134 ότι, ο στόχος της σωστής ακρόασης μιας binaural ηχογράφησης μέσω ακουστικών επιτυγχάνεται με την παρεμβολή ενός νέου φίλτρου το οποίο στην ουσία θα αναιρεί την PTF διαμόρφωση των ακουστικών. Είναι σωστή αυτή η ιδέα.. αλλά έχει επικρατήσει κάτι άλλο, της ίδιας όμως λογικής: Τα ακουστικά μένουν ως έχουν, το δε νέο φίλτρο -μια καινούργια Transfer Functin επί της ουσίας- μεταφέρεται στο ενισχυτικό κύκλωμα των ίδιων των dummy heads και γράφεται στο ηχογραφούμενο υλικό. Μπαίνει τώρα βέβαια νέο ερώτημα, αν επικίνδυνα αλλοιώνεται η δια μεγαφώνων αναπαραγωγή ή όχι. Η απάντηση είναι όχι, διότι το εν λόγω φίλτρο δεν δημιουργεί μεγάλου εύρους μεταβολές, όπως αναίρεση της PTF, αλλά αντίθετα, μια σειρά από μικρού μεγέθους "επεμβάσεις" στο φάσμα του σήματος, οι οποίες καθιστούν τη binaural ηχογράφηση ακουστή χωρίς σοβαρές απώλειες, και σε μεγαφωνικό σύστημα και σε ακουστικά, αλλά μόνο DF-τύπου, Diffuse Field Headphnes. Όπως βλέπετε, υιοθετείται μια συμβιβαστικού τύπου λύση η οποία διατηρεί κατ αρχήν τα standards των μέσων αναπαραγωγής. Ως προς δε την υποβάθμιση της binaural ηχογράφησης, μια σχετική -σε πρώτη ευκαιρία- ακρόαση θα σας πείσει ότι και αυτή είναι πρακτικά αμελητέα. 8.2.3 NEAR-COINCIDENT PAIRS. Η ποιότητα της binaural ηχογράφησης είναι τέτοια που η επίδραση της στα πράγματα δεν σταματά στα παραπάνω. Γεννιέται η ιδέα να εμπλουτιστούν και τα συμπτωτικά ζεύγη: Εισάγεται λοιπόν μια απόσταση μεταξύ των δυο mics της τάξης μεγέθους της ανθρώπινης κεφαλής, οπότε, στη δημιουργία της stere-εικόνας συμμετέχει -εκτός της διαφοράς level ILDκαι η χρονική (φασική) διαφορά ITD που πρέπει κατά τα γνωστά, σαν binaural delay, να κυμαίνεται στη περιοχή [0 1 ms] περίπου. Αυτά τα καινούργια ζεύγη -πολύ λογικάονομάζονται Near-cincidents, μπορείτε δε να δείτε στο Σχ. 8.20 τα χαρακτηριστικά των σημαντικότερων, των πιο γνωστών. Σχήμα 8.20: ORTF: Γαλλική ραδιοφωνία. NOS: Ολλανδική ραδιοφωνία. FAULKNER: Tny Faulkner, Άγγλος ηχολήπτης.
135 Η μελέτη των Near-cincidents πρέπει να ξεκινά με την παραδοχή / παρατήρηση ότι στους όποιους υπολογισμούς διαφοράς level μεταξύ των δυο μικροφώνων, η επίδραση της διαφοράς των αποστάσεων των από τη πηγή -λόγω της μεταξύ των (interaural) απόστασης d- δεν λαμβάνεται υπ όψιν. Βέβαια, προϋποθέτει αυτή η παραδοχή ότι η τοποθέτηση του ζεύγους οδηγεί σε αποστάσεις των ηχ. πηγών πολύ μεγαλύτερες της interaural.. ένα γεγονός που όντως αποτελεί διεθνώς τη πάγια τακτική χρήσης των. {Υποτίθεται ότι για το παιχνίδι των αριθμών με τους λογαρίθμους είστε ενήμεροι.. πχ, για ένα ζεύγος Omnis με d=0.5 m και μέση απόσταση ηχ. πηγής x, η παράσταση 20 lg[ x (x d)] θα δώσει 20 lg(1 1.5 ) 3.5dB για x= 1 m, και 20 lg(5 5.5 ) 0.8 db για x= 5 m.} Το ουσιώδες στη λειτουργία του near-cincident ζεύγους είναι η λογική που διέπει τη "συνεργασία" της διαφοράς level και του interaural delay για τη δημιουργία της χωροτοποθέτησης, μια λογική της οποίας βέβαια οι λεπτομέρειες φαίνονται στις καμπύλες του Simnsen, Σχ. 8.13. α). Μια πρώτη συνέπεια είναι βέβαια η δυνατότητα του delay μόνου του να "γράψει" γωνίες θέσης, γεγονός στο οποίο οφείλουμε την ύπαρξη near-cincident ζευγών με μηδενική διαφορά level, όπως είναι κάποια ζεύγη Omnis, αλλά και το ζεύγος του Faulkner. Μελετήστε τον παρακάτω πίνακα, ΠΙΝΑΚΑΣ ΙΙα Όνομα Πολικό Γωνία διάγραμμα ζεύγους Απόσταση Γωνία ηχογράφησης NOS Cardiids 90 30 cm - ORTF Cardiids 110 17 cm - DIN Cardiids 90 20 cm - RAI Cardiids 100 21 cm - - Omnis 0 50 cm - - Omnis 0 35 cm - FAULKNER Figure f 8's 0 20 cm -.. και σημειώστε επ ευκαιρία ότι η χρησιμοποιούμενη απόσταση των 50 cm είναι τελικά και το maximum που η interaural χρονική διαφορά επιτρέπει, δεδομένου ότι (στις θέσεις 90 ) 50 cm (344 m / sec) 1.4 ms. β). Η δεύτερη σημαντικότατη συνέπεια είναι ότι, επειδή το όλο πράγμα διέπεται από άλλη λογική, διαφορετική εκείνης των cincidents, οι recrding angles θα είναι άλλες και πρέπει εκ νέου να προσδιορισθούν. Και πάλι, οι δυο οικογένειες, L 0 και L0, χρειάζονται κάπως διαφορετική προσέγγιση.. 1) Για τα ζεύγη που έχουν ΔL 0, NOS, ORTF κλπ.. Κάθε θέση πηγής ορίζεται / χαρακτηρίζεται από ένα ζεύγος L, t, και στην αναπαραγωγή οι καμπύλες του Simnsen είναι εκείνες που περιέχουν την πληροφορία περί της αντίστοιχης phantm θέσης που θα προκύπτει. Για τις recrding angles επομένως, επί της ουσίας, το πράγμα είναι απλό: Σ ένα σύστημα συντεταγμένων L, t, αυτών του Simnsen, εάν έχουμε και τις εν λόγω καμπύλες και τις L-γραφικές παραστάσεις των mike-ζευγών, τότε, οι recrding angles θα προκύπτουν απ τα σημεία τομής της 30 με τις καμπύλες των ζευγών.
136 Πρώτη επ αυτού κίνηση: Οι συναρτήσεις διαφοράς level να μετατραπούν από LL( ) σε L L( t). Εύκολο: η interaural d δημιουργεί το interaural delay t (r r ) c για το οποίο, σύμφωνα με το Σχ. 8.21, ισχύει η προσέγγιση: L R t dsin c. (8.5) Σχήμα 8.21: Ένα near-cincident ζεύγος με d απόσταση L / R και μια πηγή S στη θέση. Βάσει της παραδοχής d r, το ίδιο επίπεδο κύμα "πέφτει" στα δυο mics, άρα r και r L r R παράλληλες, και το delay δίνεται από την πολύ καλή προσέγγιση Δt d sin c. L R Εισάγεται λοιπόν στην (8.2) η (8.5) υπό τη μορφή sin (c t d), προκύπτει για την ακρίβεια μια σχέση LL ( t,b, 0,d) που είναι η ζητούμενη, παράλληλα δε οι παράμετροι (B, 0,d) δηλώνουν για ποιο ακριβώς ζεύγος πρόκειται.. Η δεύτερη κίνηση είναι, επιλέγοντας κατ αρχήν τις κατάλληλες τιμές για τις σταθερές (B, 0,d), να ζητήσουμε απ τον υπολογιστή μας τις γραφικές παραστάσεις των NOS, ORTF κλπ.. Έτσι θα προκύψει το Σχ. 8.22. Βλέπετε την επιλογή της κατάλληλης περιοχής τιμών της γωνίας θέσης, και για λόγους ουσίας αλλά και για να μπορούν να ταιριάξουν οι αριθμήσεις των αξόνων με αυτές του Σχ. 8.13, ώστε και οι καμπύλες του Simnsen να έχουν μεγάλο και "εύχρηστο" μέγεθος. Η τρίτη κίνηση, που πρέπει προφανώς να είναι η εμφάνιση στο Σχ. 8.22 και των εν λόγω καμπύλων, ή έστω της 30 μόνο,.. δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί, τουλάχιστον ορθόδοξα, για τον απλούστατο λόγο ότι πρόκειται για πειραματική καμπύλη συλλογή αποτελεσμάτων μετρήσεων, δεν υπάρχει δηλαδή αναλυτική σχέση, σχέση συνάρτησης, της οποίας να ζητήσουμε τη γραφική παράσταση. 1
137 Υπάρχει η εξής πρακτική λύση: Σχήμα 8.22: Η σχέση ΔL ΔL(Δt) για τα σημειωμένα ζεύγη, με Δt d sin c. Η γωνία θέσης "τρέχει", για λόγους συμμετρίας, μόνο στο δεξί ημισφαίριο και μόνο στην ενεργό περιοχή [ ]. Να φροντίσουμε ώστε -σε επίπεδο κατασκευής ή εκτύπωσης- οι άξονες του Σχ. 8.22 να είναι σε απολύτως ίδιες διαστάσεις με του Σχ. 8.13, να βγάλουμε -το Σχ. 8.22- σε διαφάνεια, και να ταιριάξουμε το ένα σχήμα πάνω στο άλλο!.. Έχετε να προτείνετε κάποια άλλη πιο "προχωρημένη" λύση?? Και στη μια και στην άλλη περίπτωση πάντως, αν t, L είναι το σημείο τομής της 30 με κάποια απ τις καμπύλες των ζευγών, απ την αντίστροφη συνάρτηση της (8.5) 1 προκύπτει r sin (c t d) και τόξο λήψης 2x r. 2) Για τα ζεύγη των Omnis που έχουν ΔL=0, πρέπει κατ αρχήν -προφανώς- να ξανά-ορίσουμε την ενεργό περιοχή.. Ελλείψει διαφοράς level, μένει η πρόταση ότι, επειδή οι συγκεκριμένες διατάξεις δεν παρέχουν δυνατότητα αναγνωρίσιμης ακουστικά διαφοράς του εμπρός από το πίσω ημισφαίριο, η προς ηχογράφηση ορχήστρα πρέπει πολύ λογικά να τοποθετείται μπροστά από τα μικρόφωνα. Οριακά αυτό σημαίνει ένα ημισφαίριο -το εμπρός- ο χρήσιμος χώρος ηχογράφησης, δηλαδή ενεργός περιοχή από 90 έως 90 στο οποιοδήποτε ως οριζόντιο θεωρούμενο επίπεδο.
138 Σ αυτό λοιπόν το πλαίσιο: Για τα Omnis με 50 cm απόσταση, η maximum t τιμή στις 90 είναι t d c... 1.45ms, δηλαδή οριακά μεν αλλά με τάση πιο πολύ προς τη περιοχή του Precedence effect παρά προς αυτήν των binaural delays, που σημαίνει ότι η recrding angle θάναι σαφώς μικρότερη των 90. Πράγματι, στο Σχ. 8.13, ο άξονας L0, που παίζει συγχρόνως και το ρόλο της καμπύλης του εν λόγω ζεύγους, κόβει την 30 στη θέση t 1.12ms, συνεπώς m sec 1 1 ms 344 r sin 1.12.. 50 τόξο λήψης = 100. 50cm Για τα Omnis με 35 cm απόσταση, η maximum t τιμή στις 90 είναι t d c... 1.02ms, περιοχή binaural delays, και όπως βλέπετε, το εν λόγω ζεύγος δεν μπορεί να φτιάξει άνοιγμα 30 στην αναπαραγωγή. Συνεπώς το τόξο λήψης του είναι όλη η ενεργός περιοχή 90, ή κάτι λιγότερο αν, στη πράξη για κάποιο λόγο, θέλουμε να αποφύγουμε στοιχεία των άκρων, πχ επειδή ανήκουν στο πίσω ημισφαίριο, κλπ.. 3) Για το ζεύγος του Faulkner, το όλο πράγμα είναι ιδιόρρυθμο: Μηδενική μεν η διαφορά level των μικροφώνων, έντονα όμως εξαρτώμενο το level καθενός από τη γωνία λήψης. Ως προς την recrding angle, πρέπει, αντιμετωπιζόμενο το ζεύγος σαν ένα mike figure f 8, να ληφθεί υπ όψιν η ταχύτατη πτώση του level του καθώς "φεύγουμε" απ την 0, ιδίως μάλιστα αν θέλουμε να λάβουμε σοβαρά υπ όψιν τις υψηλές συχνότητες. Δεν θα πρέπει λοιπόν το ζεύγος να "βλέπει" το προς ηχογράφηση σύνολο μέσα σε τόξο μεγαλύτερο των 20 30 μοιρών το πολύ. Η αξία του ζεύγους έγκειται στο ότι όταν η περιοχή στα πλάγια δεξιά-αριστερά του μουσικού συνόλου είναι επικίνδυνη ή δεν έχει αξία και θέλουμε να την αποφύγουμε υπέρ του χώρου που βρίσκεται το κοινό -πχ στενόμακρη αίθουσα- και παράλληλα, η αντήχηση επιτρέπει η απόσταση του ζεύγους απ την ορχήστρα να γίνει συμβατή με τις παραπάνω 20 30, τότε, υποβοηθούντος και του "ανοίγματος" που προσφέρει η interaural απόσταση, το όλο αποτέλεσμα μπορεί να είναι πολύ ικανοποιητικό. Λέγεται ότι συνήθως το Faulkner ζεύγος βγάζει πολύ φυσικό ήχο.. Ας κλείσουμε αυτή τη παράγραφο με τον συμπληρωμένο πια πίνακα ΙΙ: ΠΙΝΑΚΑΣ ΙΙβ Όνομα Πολικό Γωνία διάγραμμα ζεύγους Απόσταση Γωνία ηχογράφησης NOS Cardiids 90 30 cm 80 ORTF Cardiids 110 17 cm 95 DIN Cardiids 90 20 cm 100 RAI Cardiids 100 21 cm 90 - Omnis 0 50 cm 100 - Omnis 0 35 cm 180 FAULKNER Figure f 8's 0 20 cm 20-30