Μαμά, τι χρώμα έχει το μυαλό μου;

Το παρόν έργο πνευματικής ιδιοκτησίας προστατεύεται από τις διατάξεις της ελληνικής νομοθεσίας (Ν 2121/1993 όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει σήμερα) και από τις διεθνείς συμβάσεις περί πνευματικής ιδιοκτησίας. Απαγορεύεται απολύτως η χωρίς γραπτή άδεια του εκδότη κατά οποιονδήποτε τρόπο ή οποιοδήποτε μέσο (ηλεκτρονικό, μηχανικό ή άλλο) αντιγραφή, φωτοανατύπωση και εν γένει αναπαραγωγή, εκμίσθωση ή δανεισμός, μετάφραση, διασκευή, αναμετάδοση στο κοινό σε οποιαδήποτε μορφή και η εν γένει εκμετάλλευση του συνόλου ή μέρους του έργου. Copyright Δεκέμβριος 2014 Επιμέλεια κειμένου: Παναγιώτης Αποστολάτος Σελιδοποίηση: Μπέτη Χειμαριού Επιμέλεια έκδοσης: Βίκυ Κάουλα 2014 εκδόσεις ΙΒΙΣΚΟΣ Μακεδονίας 21, 14561 Κηφισιά τηλ: 210 8021333 - φαξ: 211 0135560 http://www.iviskospublications.gr e-mail: info@iviskospublications.gr ISBN: 978-618-5093-14-3

Στέλλα Τζανετή Μαμά, τι χρώμα έχει το μυαλό μου; Ένα ταξίδι στο όνειρο για μικρούς και μεγάλους εικονογράφηση Βασίλης Τζανετής εκδόσεις ΙBΙΣΚΟΣ

Το βιβλιαράκι που κρατάτε στα χέρια σας δεν είναι ένα συνηθισμένο παραμύθι με αρχή, μέση και τέλος. Γεννήθηκε από έναν αληθινό προβληματισμό του γιου μου σχετικά με το «τι χρώμα έχει το μυαλό του». Ένα ερώτημα που για να το κατανοήσω άλλαξα τη σειρά των λέξεων, το σχήμα τους, το χρώμα τους, τη διάστασή τους, φύσηξα μέσα λίγο χρυσόσκονη και σας το παραδίδω με το κάλεσμα να κάνετε και εσείς το ίδιο. Το σκηνικό της ιστορίας δεν είναι τυχαία επιλογή. Το δωμάτιο από όπου ξεκινούν όλα υπήρξε για μένα μια κρυψώνα απ τη ζωή, για ένα μεγάλο διάστημα. Συμβολίζει τον φόβο που εγκλωβίζει εμάς τους «μεγάλους» και μας κάνει να μην τολμάμε να ονειρευτούμε, να αλλάξουμε τη ζωή μας και να ζήσουμε ευτυχισμένοι. Αυτό που καλείστε να κάνετε σε λίγο μαζί με εμένα και τον Μιχαήλ Άγγελο είναι ένα σύντομο ταξίδι στο όνειρο και πίσω, όμοιο

με αυτά που κάνουμε κάθε βράδυ στον ύπνο μας. Φωτογραφίζει την ταχύτητα με την οποία τρυπώνουμε σε αυτή την ονειρική διάσταση, σαν σε μια ιστορία που δεν ξέρουμε την αρχή της, ούτε την πλοκή της, απλά τυχαίνει να είμαστε οι πρωταγωνιστές της, και τον άξαφνο τρόπο με τον οποίο βγαίνουμε από αυτή. Τι αισθάνεται κανείς κάθε φορά που ξυπνάει από ένα όμορφο όνειρο; Αυτό μένει να το ανακαλύψετε ο καθένας μόνος του, σε κάθε πρωινό ξύπνημά σας, και να αποφασίσετε αν θα κάνετε την πραγματικότητά σας ονειρική! Πριν ξεκινήσετε, μην ξεχάσετε το ερώτημα του Μιχαήλ Άγγελου. Αλλάξτε τη σειρά των λέξεων: Μυαλό, χρώμα, έχει, το, παίξτε μαζί τους και φτιάξτε τη δική σας ερώτηση. Στέλλα Τζανετή

Για τον μπαμπά μου και τον Μιχαήλ Άγγελο...

Μαμά, τι χρώμα έχει το μυαλό μου; «Μαμά, τι χρώμα έχει το μυαλό μου;» ρώτησε ο μικρός Μιχαήλ Άγγελος αντί για τη συνηθισμένη καληνύχτα και τρύπωσε κάτω από τα σκεπάσματα, σαν η απάντηση να βρισκόταν εκεί και να ήταν έτοιμος να την ανακαλύψει. Μου είχε κάνει πολλές φορές την ίδια ερώτηση τις τελευταίες μέρες. Περίεργη ερώτηση... Ασυνήθιστη. 9

Γύρισα και κοίταξα το κρεβάτι του, απ όπου ακουγόταν η φωνούλα του. Το μόνο που μπορούσα να δω ήταν ένα πάπλωμα σαν μικρό βουναλάκι που έκρυβε από κάτω έναν σπάνιο θησαυρό: τον μικρό εξερευνητή μου. Ήταν η ώρα του παραμυθιού και μόλις θα ξεκινούσε για τους δυο μας ένα ακόμα συναρπαστικό ταξίδι εξερεύνησης, όπου με αναμμένο φακό θα φωτίζαμε για άλλη μια βραδιά καινούργιες πόλεις, απάτητους μακρινούς πλανήτες και αστερισμούς. 10

Βλέπετε, ο Μιχαήλ Άγγελος λατρεύει να διαβάζουμε ιστορίες κάτω από το πάπλωμα με αναμμένο φακό και να πλάθει με τα δαχτυλάκια του τους ήρωες των παραμυθιών μέσα από τις σκιές που δημιουργούνται από το λιγοστό φως. Οι νύχτες, όσο κοντεύουν τα Χριστούγεννα, ενισχύουν αυτό το κλίμα ονειροπόλησης στο παιδικό δωμάτιο. Αγκαλίτσες και παραμύθια έχουν αρχίσει να στολίζουν σιγά - σιγά όχι μόνο το χριστουγεννιάτικο δέντρο μας, αλλά και τη ζωή μας. 12

Ο Παραμυθούλης δεν σταμάτα να διαβάζει ιστορίες για χριστουγεννιάτικα δέντρα, χριστουγεννιάτικες μπότες, Άγιους Βασίληδες που τρέχουν αλαφιασμένοι να δώσουν τα δώρα σε όλα τα παιδάκια, και ενίοτε πειρατές και ιππότες που ασφαλώς δεν έχουν καμία σχέση με τη χριστουγεννιάτικη ατμόσφαιρα, αλλά τρυπώνουν και αυτοί μέσα στα παραμύθια για να πάρουν τη δική τους θέση στην ιστορία μας. 14

Είχαμε μείνει λοιπόν στον Μιχαήλ Άγγελο κάτω από το πάπλωμα, κάποιο βράδυ πριν τα Χριστούγεννα. «Μαμάααα, θα έρθεις; Η εξερεύνηση δεν μπορεί να περιμένει! Φέρε και τον φακό, γιατί κάτι ανακάλυψα εδώ!» Έτρεξα να βολευτώ γρήγορα δίπλα του με ένα σκανταλιάρικο χαμόγελο και τον φακό στο χέρι. «Δες, μαμά», μου είπε. «Nα, εκεί!» 15

Η γεμάτη ενθουσιασμό φωνούλα του με έκανε να στρέψω γρήγορα το φως προς τα εκεί που μου έδειχνε το δαχτυλάκι του. «Ένα παράθυρο!» ψέλλισα. «Ένα παράθυρο με απέραντη θέα!» «Και τι θέα, μαμά! Κοίτα αυτό το πανέμορφο χωριουδάκι, το πελώριο χριστουγεννιάτικο δέντρο, τα ζωάκια που περιφέρονται ανέμελα στα μικρά δρομάκια ανάμεσα στους περαστικούς 17

κουδουνίζοντας με καμάρι τα καμπανάκια τους, και εκείνα τα παιδιά που παίζουν χιονοπόλεμο! Κοίτα, κοίτα, κοίτα...» Οι εικόνες ξετυλίγονταν μπροστά στα μάτια μας τόσο ζωντανές, τόσο μαγευτικές, τόσο αληθινές... Και ξαφνικά... «Ουίιιιιι...» Σαν μια μεγάλη τσουλήθρα να μας πήρε μαζί της σε αυτή την ονειρική διάσταση που μας είχε μαγέψει! Πέσαμε με βρόντο στο χιόνι και σκάσαμε αυτομάτως στα γέλια. 18

Τα παιδιά, που πριν λίγο βλέπαμε σαν από ψηλά, ήταν τώρα δίπλα μας και μας κοιτούσαν με απορία. «Από πού ήρθατε εσείς;» Κοιταχτήκαμε με την ίδια απορία στο βλέμμα. «Καλά, καλά, μην πείτε τίποτα, απλά ελάτε να παίξουμε και μετά η γιαγιά μας έχει φτιάξει κολοκυθόπιτα, λαχταριστό κοτόπουλο, πατάτες τηγανιτές... θα φάτε μαζί μας, ε;» ρώτησαν όλα μαζί με μία φωνή. 19

Δεν προλάβαμε καν να απαντήσουμε. «Θα φάτε, δεν θέλω κουβέντα», μας επιτέθηκε γλυκά ο μικρότερος της παρέας και πήρε τον Μιχαήλ Άγγελο από το χέρι για να παίξουν. Εγώ γλίστρησα σε ένα παγκάκι πιο πέρα και αφέθηκα να τους κοιτάζω να παίζουν ανέμελα με το χιόνι και να γελούν. Θα έλεγε κανείς ότι ήταν σαν να γνωρίζονταν από πάντα, έτσι αρμονικά και ειρηνικά που συνυπήρχαν μέσα στο παιχνίδι τους. 21

Δεν είχαν τίποτα να χωρίσουν και δεν τους χώριζε τίποτα. Το κλίμα που επικρατούσε μεταξύ τους ήταν ονειρικό. Σας δίνω μάλιστα τη συνταγή, αν θέλετε να το πετύχετε με τους φίλους σας. Πάρτε μία κόλλα χαρτί και ένα μολύβι και σημειώστε: 22

Συνταγή ομαδικού παιχνιδιού 20 κουταλιές της σούπας Αγάπη, 10 κουταλιές της σούπας Χαρά, 5 κουταλάκια του γλυκού Ανεμελιά, 7 κουταλάκια του γλυκού «Μαθαίνω να μοιράζομαι τα παιχνίδια με τους φίλους μου» και 3 κουταλιές της σούπας «Δέχομαι τους φίλους μου γι αυτό που είναι χωρίς να τους κρίνω». Δοκιμάστε το! Πετυχαίνει πάντα! 24

Πίσω στην Ονειρούπολη τώρα, ο χρόνος κυλούσε χωρίς να έχει πολλή σημασία για κανέναν μας. Το απαλό τικ-τακ στο ρολόι μου ηχούσε πιο πολύ σαν μουσική στα αυτιά μου και είχα κυριολεκτικά ξεχάσει γιατί και πώς βρέθηκα εδώ και πώς θα γυρίζαμε πίσω. Ρουφούσα αχόρταγα στιγμές ξενοιασιάς και χαρούμενα προσωπάκια παιδιών σε ένα από τα πιο όμορφα όνειρα της ζωής μου. 25

Γύρω μου χιονάνθρωποι με καρότα στο στόμα, αχνιστές καμινάδες και παραμυθένια μικρά σπιτάκια με φωτεινά παράθυρα που μέσα τους μπορούσες να διακρίνεις ανθρώπινες φιγούρες να ζουν γιορτινά την καθημερινότητά τους, να στολίζουν τα δεντράκια τους, να ψήνουν μυρωδάτα κουλουράκια και να τυλίγουν τα δώρα των παιδιών όσο αυτά έπαιζαν έξω χαρούμενα. Το φόντο όλης αυτής της ομορφιάς ένα λευκό, σχεδόν κρυστάλλινο τοπίο. 26

Κατεύθυνα το βλέμμα μου ξανά στον γιo μου που έπαιζε ευτυχισμένος με τους καινούργιους του φίλους. Πόσο καιρό είχα να τον δω τόσο ξένοιαστο και χαρούμενο! Τα προσωπάκια όλων των παιδιών λαμποκοπούσαν. Έτρεχαν γύρω γύρω ζαλισμένα απ τα γέλια. Έπαιζαν κρυφτό ανάμεσα στα δέντρα και στους μικρούς θάμνους που ξεφύτρωναν εδώ κι εκεί. Φούσκωναν χρωματιστά μπαλόνια, τα ελευθέρωναν στον χριστουγεννιάτικο ουρανό και παρακολουθούσαν το ξέφρενο κυνηγητό τους με τα σύννεφα. 29

Χρώματα και πάλι χρώματα παντού! Ουρανός και γη να συνδέονται με λεπτές χρωματιστές κλωστές και μπαλόνια φουσκωμένα από όνειρα παιδιών. Λίγο αργότερα είδα τον Μιχαήλ Άγγελο να ακολουθεί τα υπόλοιπα παιδιά στο ξύλινο σπιτάκι μιας γριούλας με άσπρα μαλλάκια. Η φιγούρα της από μακριά μού έκανε εντύπωση, φορούσε ένα κατακόκκινο φόρεμα με λευκή ποδιά. «Η Κοκκινοσκουφίτσα μεγάλωσε», σκέφτηκα πονηρά, 30

αλλά συμμορφώθηκα γρήγορα και κατάλαβα ότι η γριούλα ήταν μάλλον η γιαγιά του μικρότερου της παρέας. Αν κάποτε υπήρξε η Κοκκινοσκουφίτσα, θα ήταν σίγουρα σε άλλο παραμύθι Άρχισα να κατευθύνομαι προς το μέρος τους, και εκείνη μόλις με είδε μου έκανε νεύμα να πλησιάσω. Μας οδήγησε σε μια μεγάλη γιορτινή τραπεζαρία, όμοια με εκείνες που χάζευα έξω από τα παράθυρα των σπιτιών. Ο Μιχαήλ Άγγελος 32

ανέβηκε στην αγκαλιά μου και φωτίστηκε ολόκληρος στη θέα των λιχουδιών που μας περίμεναν στο γιορτινό τραπέζι. Μαζί με αυτόν και τα υπόλοιπα παιδιά που βρίσκονταν εκεί. Ήταν σίγουρο πως εκείνη τη στιγμή ήταν όλα τους τόσο ενθουσιασμένα γι αυτήν τη μικρή γιορτή που είχε οργανωθεί για εκείνα! Η βραδιά κυλούσε υπέροχα και η χαρά των παιδιών έκανε τα πάντα γύρω μας να λάμπουν. Ξαφνικά, πάνω σε κάθε παιδικό κεφαλάκι εμφανί- 33

στηκε και από ένα χρωματιστό συννεφάκι γεμάτο από χαρούμενες σκέψεις και μικρές επιθυμίες. Το κάθε παιδάκι είχε αποκτήσει το δικό του χρώμα και όλα ήταν χαρούμενα και φωτεινά σαν ένα ουράνιο τόξο χαράς. Ο Μιχαήλ Άγγελος γύρισε και με κοίταξε με μια αίσθηση σιγουριάς και το χαμόγελο του νικητή που έχει κατακτήσει μια μεγάλη αλήθεια. «Είδες, μαμά, που και το μυαλό έχει χρώμα; Είδες που σ το έλεγα τόσον καιρό;» 34

«Είδα!» απάντησα σαστισμένη, και η αλήθεια είναι ότι εκείνη τη στιγμή είχα τόσα να ρωτήσω... Από πού ήρθαν αυτά τα συννεφάκια; Πώς βρέθηκαν πάνω στα κεφαλάκια των παιδιών; Ποιος τα χρωμάτισε; Θα ξανάρθουν; Πώς νιώθουν αυτή τη στιγμή τα παιδιά; Μην έχοντας απαντήσεις σε όλα αυτά τα ερωτήματα, σκέφτηκα μόνο πόσο πιο όμορφη θα ήταν η πραγματικότητα αν αφήναμε τα παιδιά να τη χρωματίσουν λιγάκι, αν δηλαδή ο Γιαννάκης πρόσθετε λίγο περισσότερο μπλε στον ουρανό και η 36

Νεφέλη λίγο περισσότερο ροζ στα τριαντάφυλλα. Αν ο Ωρίωνας χάριζε φωτεινά χαμόγελα και η Βασιλικούλα ζωγράφιζε τον ήλιο πιο κίτρινο και φωτεινό. Έκλεισα τα μάτια γεμάτη από αυτή την εικόνα, και όταν τα ξανάνοιξα ήμουν δίπλα στον Μιχαήλ Άγγελο που κοιμόταν με ένα πλατύ χαμόγελο στο πρόσωπό του. Χαμογέλασα και εγώ συνειδητοποιώντας ότι απόψε μας είχε ταξιδέψει και τους δύο το όνειρο 38

και σηκώθηκα να πάω στο δωμάτιό μου. Όλες οι εικόνες ήταν τόσο ζωντανές μέσα μου, που αποφάσισα να κάνω μια στάση στο μπαλκόνι σε μια προσπάθειά μου να τις κρατήσω λίγο ακόμα το ίδιο χρωματιστές και αναλλοίωτες. Αν και ο χρόνος έτρεχε βιαστικά και ανυπόμονα να συναντήσει τα Χριστούγεννα, ο ουρανός ήταν ακόμα πολύ καθαρός και μπορούσε κανείς να δει τα αστέρια να στέκονται σχεδόν διάφανα και αμέριμνα πάνω του. Πότε - πότε κάποιο αποφάσιζε να κάνει βουτιά στη Γη και να χαθεί μέσα της. 39

Αναρωτήθηκα αν ο Μιχαήλ Άγγελος ήταν ακόμα στην Ονειρούπολη με εκείνα τα παιδιά. Το χαμόγελό του πριν λίγο, καθώς κοιμόταν, πρόδιδε πως μάλλον ήταν. Σίγουρα η γιαγιά Κοκκινοσκουφίτσα θα τους διαβάζει τώρα ιστορίες μπροστά από το αναμμένο τζάκι και εκείνος θα ονειρεύεται ότι είναι πρωταγωνιστής όλων των παραμυθιών. Σκέφτηκα, και ομολογώ ότι προβληματίστηκα, αν τα χρωματιστά συννεφάκια θα έμεναν μόνιμα στα κεφαλάκια των παιδιών και τι θα έλεγαν τα υπόλοιπα αν τα έβλεπαν εννοώ εκείνα που δεν 41

είχαν την ίδια τύχη στο όνειρο και το χρώμα. Αυτή η ανησυχία μου όμως πέρασε πολύ γρήγορα, γιατί θυμήθηκα ότι τα παιδιά δεν σταματούν ποτέ να ονειρεύονται και να χρωματίζουν τα όνειρά τους. Με αυτήν τη διαπίστωση αφέθηκα πίσω στην καρέκλα μου πιο ήσυχη να απολαύσω τη στιγμή. Πόσο μαγική η αποψινή βραδιά και όλες οι βραδιές που συντροφεύονται από παραμύθια και όνειρα! Πόσα ταξίδια δεν έχουμε κάνει μέσα από αυτά! Πόσους δράκους έχουμε σκοτώσει, πόσες πριγκίπισσες έχουμε σώσει! Τι μάχες έχουν 42

δοθεί από ιππότες στο όνομα της αγάπης! Πόσες καινούργιες ακτές έχουμε πατήσει φορώντας τις μπότες των πειρατών και πόσοι δεινόσαυροι μας πήραν στο κυνήγι μέχρι να ξυπνήσουμε λαχανιασμένοι απ το όνειρο! Χαμογελώ και ο βαθμός δυσκολίας τού να είναι κανείς ευτυχισμένος δείχνει τουλάχιστον αστείος κάτι τέτοιες στιγμές, που ανάμεσα σε ήρωες παραμυθιών μπορώ να γίνομαι και εγώ ξανά παιδί. Μπορώ να τρέχω, να γελώ, να 44

ανακαλύπτω τον κόσμο απ την αρχή. Να κλείνω τα μάτια, να ονειρεύομαι, και πριν πέσει το πρώτο αστέρι να κάνω την ευχή μου και να την πραγματοποιώ χωρίς να περιμένω το σύμπαν να συνωμοτήσει μαζί μου. Κοιτάζω ξανά τον ουρανό και ένα πάπλωμα ονείρου έχει σκεπάσει τη Γη. Είναι το πάπλωμα των αστεριών. 45

Ευχαριστίες Στον Μιχαήλ Άγγελο για την αρχική έμπνευση. Στην κυρία Σάσα Βούλγαρη για τα όμορφά της λόγια. Στην κυρία Βάσω Δεμάγκου για τη στήριξη και την εμψύχωση. Στον Βασίλη για τα «ζωγραφίζω σαν παιδί» σκίτσα του. Στην Αγγελική για τη φωτογραφία μου και την εμψύχωση καθ όλη τη διάρκεια της φωτογράφισης. Στον παππούλη Νεκτάριο για το «Προσπάθησε». Σε όλους μου τους φίλους για τα «Στελλίτσα μου», την παρέα τους, τις αγκαλιές τους και την αγάπη τους. Στη Φωτεινή που με άρπαξε απ τα μαλλιά λίγο πριν βυθιστώ και με έβγαλε στην ακτή. Στην Ιωάννα που με βοηθάει να με γνωρίσω καλύτερα και αντέχει να μ ακούει να μιλάω και να μιλάω και να μιλάω... Στον μπαμπά μου γιατί δεν σταματάει ποτέ να ονειρεύεται! Στη μανούλα μου που πάντα δακρύζει όταν διαβάζει ιστορίες... Στον Δημητράκη μου γιατί μαζί του έμαθα να αισθάνομαι, να συμπονώ και να αγωνίζομαι συνέχεια να βγω στο φως!