Διαγώνισμα Έκφρασης Έκθεσης Γ Λυκείου ΣΥΝΩΣΤΙΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΡΙΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Είναι γνωστό ότι μια θέση στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά και Τεχνολογικά Ιδρύματα αποτελεί το όνειρο χιλιάδων νέων και ίσως περισσότερο των γονιών τους και ότι η εξασφάλιση του πανεπιστημιακού διπλώματος ισοδυναμεί, τουλάχιστον τυπικά, με την εξασφάλιση ανάλογης επαγγελματικής θέσης. Μάλιστα, ο εκπαιδευτικός και ερευνητής κ. Κατσίκας σημειώνει ότι «η εκπαίδευση, αποτελεί το βασικό κανάλι μέσα από το οποίο το άτομο επιδιώκει τη διοχέτευσή του στην αγορά εργασίας. Ακόμη, ο κοινός νους δέχεται ως αυτονόητο ότι όποιος φτάνει σε υψηλότερα επίπεδα εκπαίδευσης, αυτός θα βρει και θα ασκήσει επάγγελμα αντίστοιχης κοινωνικής εκτίμησης και οικονομικής απόδοσης. Ειδικά στην Ελλάδα, η αγάπη για τη μόρφωση και την εκπαίδευση στηρίχτηκε τα τελευταία 30 χρόνια και στην πίστη ότι η εκπαίδευση βοηθά τους νέους να αποκτήσουν μια κοινωνική θέση υψηλότερη από εκείνη των γονιών τους». Εξάλλου, η «μορφωτική» τάση της ελληνικής υπαίθρου, τις περισσότερες φορές εκφράζει την πεποίθηση ότι η εκπαίδευση οδηγεί σε επαγγελματική και κοινωνική άνοδο, πεποίθηση που, από τη δεκαετία του 1960 ως σήμερα, οδηγεί ένα μεγάλο τμήμα του μαθητικού πληθυσμού στον συνωστισμό μπροστά στις πόρτες των πανεπιστημίων. Από το 1974 έως το 1992, οι υποψήφιοι για την τριτοβάθμια εκπαίδευση σχεδόν διπλασιάζονται, αφού από 68.000 φτάνουν τις 130.000. Όμως, το πρόβλημα της ανεργίας που μαστίζει τους νέους στην εποχή μας αποδεικνύει στην πράξη ότι η σχέση πτυχίου-επαγγέλματος δεν καλύπτει την αναλογία προσφοράς και ζήτησης στην αγορά εργασίας. Άλλωστε το δίπλωμα πτυχίο δεν εξασφαλίζει πάντα την επιθυμητή επαγγελματική και κοινωνική θέση, ενώ στα ίδια διπλώματα δεν αντιστοιχούν οι ίδιες επαγγελματικές ευκαιρίες. Αυτό σημαίνει ότι η μόρφωση μπορεί να είναι αναγκαία συνθήκη για την επαγγελματική αποκατάσταση, δεν είναι όμως και επαρκής. Η μείωση των εκπαιδευτικών ανισοτήτων, που επιτυγχάνεται πρωτίστως με τη δωρεάν δημόσια εκπαίδευση, δεν συνεπάγεται οπωσδήποτε και μείωση των κοινωνικών ανισοτήτων. Πτυχιούχοι γόνοι εύπορων και μορφωμένων οικογενειών έχουν αυξημένες πιθανότητες επαγγελματικής αποκατάστασης. Αυτό οφείλεται είτε στα δίκτυα γνωριμίας των γονέων είτε στη δυνατότητα κληροδότησης του γονεϊκού επαγγέλματος στα παιδιά τους. Όσον αφορά στο βαθμό σχετικότητας σπουδών και επαγγέλματος, προκύπτει ότι υπάρχουν σχολές στα ΑΕΙ, που η αξιοποίηση του πτυχίου είναι υψηλή και σχολές που η αξιοποίηση του πτυχίου είναι ιδιαίτερα 1
χαμηλή. Στις οικονομικές σχολές και στις σχολές κοινωνικών και πολιτικών επιστημών, οι περισσότεροι από τους μισούς πτυχιούχους δήλωσαν ότι το πτυχίο τούς ήταν απαραίτητο τυπικό προσόν, κάτι που σημαίνει ότι ένα ποσοστό 45% των πτυχιούχων από τις σχολές αυτές απέκτησαν εκπαιδευτικούς τίτλους και ειδικότητες οι οποίες δεν βρήκαν αντίκρισμα στην αγορά εργασίας. Αντίθετα, είναι εντελώς διαφορετικά τα αποτελέσματα για τους πτυχιούχους άλλων σχολών, καθώς και της Ιατρικής Σχολής. Άρα, όλα τα πτυχία δεν αποτιμώνται στην αγορά εργασίας με το ίδιο νόμισμα. (Από τον ημερήσιο Τύπο, διασκευή) ΘΕΜΑΤΑ Α. Να αποδοθεί περιληπτικά το περιεχόμενο του κειμένου σε 80-100 λέξεις. Μ.25 Β.1 Η εκπαίδευση, αποτελεί το βασικό κανάλι μέσα από το οποίο το άτομο επιδιώκει τη διοχέτευσή του στην αγορά εργασίας». Να αιτιολογήσετε την παραπάνω άποψη σε μια παράγραφο 70-90 λέξεων. Μ.10 Β.2 Να βρείτε τα δομικά στοιχεία και τον τρόπο ανάπτυξης της έκτης παραγράφου του κειμένου. Μ.10 Β.3 Να καταγράψετε τον τρόπο πειθούς που χρησιμοποιείται στην τρίτη παράγραφο του κειμένου και τα μέσα υλοποίησής του. Β.4 «Στις οικονομικές σχολές και στις σχολές κοινωνικών και πολιτικών επιστημών, οι περισσότεροι από τους μισούς πτυχιούχους δήλωσαν ότι το πτυχίο τούς ήταν απαραίτητο τυπικό προσόν, κάτι που σημαίνει ότι ένα ποσοστό 45% των πτυχιούχων από τις σχολές αυτές απέκτησαν εκπαιδευτικούς τίτλους και ειδικότητες οι οποίες δεν βρήκαν αντίκρισμα στην αγορά εργασίας. Αντίθετα, είναι εντελώς διαφορετικά τα αποτελέσματα για τους πτυχιούχους άλλων σχολών, καθώς και της Ιατρικής Σχολής. Άρα, όλα τα πτυχία δεν αποτιμώνται στην αγορά εργασίας με το ίδιο νόμισμα». Ποιο το είδος της επαγωγής που ακολουθείται στη συγκεκριμένη συλλογιστική πορεία; Β.5 Να γράψετε ένα συνώνυμο για καθεμία από τις υπογραμμισμένες λέξεις του κειμένου: αποτελεί, ανάλογης, στηρίχτηκε, προκύπτει, απαραίτητο. Γ. Σε μια ομιλία σας που εκφωνείτε στο πνευματικό κέντρο του δήμου σας αναφέρεστε στους λόγους που οι Έλληνες νέοι επιδιώκουν τόσο έντονα τις σπουδές σε Πανεπιστημιακά ιδρύματα και στις αρνητικές 2
συνέπειες του γιγαντισμού της Ανώτατης Εκπαίδευσης (500-600 λέξεις). Μ.40 AΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Α. Στο συγκεκριμένο δημοσίευμα εξετάζεται η σχέση πανεπιστημιακού πτυχίου και επαγγελματικής αποκατάστασης. Αρχικά, παρουσιάζεται το πτυχίο ως επιθυμητός στόχος των νέων και των γονέων τους και η εκπαίδευση ως το μέσο για επιτυχή πορεία στην αγορά εργασίας. Αυτό τεκμηριώνεται με πορίσματα ερευνών αλλά και τη διόγκωση του φοιτητικού πληθυσμού κατά τις τελευταίες δεκαετίες. Εντούτοις, η ανεργία των νέων δείχνει την αναντιστοιχία προσφοράς και ζήτησης και τις κοινωνικές ανισότητες που διαφοροποιούν τη δυνατότητα επαγγελματικής αποκατάστασης. Καταληκτικά, συμπεραίνεται ότι η αξιοποίηση του πανεπιστημιακού διπλώματος στην αγορά εργασίας δεν είναι η ίδια και παρουσιάζει διαφοροποιήσεις ανά σχολή. Β.1 Η εκπαίδευση βοηθά το άτομο να αποκτήσει αυτογνωσία συνειδητοποιώντας τις δυνατότητες και τις αδυναμίες του ώστε να κάνει τις ανάλογες επιλογές στον επαγγελματικό τομέα. Επίσης, του προσφέρει γνώσεις σε βασικές επιστήμες, οι οποίες αποτελούν τη βάση για τη μεταπήδησή του σε πιο εξειδικευμένους τομείς, αλλά και κατάρτιση στις νέες τεχνολογίες. Τέλος, με την ανάπτυξη των κατάλληλων δεξιοτήτων αλλά και τον προσανατολισμό σε μια αγορά εργασίας που επιζητεί πτυχιούχους πανεπιστημιακών σχολών, η εκπαίδευση δίνει επαγγελματικές προοπτικές. Β.2 Θεματική περίοδος: «Όσον αφορά στο βαθμό σχετικότητας σπουδών και επαγγέλματος, προκύπτει ότι υπάρχουν σχολές στα ΑΕΙ, που η αξιοποίηση του πτυχίου είναι υψηλή και σχολές που η αξιοποίηση του πτυχίου είναι ιδιαίτερα χαμηλή» Λεπτομέρειες: «Στις οικονομικές σχολές..ιατρικής Σχολής» Κατακλείδα: «Άρα ίδιο νόμισμα» Τρόπος ανάπτυξης: Η παράγραφος αναπτύσσεται κυρίως με παραδείγματα πανεπιστημιακών σχολών ( οικονομικές, σχολές κοινωνικών και πολιτικών επιστημών, ιατρικής) και σύγκριση-αντίθεση μεταξύ εκείνων στις οποίες η αξιοποίηση του πτυχίου είναι υψηλή και εκείνων στις οποίες η αξιοποίηση είναι χαμηλή. Β.3 Ο τρόπος πειθούς που χρησιμοποιείται στην τρίτη παράγραφο του κειμένου είναι η επίκληση στη λογική. Ως μέσο πειθούς αξιοποιούνται τεκμήρια. Το είδος των τεκμηρίων είναι αριθμητικά δεδομένα ερευνών. (Από το 1974 έως το 1992, οι υποψήφιοι για την τριτοβάθμια εκπαίδευση σχεδόν διπλασιάζονται, αφού από 68.000 φτάνουν τις 130.000). Β.4 Το είδος της επαγωγής που ακολουθείται στο συγκεκριμένο 3
απόσπασμα είναι η γενίκευση. Από επιμέρους στοιχεία για τις πανεπιστημιακές σχολές και την αξιοποίηση των πτυχίων στην αγορά εργασίας καταλήγει στο γενικό συμπέρασμα - θέση ότι όλα τα πτυχία δεν αποτιμώνται στην αγορά εργασίας με το ίδιο νόμισμα. Β.5 Συνώνυμα για καθεμία από τις υπογραμμισμένες λέξεις του κειμένου: Αποτελεί: συνιστά Ανάλογης: αντίστοιχης Στηρίχτηκε: βασίστηκε, θεμελιώθηκε Προκύπτει: απορρέει, συνεπάγεται Απαραίτητο: αναγκαίο Γ. ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΛΟΓΟΥ Προσφώνηση Κυρίες και κύριοι Πρόλογος Αναφορά στην Ανώτατη Εκπαίδευση ως την κορωνίδα των εκπαιδευτικών βαθμίδων, ως πόλο έλξης για χιλιάδες νέους που κάθε χρόνο διαγωνίζονται για την εισαγωγή τους στα ανώτατα ιδρύματα με στόχο το πολυπόθητο πτυχίο που θα εξασφαλίσει τη δυνατότητα επαγγελματικής αποκατάστασης και κοινωνικής αποδοχής. Επισήμανση της υπερβολικής ζήτησης ανώτατων σπουδών και ανάγκη αιτιολογικής προσέγγισής της. Α Ζητούμενο Αιτίες -Τα πνευματικά επαγγέλματα θεωρούνται πιο προσοδοφόρα από οικονομικής πλευράς και με μεγαλύτερες δυνατότητες σταδιοδρομίας. Οι σύγχρονες κοινωνικές και επαγγελματικές ανάγκες απαιτούν ως αναγκαία προϋπόθεση την κατοχή ενός τουλάχιστον τίτλου σπουδών. Οι τεράστιες δυνατότητες που προσφέρει στη σύγχρονη εποχή της γνώσης η επιστημονική κατάρτιση σε συνδυασμό με την εξειδίκευση και τον τεράστιο ανταγωνισμό στο χώρο της εργασίας. -Οι αυξημένες στην εποχή μας προσωπικές φιλοδοξίες για ευρύτερη μόρφωση και επαγγελματική ανέλιξη μέσω των ανώτατων σπουδών. -Η επαγγελματική σταθερότητα και η μονιμότητα που κατά την επικρατούσα αντίληψη εξασφαλίζουν όσα επαγγέλματα στηρίζονται σε πανεπιστημιακού επιπέδου σπουδές, ιδιαίτερα για όσους αναζητούν μια θέση στο δημόσιο τομέα. -Η πεποίθηση ότι τα επιστημονικά επαγγέλματα έχουν μεγάλη κοινωνική απήχηση και προσδίδουν μεγάλο κοινωνικό κύρος και αποδοχή σ αυτούς που τα εξασκούν. Ταυτόχρονα, σ ένα μεγάλο μέρος της κοινωνίας παρατηρείται υποτίμηση της χειρωνακτικής εργασίας. -Έλλειψη κατάλληλου σχολικού επαγγελματικού προσανατολισμού, μιμητισμός, ο προσανατολισμός του ίδιου του εκπαιδευτικού συστήματος στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. 4
-Επίδραση της οικογένειας είτε λόγω απωθημένων των γονέων είτε λόγω οικογενειακής παράδοσης που πρέπει να συνεχιστεί σε συγκεκριμένα επιστημονικά πεδία. Τα προβαλλόμενα πρότυπα οικονομικής και κοινωνικής επιτυχίας από τα ΜΜΕ. Β Ζητούμενο Επιπτώσεις του φαινομένου -Η Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση έχει μετατραπεί σε προθάλαμο εισαγωγής στα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα, απομακρυνόμενη από τους στόχους παροχής ευρύτερης παιδείας και καλλιέργειας προσωπικοτήτων. -Γιγαντισμός Ανώτατης Εκπαίδευσης, δυσλειτουργία πολλών πανεπιστημιακών ιδρυμάτων και υποβάθμιση ποιότητας σπουδών, υποβάθμιση πτυχίων. -Αναντιστοιχία στην προσφορά και ζήτηση θέσεων εργασίας, κορεσμός συγκεκριμένων επαγγελμάτων, ανεργία. -Ψυχολογικά προβλήματα, απογοήτευση, αγωνία για το αύριο, συναίσθηση κοινωνικής αδικίας, κοινωνική ένταση και συγκρούσεις -Εγκατάλειψη της υπαίθρου, ατροφία σημαντικών παραγωγικών κλάδων, συσσώρευση κυρίως στα μεγάλα αστικά κέντρα. -Διόγκωση του τριτογενούς τομέα της οικονομίας (υπηρεσιών), επιπτώσεις στην εθνική οικονομία. -Αύξηση των νέων που αναζητούν την τύχη τους στο εξωτερικό όταν δεν επιτύχουν την είσοδό τους σε ιδρύματα της χώρας μας, αφαίμαξη της χώρας σε οικονομικό και ανθρώπινο δυναμικό. Επίλογος Αναμφισβήτητα θεμιτή η επιδίωξη των ανώτατων σπουδών. Αναφορά στην ανάγκη όμως καλύτερης πληροφόρησης από την Πολιτεία και άλλους φορείς για τις απαιτήσεις και τις προοπτικές στην αγορά εργασίας, σωστός επαγγελματικός προσανατολισμός, ενίσχυση και της τεχνικής και επαγγελματικής εκπαίδευσης ώστε οι νέοι να έχουν και άλλες επιλογές, αποκέντρωση και περιφερειακή ανάπτυξη. Αποφώνηση Σας ευχαριστώ για το χρόνο σας. 5