«ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ» «Πυλώνας» για καπιταλιστική ανάκαμψη και χειραγώγηση των ανέργων Η κυβέρνηση σκοπεύει να επεκτείνει το θεσμικό πλαίσιο για τις συνεταιριστικές επιχειρήσεις, όπως άλλωστε προβλέπεται από τη στρατηγική «Ευρώπη 2020» Η συχνότητα, με την οποία επανέρχεται στο προσκήνιο η θεματολογία γύρω από την «κοινωνική οικονομία», και μάλιστα από τα πλέον αρμόδια στελέχη της κυβέρνησης, επαληθεύει τη σημασία που της δίνεται σε ό,τι αφορά τη συμβολή της στο στόχο της καπιταλιστικής ανάκαμψης, που αποτελεί στρατηγική επιδίωξη της συγκυβέρνησης και όλων των άλλων αστικών κομμάτων. Παράλληλα, όπως θα δούμε παρακάτω, αξιοποιείται από την κυβέρνηση για να καλλιεργήσει προσμονή και αυταπάτες στις εκατοντάδες χιλιάδες των Από τις ουρές της ανεργίας, αφεντικό στη δική σου επιχείρηση ανέργων ότι λύση στο πρόβλημά τους θα δώσει η... Αυτό είναι το «όραμα» που σερβίρει το κράτος στους ανάπτυξη της «επιχειρηματικότητας», η μετατροπή δηλαδή των ίδιων χιλιάδες σε επιχειρηματίες. ανέργους με την «κοινωνική οικονομία» Προσπαθεί μ' αυτόν τον τρόπο να συγκαλύψει τις πραγματικές αιτίες της ανεργίας και το σύστημα που τη γεννάει, να αποκόψει τους ανέργους και τις οικογένειές τους από το κίνημα, να αδυνατίσει την πάλη για μέτρα ουσιαστικής προστασίας των ανέργων, για σταθερή δουλειά με πλήρη δικαιώματα για όλους, που είναι ασύμβατα με το σύστημα της καπιταλιστικής εκμετάλλευσης. Πριν από λίγες μέρες, σε ημερίδα που οργάνωσε το υπουργείο Εργασίας, η Ράνια Αντωνοπούλου, αναπληρώτρια υπουργός Εργασίας, επισήμανε πως η «κοινωνική οικονομία» αποτελεί έναν «από τους κεντρικούς πυλώνες της οικονομίας (...) εισάγει ένα διαφορετικό μοντέλο οργάνωσης της παραγωγής και διανομής των κερδών της (...) Τα σχήματα της Κοινωνικής Οικονομίας επενδύουν τα κέρδη τους για τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, με σεβασμό στον άνθρωπο και στο περιβάλλον». Στο πλαίσιο αυτό, ανακοίνωσε ότι η συγκυβέρνηση έχει ως στόχο την «ανάπτυξη συνεταιριστικών δομών και δομών κοινωνικής οικονομίας σε όλους τους κλάδους της οικονομίας...». Ο Αλέξης Χαρίτσης, υφυπουργός Οικονομίας, Ανάπτυξης και Τουρισμού, χαρακτήρισε κρίσιμο το ρόλο της «κοινωνικής οικονομίας», την οποία συνέδεσε με τη δυνατότητα «του ιδιωτικού τομέα να αναλαμβάνει πρωτοβουλίες σχετικά με την προσφορά αναγκαίων αγαθών και υπηρεσιών. Η αντιμετώπιση της ανεργίας (...) μπορεί να επιταχυνθεί σημαντικά με την ανάπτυξη και την υποστήριξη συνεργατικών και συνεταιριστικών πρωτοβουλιών». Ο Γιώργος Σταθάκης, υπουργός Οικονομίας, Ανάπτυξης και Τουρισμού, είπε στην ίδια ημερίδα πως «(η κοινωνική οικονομία) είναι διαφορετικό μοντέλο οικονομίας. Πολύ διαφορετικό από το κρατικό και πολύ διαφορετικό από το ιδιωτικό». Να σημειωθεί ότι σε πρόσφατη συνέντευξή του μίλησε για τη «νέα οικονομία», στην οποία η κυβέρνηση περιλαμβάνει προφανώς και την «κοινωνική οικονομία». Διεύρυνση του θεσμικού πλαισίου Θυμίζουμε εδώ ότι το πρώτο θεσμικό πλαίσιο για την «κοινωνική οικονομία» στην Ελλάδα φτιάχθηκε από το ΠΑΣΟΚ το 2011. Τώρα, η κυβέρνηση σκοπεύει να ενισχύσει τον τομέα αυτό με νέα νομοθετική πρωτοβουλία, προκειμένου υπερβεί το στενό και πρωτόλειο πλαίσιο δράσης των υφιστάμενων «κοινωνικών επιχειρήσεων» (ΚΟΙΝΣΕΠ), που σήμερα αριθμούν περί τις 1.000, και το οποίο αφορά κυρίως την προσφορά κοινωνικών παροχών και κοινωνικής φροντίδας.
Ενδεικτική των όσων σχεδιάζει η κυβέρνηση είναι η επισήμανση του Αλ. Χαρίτση στην ίδια ημερίδα, ότι «είναι εξαιρετικά επίκαιρο το θέμα της αξιοποίησης του παραγωγικού δυναμικού πτωχευμένων ή εγκαταλειμμένων παραγωγικών μονάδων και η παραχώρησή τους σε συνεταιρισμούς εργαζομένων στις επιχειρήσεις αυτές, ή άλλων ανέργων». Οπως χαρακτηριστικά ανέφερε, θα μπορούσε να αναπτυχθεί μια «κοινωνική επιχείρηση» από εργάτες, οι οποίοι αναλαμβάνουν ένα εργοστάσιο που έκλεισε ή εγκαταλείφθηκε από τον ιδιοκτήτη του. Ετσι, σύμφωνα με τον ίδιο, θα αντιμετωπίσουν το πρόβλημα της ανεργίας και ταυτόχρονα θα προσφέρουν αναγκαία αγαθά στην κοινωνία, συμβάλλοντας στην παραγωγική ανασυγκρότηση! Αναφέρθηκε, μάλιστα, στην ανάγκη «να δημιουργηθούν χρηματοδοτικά εργαλεία» για την «υποστήριξη των εγχειρημάτων κοινωνική οικονομίας». Οι κινήσεις που γίνονται το τελευταίο διάστημα από την κυβέρνηση, την Τοπική Διοίκηση και μέρος των πρώην εργαζομένων, με τη στήριξη επιχειρηματικών κύκλων, για την επαναλειτουργία επιχειρήσεων που καταστράφηκαν από τον εγχώριο και διεθνή ανταγωνισμό, όπως η «Ενωμένη Κλωστοϋφαντουργία», ή η ΑΓΝΟ, είναι ενδεικτική. Στην πραγματικότητα, επιβεβαιώνεται η πρόθεση της κυβέρνησης να στηρίξει την επέκταση της «κοινωνικής οικονομίας» σε πολλούς κλάδους της οικονομικής δραστηριότητας, παρουσιάζοντάς την ως ένα «άλλο» μοντέλο, που οργανώνεται από ιδιώτες, αλλά διαφέρει από τον κρατικό και τον ιδιωτικό τομέα της οικονομίας. Σ' αυτά της τα σχέδια προσπαθεί να στρατεύσει εργαζόμενους και ανέργους, εμφανίζοντας την «κοινωνική οικονομία» και ως μέσο ανάσχεσης και αντιμετώπισης της ανεργίας, προβάλλοντάς την ταυτόχρονα ως λύση ελκυστική και συμφέρουσα, γιατί είναι τάχα συλλογική εργατική ιδιοκτησία, ενώ είναι καπιταλιστική. Τεχνογνωσία και χρήμα από την ΕΕ Ωστόσο, η κυβέρνηση δεν κάνει τίποτα περισσότερο από το να επαναφέρει σαν «κάτι νέο και πρωτόγνωρο» το δοκιμασμένο σε άλλες καπιταλιστικές οικονομίες μοντέλο των «συνεταιριστικών επιχειρήσεων», που λειτουργούν όμως με τα ίδια κριτήρια του ανταγωνισμού και του κέρδους και υπάγονται στους ίδιους αδυσώπητους νόμους του καπιταλισμού, όπως όλες οι άλλες κρατικές ή ιδιωτικές επιχειρήσεις. Αλλωστε, η «κοινωνική οικονομία» δεν είναι εφεύρημα αυτής ή των προηγούμενων αστικών κυβερνήσεων στην Ελλάδα. Η σοσιαλδημοκρατία είναι που την εφάρμοσε μεταπολεμικά. Η δε ανάπτυξή της αποτελεί έναν από τους διαχρονικούς σκοπούς της ΕΕ, ενταγμένο στο στόχο της ανταγωνιστικότητας, όπως αυτός περιέχεται και στη «Στρατηγική "Ευρώπη 2020"». Ενδεικτικά αναφέρουμε: «Οργανώνουν νέα και καινοτόμα επιχειρηματικά μοντέλα για τη μεγιστοποίηση της ανταγωνιστικότητας (...) Το συνεταιριστικό επιχειρηματικό μοντέλο είναι απολύτως σύμφωνο με τις αξίες της Συνθήκης της ΕΕ και τους στόχους της Στρατηγικής "Ευρώπη 2020" (...) να ληφθούν μέτρα για τη διευκόλυνση της μεταβίβασης των επιχειρήσεων στους εργαζόμενους (...). Οι συνεταιρισμοί εργαζομένων/ οι εξαγορές επιχειρήσεων από εργαζόμενους ενδεικνύεται να ενισχύονται από ειδικό κονδύλιο του προϋπολογισμού της ΕΕ το οποίο θα πρέπει να περιλαμβάνει και χρηματοδοτικά μέσα» (γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής [CCMI/093], Βρυξέλλες, 25 Απρίλη 2012). Η ίδια Επιτροπή με γνωμοδότησή της πριν από τρεις μήνες (INT/770 Χρηματοπιστωτικό οικοσύστημα/ κοινωνικές επιχειρήσεις) συστήνει τη λήψη μέτρων από την ΕΕ και τα κράτη - μέλη για τη χρηματοδοτική στήριξη των «κοινωνικών επιχειρήσεων». Συνολικά, η ΕΕ εκπονεί μελέτες και πραγματοποιεί εκδηλώσεις που ζητούμενο έχουν την προώθηση της «κοινωνικής οικονομίας». Η διαρκής ενασχόληση με την προώθηση της «κοινωνικής οικονομίας» από την πλευρά της ΕΕ, ενός διακρατικού ιμπεριαλιστικού οργανισμού, που ξηλώνει τα εργατικά - λαϊκά δικαιώματα, για να θωρακίσει την ανταγωνιστικότητα του κεφαλαίου, φθάνει από μόνη της για να πονηρέψει τον καθένα για το πού στοχεύουν πραγματικά τα σχέδια της κυβέρνησης και στην Ελλάδα...
Μεγαθήρια σε συσκευασία... «συνεταιρισμού» Αποκαλυπτικό το παράδειγμα του ισπανικού επιχειρηματικού κολοσσού «Mondragon Corporation» Οσο κι αν η κυβέρνηση προσπαθεί να παρουσιάσει τις «συνεταιριστικές επιχειρήσεις» σαν οικονομική δραστηριότητα που αναπτύσσεται παράλληλα και έξω από τη συνολική λειτουργία του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής, η διεθνής εμπειρία επιβεβαιώνει πλέον και με παραδείγματα τη θεωρητική ανάλυση που λέει ότι η εξέλιξη αυτών των επιχειρήσεων είναι η μετατροπή τους σε καπιταλιστικές επιχειρήσεις, η μετατροπή της συλλογικής ιδιοκτησίας σε μετοχική, σε συγκέντρωση της ιδιοκτησίας σε ορισμένους μεγαλομετόχους. Η εξέλιξη αυτή είναι αναπόφευκτη, ανεξάρτητα από τον πραγματικό τρόπο που θα συμβεί και ο οποίος σχετίζεται είτε με την αναγκαία σε κάποια φάση «Συνεταιριστής» - εργαζόμενος σε εταιρεία εισροή κεφαλαίου, είτε με την παγιοποίηση και τη του ομίλου της «Mondragon» που κατασκευάζει ποδήλατα σταδιακή μετατροπή του διευθυντικού μηχανισμού σε ιδιοκτήτες της επιχείρησης, είτε με την πτώχευση και διάλυσή τους. Τεράστιοι επιχειρηματικοί όμιλοι Κλασικό παράδειγμα είναι η εταιρεία «Mondragon Corporation». Είναι ένας τεράστιος όμιλος επιχειρήσεων, η 7η μεγαλύτερη εταιρεία στην Ισπανία. Πρόκειται για μια «συνομοσπονδία» εργατικών συνεταιρισμών, που ξεκίνησε από μια βιοτεχνία ειδών θέρμανσης το 1956. Σήμερα απασχολεί δεκάδες χιλιάδες εργαζόμενους, περιλαμβάνει 289 επιχειρήσεις (οι 110 συνεταιριστικές) και δραστηριοποιείται στους τομείς της βιομηχανίας, της διανομής, στο χρηματοπιστωτικό και στην εκπαίδευση. Οι εργαζόμενοι που είναι και συνεταιριστικά μέλη του ομίλου, είναι λιγότεροι από το ένα τρίτο του συνόλου των εργαζομένων. Δηλαδή, περισσότερα από τα 2/3 των εργαζομένων είναι μισθωτοί, όπως σε οποιαδήποτε άλλη καπιταλιστική επιχείρηση. Ωστόσο, σε όλους τους εργαζόμενους της εταιρείας καλλιεργείται η ψευδαίσθηση ότι είναι συνιδιοκτήτες και ότι γι' αυτό η συνδικαλιστική δράση είναι αχρείαστη. Να τι γράφεται στο επίσημο site της «Mondragon»: «Στους συνεταιρισμούς μας, οι εργαζόμενοι μπορεί να είναι μέλη ενός συγκεκριμένου συνδικάτου σε ατομική βάση, αλλά δεν υπάρχει συνδικαλιστική εκπροσώπηση στο σύνολο της εταιρείας (σ.σ. σε ελεύθερη μετάφραση δεν υπάρχουν σωματεία σε επίπεδο επιχείρησης), καθώς οι εργάτες είναι και ιδιοκτήτες. Ο ρόλος που παίζουν τα συνδικάτα στις συμβατικές επιχειρήσεις καθίσταται περιττός». Για να γίνει κάποιος συνεταιριστικό μέλος στη «Mondragon», θα πρέπει να έχει τα επαγγελματικά προσόντα που απαιτούνται για τη θέση εργασίας που ζητάει και η προσχώρησή του να εγκριθεί από το Διοικητικό Συμβούλιο της εταιρείας. Από εκεί και πέρα, χρειάζεται να καταβάλει ένα ποσό για την εγγραφή του, το οποίο το 2009 άγγιζε τις 13.000 ευρώ! Η λειτουργία αυτή ελάχιστα διαφέρει από την αγορά μετοχών μιας «καθωσπρέπει» καπιταλιστικής επιχείρισης. Το 1992, η εταιρεία απασχολούσε 25.322 εργαζόμενους και 92.773 το 2008. Μέχρι το 2009, πάνω από 7.000 εργαζόμενοι είχαν χάσει τη δουλειά τους, ενώ σήμερα η «Mondragon» απασχολεί 74.117 εργαζόμενους. Δηλαδή, μέσα σε έξι χρόνια έχασαν τη δουλειά τους 18.656 εργαζόμενοι και το προσωπικό μειώθηκε κατά 20%. Είναι προφανές ότι οι αυξομοιώσεις στο προσωπικό δεν μπορούν να σχετίζονται παρά μόνο με τις αυξομοιώσεις στην παραγωγή ή με την αναδιάρθρωση του ομίλου προκειμένου να αυξήσει την ανταγωνιστικότητά του. Ο,τι, δηλαδή, συμβαίνει σε κάθε καπιταλιστική επιχείρηση, ιδιαίτερα αυτού του μεγέθους.
Προσαρμογή στις «ανάγκες της αγοράς» Ιδιαίτερη αξία έχει να αναφέρουμε την περίπτωση της «Fagor Electrodomsticos», που κατά πολλούς αποτελούσε τη ναυαρχίδα του ομίλου «Mondragon». Η «Fagor», επιχείρηση κατασκευής ηλεκτρικών οικιακών συσκευών, πτώχευσε το Νοέμβρη του 2013 λόγω της καπιταλιστικής κρίσης, συμπαρέσυρε τον κλάδο των κατασκευών και μαζί την αγορά ηλεκτρικών ειδών. Μέχρι τότε, η «Fagor» ήταν η μεγαλύτερη εταιρεία ηλεκτρικών συσκευών στην Ισπανία και η πέμπτη στην Ευρώπη! Το σκεπτικό με το οποίο το Συνεταιριστικό Γενικό Συμβούλιο της «Mondragon» αποφάσισε ομόφωνα να κλείσει την εταιρεία, είναι αποκαλυπτικό. Καταρχάς, επισημαίνεται πως «η εταιρεία δεν ανταποκρίνεται πλέον στις ανάγκες της αγοράς και η χρηματοδότηση που απαιτεί δε διασφαλίζει το επιχειρηματικό της μέλλον». Πιο κάτω σημειώνεται: «Ενα από τα θέματα - κλειδιά αφορούν την ικανότητα της "Fagor" να ανταγωνιστεί στην παγκόσμια αγορά και να προσαρμοστεί σε όλες τις αλλαγές που συμβαίνουν σε έναν τομέα ο οποίος διακρίνεται για τους νέους ανταγωνιστές και τις νέες επιχειρησιακές στρατηγικές. Αυτό ισχύει για κάθε επιχείρηση, ανεξαρτήτως του νομικού της καθεστώτος». Τι παραπάνω από τις παραδοχές αυτές χρειάζεται για να αποδειχτεί πως για όλες τις επιχειρήσεις στον καπιταλισμό, «ανεξαρτήτως νομικού καθεστώς», ισχύουν οι ίδιοι αδήριτοι νόμοι της καπιταλιστικής οικονομίας, από τους οποίους κανείς δεν μπορεί να ξεφύγει; Οσο για την...αλληλεγγύη που προάγει η λεγόμενη «κοινωνική οικονομία», φτάνει να αναφέρουμε τα λόγια του Γενικού Συμβουλίου της «Mondragon», το οποίο επισημαίνει πως η «Mondragon» είναι μεν «μια ένωση ανεξάρτητων αυτοδιαχειριζόμενων συνεταιρισμών» και πως «η εταιρεία προστατεύει τα συμφερόντων όλων των συνεταιριστικών μελών της», ωστόσο «η ευθύνη για τη διαχείριση της επιχείρησής τους (σ.σ. εννοεί τα συνεταιριστικά μέλη της «Fagor») βρίσκεται στον καθένα ατομικά. Αυτό σημαίνει ότι οι συνθήκες που επηρεάζουν τη "Fagor" δεν έχουν καμία σχέση με τους άλλους συνεταιρισμούς εντός της εταιρείας»! Δεν αλλάζει ο εκμεταλλευτικός χαρακτήρας του συστήματος Ο ισχυρισμός της συγκυβέρνησης ότι η «κοινωνική οικονομία» αποτελεί ένα «διαφορετικό μοντέλο οικονομίας», είναι πέρα για πέρα έωλος. Οποιαδήποτε επιχείρηση, όποια μορφή και αν έχει, από τη στιγμή που λειτουργεί μέσα στο πλαίσιο του κεφαλαιοκρατικού τρόπου παραγωγής, υπόκειται στις νομοτέλειές του. Το κυνήγι του μεγαλύτερου δυνατού κέρδους είναι όρος επιβίωσης για οποιαδήποτε επιχείρηση στον καπιταλισμό. Ανεξάρτητα από το αν μια επιχείρηση είναι κρατική, ιδιωτική ή συνεταιριστική, οι παραγωγικές σχέσεις παραμένουν εκμεταλλευτικές. Ετσι, και στις συνεταιριστικές επιχειρήσεις έχουμε παραγωγή αξίας και υπεραξίας, έχουμε εκμετάλλευση της εργατικής δύναμης των εργαζομένων. Βέβαια, δεν θα φτάσουν όλες οι συνεταιριστικές επιχειρήσεις στο μέγεθος της «Mondragon», που περιγράφουμε στο σχετικό παράδειγμα, πολύ περισσότερο στην Ελλάδα, όπου οι δυνατότητες και το μέγεθος της οικονομίας της είναι πολύ μικρότερα από αυτό της Ισπανίας, τόσο στη μεταξύ τους σύγκριση, όσο και σε σχέση με τις άλλες καπιταλιστικές οικονομίες που συμμετέχουν στην ΕΕ και στην Ευρωζώνη. Αλλες «συνεταιριστικές επιχειρήσεις» θα παίζουν ρόλο συμπληρωματικό στα μονοπώλια, άλλες δε θα επιβιώσουν ούτε ώρα στον ανταγωνισμό και άλλες μπορεί να αναπτυχθούν. Οι «μοίρα» τους, δηλαδή, είναι ίδια με τη μοίρα όλων των καπιταλιστικών επιχειρήσεων. Η ιδιαιτερότητα των συνεταιριστικών επιχειρήσεων είναι ότι σε κάποιο βαθμό οι εργαζόμενοι είναι ταυτόχρονα και εργοδότες του εαυτού τους. Ισχύει δηλαδή ό,τι ισχύει και για τον αυτοαπασχολούμενο ατομικό ιδιοκτήτη μέσων παραγωγής. Ακόμα πιο πέρα: Ολες οι οικονομικές δραστηριότητες, που πραγματοποιούνται μέσα στο πλαίσιο του καπιταλισμού, είναι ενταγμένες στη συνολική διαδικασία της διευρυμένης αναπαραγωγής του κοινωνικού κεφαλαίου και δεν αναιρούν την εκμετάλλευση της εργατικής τάξης από την τάξη των καπιταλιστών. Δηλαδή, ο χαρακτήρας του κοινωνικοοικονομικού συστήματος δεν μεταβάλλεται ανάλογα με το πόσες συνεταιριστικές επιχειρήσεις λειτουργούν στο πλαίσιο μιας οικονομίας.
Κι αυτό επειδή η λειτουργία μιας οποιασδήποτε ξεχωριστής επιχείρησης, στο πλαίσιο του καπιταλιστικού συστήματος, προδικάζει τη συμμετοχή της στην αναπαραγωγή του κεφαλαίου συνολικά, ανεξάρτητα από τη θέληση των λιγότερων ή περισσότερων ιδιοκτητών της, ανεξάρτητα από την ειδική μορφή που έχει η κάθε επιχείρηση. Εγκλωβίζουν τους εργαζόμενους Οι εργάτες δεν «απελευθερώνονται» από την καπιταλιστική εκμετάλλευση και ό,τι αυτή σημαίνει (κρίσεις, απολύσεις, συμπίεση μισθολογικών και εργασιακών δικαιωμάτων κ.ά.) μέσω της αυτοδιαχείρισης χρεοκοπημένων επιχειρήσεων, όπως προσπαθεί να το παρουσιάσει η κυβέρνηση. Αντίθετα, γίνονται οι ίδιοι ως εργοδότες του εαυτού τους και των άλλων πιο επιρρεπείς σε υποχωρήσεις αναφορικά με τους όρους δουλειάς και αμοιβής. Επίσης, το εργοστάσιο του συνεταιρισμού δεν απαλλάσσεται από την έκθεσή του στον ανταγωνισμό, από την αναγκαιότητα να είναι κερδοφόρο, να είναι ανταγωνιστικό στον ενδοκλαδικό ανταγωνισμό και μάλιστα σε συνθήκες εργασιακής ζούγκλας, με μεροκάματα πείνας. Επομένως, με την προώθηση της «κοινωνικής οικονομίας», οι πολιτικοί εκπρόσωποι των κεφαλαιοκρατών προσπαθούν να αποπροσανατολίσουν την εργατική τάξη. Είναι βολικό για την αστική εξουσία, οι εργάτες να εγκλωβίζονται σε απομονωμένες και απέλπιδες πολλές φορές προσπάθειες επαναλειτουργίας χρεοκοπημένων καπιταλιστικών επιχειρήσεων, με στόχο να επιβιώσουν, να βρουν μια προσωρινή διέξοδο από την ανεργία και την ακραία φτώχεια, την ώρα που στους στρατηγικούς κλάδους της παραγωγής κυριαρχούν μεγάλοι μονοπωλιακοί όμιλοι. Σε τελική ανάλυση, τέτοιου είδους εγχειρήματα προάγουν το συμβιβασμό με τον καπιταλιστικό τρόπο παραγωγής, με την εκμετάλλευση, την άρνηση της αναγκαιότητας της πολιτικής πάλης της εργατικής τάξης για την κατάληψη της εξουσίας. Ευνοούν τον περιορισμό σε μια λογική αναδιανομής, που, τόσο στο παρελθόν και πολύ περισσότερο σήμερα, δεν μπορεί να εξασφαλίσει ούτε στο ελάχιστο την άμβλυνση του βαθμού εκμετάλλευσης. Ο Μαρξ για τη «συνεταιριστική εργασία» στον καπιταλισμό Εκπρόσωποι της σοσιαλδημοκρατίας και του οπορτουνισμού επικαλούνται μέχρι και τον Μαρξ, σε μια προσπάθεια να προσδώσουν θεωρητικό υπόβαθρο στην υπεράσπιση της «κοινωνικής οικονομίας» και των συνεταιριστικών επιχειρήσεων στον καπιταλισμό. Ας δούμε, όμως, τι έλεγε πραγματικά ο Μαρξ και μάλιστα την εποχή που ο καπιταλισμός δεν είχε περάσει ακόμα στο ιμπεριαλιστικό στάδιο, όπου τα μονοπώλια παίζουν αποφασιστικό ρόλο στην οικονομική ζωή, όπως γίνεται σήμερα. Γράφει, λοιπόν, ο Μαρξ στην Ιδρυτική Διακήρυξη της Διεθνούς των Εργατών το 1864: «...η πείρα της περιόδου 1848-1864 απόδειξε χωρίς αμφισβήτηση ότι η συνεταιριστική εργασία, όσο θαυμάσια και αν είναι στην αρχή και χρήσιμη στην πράξη, αν περιοριστεί μέσα στον περιορισμένο κύκλο των συμπτωματικών προσπαθειών των χωριστών εργατών, δε θα μπορέσει ποτέ να σταματήσει τη γεωμετρική ανάπτυξη του μονοπωλίου και να απελευθερώσει τις μάζες, είτε ακόμα και να ελαφρύνει αισθητά το βάρος της αθλιότητάς τους. Γι' αυτόν ακριβώς το λόγο, καλοδιάθετοι ευγενείς, φιλάνθρωποι αστοί φαφλατάδες και μια χούφτα πονηροί πολιτικοί οικονομολόγοι μετατράπηκαν μονομιάς σε εκθειαστές του ίδιου εκείνου συστήματος συνεταιριστικής εργασίας που είχαν προσπαθήσει να το πνίξουν στη γέννησή του, που το είχαν χλευάσει σαν ουτοπία ονειροπόλου, σαν αίρεση σοσιαλιστή. Για να απελευθερώσει τις εργαζόμενες μάζες, η συνεταιριστική εργασία πρέπει να αναπτυχθεί σε εθνικές διαστάσεις και να προαχθεί με εθνικά μέσα. Ομως, οι αφέντες της γης και οι αφέντες του χρήματος θα χρησιμοποιούν πάντα τα πολιτικά τους προνόμια για την υπεράσπιση και τη διαιώνιση των οικονομικών μονοπωλίων τους. Αντί να προωθούν τη χειραφέτηση της εργασίας, θα συνεχίζουν να βάζουν στο δρόμο της κάθε δυνατό εμπόδιο (...) Γι' αυτό, το μεγάλο καθήκον της εργατικής τάξης είναι σήμερα η κατάκτηση της πολιτικής εξουσίας». Αναδημοσίευση από την εφημερίδα «ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ» της 25-27 Δεκέμβρη 2015