Συστήµατα Περιβαλλοντικής ιαχείρισης Περιβαλλοντική λήψη αποφάσεων ιαδικασία ανάλυσης και εκτίµησης κινδύνου

Μοντέλα λήψης αποφάσεων

Η εξέλιξη της διαδικασίας λήψης αποφάσεων

Περιβαλλοντική λήψη αποφάσεων

Λήψη αποφάσεων για έλεγχο εκποµπών

Εκτίµηση κινδύνου Ποιοι κίνδυνοι προκαλούνται από ανθρωπογενείς δραστηριότητες και φυσικά φαινόµενα? (Risk Assessment) Είναι αποδεκτοί? (Risk Valuation) Πως µπορούν να ελαχιστοποιηθούν? (Option Generation) Πως αποτιµώνται τα εναλλακτικά σενάρια? (Cost/Benefit) Risk Assessment RISK MANAGEMENT Economic costs Values Legal issues

Ποσοτικοποίηση κινδύνου i i th γεγονός f i πιθανότητα εµφάνισης x i επιπτώσεις n Risk = i= 1 x i f i

Risk (Sequences and Consequences) Γεγονός Έκθεση Επιπτώσεις Τυχαία (ατύχηµα) απότοµη συνεχείς άµεσες µακροπρόθεσµες µακροπρόθεσµες Συνεχείς συνεχείς µακροπρόθεσµες

Ανάλυση και διαχείριση κινδύνου Επιστηµονική µεθοδολογία για την εύρεση και ποσοτικοποίηση των δυνητικών κινδύνων Εκτίµηση αναγκών και εκπόνηση σχεδίων για την ελαχιστοποίηση ή αποφυγή κινδύνου

Ανάλυση κινδύνου Ανάλυση δεδοµένων Περιβαλλοντικά δεδοµένα µε ρυπαντές Στόχοι αποκατάστασης Εναλλακτικές λύσεις ιεξαγωγή συµπερασµάτων και αποφάσεων Εκτίµηση έκθεσης και επιπτώσεων στην υγεία

Πως πραγµατοποιείται η ανάλυση κινδύνου Ποια χηµικά είναι παρόντα? Πόσο επικίνδυνα είναι? Πόσοι εκτίθενται σε αυτά και µε ποιο τρόπο? Πόσο επικίνδυνο είναι?

Framework for Risk Assessment air plants Source/ Inventory Emission water sediment soil layers Exposure Events Risk Mitigation Transport and transformation Dose/Response Risk Characterization Response Dose Biokinetics Uptake

Εκτίµηση κινδύνου

Ανάλυση των επιπτώσεων 3 διαφορετικά επίπεδα όσον αφορά στη γεωγραφική κλίµακα Οι επιπτώσεις τοπικής κλίµακας που αφορούν κυρίως στην επίδραση της αέριας ρύπανσης στη δηµόσια υγεία, στην αγροτική παραγωγή και στα υλικά σε αποστάσεις περίπου έως 50 km από τη θέση εγκατάστασης της εξεταζόµενης µονάδας. Οι επιπτώσεις περιφερειακής κλίµακας που αφορούν κυρίως στην επίδραση της αέριας ρύπανσης στη δηµόσια υγεία, στην αγροτική παραγωγή και στα υλικά σε αποστάσεις εκατοντάδων km από την πηγή εκποµπής. Οι επιπτώσεις παγκόσµιας κλίµακας που αφορούν κυρίως σε διαταραχές που µπορεί να επηρεάσουν όλο τον πλανήτη όπως για παράδειγµα οι εκποµπές CO2 και το φαινόµενο της κλιµατικής αλλαγής.

Βήµα 1- προσδιορισµός ρυπαντή Εάν κάποιος ρυπαντής επηρεάζει την υγεία? Τοξικολογικά δεδοµένα Καρκίνοι Άλλες επιπτώσεις (πνευµονολογικά, καρδιαγγειακά κλπ)

Βήµα 2 δόση / απόκριση Ποιο αποτέλεσµα (απόκριση) έχει η δόση από κάποιο χηµικό? Πειράµατα µε ζώα Ευπαθείς οµάδες (παιδιά, βρέφη, ηλικιωµένοι, έγγυµονούσες) Σελίδα µε δείκτες τοξικότητας http://www.atsdr.cdc.gov/

Μοντέλα Χαρακτηρίζονται από τον τρόπο που αναπαριστούν τον κίνδυνο σε µικρές δόσεις R(d) = const x d m m =1 is linear m>1 is sublinear m<1 is supralinear Response Supralinear Linear Dose Sublinear

είκτες επικινδυνότητας Μη καρκινικά χηµικά : όριο για ασφαλή δόση Reference Doses (RfDs)- mg/kg/day expressed in milligrams per kilogram of body weight per day Reference Concentrations in mg/ cubic meter (air) Καρκινικά : δεν υπάρχει δόση χωρίς κίνδυνο Cancer Potency Slope Factors (CPS) in risk/(mg/kg/day) Unit Risks (URs) in risk/ug/liter (water) or risk/ug/cubic meter (air)

Βήµα 3 εκτίµηση έκθεσης Ποιος είναι δυνητικά εκτεθειµένος και πόσο? Περιγραφή περιβάλλοντος ιαδροµές έκθεσης Τρόπος που µια ουσία εισέρχεται στο περιβάλλον Πως ταξιδεύει Πως εισχωρεί στο ανθρώπινο σώµα Σενάρια έκθεσης

A Multimedia, Multiple Pathway Exposure Model Air Personal air Inhalation Soil Source Surface water Tap water Ingestion Food Ground water Dermal Household soil Contact

Παράδειγµα: Υδράργυρος

Οικολογία και εκτίµηση κινδύνου Επιπτώσεις σε χλωρίδα, πανίδα Όχι ανθρώπους Οι επιπτώσεις είναι σηµαντικές και σε άλλους τοµείς Κλίµα, βροχοπτώσεις, υπόγεια ύδατα

Τροφικές αλυσίδες κύρια πηγή διάδοσης ρυπαντών στο οικοσύστηµα

Οι ρύποι σωρεύονται µέσα από την τροφική αλυσίδα (Bioaccumulation) Bioaccumulation. Αύξηση της συγκέντρωσης σε βιολογικούς οργανισµούς σε σχέση µε την συγκέντρωση στο περιβάλλον. Βαρέα µέταλλα σωρεύονται σε ζώντες οργανισµούς πιο γρήγορα από όσο µεταβολίζονται και αποβάλλονται.

Βήµα 4 χαρακτηρισµός κινδύνου Επίπεδο κινδύνου Εκτίµηση από προηγούµενα βήµατα Τοξικολογικά επίπεδα Έκθεση Calculations for Cancer causing pollutants Calculations for Non-cancer causing pollutants

Μετρικές κινδύνου Consequence or Hazard Acute Fatalities Cancer Death Contaminated Land Contaminated Water Economic Loss Genetic Effects Teratogenic Effects Neurological Disease Species Loss Core Melt Measure of Risk Early Deaths/ Year Latent Deaths/ Year Acres Lost/ Year Concentration in Drinking Water or Wells Closed/ Year $ Lost/ Year Mutations/ Year Birth Defects/ Year Illness/ Year Species Loss/ Year Events/ Year

Υπολογισµός κινδύνου Risk = (Estimate of Exposure) X (Estimate of Toxicity) (C) (CR) (EF) (ED) X Toxicity = Risk (BW) (AT) Where: C= chemical concentration CR= contact rate (how much is eaten) EF= exposure frequency (how often eaten) ED= exposure duration (how many years) BW= body weight AT= time exposure in averages Toxicity= cancer or non-cancer toxicity value

Risk From Radioactive Materials and Toxic Chemicals in the Environment Risk is a function of exposure & toxicity How much of the toxic material is the individual going to be exposed to? What amount of toxic material is likely to cause an adverse health effect? R = N M Q X E DR i= i contaminant ij i ij i th i= 1 j= 1 j= j pathway Location and strength of source (Q ij ) Model the spread of the plume (X i ) Model the exposure to human or other species (E ij ) Model the dose response relationship (DR i ) th

Εκτίµηση κινδύνου Cancer Causing Pollutant Στατιστική πιθανότητα για εµφάνιση καρκίνου Αθροιστική πιθανότητα από έκθεση σε πολλαπλά χηµικά Non-cancer Causing Pollutant Hazard Quotient- σύγκριση µε reference dose Άθροιση Hazard Quotient για διαφορετικά χηµικά

Elements in Risk Assessment Emission Ambient concentration Life pattern Population Exposure assessment Exposure concentration/ Dose/Body burden Toxicity assessment Hazard Hazard identification Dose-response relationship Risk characterization Incidence of of adverse effects effects

Who and How does risk assessment? From risk assessment, to risk management National government Toxicity data Emission Monitoring and/or Model control watch Local government Manufacturer Exposure Risk assessment Concentration refer Reference values (Environmental standard) Citizens, NGO

Μοντέλα ατµοσφαιρικής διασποράς grids Πηγές πεδίο δρόµοι

Παράδειγµα Ambient concentration of benzene in an industrial complex

ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΣΕ ΦΥΣΙΚΟΥΣ ΟΡΟΥΣ Συναρτήσεις έκθεσης-απόκρισης (doseresponse functions) οι οποίες αναπτύσσονται µε τη χρήση κατάλληλων στατιστικών µεθόδων. Αβεβαιότητα.

Εκτίµηση επιπτώσεων αέριας ρύπανσης στη δηµόσια υγεία

Εκτίµηση επιπτώσεων αέριας ρύπανσης στη δηµόσια υγεία Συναρτήσεις έκθεσης απόκρισης που συσχετίζουν τις συγκεντρώσεις αερίων ρυπαντών µε τον αριθµό επεισοδίων θνησιµότητας / νοσηρότητας Ι είναι ο αριθµός των επιπλέον επεισοδίων νοσηρότητας / θνησιµότητας ανά άτοµο το έτος λόγω µεταβολής της συγκέντρωσης στην ατµόσφαιρα ενός ρυπαντή και τά c και fberb η κλίση

Εκτίµηση επιπτώσεων αέριας ρύπανσης στην αγροτική παραγωγή Η αέρια ρύπανση επιδρά στα φυτά µέσω δύο βασικών µηχανισµών. Ο πρώτος αφορά στην απόθεση των αέριων ρυπαντών στα φυλλώµατα ενώ ο δεύτερος σχετίζεται µε την όξινη απόθεση στο έδαφος. Και οι δύο αυτοί µηχανισµοί είναι δυνατόν να επηρεάσουν τα φυτά είτε άµεσα µεταβάλλοντας την παραγωγική ικανότητά τους είτε έµµεσα επιδρώντας στη δυνατότητα αντίστασής τους σε παράσιτα κλπ., ή στην ικανότητα ανταγωνισµού τους µε άλλα είδη. Οι σηµαντικότεροι αέριοι ρυπαντές που επιδρούν στην αγροτική παραγωγή είναι το SO2 και το O3, και σε µικρότερο βαθµό τα NOx και η ΝΗ3.

Εκτίµηση επιπτώσεων αέριας ρύπανσης στην αγροτική παραγωγή

Εκτίµηση επιπτώσεων αέριας ρύπανσης στα υλικά Η διάβρωση και καταστροφή των υλικών θεωρούνται σήµερα από τις πλέον σηµαντικές επιπτώσεις της αέριας ρύπανσης, ιδιαίτερα στις περιπτώσεις εκείνες που τα υλικά εκτίθενται σε αυξηµένες συγκεντρώσεις ρυπαντών για παρατεταµένα χρονικά διαστήµατα (π.χ. αστικό περιβάλλον). Αλλοίωση του χρώµατος και της όψης των κτιρίων, κύρια λόγω της επικάθισης σωµατιδίων στην εξωτερική επιφάνειά τους. ιάβρωση των υλικών των κτιρίων / υποδοµών, σαν αποτέλεσµα των χηµικών, φυσικών και βιολογικών διεργασιών που αναπτύσσονται στην επιφάνειά τους. οµικές καταστροφές. Οι επιπτώσεις αυτές αν και σπάνιες είναι δυνατόν να προκληθούν από την παρατεταµένη έκθεση των υλικών σε υψηλά επίπεδα ρύπανσης και ταυτόχρονη παράλειψη υλοποίησης βασικών εργασιών συντήρησης.

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ Η συνολική οικονοµική αξία του φυσικού περιβάλλοντος θεωρείται ότι είναι το άθροισµα της χρηστικής (user value) και της εσωτερικής (intrinsic value) του αξίας Η χρηστική του αξία έχει να κάνει µε τις υπηρεσίες που το φυσικό περιβάλλον άµεσα ή έµµεσα προσφέρει και που µπορούν να αφορούν στην προσφορά τόσο καταναλωτικών όσο και µη καταναλωτικών αγαθών (Pearce and Markandya, 1989). Για µια ολοκληρωµένη αποτίµηση της χρηστικής αξίας του φυσικού περιβάλλοντος θα πρέπει να συµπεριληφθούν και οι εκτιµήσεις εκείνων που αν και δεν θέλουν να κάνουν κάποια χρήση του, εντούτοις επιθυµούν να διατηρήσουν το ενδεχόµενο µιας τέτοιας χρήσης στο µέλλον. Το όφελος που προσφέρει η εξασφάλιση ότι το υπό θεώρηση αγαθό θα είναι διαθέσιµο στο µέλλον για να χρησιµοποιηθεί είτε από την παρούσα είτε από µελλοντικές γενιές οδηγεί τους ανθρώπους στην επιθυµία να πληρώσουν προκειµένου να διατηρήσουν την προοπτική αυτή. Η αξία αυτή είναι γνωστή στους οικονοµολόγους ως αξία ενδεχόµενης χρήσης (option value). Ο προσδιορισµός της εσωτερικής αξίας του περιβάλλοντος παρουσιάζει σαφώς περισσότερες δυσκολίες και ασάφειες. Αφορά αξίες που βρίσκονται στη φύση των αγαθών αυτών και δεν έχει να κάνει µε κάποια χρήση τους ή ακόµα και µε δυνατότητα χρήσης τους.

Οικονοµική αποτίµηση των επιπτώσεων της αέριας ρύπανσης στη δηµόσια υγεία - θνησιµότητα Στο παρελθόν έχουν χρησιµοποιηθεί διάφορες τεχνικές προκειµένου να υπολογισθεί σε οικονοµικούς όρους η «στατιστική αξία της ζωής» (Value of Statistical Life). Με τις τεχνικές αυτές επιχειρείται να προσδιορισθούν εµπειρικές σχέσεις που συσχετίζουν την προθυµία για πληρωµή (Willingnes to Pay - WTP) ενός ιδιώτη προκειµένου να αποφύγει την έκθεση σε αυξηµένο ρίσκο θνησιµότητας ή την απαίτηση για αποζηµίωση (Willingnes to Accept - WTA) προκειµένου ο κίνδυνος αυτός να γίνει αποδεκτός. Πιο συγκεκριµένα για το σκοπό αυτό έχουν χρησιµοποιηθεί οι µέθοδοι: Αποζηµίωσης-ρίσκου (Wage Risk Method), η οποία συσχετίζει την αποζηµίωση που λαµβάνει ένας εργαζόµενος µε την επικινδυνότητα της εργασίας του. Εξαρτηµένης αξιολόγησης (Contingent Valuation Method), η οποία προσδιορίζει µε τη βοήθεια ερωτηµατολογίων τις WTP και WTA σε σχέση µε µέτρα που µειώνουν την πιθανότητα θνησιµότητας (προθυµία για πληρωµή) ή για καταστάσεις που την αυξάνουν (απαίτηση για αποζηµίωση). Αποτρεπτικής συµπεριφοράς (Avertive Behaviour Approach), η οποία εκτιµά την προθυµία για πληρωµή προκειµένου να µειωθεί ο κίνδυνος θνησιµότητας στη βάση των δαπανών που πραγµατοποιούνται οικειοθελώς για τη µείωση της έκθεσης σε κίνδυνο και εποµένως της πιθανότητας θνησιµότητας.