ΤΕΕ Ανατολικής Στερεάς Η µεταλλευτική δραστηριότητα του Βωξίτη στην Ανατολική Στερεά. Ιστορική διαδροµή Βιωσιµότητα και προοπτικές Κ. Αργύρης- Ζ. Γεωργιάννης- Θ. Μαργωµένος- Ν. Σακελλάρης- Χ. Σιαφάκας- Κ.Φαρέας ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2010 1

Μεταλλευτική Νοµοθεσία- Χωροταξικές Ρυθµίσεις- Κατευθυντήριες γραµµές από Ε.Ε. 1. Μεταλλειοκτησία- Άδειες Έρευνας & Εκµετάλλευσης-Έλεγχος τήρησης Περιβαλλοντικών Όρων 2. Χωροταξικά Πλαίσια: Περιφερειακό Στερεάς Ελλάδας (2003) Γενικό (2008) Ειδικά για τη Βιοµηχανία (2009) Ειδικά για τον Τουρισµό (2009). Γ.Π.Σ. Σ.Χ.Ο.Ο.Α.Π. 3. Πρωτοβουλία Ευρωπαϊκής Ένωσης (Verheugen) για Ορυκτές Πρώτες Ύλες. 2

Μεταλλευτική ραστηριότητα σε Ανατολική Στερεά 1.Βωξίτης 2.Σιδηρονικέλιο 3

Μεταλλευτική ραστηριότητα σε Ανατολική Στερεά 1.Βωξίτης- Ιστορική Αναδροµή 1925: Ίδρυση της 1 ης εταιρείας εξόρυξης Βωξίτη ( ίστοµο- Ιωάννης & Γεώργιος Μπάρλος). 1961: Ίδρυση της Αλουµίνιον της Ελλάδος 1961-1979: Σηµαντική ανάπτυξη µεταλλείας σε Ελλάδα. Τέλη δεκαετίας του 80: Μείωση των εξαγωγών και ύφεση (δυσκολία σε εξαγωγές, φθηνές εισαγωγές). εύτερο µισό της δεκαετίας του 90: Ανάκαµψη. 4

Μεταλλευτική ραστηριότητα σε Ανατολική Στερεά 1.Βωξίτης- Σήµερα ραστηριοποιούνται 3 εταιρίες: 1.S & B Βιοµηχανικά Ορυκτά ΑΕ (Φωκίδα, Φθιώτιδα, Βοιωτία) 2. ΕΛΦΟΙ ΙΣΤΟΜΟΝ ΑΜΕ (Φωκίδα, Βοιωτία) 3.ΕΛΜΙΝ ΑΕ (Φωκίδα, Φθιώτιδα, Εύβοια) Παραγωγή πάνω από 2.000.000 τόνοι /έτος. Το 60-65% καταναλώνεται στο εργοστάσιο της ΑΛΟΥΜΙΝΙΟΝ ΑΕ, το υπόλοιπο 35-40% εξάγεται. 5

3,50 3,00 2,50 2,00 1,50 1,00 0,50 0,00 Συνολική Παραγωγή Κατανάλωση από Αλουµίνιο ΑΕ 6 Τόνοι (εκατοµµύρια) 1948 1950 1952 1954 1956 1958 1960 1962 1964 1966 1968 1970 1972 1974 1976 1978 1980 1982 1984 1986 1988 1990 1992 1994 1996 1998 2000 2002 2004 2006 2008 ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΒΩΞΙΤΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ Α Συνολική Παραγωγή

Μεταλλευτική ραστηριότητα σε Ανατολική Στερεά 2. Σιδηρονικέλιο Τέλη της δεκαετίας του 30: Η εξόρυξη ξεκινά στην Εύβοια στα από την ΑΕ ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΜΕΤΑΛΛΕΥΤΙΚΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ και ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΗ (του Οµίλου Σκαλιστήρη). 1963: Στη Βοιωτία και Φθιώτιδα ξεκινά η εκµετάλλευση από τη ΛΑΡΚΟ ΓΜΜΑΕ (Όµιλος Μποδοσάκη). 1966: Κατασκευάζεται το εργοστάσιο Σιδηρονικελίου στη Λάρυµνα. 1989: Ιδρύθηκε η ΝΕΑ ΛΑΡΚΟ. 7

Προβλήµατα που αντιµετωπίζει η Μεταλλευτική ραστηριότητα A. ΕφαρµογήΝοµοθετικούΠλαισίου: Κατά τις διαδικασίες αδειοδότησης µεταλλευτικών εργασιών, δηµιουργούνται σοβαρά προβλήµατα καθυστέρησης, τα οποία δυσχεραίνουν την ανάπτυξη νέων έργων και επενδύσεων. Πιστή τήρηση από τις αρµόδιες ηµόσιες Υπηρεσίες των προβλεπόµενων προθεσµιών: Στελέχωση και οργάνωση των Υπηρεσιών µε το αναγκαίο και έµπειρο προσωπικό. Να λαµβάνονται υπ όψη οι χωροταξικές κατευθύνσεις, γενικές και εξειδικευµένες ανά Περιφέρεια, ώστε να επιταχύνονται οι διαδικασίες αδειοδότησης. Απλοποιηµένη διαδικασία αδειοδότησης, επανεξέταση υπάρχοντος Νοµοθετικού Πλαισίου, συντονισµός και συνεργασία µεταξύ των Υπηρεσιών συναρµοδίων Υπουργείων (προτάσεις ΣΜΕ). 8

Προβλήµατα που αντιµετωπίζει η Μεταλλευτική ραστηριότητα B. Περιβαλλοντικά- Κοινωνικά Προβλήµατα 1. Κακή περιβαλλοντική εικόνα των παλαιών και µη αποκατεστηµένων επιφανειακών εκµεταλλεύσεων. 2. Απαξίωση και έλλειψη προσωπικού στους ελεγκτικούς µηχανισµούς. 3. Ελλιπής ενηµέρωση από τις εταιρείες, σχετικά µε τη µεταλλευτική δραστηριότητα και τα περιβαλλοντικά µέτρα που λαµβάνονται. 4. ράση τοπικών συµφερόντων µε στόχο την ελλιπή ή και διαστρεβλωµένη ενηµέρωση για τις επιπτώσεις της δραστηριότητας. 5. Έλλειψη εµπιστοσύνης των τοπικών κοινωνιών, µε συνήθη αντίδραση τους όταν προγραµµατίζεται µια επένδυση : «Ναι, αλλά όχι στην αυλή µου. Ας γίνει πιο πέρα», αδυνατώντας να καταλάβουν ότι τη θέση και το απόθεµα των µεταλλευµάτων τα ορίζει η φύση. 9

Προβλήµατα που αντιµετωπίζει η Μεταλλευτική ραστηριότητα C. Σηµασία Ορυκτού Πλούτου Στην πρόσφατη δράση του ΣΜΕ «Γύρω γύρω όλα», αναφέρεται εκτενώς η χρησιµότητα των ορυκτών στη ζωή µας, µε πολλά παραδείγµατα. Η ύπαρξη της «Μεταλλείας» είναι παράλληλη µε την ύπαρξη του ανθρώπου. Ο ορυκτός πλούτος της Ελλάδας αποτελεί Εθνικό Πλούτο. Σήµερα υπάρχουν όλες οι δυνατότητες για οµαλή συνύπαρξη της µεταλλευτικής δραστηριότητας µε το περιβάλλον και τις τοπικές κοινωνίες. 10

Προβλήµατα που αντιµετωπίζει η Μεταλλευτική ραστηριότητα D. Προτάσεις o o o Οι µεταλλευτικές επιχειρήσεις να ξεκινήσουν αγώνα ενηµέρωσης του κοινού για τη χρησιµότητα και αναγκαιότητα των ορυκτών πρώτων υλών. Ιδιαίτερα βαρύτητα να δοθεί στους µαθητές, σε συνδυασµό µε επισκέψεις σε µεταλλευτικές δραστηριότητες. Οι πολίτες, µέσω οργανωµένων φορέων, να συµµετέχουν ουσιαστικά σε όλη τη διαδικασία, όχι µόνο στη συζήτηση για τους κοινά αποδεκτούς όρους εκµετάλλευσης, αλλά και στην εφαρµογή τους. Έτσι θα χτιστεί αργά αλλά σταθερά ένα κλίµα αµοιβαίου σεβασµού και εµπιστοσύνης. Αξιοποίηση των στείρων της εκµετάλλευσης ή και των υποπροϊόντων της στα πλαίσια της φιλοσοφίας του Zero Waste (πλήρης αξιοποίηση των προϊόντων εξόρυξης και επεξεργασίας). 11

Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη Είναι όλες οι κοινωνικές δράσεις που οι εταιρείες εφαρµόζουν, πέρα από το νόµο. Σχετίζεται άµεσα µε την έννοια της βιώσιµης ανάπτυξης Αποτελεί στρατηγική επιλογή της επιχείρησης και όχι απλά δευτερεύουσα περιστασιακή επιλογή. Ειδικότερα στις τρεις εταιρίες που εξορύσσουν βωξίτη στην Ανατολική Στερεά: Πάνω από 850 θέσεις εργασίας. Πάνω από 6.000 συνταξιοδοτηµένοι. Περίπου 55.000.000 εισρέουν στην Περιφέρεια ετησίως (µισθοί και πληρωµές τρίτων). Πάνω από 1.500.000 για αποκατάσταση Περιβάλλοντος (όχι τοξικά απόβλητα) ετησίως. Σηµαντικά έργα υποδοµής (πάνω από 950 χλµ δρόµων, τεχνικά,γεφύρια κλπ). Συµβολή και συµµετοχή σε πυροπροστασία και πυρόσβεση των δασικών εκτάσεων. ιάχυση γνώσης στην τοπική κοινωνία (τόσο σε τεχνογνωσία, όσο και σε θέµατα Υγείας- Ασφάλειας και Προστασίας Περιβάλλοντος). Συνεισφορά µε έργα, δωρεές κλπ στις τοπικές κοινωνίες. Ειδικές δράσεις (πχ. Ίδρυση µουσείου ΒΑΓΟΝΕΤΟ, Πρωτοβουλία Φωκίδας ) Εφαρµογή Συστήµατος Περιβαλλοντικής ιαχείρισης (Πρότυπο ISO 14001:2007) και Συστήµατος ιαχείρισης Υγείας και Ασφάλειας (Πρότυπο OHSAS 18001: 2007) Συνεργασία µε διεθνή και ελληνικά ερευνητικά κέντρα. 12

ΕΠΙΛΟΓΟΣ Κάθε σύγχρονη µεταλλευτική επιχείρηση που υιοθετεί τις αρχές της Βιώσιµης Ανάπτυξης θα πρέπει να προσπαθεί διαρκώς για την επίτευξη των στόχων που συνδέονται µε αυτή, µετριάζοντας ταυτόχρονα τις συνέπειες της µεταλλευτικής δραστηριότητας στην περιβαλλοντική και κοινωνική ζωή των τοπικών κοινωνιών. Ενώ τα ορυκτά βρίσκονται παντού ολόγυρα µας, η αξία τους δεν αναγνωρίζεται από τον περισσότερο κόσµο. Μπορεί να µη το συνειδητοποιούµε, αλλά στη διάρκεια της ζωής µας θα χρησιµοποιήσουµε περίπου 400 τόνους ορυκτών. 13