ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ / Γ ΛΥΚΕΙΟΥ (ΘΕΡΙΝΑ) ΣΕΙΡΑ: ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 15/11/2015 ΘΕΜΑ Α Να επιλέξετε την φράση που συμπληρώνει ορθά κάθε μία από τις ακόλουθες προτάσεις: Α1. Η φαγοκυττάρωση μεταξύ άλλων ενεργοποιείται από: Α. ουσίες με αντιμικροβιακή δράση του πλάσματος του αίματος Β. το πύον Γ. τις ιντερφερόνες Δ. τη λυσοζύμη Α2. Ο HIV δεν μεταδίδεται: Α. με το αίμα Β. με τη χρήση κοινών συρίγγων Γ. μέσω των εντόμων Δ. από τη μητέρα στο νεογνό κατά τον τοκετό Α3. Το συμπλήρωμα και η προπερδίνη: Α. δρουν μόνο εναντίον των ιών Β. είναι ουσίες της ειδικής άμυνας Γ. ενεργοποιούνται από τα μακροφάγα Δ. αποτελούνται από πρωτεΐνες Α4. Η αποφυγή απόρριψης μοσχεύματος επιτυγχάνεται με τη χορήγηση: Α. αντιβιοτικών Β. ορού έτοιμων αντισωμάτων Γ. ανοσοκατασταλτικών φαρμάκων Δ. αντιϊσταμινικών φαρμάκων Σελίδα 1 από 8
Α5. Η εκδήλωση αλλεργικής αντίδρασης οφείλεται στην έκκριση: Α. λυσοζύμης Β. ισταμίνης Γ. ιδρώτα Δ. βλέννας Μονάδες 25 ΘΕΜΑ Β Β1. Τα μακροφάγα ανήκουν στα λευκά αιμοσφαίρια και συμμετέχουν στην άμυνα του ανθρώπινου οργανισμού. Με ποιους τρόπους το επιτυγχάνουν; Μονάδες 6 : Φαγοκυττάρωση: Σχολικό βιβλίο: σελ.32 Στάδιο 1 ο. Ενεργοποίηση των Βοηθητικών Τ-Λεμφοκυττάρων: Σχολικό βιβλίο: σελ.37 Σύνδεση αντιγόνου-αντισώματος. Αποτέλεσμα 3 : Σχολικό βιβλίο: σελ.36 Β2. Να γράψετε τα ακόλουθα βήματα της πρωτογενούς ανοσοβιολογικής απόκρισης στη σωστή σειρά: 1. Ενεργοποίηση Β Λεμφοκυττάρων από ουσίες που εκκρίνουν τα βοηθητικά Τ Λεμφοκύτταρα. 2. Ενεργοποίηση των μακροφάγων και έκθεση τμήματος του αντιγόνου στην επιφάνειά τους. 3. Ενεργοποίηση των βοηθητικών Τ λεμφοκυττάρων από τα αντιγονοπαρουσιατικά κύτταρα. 4. Σύνδεση αντιγόνου αντισώματος. 5. Δράση των κατασταλτικών Τ λεμφοκυττάρων και τερματισμός της ανοσοβιολογικής απόκρισης. 6. Διαφοροποίηση των Β Λεμφοκυττάρων σε πλασματοκύτταρα και Β μνήμης. 7. Έκκριση μεγάλων ποσοτήτων αντισωμάτων από τα πλασματοκύτταρα. Μονάδες 7 : 2, 3, 1, 4, 6, 7 Σελίδα 2 από 8
Β3. Ποιο φαινόμενο ονομάζεται αλλεργία και ποιες οι συνέπειές της για τον ανθρώπινο οργανισμό; Μονάδες 7 Αλλεργία : Σχολικό βιβλίο: σελ.41 Β4. Να χαρακτηρίσετε κάθε μία από τις ακόλουθες προτάσεις ως σωστή (Σ) ή λανθασμένη (Λ). α. Η ανοσοβιολογική απόκριση γίνεται στα δευτερογενή λεμφικά όργανα. β. Το οίδημα προκαλείται λόγω του σχηματισμού του ινώδους στην περιοχή του τραύματος. γ. Το ΑΖΤ είναι φάρμακο για την αντιμετώπιση της αλλεργίας. δ. Τα αυτοάνοσα νοσήματα και τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα δεν είναι λοιμώδη νοσήματα. ε. Το υδροχλωρικό οξύ εκκρίνεται από τον βλεννογόνο του στομάχου. α Σ β Λ γ Λ δ Λ ε Σ Σελίδα 3 από 8
ΘΕΜΑ Γ Γ1. Να αντιστοιχήσετε τα παρακάτω γεγονότα (Στήλη Ι) στο σωστό στάδιο της ασθένειας του AIDS (Στήλη ΙΙ). Στήλη Ι 1. Το δίκλωνο DNA του ιού ενσωματώνεται στο DNA του ξενιστή και παραμένει σε λανθάνουσα κατάσταση 2. Εμφανίζονται λοιμώξεις που γρήγορα παρέρχονται 3. Ο ιός προσδένεται στους ειδικούς υποδοχείς της επιφάνειας των βοηθητικών Τ λεμφοκυττάρων 4. Το RNA του ιού HIV με τη βοήθεια του ενζύμου αντίστροφη μεταγραφάση πολλαπλασιάζεται 5. Το RNA του ιού εισέρχεται στο κυτταρόπλασμα των βοηθητικών Τ λεμφοκυττάρων 6. Τυπική συμπτωματολογία: υψηλός πυρετός, έντονες λοιμώξεις, διάρροιες 7. Από το RNA του ιού συντίθεται μονόκλωνο DNA ιού 8. Ο ιός μολύνει και καταστρέφει όλο και περισσότερα βοηθητικά Τ λεμφοκύτταρα 9. Από το μονόκλωνο DNA του ιού συντίθεται δίκλωνο DNA ιού 10. Έντονα συμπτώματα και λοιμώξεις που οδηγούν στο θάνατο 1 Β 2 Β 3 Α 4 Α 5 Α 6 Γ 7 Α 8 Γ 9 Α 10 Γ Στήλη ΙΙ Α. Στάδιο μόλυνσης Β. Στάδιο φορέα Γ. Στάδιο εκδήλωσης ασθένειας Σελίδα 4 από 8
Γ2. Να αναφέρετε (απλή αναφορά) τους μηχανισμούς που περιλαμβάνονται στη 2 η γραμμή άμυνας του ανθρώπινου οργανισμού και να εξηγήσετε με ποιο τρόπο συμβάλλουν στην άμυνα οι ιντερφερόνες. Μονάδες 8 Φαγοκυττάρωση Φλεγμονή Πυρετός Ουσίες με αντιμικροβιακή Δράση Ιντερφερόνες: Σχολικό βιβλίο σελ. 34 Γ3. Ο συστηματικός ερυθηματώδης λύκος είναι ένα αυτοάνοσο νόσημα. i. Να γράψετε ποια νοσήματα ονομάζονται αυτοάνοσα (ορισμός) και ποια άλλα αυτοάνοσα νοσήματα γνωρίζετε. ii. Να περιγράψετε με ποιο τρόπο η δράση των Τ λεμφοκυττάρων μπορεί να οδηγήσει στην εμφάνιση αυτοάνοσου νοσήματος. Μονάδες 7 (4+3) i. Σχολικό βιβλίο σελ. 40 «Σε ορισμένες παθολογικές ερυθηματώδης λύκος». ii. Σχολικό βιβλίο σελ. 40-41 «Τα Τ-λεμφοκύτταρα οργανισμού» Γ4. Να γράψετε τι είναι η μεθαδόνη και για ποιο λόγο χρησιμοποιείται. Σχολικό βιβλίο σελ. 61 «Η μεθαδόνη υποκατάστατο της ηρωΐνης» Ορισμός Ναρκωτικών ΘΕΜΑ Δ Δ1. Στο παρακάτω διάγραμμα απεικονίζεται η ανοσοβιολογική απόκριση ενός ατόμου σε τρία μικρόβια: στο βακτήριο της χολέρας, στον ιό της ανεμοβλογιάς και στο βακτήριο της φυματίωσης. Το άτομο είχε εμβολιαστεί για τον ιό της ανεμοβλογιάς, ενώ για το βακτήριο της χολέρας του χορηγήθηκε ορός έτοιμων αντισωμάτων αμέσως μετά την μόλυνση. Σελίδα 5 από 8
Αριθμός αντισωμάτων ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΕΚΠ. ΕΤΟΥΣ 2015-2016 Α Β Γ Μόλυνση Χρόνος α. Να εξηγήσετε ποια καμπύλη (Α, Β, Γ) αντιστοιχεί σε κάθε μικρόβιο, για ποιο μικρόβιο επιτελείται πρωτογενής και για ποιο δευτερογενής ανοσοβιολογική απόκριση. Μονάδες 10 (5+5) β. Να εξηγήσετε τον τύπο ανοσίας που συνέβη στον οργανισμό αυτού του ατόμου για κάθε ένα από τα τρία μικρόβια. γ. Να γράψετε (απλή αναφορά) τα κύτταρα που συμμετέχουν στην ανοσοβιολογική απόκριση του ατόμου σε κάθε περίπτωση. Απαντήσεις α. Καμπύλη Α : Βακτήριο χολέρας Καμπύλη Β : Ιός της ανεμοβλογιάς Καμπύλη Γ : Βακτήριο της φυματίωσης Ερμηνεία της μορφής των καμπυλών: Βακτήριο της χολέρας, λόγω χορήγησης ορού ο οργανισμός δεν κάνει ανοσοβιολογική απόκριση. Ο ορός αποτελεί παθητική ανοσία. Ιός της ανεμοβλογιάς, Δευτερογενής ανοσοβιολογική απόκριση λόγω εμβολιασμού στο παρελθόν (σελ. 39) Βακτήριο της φυματίωσης, Πρωτογενής ανοσοβιολογική απόκριση β. Βακτήριο χολέρας : Παθητική ανοσία με τεχνητό τρόπο ορός (σελ. 40) Βακτήριο της φυματίωσης : Ενεργητική ανοσία με φυσικό τρόπο (σελ. 39) Ιός της ανεμοβλογιάς : Ενεργητική ανοσία με τεχνητό τρόπο. Σελίδα 6 από 8
Αριθμός αντιγόνων ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΕΚΠ. ΕΤΟΥΣ 2015-2016 Δ2. Το ακόλουθο διάγραμμα παρουσιάζει την ανάπτυξη των τριών μικροβίων στον οργανισμό του ατόμου μετά την μόλυνση. 1 2 3 Μόλυνση Χρόνος Να αντιστοιχήσετε τις καμπύλες Α, Β και Γ που παρουσιάζουν την μεταβολή της συγκέντρωσης των αντισωμάτων του προηγούμενου ερωτήματος με τις καμπύλες 1, 2 και 3 που παρουσιάζουν τη μεταβολή της συγκέντρωσης των αντιγόνων. Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας. Καμπύλη Α : 2 Καμπύλη Β : 3 Καμπύλη Γ : 1 Το μικρόβιο της φυματίωσης αναπτύσσεται στον οργανισμό του ατόμου για μεγάλο χρονικό διάστημα, διότι για αυτό επιτελείται πρωτογενής ανοσοβιολογική απόκριση. Συνεπώς, η καμπύλη 1 αντιστοιχεί σε αυτό. Αντίθετα για το μικρόβιο της ανεμοβλογιάς επιτελείται δευτερογενής ανοσοβιολογική απόκριση, συνεπώς ο ιός αντιμετωπίζεται αμέσως και δεν προλαβαίνει να πολλαπλασιαστεί. Για το βακτήριο της χολέρας χορηγήθηκε ορός, άρα επίσης το μικρόβιο δεν προλαβαίνει να αναπτυχθεί. Ανάμεσα στις καμπύλες 2 και 3 στον ιό της ανεμοβλογιάς αντιστοιχεί η καμπύλη 3 γιατί αντιμετωπίζεται ταχύτερα από το βακτήριο της χολέρας. Αυτό συμβαίνει διότι, όπως παρατηρούμε από το πρώτο διάγραμμα, ο ορός αντισωμάτων κατά του βακτηρίου της χολέρας χορηγήθηκε Σελίδα 7 από 8
λίγο μετά τη μόλυνση, συνεπώς το βακτήριο είχε περισσότερο χρόνο για να αναπτυχθεί, συγκριτικά με τον ιό της ανεμοβλογιάς. Σελίδα 8 από 8