"Groß-mazedonische Rhetorik" Griechenlands Außenministerin Dora Bakogianni im Interview der Frankfurter Rundschau über den Streit mit Skopje und das Verhältnis zur Türkei. Frau Bakogianni, warum darf ihr Nachbarland nicht Mazedonien heißen? Mazedonien ist eine große geografische Region. Mehr als 50 Prozent davon liegen in Griechenland, 38 Prozent in der Ehemaligen Jugoslawischen Republik Mazedonien (Fyrom) und der Rest in Bulgarien. Diese Region hat eine Geschichte mit vielen Altlasten. Eine davon ist die Idee eines vereinigten "Groß-Mazedonien", die nach dem 2. Weltkrieg von Stalin und Tito verfolgt wurde. Solche Ideen gehören in die Schublade der Geschichte. Wir wollen den künftigen europäischen Balkan nicht auf nationalistischen Konzepten der Vergangenheit bauen. Fyrom ist das einzige Land der Region mit derart extremen nationalistischen Ansichten. Wir sagen unseren Nachbarn: Sucht Euch einen Namen, der verdeutlicht, dass Ihr euren Staat vertretet - und nicht ganz Mazedonien beansprucht. Wenn es diese nationalistischen Bestrebungen gibt, was ändert dann ein anderer Name? Wir befinden uns in einem Teufelskreis: Um den Namen "Mazedonien" zu rechtfertigen, werden immer extremere nationalistische Argumente vorgebracht. Wir müssen diesen Teufelskreis durchbrechen. Wenn dieser Streit gelöst ist, können wir ausgezeichnete Beziehungen haben. Wir sind der größte ausländische Investor in Fyrom. Griechische Unternehmen haben dort 20 000 Arbeitsplätze geschaffen. Wir wünschen uns eine Integration unseres Nachbarlandes in die Nato und die EU. Wir wollen in der Namensfrage eine Lösung finden, die es uns ermöglicht, die Vergangenheit hinter uns zu lassen. Aber wäre nicht gerade die Integration in die Nato und die EU die beste Garantie für gutnachbarliches Verhalten? Gutnachbarliche Beziehungen sind eine Voraussetzung für die Aufnahme in Nato und EU. Das gilt für alle Beitrittskandidaten. Ein Land, dessen politische Führung in ihrer Rhetorik die Idee eines Groß-Mazedonien 1
propagiert, kann nicht Mitglied der EU oder der Nato werden. Mit der Türkei haben Sie sehr viel ernstere Differenzen: Da stehen Kriegsdrohungen und Gebietsansprüche Ankaras in der Ägäis im Raum. Doch Sie unterstützen die EU-Beitrittsverhandlungen der Türkei. Ist das nicht ein Widerspruch? Überhaupt nicht. Denn die Türkei tritt nicht morgen der EU bei. Für die Türkei gilt, wie für alle Kandidaten: Sie muss vor einem Beitritt bestimmte Voraussetzungen erfüllen und die Rechtsnormen der EU übernehmen. Es kann kein Europa à la carte geben. Sobald die Türkei den "acquis communautaire" vollständig übernimmt, zum Beispiel im Bereich der Menschenrechte und der religiösen Freiheiten, muss Europa sie in unsere europäische Familie aufnehmen. Griechenland bemüht sich seit neun Jahren um eine Annäherung an die Türkei. Sind Sie mit den Ergebnissen zufrieden? Zur Zufriedenheit gibt es keinen Grund. Wir haben aber einiges erreicht, zum Beispiel bei den vertrauensbildenden Maßnahmen. Und zum ersten Mal seit 49 Jahren hat im Januar ein griechischer Premier die Türkei besucht. Der türkische Regierungspartei AKP droht ein Verbot. Könnte sich die innenpolitische Krise negativ auf die bilateralen Beziehungen auswirken? Als Europäerin und Griechin verfolge ich die Entwickung sehr genau und hoffe, dass sich die Türkei nicht von den Grundprinzipien der Demokratie entfernt. Sie kennen Premier Erdogan und Staatspräsident Gül gut. Glauben Sie, dass sie die Türkei in einen islamischen Staat verwandeln wollen? Mein Eindruck ist, dass Erdogan und Gül versuchen, die religiöse Identität ihres Landes mit der europäischen Perspektive zu verbinden. Ich unterschätze nicht die Schwierigkeiten dieses Weges. Ich habe aber immer schon gesagt, dass sich Europa nicht als christlicher Klub verstehen darf. Europa muss eine Gemeinschaft der Werte, der demokratischen Prinzipien, der Bürgerrechte sein. Darin, mehr noch als in unserer Wirtschaftskraft, liegt die Stärke der EU. Es wäre ein schwerer Fehler, wenn wir in Europa religiöse Trennungen akzeptieren würden. 2
Wie wollen wir sonst mit unseren muslimischen Mitbürgern umgehen? Interview: Gerd Höhler Ακολουθεί η µετάφραση της συνέντευξης στα ελληνικά «Η ρητορική της Μεγάλης Μακεδονίας» Κυρία Μπακογιάννη, γιατί η γειτονική χώρα δεν επιτρέπεται να ονοµασθεί Μακεδονία; Η Μακεδονία είναι µια µεγάλη γεωγραφική περιοχή. Περισσότερο από ποσοστό 50% του εδάφους της Μακεδονίας βρίσκεται στην Ελλάδα, 38% στην πγ Μ και το υπόλοιπο στη Βουλγαρία. Η περιοχή αυτή έχει ιστορία µε πολλά παλαιά βάρη, ένα εκ των οποίων είναι η ιδέα µιας ενωµένης «Μεγάλης Μακεδονίας», την οποία ακολούθησαν µετά τον Β Παγκόσµιο Πόλεµο ο Στάλιν και ο Τίτο. Τέτοιες ιδέες ανήκουν στο χρονοντούλαπο της ιστορίας. Εµείς δεν επιθυµούµε να οικοδοµήσουµε τα µελλοντικά Βαλκάνια πάνω σε εθνικιστικά σχέδια του παρελθόντος. Η FYROM είναι η µοναδική χώρα της περιοχής µε τέτοιου είδους ακραίες εθνικιστικές απόψεις. Εµείς λέµε στους γείτονές µας: Βρείτε µια ονοµασία που να διασαφηνίζει το κράτος το οποίο εσείς εκπροσωπείτε και όχι να διεκδικεί ολόκληρη τη Μακεδονία. Τι θα αλλάξει µια άλλη ονοµασία, τη στιγµή που υπάρχουν αυτές οι εθνικιστικές επιδιώξεις; Βρισκόµαστε στο µέσο ενός φαύλου κύκλου. Επανειληµµένα προβάλλονται όλο και πιο ακραία εθνικιστικά επιχειρήµατα για να δικαιολογήσουν το όνοµα «Μακεδονία». Πρέπει να σπάσουµε αυτόν τον φαύλο κύκλο. Όταν επιλυθεί η διαµάχη, θα µπορέσουµε να έχουµε θαυµάσιες σχέσεις. Είµαστε ο µεγαλύτερος ξένος επενδυτής στη FYROM. Οι ελληνικές επιχειρήσεις έχουν δηµιουργήσει εκεί 20.000 θέσεις εργασίας. Εµείς επιθυµούµε την ενσωµάτωση της γειτονικής µας χώρας σε ΝΑΤΟ και ΕΕ και θέλουµε να εξεύρουµε µια λύση η οποία να µας δίνει τη δυνατότητα να αφήσουµε πίσω µας το παρελθόν. Η ενσωµάτωση σε ΝΑΤΟ και ΕΕ δεν θα αποτελούσε όµως την καλύτερη εγγύηση για µια συµπεριφορά καλής γειτονίας; Οι καλές γειτονικές σχέσεις αποτελούν προϋπόθεση για ένταξη σε ΝΑΤΟ και ΕΕ. Αυτό ισχύει για όλες τις υποψήφιες χώρες. Μια χώρα, της οποίας 3
η πολιτική ηγεσία προπαγανδίζει µε τη ρητορική της την Ιδέα µιας Μεγάλης Μακεδονίας, δεν µπορεί να γίνει µέλος της ΕΕ ή του ΝΑΤΟ. Με την Τουρκία έχετε πολύ σοβαρότερες διαφορές. Εδώ υφίστανται απειλή πολέµου και εδαφικές διεκδικήσεις της Άγκυρας στο Αιγαίο. Ωστόσο, εσείς υποστηρίζετε τις ενταξιακές διαπραγµατεύσεις της Τουρκίας µε την ΕΕ εν αποτελεί αντίφαση; Καθόλου, διότι η Τουρκία δεν θα ενταχθεί αύριο στην ΕΕ Για την Τουρκία ισχύει ό, τι ισχύει και για τις άλλες υποψήφιες χώρες. Πριν την ένταξη πρέπει να πληροί ορισµένες προϋποθέσεις και να εφαρµόσει τους νοµικούς κανόνες της ΕΕ. εν µπορεί να υπάρχει Ευρώπη α λα καρτ. Όταν η Τουρκία εφαρµόσει πλήρως το «Κοινοτικό Κεκτηµένο», για παράδειγµα στον τοµέα των ανθρωπίνων δικαιωµάτων και των θρησκευτικών ελευθεριών, πρέπει η Ευρώπη να την εντάξει στην ευρωπαϊκή µας οικογένεια. Η Ελλάδα προσπαθεί εδώ και εννέα χρόνια να επιτύχει προσέγγιση µε την Τουρκία. Είστε ικανοποιηµένη µε τα αποτελέσµατα; εν υπάρχει λόγος να αισθανόµαστε ιδιαίτερα ικανοποιηµένοι. Όµως έχουµε επιτύχει κάποια πράγµατα, για παράδειγµα στον τοµέα των µέτρων οικοδόµησης εµπιστοσύνης. Επίσης για πρώτη φορά εδώ και 49 χρόνια επισκέφθηκε Έλληνας Πρωθυπουργός τον Ιανουάριο την Τουρκία. Το κυβερνών κόµµα στην Τουρκία απειλείται µε απαγόρευση. Θα µπορούσε η εσωτερική πολιτική κρίση να επιδράσει αρνητικά στις διµερείς σχέσεις; Ως Ευρωπαία και Ελληνίδα παρακολουθώ στενά τις εξελίξεις και ελπίζω ότι η Τουρκία δεν θα αποµακρυνθεί από τις θεµελιώδεις αρχές της δηµοκρατίας. Γνωρίζετε καλά τόσο τον Πρωθυπουργό Ερντογάν όσο και τον Πρόεδρο Γκιούλ. Πιστεύετε ότι θέλουν να µετατρέψουν την Τουρκία σε ισλαµικό κράτος; Η άποψή µου είναι ότι ο κ. Ερντογάν και ο κ. Γκιούλ προσπαθούν να συνδέσουν τη θρησκευτική ταυτότητα της χώρας τους µε την ευρωπαϊκή προοπτική. εν υποτιµώ τις δυσκολίες αυτής της πορείας. Έχω δηλώσει ήδη ότι η Ευρώπη δεν επιτρέπεται να ορίζεται ως χριστιανικό κλαµπ. Η Ευρώπη πρέπει να είναι κοινότητα αξιών, δηµοκρατικών αρχών και 4
δικαιωµάτων των πολιτών. Εκεί βρίσκεται η ισχύς της ΕΕ περισσότερο ακόµα και από την οικονοµική ισχύ. Θα ήταν ολέθριο λάθος να αποδεχθούµε στην Ευρώπη θρησκευτικούς διαχωρισµούς. Ποια µπορεί να είναι αλλιώς η αντιµετώπιση των µουσουλµάνων συµπολιτών µας; 5