ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΩΝ ΠΛΗΜΜΥΡΩΝ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ Θ. Ξανθόπουλος, Δ. Χριστούλας, Μ. Μιμίκου, Δ. Κουτσογιάννης & Μ. Αφτιάς Τομέας Υδατικών Πόρων, Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο
Επικινδυνότητα των πλημμυρών στην Αθήνα Απώλειες σε ανθρώπινες ζωές από πλημμύρες στην Αθήνα την τελευταία 100ετία Ημερομηνία Θύματα Ημερομηνία Θύματα 14/11/1896 61 5-6/11/1961 40 23/11/1925 8 2/11/1977 38 26/10/1930 2 27/10/1980 1 17/10/1933 1 5/10/1989 7 2/12/1933 2 15/1/1991 1 22/11/1934 6 21-22/10/1994 9 5/11/1936 2 Σύνολο 35ετίας 96 29/10/1938 1 Σύνολο 100ετίας 179 Αντίστοιχος αριθμός θανάτων από σεισμούς στην Αττική: 18 Πηγή: Μ. Νικολαΐδου & Ε. Χατζηχρίστου, Καταγραφή και αποτίμηση καταστροφών από πλημμύρες στην Ελλάδα και την Κύπρο, Διπλωματική εργασία, ΕΜΠ, 1995 Το πρόβλημα των πλημμυρών της Αθήνας: Στρατηγική αντιμετώπισης 2
Η καταιγίδα του Οκτωβρίου 1994 45 Ωριαίο ύψος βροχής [mm] 40 35 30 25 20 15 10 5 0 Πολυτεχ νείο Ζω γ ρά φ ου Νέα Φιλαδέλφεια (ΕΜΥ) 0:00 3:00 6:00 9:00 12:00 15:00 18:00 21:00 0:00 3:00 6:00 9:00 12:00 15:00 18:00 21:00 21/10/1994 22/10/1994 Μέγιστα ωριαία ύψη: Ν. Φιλαδέλφεια 42.7 mm, Πολυτεχνείο Ζωγράφου 67.7 mm Μέγιστα 10λεπτα ύψη: Ν. Φιλαδέλφεια 26.0 mm, Πολυτεχνείο Ζωγράφου 17.5 mm Το πρόβλημα των πλημμυρών της Αθήνας: Στρατηγική αντιμετώπισης 3
Ένταση της καταιγίδας του Οκτωβρίου 1994 [mm/hr] Μέση ένταση για διάρκεια, d 1000 100 10 1 d Μέσες όμβριες καμπύλες Αθήνας Πολυτεχνείο Ζωγράφου, 21-22/10/94 Νέα Φιλαδέλφεια, 21-22/10/94 Νέα Φιλαδέλφεια, Μέγιστα 25 ετών Ελληνικό, Μέγιστα 30 ετών T = 50 T = 2 T = 10 0.1 1 10 100 Διάρκεια, d [hr] Το πρόβλημα των πλημμυρών της Αθήνας: Στρατηγική αντιμετώπισης 4
Διάγνωση αιτιών Φυσικά αίτια (γεωμορφολογικά και κλιματολογικά) Μικρή ετήσια βροχόπτωση και απορροή Ισχυρές καταιγίδες Συνέπεια: ανεπαρκές φυσικό υδρογραφικό δίκτυο Αστικοποίηση Πυκνή δόμηση Περιορισμός χώρων πρασίνου Ψαλίδισμα φυσικών υδατορευμάτων Παράνομη δόμηση Οδικοί άξονες Ανεπαρκής διευθέτηση υδατορευμάτων Κάλυψη ρεμάτων Μείωση οριζόντιας και κατακόρυφης διάστασης Το πρόβλημα των πλημμυρών της Αθήνας: Στρατηγική αντιμετώπισης 5
Διάγνωση αιτιών 2 Ιεράρχηση αντιπλημμυρικών έργων σε δεύτερη προτεραιότητα Έμφαση στα οικοδομικά και οδικά έργα Μειωμένα κονδύλια για αντιπλημμυρικά έργα Άναρχος σχεδιασμός και κατασκευή αντιπλημμυρικών έργων Ανεπαρκής συντήρηση και επιτήρηση αντιπλημμυρικών έργων Οργανωτική ανεπάρκεια και σύγχυση αρμοδιοτήτων Ελλιπής πρακτική συντήρησης Το πρόβλημα των πλημμυρών της Αθήνας: Στρατηγική αντιμετώπισης 6
Διάγνωση αιτιών 3 Ξεπερασμένα κριτήρια σχεδιασμού αντιπλημμυρικών έργων Μικρές περίοδοι επαναφοράς σχεδιασμού Ανεπαρκείς εμπειρικές μέθοδοι εκτίμησης πλημμυρών (Q = c ia, κτλ.) Ανυπαρξία μετρητικής και ερευνητικής υποδομής Έλλειψη υδρομετρικού δικτύου και μετρήσεων παροχής Έλλειψη πειραματικών λεκανών Έλλειψη προγνωστικών μοντέλων Το πρόβλημα των πλημμυρών της Αθήνας: Στρατηγική αντιμετώπισης 7
Ζητούμενη στρατηγική - Προϋποθέσεις Συνολική κάλυψη της περιοχής του λεκανοπεδίου Εντοπισμός και απογραφή των προβλημάτων απορροής Συνεργασία με το γενικότερο πολεοδομικό σχεδιασμό Χρήση σύγχρονων υπολογιστικών εργαλείων Το πρόβλημα των πλημμυρών της Αθήνας: Στρατηγική αντιμετώπισης 8
Στρατηγικοί στόχοι Καταγραφή και απεικόνιση ζωνών πλημμυρικής επικινδυνότητας Στήριξη των έργων και ενεργειών σε αξιόπιστες μετρήσεις Νέα κριτήρια και μέθοδοι σχεδιασμού συλλεκτήρων και έργων ανάσχεσης Συνολικό πρόγραμμα ιεράρχησης έργων Σύστημα πρόβλεψης-παρακολούθησηςπροειδοποίησης Το πρόβλημα των πλημμυρών της Αθήνας: Στρατηγική αντιμετώπισης 9
Καταγραφή και απεικόνιση ζωνών πλημμυρικής επικινδυνότητας Το πρώτο βήμα έχει ήδη γίνει (μελέτη ΕΥΔΑΠ) Πρόσθετες απαιτήσεις Συνεχής ενημέρωση του συστήματος απεικόνισης ζωνών επικινδυνότητας Τήρηση αρχείου ιστορικών πλημμυρών και καταστροφών Προσαρμογή στα νέα κριτήρια και μεθόδους Το πρόβλημα των πλημμυρών της Αθήνας: Στρατηγική αντιμετώπισης 10
Στήριξη των έργων και ενεργειών σε αξιόπιστες μετρήσεις Εγκατάσταση αυτοματοποιημένου δικτύου παρακολούθησης βροχής - απορροής Ανάπτυξη λογισμικού συλλογής και επεξεργασίας των δεδομένων Δημιουργία πειραματικών λεκανών Προσομοίωση του μετασχηματισμού της βροχής σε πλημμυρική απορροή Το πρόβλημα των πλημμυρών της Αθήνας: Στρατηγική αντιμετώπισης 11
Νέα κριτήρια και μέθοδοι σχεδιασμού συλλεκτήρων και έργων ανάσχεσης Υιοθέτηση αυξημένων περιόδων επαναφοράς σχεδιασμού στα υδατορεύματα και τους πρωτεύοντες αγωγούς (μετά από μελέτη κόστουςοφέλους) Χωροχρονική ανάλυση διακινδύνευσης βροχών - Παραγωγή νέων ομβρίων καμπυλών Υιοθέτηση νέων μεθόδων μετασχηματισμού βροχής-απορροής Τυποποίηση και μηχανοργάνωση Το πρόβλημα των πλημμυρών της Αθήνας: Στρατηγική αντιμετώπισης 12
Συνολικό πρόγραμμα ιεράρχησης έργων Τοπικές παρεμβάσεις σε παθολογικά σημεία του υφισταμένου συστήματος Διάνοιξη κοίτης παραβιασμένων υδατορευμάτων Διευθέτηση υδατορευμάτων Κατασκευή έργων ανάσχεσης Δευτερεύον-τριτεύον δίκτυο ομβρίων Το πρόβλημα των πλημμυρών της Αθήνας: Στρατηγική αντιμετώπισης 13
Σύστημα πρόβλεψης-παρακολούθησηςπροειδοποίησης Παρακολούθηση και πρόβλεψη των επεισοδίων σε πραγματικό χρόνο Χρήση μετεωρολογικών ραντάρ, επίγειων σταθμών και ραδιοβολίσεων Ανάπτυξη και λειτουργία μετεωρολογικού μοντέλου ποσοτικής πρόγνωσης καταιγίδων Ανάπτυξη και λειτουργία υδρολογικού μοντέλου πρόγνωσης πλημμυρών Προειδοποίηση έναντι κινδύνου πλημμύρας Κατάρτιση σχεδίων έκτακτης ανάγκης Το πρόβλημα των πλημμυρών της Αθήνας: Στρατηγική αντιμετώπισης 14