ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗΣ ΠΟΛΥΜΕΣΙΚΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΧΘΥΟΠΑΝΙ Α ΤΩΝ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ Υ ΑΤΩΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑ ΑΣ

ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗΣ ΠΟΛΥΜΕΣΙΚΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΧΘΥΟΠΑΝΙ Α ΤΩΝ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ Υ ΑΤΩΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑ ΑΣ Κυρκενίδης Β.Ι. 1, Ανδρεοπούλου Ζ.Σ. 1, Κοκκινάκης Α.Κ. 2, και Λεφάκης Π. 1 Σχολή ασολογίας & Φυσικού Περιβάλλοντος, Αριστοτέλειο Πανεπιστήµιο Θεσσαλονίκης 1 Εργαστήριο ασικής Πληροφορικής, Τ.Θ. 247, 54124 Θεσσαλονίκη, e-mail: ibkirkenidis@for.auth.gr, randreop@for.auth.gr, plefakis@for.auth.gr. 2 Εργαστήριο Άγριας Πανίδας & Ιχθυοπονίας Γλυκέων Υδάτων, 54124 Θεσσαλονίκη, e-mail: akokkin@for.auth.gr ΠΕΡΙΛΗΨΗ Στην εργασία αυτή περιγράφεται η ανάπτυξη ενός πολυµεσικού εκπαιδευτικού συστήµατος µε αξιοποίηση των Βάσεων εδοµένων και του προγραµµατισµού, που αποσκοπεί στην εκπαίδευση, ενηµέρωση και κατάρτιση σε θέµατα ιχθυοπανίδας και υδάτινων οικοσυστηµάτων των εσωτερικών υδάτων της Ελλάδας. Το υλικό που συλλέχθηκε από βιβλιογραφικές αναφορές και παρατηρήσεις πεδίου σε µορφή κειµένων, εικόνων, video κ.λπ., ψηφιοποιήθηκε και ενσωµατώθηκε σε ένα πολυµεσικό πληροφοριακό σύστηµα που σχεδιάσθηκε ειδικά µε τη γλώσσα προγραµµατισµού VB για εκπαίδευση και ενηµέρωση. Συµπεριλαµβάνει οπτικό υλικό, πληροφορίες για το κάθε βιότοπο και για τα είδη και τις οικογένειες. Αυτή η φιλική προς τον χρήστη εκπαιδευτική εφαρµογή αποτελεί ένα χρήσιµο εργαλείο για κατάρτιση σε περιβαλλοντικά θέµατα και αναφορά για ερευνητές, τοπικές αρχές και φορείς και να αξιοποιηθεί για πληροφόρηση σε ποιοτικές, ποσοτικές και περιβαλλοντικές πληροφορίες για την ιχθυοπανίδα της Ελλάδας. Λέξεις Κλειδιά : Αειφορική Περιβαλλοντική ανάπτυξη, Πολυµεσική εφαρµογή, Βάσεις εδοµένων, ιχθυοπανίδα, εσωτερικά ύδατα, καθεστώς προστασίας. DEVELOPMENT OF AN EDUCATIONAL MULTIMEDIA SYSTEM FOR THE FISHFAUNA OF INLAND WATER OF GREECE Kirkenidis V.I. 1, Andreopoulou Z.S. 1, Kokkinakis A.K. 2 and Lefakis P. 1. Faculty of Forestry and Natural Environment, Aristotle University of Thessaloniki 1 Laboratory of Forest Informatics, 54124 Thessaloniki, Greece, e-mail: ibkirkenidis@for.auth.gr, randreop@for.auth.gr, plefakis@for.auth.gr. 2 Laboratory of Wild Life and Freshwater Fisheries, 54124 Thessaloniki, Greece, e-mail: akokkin@for.auth.gr ABSTRACT This paper describes the development of a multimedia educational system aiming to train in environmental management and protection of inland water fishfauna of Greece with the use of Databases and multimedia. The collected material from bibliographic reports and observations on the field, in the form of texts, pictures, videos, etc. was digitalized and it implemented the multimedia system that was designed with Visual Basic for both educational and informational purposes. It also includes pictures maps and information for every aquahabitat, species and Families. The multimedia system can be used to access reliable environmental qualitative and quantitative information on fish fauna of Greece, for multiple issues such as fishfauna, pollution, etc. The application is a user-friendly educational tool for environmental training projects and reference for research institutes, authorities and organizations dealing with environmental issues and fishery management on similar wetlands. Key Words : sustainable environmental development, multimedia system, Data Bases, Fauna, inland water, protection status.

1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η ιχθυοπανίδα του γλυκού νερού της Ελλάδας θεωρείται από τις πλουσιότερες της Ευρώπης. Σύµφωνα µε τις τελευταίες έρευνες, ο κατάλογος των ψαριών του γλυκού νερού της χώρας περιλαµβάνει 105 είδη ψαριών, ενώ για την παρουσία άλλων 5 υπάρχουν αµφιβολίες. Από τα είδη αυτά τα 21 είναι ευρύαλα, θαλασσινά κυρίως ψάρια, τα οποία συναντούνται συχνά και στα γλυκά νερά, ιδιαίτερα στα ποτάµια. Τα υπόλοιπα 89 είδη ζουν αποκλειστικά στα γλυκά νερά. Από τον αριθµό αυτό πρέπει να εξαιρεθούν 11 που δεν είναι αυτόχθονα αλλά προέρχονται από συνειδητές ή τυχαίες εισαγωγές ξενικών ειδών συνήθως ανεπιτυχείς. Τα 78 είδη που µένουν είναι αυτόχθονα πρωτογενή είδη του γλυκού νερού, ανάµεσα στα οποία υπάρχουν 37 ενδηµικά (47.43%) της Ελλάδας και των νότιων περιοχών των γειτονικών χωρών. Επίσης υπάρχουν 40 ενδηµικά υποείδη. Ο υψηλός αυτός ενδηµισµός σχετίζεται µε τη γεωλογική ιστορία της χώρας και ευνοήθηκε από το ξηρό κλίµα και την αποµόνωση µικρών σχετικά υδροκριτικών λεκανών, κυρίως στα νοτιοδυτικά. Τα είδη αυτά εξαιτίας της συχνά περιορισµένης γεωγραφικής τους εξάπλωσης θεωρούνται ευπαθή στις αλλοιώσεις των φυσικών βιοτόπων, ιδιαίτερα των µικρών - όπως είναι οι καρστικές πηγές (κεφαλόβρυσα) - από ρύπανση, δηµόσια και ιδιωτικά έργα για υδροληψίες και αποχετεύσεις, αρδεύσεις, τουριστικά έργα, φράγµατα κλπ. Αποτέλεσµα αυτών είναι ότι ορισµένοι φυσικοί πληθυσµοί έχουν εξαφανιστεί ενώ άλλοι απειλούνται άµεσα ή έµµεσα. [1]. Είναι αυτονόητο, κυρίως βάσει των παραπάνω στοιχείων, ότι οι πληθυσµοί (ενδηµικοί ή όχι) των ψαριών πρέπει να προστατευθούν. Το πρώτο βήµα για την προστασία τους είναι η καταγραφή και η συλλογή στοιχείων που θα βοηθήσουν στην κατανόηση και γνώση των συνηθειών τους, ποιοι είναι οι πληθυσµοί τους και ποια είναι η κατάσταση τους όσον αφορά τον κίνδυνο που διατρέχουν για εξαφάνιση (RED LIST STATUS). Οι σύγχρονες εφαρµογές των τεχνολογιών της πληροφορικής και ειδικότερα οι διαδικτυακές και πολυµεσικές, κατά τα πρόσφατα χρόνια µπορούν να συµβάλλουν σηµαντικά στην οργάνωση της περιβαλλοντικής διαχείρισης προστατευόµενων υδάτινων συστηµάτων, εφόσον στηρίζονται στην αναλυτική καταχώριση πρωτογενών δεδοµένων και πληροφοριών. Οι πολυµεσικές εφαρµογές αποτελούν σήµερα λογισµικό που µπορεί να παρέχει πληροφοριακό υλικό σε µορφή κειµένων, φωτογραφιών, σκίτσων, γραφηµάτων, αφήγησης και ήχων, όπως και κάθε άλλης διαθέσιµης πηγής πληροφορίας, οπότε παρέχεται η δυνατότητα στους τελικούς χρήστες της εφαρµογής να έχουν πρόσβαση σε πληροφορίες µε πλούσια διαδραστική µορφή [2,3]. Οι πολυµεσικές εφαρµογές είναι διαθέσιµες στο διαδίκτυο αλλά και σε οπτικούς δίσκους (CD) ενώ οι δυνατότητες της πολυµεσικής τεχνολογίας είναι ανεξάντλητες [4]. Τα συστήµατα εκµάθησης µε πολυµέσα περιλαµβάνουν εκτός των άλλων και τα προγράµµατα εκπαίδευσης και κατάρτισης για την δια βίου εκπαίδευση. Παράλληλα, οι εκπαιδευτικές υπηρεσίες που παρέχονται σε οµάδες του πληθυσµού µέσω του διαδικτύου δίνουν τη δυνατότητα να ολοκληρωθεί µε δυναµικό τρόπο σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο ο στόχος για τη βιώσιµη ανάπτυξη µε την κατάρτιση τους σε ανάλογα ζητήµατα [5,6]. Τα καινοτόµα αυτά εκπαιδευτικά περιβάλλοντα που έχουν αναπτυχθεί για να παρέχονται µέσω ηλεκτρονικού υπολογιστή, επιτρέπουν την κατάρτιση σε οµάδες ατόµων που ειδάλλως δεν θα ωφελούνταν από τέτοιες δραστηριότητες [7,8,9,10,11]. Τα εκπαιδευτικά προγράµµατα που βασίζονται σε πολυµεσικά εκπαιδευτικά περιβάλλοντα που προσφέρονται είτε αυτόνοµα είτε εναλλακτικά µέσα από το διαδίκτυο µπορούν να αποτελέσουν εποικοδοµητικά εργαλεία για τη στρατηγική σχεδιασµού για την αειφορική ανάπτυξη µιας περιοχής [12,13]. Στην εργασία αυτή περιγράφεται η ανάπτυξη ενός πολυµεσικού εκπαιδευτικού συστήµατος που αποσκοπεί στην κατάρτιση σε θέµατα περιβαλλοντικής διαχείρισης ενηµέρωσης και εκπαίδευσης για την ιχθυοπανίδα των εσωτερικών νερών της Ελλάδας.

2. ΜΕΘΟ ΟΛΟΓΙΑ Η υλοποίηση της συγκεκριµένης προσπάθειας για την δηµιουργία µιας Βάσης εδοµένων, έγινε µε µια λογική σειρά βηµάτων-σταδίων τα οποία και είχαν το αναµενόµενο αποτέλεσµα. Τα βήµατα που ακολουθήθηκαν είναι: Συλλογή στοιχείων από βιβλιογραφικές επιστηµονικές αναφορές [16,17,18,19,20,21,22,23], χρήση δικτυακού υλικού [24], ψηφιοποίηση υλικού, επεξεργασία εικόνων, µεταφράσεις κειµένων, δηµιουργία χαρτών εξάπλωσης, δηµιουργία αρχείων ήχου, σχεδιασµός βάσεως δεδοµένων και εφαρµογής (Εικόνα 1), υλοποίηση βάσεις δεδοµένων, δηµιουργία κώδικα, ολοκλήρωση εφαρµογής και Β, έλεγχος ποιότητας και λειτουργίες προγράµµατος [25,26,27,28,29] Εικόνα 1. Ανάλυση Οργάνωσης δοµής πληροφοριών στην πολυµεσική εκπαιδευτική εφαρµογή. Ο σχεδιασµός του πολυµεσικού εκπαιδευτικού περιβάλλοντος που δηµιουργήθηκε έγινε µε κύριο γνώµονα την φιλική προσέγγιση ακόµη και από τους λιγότερο έµπειρους χρήστες σε διαδραστική µορφή και αυτόνοµα µε τη µορφή CdRom αν και µπορεί να παρέχεται και µέσα από το διαδίκτυο µε την ανάλογη µετατροπή. Με αυτό τον τρόπο µπορούν µεγάλες οµάδες χρηστών µέσα από την εκπαιδευτική εφαρµογή να έχουν πρόσβαση σε αξιόπιστες ποιοτικές και ποσοτικές πληροφορίες σχετικά µε την ιχθυοπανίδα των εσωτερικών υδάτων της Ελλάδας. Το υλικό που συλλέχθηκε αρχικά σε µορφή κειµένων, εικόνων, video, γραφικών, κ.λπ. ψηφιοποιήθηκε για να ενσωµατωθεί σε ένα πολυµεσικό σύστηµα. Για τον σκοπό αυτό αξιοποιήθηκαν διάφορα πακέτα λογισµικού, όπως τα MsΟffice, Macromedia Studio MX 2004, PhotoShop 6.0, Nero 6.0, ArcGIS 9.1 κ.λπ.. Η υλοποίηση της εφαρµογής υποστηρίχθηκε επίσης από το λογισµικό Adobe Photoshop V.7, για το σχεδιασµό του οπτικού υλικού, ενώ το λογισµικό Fine Reader V.5 αξιοποιήθηκε σε συνδυασµό µε το MS-Office 2003 για την ανάπτυξη του ψηφιακού υλικού που καταχωρήθηκε στο CD, σε µορφή αρχείων κειµένου και αρχείων εικόνας (jpg, gif). Η βέλτιστη προτεινόµενη ανάλυση για την εφαρµογή είναι 1024 x 768 pixels. Η αναλυτική ροή της πληροφορίας στην εφαρµογή παρουσιάζεται στην Εικόνα 1. Για κάθε επιµέρους ενότητα παρατίθεται πολυµεσικό υλικό για την καλύτερη κατανόηση των κειµένων από τους χρήστες της εφαρµογής, σε µορφή βίντεο, αρχείου βιβλιοθήκης εικόνων και χαρτών. 3. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΣΥΖΗΤΗΣΗ Η ροή της πληροφορίας στην εφαρµογή, όπως παρουσιάζεται στην Εικόνα 1, υλοποιείται µε µια σειρά διαδοχικών επιλογών από τον χρήστη. Η πολυµεσική εφαρµογή που δηµιουργήθηκε ξεκινά αυτόµατα από την εισαγωγική σελίδα (Εικόνα 2α), η οποία περιλαµβάνει τον τίτλο της εφαρµογής σε 2 γλώσσες, την ελληνική και την αγγλική, στην

οποία ο χρήστης µπορεί να κάνει την επιλογή της γλώσσας που θέλει να παρακολουθήσει την εφαρµογή. Μετά από την επιλογή της γλώσσας, ο χρήστης οδηγείται στην κεντρική σελίδα επιλογής, όπου µπορεί να επιλέξει µεταξύ των 6 επιλογών (Εικόνα 2β), τις πληροφορίες των ειδών, των οικογενειών, την διασπορά των ειδών και των υδάτινων οικοσυστηµάτων, και τις κλείδες των οικογενειών και των ειδών. 2α 2β Εικόνα 2. α) Η εισαγωγική σελίδα της εφαρµογής για την επιλογή της γλώσσας και β) η κεντρική σελίδα επιλογών. Στην Εικόνα 3α παρακολουθούµε την εφαρµογή όταν έχει επιλεγεί το πλήκτρο «Πληροφορίες ειδών», και εµφανίζεται η αντίστοιχη οθόνη. Οι πληροφορίες που παρουσιάζονται είναι το είδος, τα υποείδη (αν υπάρχουν), το ελληνικό και το αγγλικό όνοµα, δίνονται διάφορες χαρακτηριστικές φωτογραφίες και σκίτσα του είδους, ο χάρτης µε την εξάπλωση του είδους, Γενικές Πληροφορίες (Μέγεθος, Ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, εξάπλωση, αναπαραγωγή, τροφή, αξία, καθεστώς προστασίας), Πληροφορίες Ελλάδας (προέλευση, θέση, νοµοθεσία, απειλές, εκµετάλλευση, βιότοπος, διαχείριση), Πληροφορίες FishBase (Μέγιστο µέγεθος, Περιβάλλον, κλίµα, σηµασία, ανθεκτικότητα, εξάπλωση, µορφολογία, βιολογία, κόκκινη λίστα, επικινδυνότητα). 3α 3β Εικόνα 3. α) Η σελίδα µε τις πληροφορίες, τις φωτογραφίες και την εξάπλωση του είδους και β) η οθόνη µε τις πληροφορίες και φωτογραφίες για κάθε οικογένεια. Με την επιλογή του πλήκτρου πληροφορίες οικογενειών και αφού επιλέξουµε την οικογένεια που επιθυµούµε, η εφαρµογή εµφανίζει την οθόνη που φαίνεται στην εικόνα 3β, και δίνονται η περιγραφή και όλες οι πληροφορίες της οικογένειας µαζί µε χαρακτηριστικές εικόνες της οικογένειας. Στην Εικόνα 4α βλέπουµε την οθόνη που αφορά την κλείδα των οικογενειών. Ακολουθείται το κλασικό δυαδικό δέντρο αποφάσεων µε παρατηρήσεις του είδους, µέχρι να αναγνωριστεί

η οικογένεια. Στην Εικόνα 4β παρουσιάζεται η οθόνη µε την κλείδα αναγνώρισης των ειδών ανά οικογένεια µε την ίδια µέθοδο. 4α 4β Εικόνα 4. α) Η οθόνη µε την κλείδα των οικογενειών, και β) η οθόνη µε την κλείδα των ειδών για κάθε οικογένεια. Η επιλογή «Εξάπλωση Ειδών», δίνεται η δυνατότητα στον χρήστη να επιλέξει ένα Ελληνικό υδάτινο οικοσύστηµα µεταξύ 48 ποταµών, 37 λιµνών, και 23 λιµνοθαλασσών από τρία πλαίσια καταρράκτες (Εικόνα 5α) και να πληροφορηθεί για τα είδη των ψαριών που υπάρχουν σε αυτό. Για κάθε επιλογή οικοσυστήµατος (ποτάµι, λίµνη, λιµνοθάλασσα) εµφανίζεται η οθόνη µε τις 5α 5β Εικόνα 5. (a) Η οθόνη επιλογής υδάτινου οικοσυστήµατος (β) Η οθόνη µε το πληροφοριακό υλικό για κάθε υδάτινο οικοσύστηµα π.χ. για την λίµνη Κορώνεια. πληροφορίες του οικοσυστήµατος, (Εικόνα 5β), πίνακα µε όλα τα είδη που υπάρχουν σε αυτό (Οικογένεια, Είδος, Κοινή ονοµασία, Καθεστώς προστασίας, Οδηγία οικοτόπων, Σύµβαση Βέρνης, Κόκκινο Βιβλίο), και χάρτης προσδιορισµού θέσης του. 4. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Οι πολυµεσικές εφαρµογές µπορούν να αποτελέσουν το µέσο για την αποτελεσµατική οργάνωση, προβολή και αξιοποίηση περιβαλλοντικών δεδοµένων, ιδιαίτερα στον χώρο των ευαίσθητων υγροτοπικών οικοσυστηµάτων. Η ανάγκη ύπαρξης µιας βάσης δεδοµένων µε πληροφορίες για τα ψάρια στις λίµνες και τα ποτάµια της Ελλάδας οδήγησε στη τη δηµιουργία αυτής της πολυµεσικής εφαρµογής. Η βασική αιτία που την κάνει απαραίτητη είναι ότι χρειαζόµαστε τη γνώση των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών των ιχθυοπληθυσµών αλλά και του κάθε είδους ξεχωριστά καθώς και των οικοσυστηµάτων στα οποία εµφανίζονται, ούτως ώστε να µας δοθεί µια ολοκληρωµένη

αποτύπωση της υπάρχουσας κατάστασης, κάτι που δεν υπήρχε για τον ελλαδικό χώρο στην υπάρχουσα βιβλιογραφία. Αυτή τη γνώση µπορούµε να τη χρησιµοποιήσουµε για επιστηµονικούς, εκπαιδευτικούς, περιβαλλοντικούς και οικονοµικούς σκοπούς. Οι πολυµεσικές εφαρµογές µπορούν να αποτελέσουν το µέσο για την αποτελεσµατική οργάνωση, προβολή και αξιοποίηση περιβαλλοντικών δεδοµένων, ιδιαίτερα στον χώρο των ευαίσθητων υγροτοπικών οικοσυστηµάτων. Κατά τον σχεδιασµό της εφαρµογής δόθηκε προτεραιότητα στην εύκολη και φιλική πλοήγηση µέσα στην εφαρµογή, ιδιαίτερα για µη έµπειρους χρήστες, µε τρόπο ώστε η εφαρµογή να είναι χρήσιµη και αξιοποιήσιµη από µεγάλο αριθµό χρηστών. Η παράθεση του πολυµεσικού υλικού, ενισχύει την διδακτική λειτουργία της εκτός από τη δυνατότητα της ως απλό µέσο παροχής πληροφοριών και δεδοµένων. Ταυτόχρονα βέβαια, αποτελεί και ένα χρήσιµο βοήθηµα για τους φορείς έρευνας αλλά και για τους τοπικούς φορείς διοίκησης οι οποίοι ασχολούνται µε θέµατα περιβαλλοντικής, γεωργικής και αλιευτικής διαχείρισης, µέσα από το πλαίσιο της αειφορικής βιωσιµότητας και της περιβαλλοντικής προστασίας των υγροτόπων. Όσον αφορά την επιστηµονική πλευρά, η βάση δεδοµένων προσφέρει πολλές πληροφορίες που µπορούν να χρησιµοποιηθούν ως πρωτογενή δεδοµένα για νέες µελέτες, εργασίες και κάθε µορφής έρευνα. Αυτός άλλωστε ήταν και ο πρωταρχικός λόγος δηµιουργίας της βάσης. Ακόµη, τα δεδοµένα και η δοµή της πολυµεσικής αυτής εφαρµογής προσφέρεται για χρήση ως ένα πολύτιµο εργαλείο σε διάφορες µορφές εκπαίδευσης από πρωτοβάθµια και δευτεροβάθµια (περιβαλλοντική εκπαίδευση µαθητών) έως και τριτοβάθµια (εκπαίδευση νέων επιστηµόνων σε σχετικές µε το περιβάλλον επιστήµες). Οι εκπαιδευτές έχουν τη δυνατότητα να προσφέρουν στους εκπαιδευόµενους ένα εικονικό περιβάλλον πέρα από τα φυσικά όρια µιας αίθουσας διδασκαλίας, διευκολύνοντας έτσι την κατανόηση των προσφερόµενων πληροφοριών. Τέλος, µια τέτοια εφαρµογή µπορεί να χρησιµοποιηθεί και για την παροχή πληροφοριών προς ένα σύνολο από φυσικά πρόσωπα, οργανισµούς τοπικής αυτοδιοίκησης και φορείς διαχείρισης για την καλύτερη δυνατή οικονοµική αξιοποίηση, πάντα σύµφωνα µε τους κανόνες της αειφορίας, του φυσικού αυτού µας πόρου (επιστήµονες και ερευνητές, αλιείς, επαγγελµατίες ή ερασιτέχνες, και αλιευτικοί συνεταιρισµοί, ιδιώτες, φορείς προστασίας περιβάλλοντος, οργανισµοί τοπικής αυτοδιοίκησης κ.ά.). Έτσι δηµιουργήθηκε η πολυµεσική αυτή εφαρµογή που επιτρέπει να τη χρησιµοποιήσουν ακόµη και όσοι δεν είναι εξοικειωµένοι µε αυτού του είδους την τεχνολογία. Μια ολοκληρωµένη βάση δεδοµένων για τα ψάρια των εσωτερικών υδάτων της Ελλάδας, που απευθύνεται σε µεµονωµένα άτοµα, οργανώσεις και φορείς διαχείρισης της χώρας που επιθυµούν να γνωρίσουν την ελληνική ιχθυοπανίδας των εσωτερικών υδάτων και να βοηθήσουν στη διάσωση της φυσικής αυτής κληρονοµιάς. Η εφαρµογή αυτή αποτελεί ένα αποτελεσµατικό εργαλείο κατά τη διαδικασία λήψης αποφάσεων (decision making) στα πλαίσια της αειφορικής διαχείρισης του περιβάλλοντος. Έτσι οι νέες στρατηγικές διαχείρισης των φυσικών οικοσυστηµάτων και φυσικών πόρων γενικότερα, ακολουθώντας της οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, πρέπει να συνυπολογίζουν όλα τα ιδιαίτερα οικολογικά χαρακτηριστικά και παραµέτρους (χηµικά, ανθρωπογενής παρεµβάσεις κ.α.) για την ορθολογικά προσαρµοσµένη συνύπαρξη του ανθρώπου µε το περιβάλλον. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1. Economidis, P.S. (1991), Check list of the freshwater fishes of Greece (recent status of threats and protection). Hellenic Society for the Protection of Nature, Special Publication, pp. 48. 2. ηµητριάδης Σ.Ν., Α. Σ. Ποµπόρτσης, Ε.Γ. και Τριανταφύλλου (2004) Τεχνολογία Πολυµέσων Θεωρία και Πράξη, (Εκδ. Τζιόλα), Θεσσαλονίκη, 2004.

3. Kokkinakis, AK., Andreopoulou, Z.S. 2009 Teaching And Learning Sustainability In Fisheries In Lake Ecosystems Using ICT-based Systems. International Journal of Environmental Protection and Ecology 10,(2): 500-509 4. Ανδρεοπούλου Ζ.Σ. και A. Παπασταύρου (2005) Πληροφορική - Εφαρµογές Πολυµέσων, ιδακτικές Σηµειώσεις Α.Π.Θ., (Εκδ. Α.Π.Θ.), Θεσσαλονίκη, 2005. 5. Feng L., A.J. Manfred and J. Hoppenbrouwers (2005) Beyond information searching and browsing: acquiring knowledge from digital libraries The Information Processing and Management, 41(1): 97-120 6. Koutroumanidis, T., Andreopoulou, Z.S. 2010. E-Learning In The Internet Supporting Quality Of Life And Environment Within Sustainability In EUROPEAN UNION. International Journal of Environmental Protection and Ecology. 10, (4): 1227-1242 7. Porter L.R. (1997) Creating the Virtual Classroom: Distance Learning with the Internet, (Eds. John Wiley and Sons), Wiley Computer Publishing 1997 8. Arbaugh J.B. (2000) Virtual classroom characteristics and student satisfaction in Internet - based MBA courses, Journal of Management Education, 24(1): 32-54 9. Pond W.K. (2002) Twenty - first century education and training, Implications for quality assurance, The Internet and Higher Education, 4: 185-192 10. Beyth-Marom R., E. Chajut, S. Roccas and L. Sagiv (2003) Internet Assisted Versus Traditional Learning Environments: Factors Affecting Students Preferences, Computers and Education, 41: 65-76 11. Kokkinakis A.K., Z.S. Andreopoulou and I.V. Kirkenidis (2007) Sustainable aquaculture management of Mediterranean coastal lakes with a multimedia learning system, Journal of Environmental Protection and Ecology, 8(2): 467-477 12. Andreopoulou Z.S., A.K. Kokkinakis and T. Pavlidis (2007), Sustainable environmental management of running waters ecosystems with a database application, Proc. 10th Int. Conf. on Environmental Science and Technology (T. Lekkas, editor), Kos, Greece 5-7/9/2007, Vol.B, pp. 36-43 13. Kokkinakis A.K., Z.S. Andreopoulou, T. Pavlidis (2005) Development of a pilot database for the organization and exploitation of environmental data on Natura 2000 lake ecosystems. Proc. 9th Int. Conf. on Environmental Science and Technology (T. Lekkas, editor), 1-3/9/2005, Rhodes, Greece, V.B., pp. 400-405 14. Maitland, P.S. (2000), Guide to Freshwater fish of Britain and Europe, Hamlyn, pp. 256 15. Nelson, J.S. (1994), Fish of the world, Willey, New York 16. Miller, P., (1997), Fish of Britain and Europe, Harper Collins Pub., London, pp. 288. 17. Coakley, T. (2002), The ENVIROCARE CD_ROM-cleaner production training for vocational students, Journal of cleaner production, 11, 511-517. 18. Economidis, P.S., Banarescu, P.M. (1991), The distribution and origins of freshwater fishes in the Balkan Peninsula, especially in Greece, Int. Revue ges. Hydrobiol., 76 (2), pp. 257-283. 19. Economidis, P.S. (1981), Some aspects on the zoogeography of freshwater fish of Greece, Proc. 3rd Con. Hel. Soc. Biol. Sc., pp. 83-84. 20. Economidis, P.S. (1988), Distribution pattern of primary (sensu lato) freshwater fishes of Greece, Proc. 6th Con. Eur. Un. Icth., Budapest. 21. Economidis, P.S. (1995), Endangered freshwater fishes of Greece, Biological Conservation, (72), pp. 201-211. 22. Kottelat, M. (1997), A heuristic checklist of the freshwater fishes of Europe (exclusive of former USSR) with an introduction for non-systematic and comments on nomenclature and conservation, Biologia Bratislava, 52 Suppl. (5), pp. 1-271. 23. Ζαλίδης Χ.Γ. και Α.Λ. Μαντζαβέλας (1994). Απογραφή των ελληνικών υγροτόπων ως φυσικών πόρων. Πρώτη προσέγγιση, (Έκδ. ΕΚΒΥ.), XVIII, p. 587

24. www.fishbase.org 25. Laudon, K.C., Laudon, J.P. (2000), Management information systems. Organization and technology in the networked enterprise, Prentice-hall, USA, pp. 295-297. 26. Mann, C.J. (1998), Teaching on the web, Computers and Geosciences, 24(7), pp. 693-697. 27. Hardaway, D., R.P. Will (1997), Digital multimedia offers key to educational reform, Communications of the ACM, 40(4). Pp. 28. Croy, M.J. (1998), Distance education, individualization, and the demise of the university, Technology in Society, (20), pp. 317-326. 29. Allen, R. (1998), The web: interactive and multimedia education, Computer networks and ISDN Systems, 30 (16-18), pp. 1717-1727