάτων του προγράμματος

Συνδιάσκεψη στη Μάλαγα Αίγυπτος Γιβραλτάρ Ελλάδα Ισπανία Ιταλία Κροατία Κύπρος Λίβανος Μαρόκο Τυνησία Τουρκία

Αρχές για πρόγραμμα IPA στη Μεσόγειο πρέπει να είναι ευέλικτο οι χώρες πρέπει να εργασθούν με τα υπάρχοντα κριτήρια (A, B και C) προσδιορισμός κενών και ανακολουθιών μεταξύ των δεδομένων και των πρωτοβουλιών σχεδιασμός κρατικών προγραμμάτων για άμεση εφαρμογή διεθνής εναρμόνιση

Προβλήματα έλλειψη χρηματοδότησης ελλιπείς γνώσεις για τα βρυόφυτα, τους λειχήνες & τους μύκητες αμφίβολη υποστήριξη από τις κυβερνήσεις έλλειψη επιστημονικού δυναμικού έλλειψη συνεργασίας μεταξύ των χωρών της νότιας Mεσογείου

IMPORTANT PLANT AREAS