Ένα οικο-καινοτόμο έργο για τη βιώσιμη διαχείριση των Πετρελαιοειδών Αποβλήτων και Καταλοίπων

Αύγουστος 2014 Ειδική έκδοση της Οικολογικής Εταιρείας ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗΣ Οι εταίροι του Έργου MARE Ανάπτυξη και Προώθηση στην Αγορά της Περιβαλλοντικά Ορθής Επεξεργασίας των Πετρελαιοειδών Αποβλήτων και Καταλοίπων CYCLON Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης Ανώνυμη Βιομηχανική Εταιρεία Επεξεργασίας και Εμπορίας Λιπαντικών & Πετρελαιοειδών Λεωφόρος Μεγαρίδος 124, 193 00, Ασπρόπυργος, Ελλάδα Μη Κυβερνητική Οργάνωση Μαμάη 3, 10440, Αθήνα, Ελλάδα www.cyclon.gr www.ecorec.gr MARE (ECO/10/277237) w w w. m a r e. o r g. g r Το Έργο MARE αποτελεί μια σημαντική ευκαιρία για την προώθηση της βιώσιμης και οολκληρωμένης διαχείριση των πετρελαιοειδών αποβλήτων και καταλοίπων. Το Έργο MARE συν-χρηματοδοτείται κατά 42% από το Πρόγραμμα Πλαίσιο για την Καινοτιμία και την Ανταγωνιστικότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ένα οικο-καινοτόμο έργο για τη βιώσιμη διαχείριση των Πετρελαιοειδών Αποβλήτων και Καταλοίπων Αν ενδιαφέρεστε να παρακολουθείται τις εξελίξεις του Έργου MARE και να συμμετέχετε στις δρασητριότητές του παρακαλώ επικοινωνήστε μαζί μας info@mare.org.gr Υποστηρίζεται από το Πρόγραμμα Πλαίσιο για την Καινοτομία και την Αναταγωνιστικότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης Eco-innovation 2010

Ανάπτυξη και Προώθηση στην Αγορά Οικολογικών Καινοτόμων Διεργασιών Επεξεργασίας Πετρελαιοειδών Αποβλήτων και Καταλοίπων Έργο MARE (Eco-Innovation ECO/10/277237) Βασικό στόχο του έργου MARE (Eco-Innovation ECO/10/277237) αποτελεί η ανάπτυξη και εμπορική αξιοποίηση μιας καινοτόμου παραγωγικής μονάδας για την επεξεργασία και επαναχρησιμοποίηση υγρών αποβλήτων που αφορούν σε Πετρελαϊκά Απόβλητα και Κατάλοιπα (ΠΑΚ), με ταυτόχρονα μείωση χρήσης πρώτων υλών και κατ επέκταση, εκμετάλλευση φυσικών πόρων. Εταίροι του έργου MARE είναι η CYCLON HELLAS S.A. (CYCLON) και η ΜΚΟ Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης (ΟΕΑ). Οι γενικοί στόχοι του έργου MARE περιλαμβάνουν: Προώθηση μιας καινοτόμου και περιβαλλοντικά φιλικής τεχνολογίας για την ανάκτηση πετρελαϊκών κλασμάτων από Πετρελαϊκά Απόβλητα και Κατάλοιπα με εφαρμογή τεχνικών εξάτμισης. Εντοπισμός και ελαχιστοποίηση των παραγόντων που ενδέχεται να δράσουν ανασχετικά στην εμπορική προώθηση περιβαλλοντικά ορθών και βιώσιμων τεχνολογιών που βασίζονται σε τεχνικές θερμο-χημικής επεξεργασίας των ΠΑΚ. Προώθηση στρατηγικής κύκλου ζωής για βιώσιμη χρήση των φυσικών πόρων και μεταξύ αυτών, των προϊόντων πετρελαίου όπου θα δίνεται έμφαση στην ανάγκη επαν-εισαγωγής τους στον οικονομικό κύκλο ζωής. Οι εν λόγω στρατηγικές θα βασίζονται στην επαναχρησιμοποίηση των απόβλητων λιπαντικών ελαίων μέσω εφαρμογής τεχνολογιών αναγέννησης αυτών. Συνεισφορά στην αποτελεσματική εφαρμογή της Θεματικής Στρατηγικής περί Αποβλήτων και Φυσικών Πόρων, πλήρης εναρμόνιση με τη νέα Οδηγία Πλαίσιο για τη διαχείριση αποβλήτων, στην περιβαλλοντικά ορθή διαχείριση των επικινδύνων αποβλήτων και στην εφαρμογή του Κανονισμού περί Έμμονων Οργανικών Ρύπων (Persistent Organic Pollutants: POP). Το έργο MARE εντάσσεται σε ένα ευρύτερο πλαίσιο ανάπτυξης καινοτόμων, περιβαλλοντικά ορθών και βιώσιμων τεχνολογιών για ανάκτηση υλικών από την επεξεργασία των ΠΑΚ. Στην παρούσα φάση, τα εν λόγω ρεύματα αποβλήτων αποτελούν ένα σημαντικό ποσοστό του συνόλου των επικινδύνων αποβλήτων υγρής φάσης που παράγονται σε Ευρωπαϊκό επίπεδο. Ως εκ τούτου, η περιβαλλοντικά φιλική και οικονομικά συμφέρουσα διαχείρισή τους θα αποφέρει σημαντικά οφέλη σε πολλαπλά επίπεδα. Αναλυτικότερα, το έργο MARE που ξεκίνησε το Σεπτέμβριο του 2011, με τριετή διάρκεια, υλοποίησε μια σειρά από παραδοτέες εκθέσεις σχετικά στα ακόλουθα θεματικά πεδία διαχείρισης των Πετρελαϊκών Αποβλήτων και Καταλοίπων: Αποτύπωση της υφιστάμενης κατάστασης ως προς τις παραγόμενες ποσότητες Απόβλητων Λιπαντικών Ελαίων, Πετρελαϊκών Αποβλήτων και Καταλοίπων Πλοίων και Βιομηχανικών Πετρελαϊκών Αποβλήτων και Καταλοίπων στις 27 χώρες μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στο πλαίσιο αυτό, μελετήθηκαν οι υφιστάμενες πρακτικές ως προς τις μεθόδους επεξεργασίας που εφαρμόζονται ανά ρεύμα ΠΑΚ. Διαμόρφωση εννοιολογικού υπόβαθρου για την κατάρτιση ενός κώδικα ορθών περιβαλλοντικών πρακτικών μέσω του οποίου θα καταστεί εφικτή η

περιβαλλοντικά ορθή και βιώσιμη διαχείριση όλων των ρευμάτων ΠΑΚ (ΑΛΕ, ΠΑΚΠ και ΒΠΑΚ). Για την κατάρτιση του εν λόγω κώδικα, γίνεται ιδιαίτερη αναφορά στους εμπλεκόμενους φορείς ανά στάδιο διαχείρισης των ΠΑΚ συμπεριλαμβάνοντας τις διαδικασίες που αφορούν στο εμπορεύσιμο προϊόν, προτού αυτό καταστεί απόβλητο. Μελέτη των θέσεων εργασίας που αναπτύσσονται σε κάθε στάδιο διαχείρισης των ΠΑΚ. Συγκεκριμένα, πραγματοποιήθηκε ποιοτικός και ποσοτικός προσδιορισμός του προσωπικού που εμπλέκεται στην προσωρινή αποθήκευση, στη συλλογή, στη μεταφορά, στη μεταφόρτωση και στην επεξεργασία των ΠΑΚ. Ο προσδιορισμός περιελάμβανε το χαρακτηρισμό των δεξιοτήτων που απαιτούνται ανά θέση εργασίας και επιπλέον, τον αριθμό εργαζομένων ανά στάδιο διαχείρισης. Πλήρη αποτύπωση, ανάλυση και αξιολόγηση των πρακτικών διαχείρισης ανά ρεύμα ΠΑΚ. Στο πλαίσιο αυτό, μελετήθηκαν οι πηγές προέλευσης ανά ρεύμα ΠΑΚ, τα μέσα συλλογής, οι τεχνικές συλλογής και μεταφόρτωσης, τεχνολογίες προ-επεξεργασίας που αφορούν σε αφαίρεση της υδατικής φάσης και οι μεθοδολογίες επεξεργασίας των ΠΑΚ σε κεντρικές εγκαταστάσεις. Επιπλέον, οι τεχνολογίες επεξεργασίας μελετήθηκαν και υπό το πρίσμα του βαθμού διαχείρισης των παραπροϊόντων αποβλήτων. Τέλος, το σύνολο των πρακτικών διαχείρισης ανά ρεύμα ΠΑΚ αξιολογήθηκε στο πλαίσιο διερεύνησης των πλέον αποτελεσματικών, βιώσιμων και περιβαλλοντικά βέλτιστων τεχνολογιών επεξεργασίας. Ως προς το βασικό αντικείμενο του έργου MARE που είναι η ανάπτυξη μιας καινοτόμου τεχνολογίας επεξεργασίας των ΠΑΚ, η τεχνική που αναπτύσσεται και αποτελεί τη δομή της τεχνολογίας εξατμιστήρα λεπτής στοιβάδας. περιλαμβάνει αφενός διαλογή στην πηγή διακριτών ρευμάτων ΠΑΚ και αφετέρου, ανάπτυξη θερμο-χημικών τεχνολογιών απόσταξης με εξάτμιση μέσω των οποίων ελαχιστοποιείται ο πολυμερισμός των παραπροϊόντων και μεγιστοποιείται η ποιοτική στάθμη του τελικού προϊόντος. Στο πλαίσιο αυτό, η ανάπτυξη της μονάδας επεξεργασίας που αποτελεί τον πυρήνα του έργου MARE, αποσκοπεί στην επαναχρησιμοποίηση των Απόβλητων Λιπαντικών Ελαίων (ΑΛΕ) και των βαρέων πετρελαιοειδών κλασμάτων όπου, κατά πλειονότητα, προέρχονται από τα πλοία (ΠΑΚΠ). Η εφαρμοζόμενη τεχνολογία αφορά σε μια εξέλιξη της κλασματικής απόσταξης υπό κενό με υδρογόνωση. Η διαδικασία κλασμάτωσης γίνεται στο εξωτερικό ενός εξατμιστήρα και μπορεί να επεκταθεί προκειμένου, εκτός από ΑΛΕ, να συμπεριλάβει και ΠΑΚΠ. Στην παρούσα φάση, η μονάδα εξατμιστήρα λεπτής στοιβάδας βρίσκεται στα διυλιστήρια της CYCLON στον Ασπρόπυργο και προετοιμάζεται η εγκατάστασή της. Εκτός από τον εξατμιστήρα λεπτής στοιβάδας, η συναρμολόγηση του ολοκληρωμένου συστήματος περιλαμβάνει δεξαμενή προθέρμανσης των εισερχόμενων ΠΑΚ, σύστημα ψύξης και ελαιόθερμο για την ανάπτυξη των απαιτούμενων θερμοκρασιών. Με δυναμικότητα 2.000 τόνους ανά έτος (300kgr/h), μέσω του εξατμιστήρα λεπτής στοιβάδας επιδιώκεται η θερμο-χημική επεξεργασία των ΠΑΚ και ειδικότερα, ο διαχωρισμός τους σε τρία διακριτά ρεύματα που περιλαμβάνουν πετρελαϊκά κλάσματα προς περαιτέρω επεξεργασία σε διυλιστήριο, ιλύ που μπορεί να αποτελέσει πρόσθετο προϊόντων ασφάλτου και νερό. Ειδικότερα, οι ποσοστώσεις των εξαγόμενων προϊόντων και παραπροϊόντων του εξατμιστήρα λεπτής στοιβάδας περιλαμβάνουν: 20% νερό που περιέχει ίχνη υδρογονανθράκων χαμηλού μοριακού βάρους (ελαφρά πετρελαϊκά κλάσματα), το οποίο ανακτάται μέσω συμπύκνωσης

στους 50 C. Η ποσότητα αυτή μπορεί να υποστεί περαιτέρω επεξεργασία με βιολογικές μεθόδους κατά τις οποίες είναι εφικτή η διάσπαση των ελαφρών πετρελαϊκών κλασμάτων που περιέχονται και αφορούν σε αντιψυκτικά, διαλύτες, γαλακτώματα κ.ά.. 20% προϊόντα πετρελαίου με αλυσίδες ατόμων άνθρακα μεταξύ C14 και C20 τα οποία ανακτώνται μέσω συμπύκνωσης στους 50 C. Το προϊόν αυτό είναι απαλλαγμένο από υδατική φάση, προσμίξεις στερεών υλικών και ιλύος. Η διάθεσή του μπορεί να γίνει σε διυλιστήριο ακατέργαστου πετρελαίου για περαιτέρω επεξεργασία και ανάκτηση κλασμάτων υγρού καυσίμου. Λόγω της υψηλής ποιοτικής του στάθμης, δεν απαιτείται περαιτέρω εξευγενισμός στο διυλιστήριο. 60% καθιζηματικό υπόλειμμα ιλύος απαλλαγμένο από νερό και υγρά πετρελαϊκά προϊόντα που ανακτάται σε θερμοκρασία 220 C. Το εν λόγω υπόλειμμα, αφού αναμιχθεί με το υπόλειμμα των διεργασιών αναγέννησης των ΑΛΕ μπορεί να αποτελέσει πληρωτικό υλικό για την παραγωγή ασφάλτου. Η χρήση αυτή είναι μια από τις Βέλτιστες Διαθέσιμες Τεχνικές διαχείρισης βιομηχανικών επικινδύνων αποβλήτων. Αναλυτικότερα, τα επιμέρους δομικά μέρη της νέας μονάδας επεξεργασίας περιλαμβάνουν: Προθερμαντήρα των ΠΑΚ (προαιρετικά) πριν την είσοδό τους στον εξατμιστήρα, Εξατμιστήρα, για την ανάκτηση πτητικών κλασμάτων (νερό, καύσιμα). Ο εξατμιστήρας είναι το βασικό στοιχείο της μονάδας και είναι εξατμιστήρας λεπτού φιλμ, Εγκαταστάσεις συμπύκνωσης για συμπύκνωση εξατμισμένων κλασμάτων (νερό, καύσιμα), Αντλίες τροφοδότησης, αντλίες κενού, Όργανα και βαλβίδες ελέγχου, αυτοματοποίηση της διαδικασίας, Ηλεκτρικά πάνελ, Ελαιόθερμο με διαθερμικό λάδι για τις θερμικές ανάγκες λειτουργίας. Η νέα μονάδα επεξεργασίας θα ανεγερθεί εντός της ήδη υπάρχουσας μονάδας αναγέννησης αποβλήτων λιπαντικών ελαίων (ΑΛΕ) της CYCLON, στον Ασπρόπυργο Αττικής. Για τη λειτουργία της νέας μονάδας, θα αξιοποιηθεί το υπάρχον εργατικό δυναμικό και θα χρησιμοποιηθούν υφιστάμενες παροχές δικτύων και εγκαταστάσεις του διυλιστηρίου όπως: Εκπαιδευμένο προσωπικό συντήρησης και λειτουργίας Δεξαμενές αποθήκευσης Δίκτυα ψύξης Ηλεκτρική ενέργεια Βιολογικός καθαρισμός Κεντρικό σύστημα αυτοματισμού και εφαρμογή SCADA Η νέα μονάδα θα σχεδιαστεί, κατασκευαστεί και εγκατασταθεί σύμφωνα με τα Ευρωπαϊκά Πρότυπα (ATEX, ANSI, DIN/EN, IEC). Ως προς τα πεπραγμένα και τη συνολική εξέλιξη του έργου, κάθε υλοποιούμενη δράση συμπεριλαμβανομένης και της προόδου ανάπτυξης της καινοτόμου τεχνολογίας εξατμιστήρα λεπτής στοιβάδας περιγράφεται λεπτομερώς στην επίσημη ιστοσελίδα του έργου MARE (http://mare.org.gr/el/) και στη διαδικτυακή πλατφόρμα ECOWEB (www.ecoweb.info), την πρώτη ιστοσελίδα δικτύωσης

μεταξύ συν-χρηματοδοτούμενων από την Ευρωπαϊκή Ένωση ερευνητικών έργων, στο πλαίσιο της Δράσης Eco Innovation.

Απόβλητα Λιπαντικών Ελαίων: Ποιοτικός Χαρακτηρισμός & Βασικές Πηγές Προέλευσης Με τον όρο απόβλητο λιπαντικό έλαιο (ΑΛΕ) νοείται κάθε λιπαντικό έλαιο ορυκτής, συνθετικής ή μικτής βάσης, που έχει καταστεί ακατάλληλο για τη χρήση που προοριζόταν αρχικά. Ως προς την κύρια πηγή προέλευσης, τα ΑΛΕ προέρχονται από κινητήρες εσωτερικής καύσης (Μηχανές Εσωτερικής Καύσης: ΜΕΚ), άλλους τύπους μηχανών (π.χ. στροβιλομηχανές), κιβώτια ταχυτήτων (μειωτήρες στροφών) και από συστήματα μετάδοσης κίνησης υδραυλικών συστημάτων. Εικόνα 1: Μηχανή Εσωτερικής Καύσης Το πρότυπο μόριο των ΑΛΕ αποτελείται από οργανικές αλυσίδες με περισσότερα από 60 άτομα άνθρακα. Για το λόγο αυτό, τα ΑΛΕ δεν είναι υδατοδιαλυτά και για την περίπτωση που περιέχουν υψηλή ποσότητα υγρασίας, ο διαχωρισμός της υδατικής φάσης είναι σχετικά εύκολος. Ανάλογα με την ακριβή χημική τους σύσταση, το σημείο βρασμού τους κυμαίνεται στο θερμοκρασιακό εύρος 350 575 o C 1. Για λόγους που σχετίζονται με την εν γένει ομαδοποίηση των Πετρελαϊκών Αποβλήτων και Καταλοίπων (ΠΑΚ) και την μετέπειτα αξιολόγηση διαχείρισης αυτών, από τα ΑΛΕ που περιγράφονται στη συνέχεια, εξαιρούνται τα ΑΛΕ εκείνα που παράγονται στα πλοία και τα οποία ενδεχομένως αναμιγνύονται με άλλα ΠΑΚ και καταλήγουν στις δεξαμενές καταλοίπων. Επίσης, σε ότι αφορά στα ΑΛΕ που παράγονται σε βιομηχανικές βιοτεχνικές εφαρμογές, αναφέρονται μόνο εκείνοι οι τύποι που αφορούν αποκλειστικά σε χρησιμοποιημένα ορυκτέλαια. Η προέλευση ποσοτήτων ΑΛΕ από βιομηχανίες αποτελεί αντικείμενο διαχείρισης κατά την 1 Καρώνης Δ., (2012), Απόσταξη Αργού Πετρελαίου, Σχολή Χημικών Μηχανικών, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, Σημειώσεις στα Πλαίσια του Μαθήματος Τεχνολογία Πετρελαίου και Φυσικού Αερίου.

εφαρμογή προγραμμάτων διαλογής στην πηγή όπου πραγματοποιείται χωριστή συλλογή ανά τύπο βιοτεχνικής βιομηχανικής εγκατάστασης. Πλέον των ΑΛΕ βιομηχανικής προέλευσης, δίνεται έμφαση στα ΑΛΕ που παράγονται από κινητό εξοπλισμό (οχήματα παντός τύπου), από εξοπλισμό που φέρει υδραυλικά συστήματα κίνησης (π.χ. ανύψωσης, εκσκαφής κ.ά.) και από πηγές χρήσης λιπαντικών για μεταφορά θερμότητας (π.χ. εναλλάκτες ελαίου). Οι ποσότητες αυτές χαρακτηρίζονται από αμελητέες έως και καθόλου προσμίξεις, λόγω ακριβώς της προέλευσής τους από ποσοτικά πολυπληθείς αλλά ποιοτικά ολιγάριθμες πηγές παραγωγής, από τις οποίες τα ΑΛΕ μπορούν να συλλεχθούν χωρίς κατόπιν να αναμιχθούν με άλλες κατηγορίες ΠΑΚ. Ως ποσοστό επί των συνολικά παραγόμενων ΑΛΕ από όλες τις πιθανές πηγές παραγωγής, τα ΑΛΕ που προέρχονται από χρησιμοποιημένα ορυκτέλαια οχημάτων ξεπερνούν το 60% 2 κατά βάρος. Το υπόλοιπο ποσοστό (40%) ισοκατανέμεται σε ποσότητες ΑΛΕ που παράγονται από πλοία και βιομηχανίες 3. Σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Κατάλογο Επικινδύνων Αποβλήτων, τα ΑΛΕ που προκύπτουν με υψηλό βαθμό καθαρότητας από μηχανές και μηχανισμούς που συνθέτουν κινητό ή/και ακίνητο εξοπλισμό, ως κατηγορίες αποβλήτων συμπεριλαμβάνονται στα επικίνδυνα απόβλητα υγρής κατάστασης. Αναλυτικότερα, η κατηγορία εκείνη των ΑΛΕ που παράγεται σε βιομηχανίες και αφορά σε απόβλητα από τη μορφοποίηση και φυσική μηχανική επιφανειακή επεξεργασία μετάλλων και πλαστικών (Κωδικός ΕΚΑ 12) περιλαμβάνει ορυκτέλαια που χρησιμοποιούνται σε ορισμένες εφαρμογές μεταλλοτεχνίας. Η χρήση των ορυκτελαίων στις εν λόγω εφαρμογές αφορά σε κάλυψη απαιτήσεων λίπανσης κατά την κατεργασία μετάλλων και ειδικότερα, σε ότι αφορά κοπή, τόρνευση, φρεζάρισμα, λείανση κ.ά.. Ανάλογα με την τεχνική που ακολουθείται και το προς κατεργασία κράμα μετάλλων, τα ΑΛΕ μπορεί να είναι συνθετικά ή μη συνθετικά, με ή χωρίς προσθήκη αλογόνων. Η συγκεκριμένη κατηγορία ΑΛΕ περιέχει υψηλές συγκεντρώσεις βαρέων μετάλλων. Tα ΑΛΕ που παράγονται από βιομηχανικές βιοτεχνικές εφαρμογές είναι δυνατόν ορισμένες φορές να περιέχουν χλωριωμένους οργανικούς διαλύτες. Σε αυτή την κατηγορία των ΑΛΕ περιέχονται άτυπες οργανικές προσμίξεις όπως διαλύτες χρωμάτων, πολυκυκλικοί αλειφατικοί και αρωματικοί διαλύτες (PCAs), πολυχλωριωμένα διφαινύλια (PCBs) και τριφαινύλια (PCTs). Τα τελευταία εντοπίζονται ελάχιστα και είναι αποτέλεσμα ρύπανσης ελαίων μετασχηματιστών από μίγματα PCBs και τετραχλωροβενζολίου. Στον Πίνακα 1 παρουσιάζονται οι κυριότεροι ρύποι που περιέχονται στα χρησιμοποιημένα ορυκτέλαια για εφαρμογές μεταλλοτεχνίας, ανά κατηγορία (βαρέα μέταλλα, χλωριωμένοι διαλύτες και άλλοι οργανικοί ρύποι). 2 Monier V. (Taylor Nelson Sofres Consulting), Labouze E. (Bio Intelligence Service), (2001), Critical Review of Existing Studies & LCA on the Regeneration & Incineration of Waste Oils: Final Report, European Commission, DG Environment, A2 Sustainable Resources, Consumption and Waste. 3 Γκάργκουλας Ν., Κουρνιώτης Σ., Κοτρωνάκης Μ., Πελεκανάκη Χ., (2005), Αποτίμηση Κύκλου Ζωής Χρησιμοποιημένων Λιπαντικών Ελαίων, ΕΠΕΜ ΑΕ.

Πίνακας 1: Ρύποι που περιέχονται στα ΑΛΕ μεταλλοτεχνίας4 Μέταλλα Χλωριωμένοι διαλύτες Άλλα οργανικά Κάδμιο Διχλωροδιφθορομεθάνιο Βενζο(α)πυρένιο Χρώμιο Τριχλωροαιθένιο Βενζο(α)ανθρακένιο Αρσενικό Τετραχλωροαιθυλένιο PCBs Βάριο 1,1,1 Τριχλωροαιθάνιο Ναφθαλίνη Ψευδάργυρος Τριχλωροτριφθοροαιθάνιο Βενζόλιο Μόλυβδος Ολικό χλώριο Τολουόλιο, Ξυλόλιο Η βασική πηγή προέλευσης ΑΛΕ αφορά σε απόβλητα ελαίων και απόβλητα υγρών καυσίμων (εκτός βρώσιμων ελαίων) (Κωδικός ΕΚΑ 13). Τα εν λόγω ΑΛΕ προέρχονται από το σύνολο σχεδόν των μηχανισμών που φέρουν διατάξεις υδραυλικών συστημάτων (ανυψωτικές ή/και μεταφορικές μηχανές, συστήματα εκσκαφής κ.ά.). Ωστόσο, η πλειονότητα των ΑΛΕ αναφορικά με τις παραγόμενες ποσότητες αφορά σε απόβλητα έλαια μηχανών και κιβωτίων ταχυτήτων κυρίως για σκοπούς λίπανσης. Η προέλευση των εν λόγω αποβλήτων αφορά στο σύνολο των οχημάτων σταθερής ή/και ελεύθερης τροχιάς. Λόγω απαιτήσεων περιοδικής ανανέωσης των ορυκτελαίων οχημάτων, οι βασικές πηγές προέλευσης των εν λόγω ΑΛΕ αφορούν σε πρατήρια υγρών καυσίμων, συνεργεία επισκευής και συντήρησης οχημάτων και δευτερευόντως σε εκείνες τις βιομηχανικές εφαρμογές όπου πραγματοποιείται διαλογή των ΑΛΕ στην πηγή και αποθήκευση των αντίστοιχων ποσοτήτων σε βαρέλια ή/και δεξαμενές, ξεχωριστά από άλλες κατηγορίες ΠΑΚ βιομηχανικής προέλευσης. Αναφορικά με τη χημική τους σύσταση, τα ΑΛΕ που αφορούν σε έλαια κινητήρων μειωτήρων στροφών και υδραυλικών συστημάτων, αποτελούν κατά βάση μίγμα υδρογονανθράκων που προέρχεται από παραφινικό ή ναφθενικό αργό πετρέλαιο. Στη βάση αυτή προστίθενται συστατικά όπως οργανομεταλλικές ενώσεις βαρίου ( Ba ), ψευδαργύρου ( Zn ), μαγνησίου ( Mg ), ασβεστίου (Ca ) και φωσφόρου (P ), με σκοπό τη βελτίωση των λιπαντικών και των άλλων επιθυμητών ιδιοτήτων όπως αντοχή σε κόπωση ή/και σε θερμικές καταπονήσεις, σε χρονική διάρκεια ζωής του τελικού προϊόντος κ.ά.. Κατά κανόνα, τα ΑΛΕ που προέρχονται από Μηχανές Εσωτερικής Καύσης (ΜΕΚ), παρουσιάζουν υψηλές συγκεντρώσεις βαρέων μετάλλων που παράγονται από τη διάσπαση συστατικών των βασικών ορυκτελαίων, ρινίσματα μετάλλων, κατάλοιπα καυσίμων, αιθάλη, ρητινο-ασφαλτώδεις ουσίες, σκόνη και νερό (σε αναλογία 2-3% κατά βάρος). Στην περίπτωση αυτή, τα συνήθη βαρέα μέταλλα που περιέχονται στα ΑΛΕ αφορούν στα ακόλουθα: Μόλυβδος (σημαντικότερος ρύπος) που προέρχεται κατά κύριο λόγο από οχήματα που χρησιμοποιούν βενζίνη που περιέχει μόλυβδο. Βάριο και ψευδάργυρος που είναι συστατικά πρόσθετων ουσιών βελτίωσης της απόδοσης. Κάδμιο και χρώμιο που αποτελούν προσθήκες για τη βελτίωση των συνθηκών τριβής των μεταλλικών μερών των κινητήρων. 4 Μονάδα Περιβαλλοντικής Επιστήμης & Τεχνολογίας, (2010), Επικαιροποίηση Συμπλήρωση Ερευνητικού έργου με τίτλο: «Έρευνα και Μελέτη για την Αναθεώρηση του Περιφερειακού Σχεδιασμού Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων (ΠΕΣΔΑ) Περιφέρειας Κρήτης: Πλαίσιο Διαχείρισης Απόβλητων Λιπαντικών Ελαίων», Σχολή Χημικών Μηχανικών, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, Μάρτιος 2011.

Σημειώνεται ότι, οι πρόσθετες ουσίες που έχουν ως βάση ψευδάργυρο (Zn ), μαγνήσιο ( Mg ), ασβέστιο (Ca ) και φώσφορο ( P ) μπορεί να φθάσουν μέχρι και το 20% κατά βάρος των ΑΛΕ που προέρχονται από ΜΕΚ. Επίσης, στα ΑΛΕ των ΜΕΚ είναι δυνατό να υπάρχουν πολυκυκλικές αρωματικές ενώσεις όπως βένζο (α) πυρένιο και βένζο (α) ανθρακένιο οι οποίες προσροφώνται στα στερεά σωματίδια που αυτά περιέχουν, σε συγκεντρώσεις έως και 3500 ppm. Η τυπική σύσταση και οι προσμίξεις στα ΑΛΕ των ΜΕΚ δίνονται στον Πίνακα 2 και αποτελούν αναφορά στη χρονική περίοδο πριν την έναρξη χρήσης αμόλυβδης βενζίνης. Πίνακας 2: Απόβλητα Λιπαντικά Έλαια: Σύσταση προσμίξεις5 Παράμετρος Από Έως Ιξώδες (37 ο C, cst). 50 150 Νερό (%) 0 10 Πτητικά κάτω των 300 ο C 2 15 Άζωτο (%) 0,03 0,5 Θείο (%) 0,1 0,6 Χλώριο (%) 0,03 0,25 Μόλυβδος (ppm) 800 11.000 Ασβέστιο (ppm) 600 1.700 Ψευδάργυρος (ppm) 600 1.500 Βάριο (ppm) 0 1.600 Μαγνήσιο (ppm) 0 600 Σίδηρος (ppm) 10 600 Φώσφορος (ppm) 600 1.400 Χαλκός (ppm) 1 120 Τέλος, στη κατηγορία αυτή (Κωδικός ΕΚΑ 13) ανήκουν και ΑΛΕ που προέρχονται από εφαρμογές εναλλαγής θερμότητας ή/και μόνωσης. Τα εν λόγω ορυκτέλαια είναι ευρέως γνωστά και ως φυσικά ή συνθετικά διαθερμικά έλαια και απαντώνται σε μια πληθώρα εφαρμογών λόγω της υψηλής ειδικής θερμοχωρητικότητας που σε συνδυασμό με το σχετικά υψηλό ιξώδες τα καθιστούν κατάλληλα μέσα για συγκράτηση μεγάλων θερμοκρασιακών φορτίων. Μεταξύ των εφαρμογών αυτών, οι πλέον διαδεδομένες αφορούν σε χρήση τους ως εργαζόμενα μέσα στα ελαιόθερμα παραγωγής ατμού, σε οικιακά θερμαντικά σώματα, σε βιομηχανικούς εναλλάκτες θερμότητας, σε εφαρμογές ηλιοθερμικών πάρκων σε συνδυασμό με ατμοστροβίλους (organic rankine cycle: ORC generators) κ.ά.. 5 Μονάδα Περιβαλλοντικής Επιστήμης & Τεχνολογίας, (2010), Επικαιροποίηση Συμπλήρωση Ερευνητικού έργου με τίτλο: «Έρευνα και Μελέτη για την Αναθεώρηση του Περιφερειακού Σχεδιασμού Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων (ΠΕΣΔΑ) Περιφέρειας Κρήτης: Πλαίσιο Διαχείρισης Απόβλητων Λιπαντικών Ελαίων», Σχολή Χημικών Μηχανικών, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, Μάρτιος 2011.

Πετρελαϊκά Απόβλητα και Κατάλοιπα Πλοίων: Βασικές Πηγές Προέλευσης Ως πετρελαϊκά απόβλητα και κατάλοιπα πλοίων (ΠΑΚΠ) ορίζεται το σύνολο των κατηγοριών Πετρελαϊκών Αποβλήτων και Καταλοίπων (ΠΑΚ) που παράγονται σε χώρους, μονάδες και εγκαταστάσεις που αφορούν σε θαλάσσιες (μη χερσαίες) δραστηριότητες. Για λόγους που σχετίζονται με την ειδικότερη ομαδοποίηση των ΠΑΚΠ και στο πλαίσιο του ποιοτικού χαρακτηρισμού αυτών, εξαιρούνται τα ΑΛΕ και τα βιομηχανικής προέλευσης ΠΑΚ που παράγονται από πλωτά μέσα. Αυτό δε σημαίνει σε καμία περίπτωση ότι, στα πλοία δεν παράγονται ΑΛΕ ή ότι, δεν υπάρχουν κοινής σύστασης απόβλητα μεταξύ βιομηχανικής προέλευσης ΠΑΚ και ΠΑΚΠ. Ωστόσο, ο ποιοτικός χαρακτηρισμός των ΠΑΚΠ γίνεται με βάση τις κύριες πηγές προέλευσης, όπως αυτές ορίζονται στον Ευρωπαϊκό Κατάλογο Αποβλήτων (ΕΚΑ) και όχι με την ακριβή χημική σύσταση ανά τύπου ΠΑΚ. Το πρότυπο μόριο των ΠΑΚΠ αποτελείται από οργανικές αλυσίδες όπου, ανάλογα με τα κατάλοιπα του φορτίου υγρού καυσίμου ( σεντίνες φορτίου), συντίθεται από οργανικές αλυσίδες που περιέχουν περισσότερα από 70 άτομα άνθρακα. Για το λόγο αυτό, τα ΠΑΚΠ δεν είναι υδατοδιαλυτά και για την περίπτωση που περιέχουν υψηλή ποσότητα υγρασίας, ο διαχωρισμός της υδατικής φάσης είναι σχετικά εύκολος και γίνεται επί του πλοίου. Ανάλογα με την ακριβή χημική τους σύσταση, το σημείο βρασμού τους κυμαίνεται σε θερμοκρασιακό εύρος μεγαλύτερο από 490 o C 1. Ως εκ τούτου, στο πλαίσιο αυτό με τον όρο ΠΑΚΠ ορίζεται κάθε μίγμα νερού και ΠΑΚ που παράγεται σε πλοία όπου, το πετρέλαιο βρίσκεται σε περιεκτικότητα τέτοια ώστε, το αντίστοιχο μίγμα να καταστεί μη απορριπτέο στη θάλασσα. Ειδικότερα, σύμφωνα με τα όσα ορίζονται στη σχετική νομοθεσία και ειδικότερα, στο πλαίσιο της Διεθνούς Σύμβασης MARPOL 73/78, η γενική προϋπόθεση για την απόρριψη νερού στη θάλασσα είναι να έχει περιεκτικότητα σε πετρέλαιο μικρότερη από, ή το πολύ ίση με,. Οποιοδήποτε μίγμα με περιεκτικότητα σε πετρέλαιο μεγαλύτερη από αυτήν την τιμή, συνιστά ΠΑΚΠ και χρήζει διαχείρισης επί του πλοίου και συγκεκριμένα, διαχωρισμό του πετρελαίου από την υδατική φάση. Το νερό που προκύπτει από τη διαδικασία διαχωρισμού, έχει περιεκτικότητα σε πετρέλαιο μικρότερη από και δύναται να απορριφθεί απευθείας στη θάλασσα. Το υπόλοιπο μίγμα (περιεκτικότητας σε πετρέλαιο ) αποθηκεύεται σε ειδικά διαμορφωμένες δεξαμενές εντός του πλοίου (δεξαμενές καταλοίπων) και κατά τον ελλιμενισμό, παραδίδεται σε ειδικού τύπου εγκαταστάσεις παραλαβής γνωστές ως ευκολίες υποδοχής για περαιτέρω διαχείριση (μεταφορά, επεξεργασία ή/και τελική διάθεση). Αναλυτικότερα, τα ΠΑΚΠ, ως προς την επί του πλοίου προέλευσή τους μπορούν να επιμεριστούν στις ακόλουθες τρεις βασικές κατηγορίες: ΠΑΚΠ που αφορούν σε μίγματα νερού, ελαιωδών αποβλήτων, χρησιμοποιημένων ορυκτελαίων ή/και γαλακτωμάτων από τους υδροσυλλέκτες του μηχανοστασίου, τα οποία είναι γνωστά ως σεντινόνερα. Ως σεντίνα μηχανοστασίου ορίζεται το δίκτυο υδροσυλλεκτών στον πυθμένα του μηχανοστασίου. ΠΑΚΠ που αφορούν σε λάσπες από κατακαθίσεις στις δεξαμενές φορτίου προκειμένου για μεταφορά υγρών καυσίμων από πετρελαιοφόρα πλοία. Τα εν λόγω ΠΑΚΠ αφορούν στα σεντινόνερα φορτίου όπου, κατ αναλογία με το 1 Καρώνης Δ., (2012), Απόσταξη Αργού Πετρελαίου, Σχολή Χημικών Μηχανικών, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, Σημειώσεις στα Πλαίσια του Μαθήματος Τεχνολογία Πετρελαίου και Φυσικού Αερίου.

χώρο του μηχανοστασίου, ως σεντίνα φορτίου ορίζεται το δίκτυο υδροσυλλεκτών στον πυθμένα των δεξαμενών φορτίου. Στην κατηγορία αυτή, εντάσσονται και τα μίγματα νερού ΠΑΚΠ που προκύπτουν ως απόβλητο από τις διαδικασίες έκπλυσης των δεξαμενών φορτίου. Ακάθαρτο θαλασσινό έρμα, προκειμένου για δεξαμενόπλοια που ερματίζουν τις δεξαμενές φορτίου στις οποίες προηγουμένως μεταφέρονταν υγρά καύσιμα σε χύδην μορφή. Για την περίπτωση όπου, κατά τη διαδικασία αφερματισμού και επαναφόρτωσης, οι ποσότητες του απορριπτώμενου έρματος περιέχουν πετρέλαιο σε περιεκτικότητα μεγαλύτερη από, τότε το ακάθαρτο έρμα, προκειμένου να απορριφθεί στη θάλασσα χρήζει διαχωρισμού των ΠΑΚΠ από την υδατική φάση. Εικόνα 1: Δεξαμενές Θαλασσινού Έρματος & Δεξαμενές Φορτίου σε Δεξαμενόπλοιο Αναλυτικότερα, τα σεντινόνερα μηχανοστασίου αφορούν σε λειτουργικά απόβλητα του πλοίου, υγρής φάσης, που προέρχονται από μια ευρεία ποικιλία πηγών που περιλαμβάνουν 2, 3 : Διαρροές καυσίμων από φθαρμένες φλάντζες ή/και σωλήνες. Κατάλοιπα καυσίμου πετρελαίου diesel. Ξυσίματα χρωμάτων μηχανών και σκουριές. Λιπαντικές ύλες κάθε είδους χρησιμοποιημένες ή μη χρησιμοποιημένες. Θαλασσινό νερό που διαρρέει από το σύστημα ψύξης. Θαλασσινό νερό που εισρέει από τον άξονα. Διήθημα θαλασσινού νερού κ.ά.. Τα σεντινόνερα φορτίου αφορούν στα ΠΑΚΠ που συγκεντρώνονται στις δεξαμενές φορτίου των δεξαμενοπλοίων που μεταφέρουν υγρά καύσιμα μετά την εκκένωση αυτών και ειδικότερα, κατά τον καθαρισμό τους για την επαναφόρτωση. 2 Γ. Τριανταφύλλου, Μ. Βεργέτης, (2006), Πετρελαιοκηλίδες, ΔΠΜΣ Περιβάλλον & Ανάπτυξη, Τμήμα Ναυπηγών Μηχανικών, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο. 3 Χ. Λυκούρη, (2006), Νέες Τεχνολογίες Επεξεργασίας Καταλοίπων Εν Πλω, Διπλωματική Εργασία, Πανεπιστήμιο Πειραιώς, Τμήμα Ναυτιλιακών Σπουδών.

Συγκεκριμένα, τα σεντινόνερα φορτίου αφορούν σε δύο βασικές κατηγορίες ΠΑΚΠ που περιλαμβάνουν: Ποσότητες ιλύος υγρών καυσίμων, συμπεριλαμβανομένων και ιζημάτων στερεάς φάσης. Οι ποσότητες αυτές αφορούν στην καθιζάνουσα μάζα του μεταφερόμενου υγρού καυσίμου κατά τον πλου. Μίγματα των ανωτέρω ΠΑΚΠ με νερό καθαρισμού. Η απομάκρυνση της πετρελαιώδους ιλύος πραγματοποιείται με καθαρισμό της δεξαμενής, συνηθέστερα με νερό. Το παραγόμενο μίγμα αφορά σε απόβλητο έκπλυσης και λόγω της ύπαρξης ιζημάτων και κυρίως λόγω της υψηλής περιεκτικότητας σε πετρέλαιο, χρειάζεται περαιτέρω επεξεργασία διαχωρισμού. Το ακάθαρτο θαλασσινό έρμα μοιάζει ως προς τη σύστασή του με τις σεντίνες φορτίου και επιπλέον, έχει ανάλογη προέλευση. Ειδικότερα, η διαδικασία έκπλυσης που προκαλεί το θαλασσινό νερό σε μια δεξαμενή όπου προηγουμένως μεταφερόταν ποσότητα υγρού καυσίμου, έχει ως αποτέλεσμα την δημιουργία επιφανειακού στρώματος νερού ΠΑΚΠ με περιεκτικότητα σε πετρέλαιο που καθιστά απαγορευτική την απόρριψη και χρήζει διαχωρισμού της υδατικής από την ελαιώδη φάση.

Πετρελαϊκά Απόβλητα και Κατάλοιπα Βιομηχανικής Προέλευσης Mια σημαντική συνιστώσα των βιομηχανικών αποβλήτων Ως βιομηχανικά πετρελαϊκά απόβλητα και κατάλοιπα (ΒΠΑΚ) ορίζεται το σύνολο των Πετρελαϊκών Αποβλήτων και Καταλοίπων (ΠΑΚ) που παράγονται σε χώρους, μονάδες και εγκαταστάσεις βιομηχανικής ή/και βιοτεχνικής δραστηριότητας αποκλειστικά χερσαίας προέλευσης. Για λόγους που σχετίζονται με την ομαδοποίηση των αποβλήτων ανά πηγή προέλευσης, η σχετική ομαδοποίηση γίνεται με βάση τις κύριες πηγές προέλευσης, όπως αυτές ορίζονται στον Ευρωπαϊκό Κατάλογο Αποβλήτων (ΕΚΑ) και όχι με βάση την ακριβή χημική σύσταση των επιμέρους κατηγοριών ΠΑΚ. Το πρότυπο μόριο των ΒΠΑΚ, λόγω της ευρείας ποικιλομορφίας των αντίστοιχων εφαρμογών αποτελείται από οργανικές αλυσίδες με τα ακόλουθα χαρακτηριστικά 1 : Αριθμό ατόμων άνθρακα και σημείο βρασμού που κυμαίνεται στο θερμοκρασιακό διάστημα, προκειμένου για ελαφρά κλάσματα πετρελαίου (π.χ. νάφθες). Αριθμό ατόμων άνθρακα και σημείο βρασμού που κυμαίνεται στο θερμοκρασιακό διάστημα, προκειμένου για μεσαίου βάρους κλάσματα πετρελαίου (π.χ. καύσιμο diesel, κηροζίνες κ.ά.). Αριθμό ατόμων άνθρακα και σημείο βρασμού που κυμαίνεται στο θερμοκρασιακό διάστημα, προκειμένου για βαρέα κλάσματα πετρελαίου (π.χ. λιπαντικά, καύσιμο ατμοηλεκτρικών σταθμών παραγωγής ενέργειας, πίσσες κ.ά.). Ως προς την υδατοδιαλυτότητα των ΒΠΑΚ ισχύει η γενική αρχή σύμφωνα με την οποία, όσο λιγότερα είναι τα άτομα άνθρακα της πρότυπης ένωσης, τόσο περισσότερο υδατοδιαλυτό και με μικρότερο σημείο βρασμού είναι το αντίστοιχο ΒΠΑΚ. Όπως και όλες οι κατηγορίες ΠΑΚ, τα ΒΠΑΚ συνιστούν επικίνδυνα απόβλητα που χρήζουν εξειδικευμένης διαχείρισης. Συγκεκριμένα, τα ΒΠΑΚ αποτελούν μια βασική συνιστώσα των βιομηχανικών αποβλήτων και στην πλειονότητα των πρακτικών εφαρμογών, απαντώνται ως μίγματα με ουσίες, ενώσεις και στοιχεία που χαρακτηρίζονται από υψηλό ρυπαντικό φορτίο. Οι κυριότεροι ρυπαντές των βιομηχανικών αποβλήτων περιλαμβάνουν 2, 3 : Αδιάλυτα στερεά. Οργανικές ενώσεις (φαινόλες, χρωστικές ουσίες, χλωριωμένους υδρογονάνθρακες κ.ά.). Πολυκυκλικούς αρωματικούς υδρογονάνθρακες. Πολυχλωριωμένες οργανικές ενώσεις που αφορούν σε: Διβένζο-π-διοξίνες, Φουράνια, Διφαινύλια και Τριφαινύλια, Ναφθαλένια. 1 Καρώνης Δ., (2012), Απόσταξη Αργού Πετρελαίου, Σχολή Χημικών Μηχανικών, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, Σημειώσεις στα Πλαίσια του Μαθήματος Τεχνολογία Πετρελαίου και Φυσικού Αερίου. 2 Λέκκας Θ., (2001), Διαχείριση Υγρών Αποβλήτων, Πανεπιστήμιο Αιγαίου, Μυτιλήνη. 3 Παπακωνσταντόπουλος Γ., (2007), Εθελοντική Περιβαλλοντική Διαχείριση στις Επιχειρήσεις, Διπλωματική Εργασία στα Πλαίσια του Μεταπτυχιακού Προγράμματος Σπουδών στη Ναυτιλία, Τμήμα Ναυτιλιακών Σπουδών, Πανεπιστήμιο Πειραιά.

Ιόντα τοξικών ή μη τοξικών μετάλλων (Fe, Cu, Zn, Ni, Al, Hg, Pb, Cr, Cd, Ti, Be). Ανιόντα (θειικά:, φωσφορικά:, χλωριούχα:, κυανιούχα:, νιτρώδη: κ.ά.). Αέριους ρύπους (υδρόθειο:, αμμωνία:, διοξείδιο του θείου: ). Ανόργανα οξέα και βάσεις (νιτρικό οξύ:, υδροχλώριο:, θειικό οξύ:, υδροφθόριο:, καυστική ποτάσα: κ.ά.). Βιοαποδομήσιμες ουσίες (σάκχαρα, πρωτεΐνες, φαινόλες κ.ά.). Ειδικότερα, σε ότι αφορά στα απόβλητα από εξερεύνηση και εξόρυξη πετρελαίου, εργασίες λατομείου και φυσική χημική επεξεργασία ορυκτών (Κωδικός ΕΚΑ 01), τα ΒΠΑΚ αφορούν σε υδαρείς λάσπες και απόβλητα από γεωτρήσεις ακατέργαστου αργού πετρελαίου. Οι λάσπες επιμερίζονται σε αυτές που παράγονται στα αρχικά στάδια της γεώτρησης και σε εκείνες που περιλαμβάνουν εδάφη ρυπασμένα από ακατέργαστο πετρέλαιο, πέριξ της περιοχής γεώτρησης. Οι βασικές προσμίξεις των ΒΠΑΚ που χρήζουν διαχωρισμού, λόγω προέλευσης, αφορούν κυρίως σε ανόργανα συστατικά στερεάς μορφής. Αναφορικά με τα απόβλητα από τη διύλιση πετρελαίου και την αναγέννηση των ελαίων (Κωδικός ΕΚΑ 05), στις σχετικές εγκαταστάσεις παράγονται στερεά και υγρά απόβλητα κατά τη διαχείριση των πρώτων υλών και των τελικών παραπροϊόντων. Τα στερεά απόβλητα αφορούν σε πίσσες και στερεά υαλώδη υπολείμματα θερμικής επεξεργασίας, καθώς επίσης και σε αδρανή υλικά εξαντλημένων φίλτρων που περιέχουν ΒΠΑΚ. Τα υγρά απόβλητα περιλαμβάνουν ρευστοποιημένες ελαιώδεις οργανικές ενώσεις που αποτελούν κατάλοιπα παραγόμενα είτε κατά τη φάση τροφοδοσίας των μονάδων επεξεργασίας (π.χ. λάσπες πυθμένα δεξαμενών), είτε ως παραπροϊόντα των διαδικασιών διύλισης, πυρόλυσης, αναγέννησης ή/και εξευγενισμού των προς διανομή καυσίμων. Αναλυτικότερα, τα υγρά απόβλητα που αφορούν σε ΒΠΑΚ και παράγονται από εγκαταστάσεις διύλισης πετρελαίου και αναγέννησης ελαίων προέρχονται από 4 : Το σύνολο των παραγωγικών διεργασιών. Τις εξυδατώσεις των δεξαμενών αποθήκευσης αργού πετρελαίου, ενδιάμεσων και τελικών προϊόντων, Τις εξυδατώσεις αντλιών, Τα νερά βοηθητικών χρήσεων, Το αποχετευτικό δίκτυο συλλογής υδάτων εκπλύσεων επιφανειών και διαρροών, Την επεξεργασία της χρησιμοποιημένης σόδας, Την απομάστευση των νερών των πύργων ψύξεως, Τη μονάδα απογύμνωσης, Τα στερεά απόβλητα και οι ιλύες που αφορούν σε ΒΠΑΚ και παράγονται από εγκαταστάσεις διύλυσης πετρελαίου και αναγέννησης ελαίων περιλαμβάνουν: Ελαιώδεις ιλύες από τον καθαρισμό και την απολέπιση των δεξαμενών αποθήκευσης αργού πετρελαίου, ενδιάμεσων και τελικών προϊόντων, τον καθαρισμό των αφαλατωτών και των καναλιών μεταφοράς βαρεών κλασμάτων, τον καθαρισμό του πυθμένα του ελαιοδιαχωριστή, την 4 ΛΔΚ ΕΠΕ, ΕΠΕΜ ΕΠΕ, ENVECO AE, ΣΥΒΙΛΛΑ ΕΠΕ, EXERGIA AE, (2001), Κατάλογος Συντελεστών Εκπομπής ανά Ρύπο & Πηγή Ρύπανσης, Προσαρμοσμένων στις Ελληνικές Συνθήκες με Βάση τα Αποτελέσματα του Απογραφικού Έργου: Υγρά & Στερεά Βιομηχανικά Απόβλητα, Παραδοτέα Έκθεση στα Πλαίσια του Υποέργου 4: Επεξεργασία Αποτελεσμάτων Απογραφής Υπολογισμός Συντελεστών Εκπομπής, για το Κυρίως Έργο: Απογραφή Αερίων Ρύπων, Υγρών & Στερεών Αποβλήτων από τη Βιομηχανία & Εκπομπών από την Κεντρική Θέρμανση, Υπουργείο Περιβάλλοντος, Χωροταξίας & Δημοσίων Έργων.

αποχρωστική γη από το στάδιο αποχρωματισμού των ορυκτελαίων, τις συλλεχθείσες πίσσες. Ιλύ από την απόρριψη της περίσσειας της ενεργού ιλύος κατά την επεξεργασία των υγρών αποβλήτων. Ανόργανα στερεά απόβλητα από την απόρριψη των εξαντλημένων καταλυτών των μονάδων καταλυτικής πυρόλυσης, αποθείωσης, γλύκανσης κηροζίνης και παραγωγής υδρογόνου. Εξαντλημένα φίλτρα τριτοβάθμιας επεξεργασίας των υγρών αποβλήτων (φίλτρα άμμου, φίλτρα αχύρου). Τα απόβλητα από οργανικές χημικές διεργασίες (Κωδικός ΕΚΑ 07 και 08), σχετίζονται με τα βασικά στάδια επεξεργασίας πρώτων υλών ή/και παραγωγής τελικών προϊόντων που αφορούν σε 5 : Προϊόντα από βασικές οργανικές χημικές ουσίες. Οι κυριότερες κατηγορίες βασικών οργανικών χημικών ουσιών περιλαμβάνουν 6 : Απλούς υδρογονάνθρακες, (γραμμικούς ή κυκλικούς, κορεσμένους ή ακόρεστους, αλειφατικούς ή αρωματικούς), Οξυγονούχες οργανικές ενώσεις (αλκοόλες, αλδεΰδες, κετόνες, καρβοξυλικά οξέα, εστέρες, οξικές ενώσεις, αιθέρες, υπεροξείδια, εποξικές ρητίνες, Θειούχους υδρογονάνθρακες, Αζωτούχες οργανικές ενώσεις (αμίνες, αμίδια, νιτρώδεις ή νιτρικές ενώσεις, νιτρίλια, κυανικές και ισοκυανικές ενώσεις), Φωσφορούχες οργανικές ενώσεις, Αλογονούχες οργανικές ενώσεις, Βασικές πλαστικές ύλες (πολυμερείς συνθετικές ίνες και ίνες με βάση την κυτταρίνη), Ενώσεις συνθετικού καουτσούκ, Ενώσεις χρωμάτων και χρωστικών υλικών, Ενώσεις απορρυπαντικών και τασιενεργών ουσιών. Οργανικές βαφές και χρωστικά υλικά επικαλύψεων (προκειμένου για πιγμέντα οργανικά). Ως πιγμέντα ορίζονται οι υδατοδιαλυτές σωματιδιακές χρωστικές ουσίες (pigments). Σε αυτές περιλαμβάνονται κυρίως συνδυασμός οργανικών ενώσεων και ανόργανων πιγμέντων όπου, κατά πλειονότητα περιέχουν βαρέα μέταλλα. Αναφορικά με τις οργανικές βαφές, αυτές έχουν ως κύρια πρώτη ύλη την πίσσα και ενώσεις υδροκαρβιδίων και αφορούν σε συνθετικές πρώτες ύλες που περιλαμβάνουν 7 : Αναγεννημένες τεχνητές ίνες όπως η βισκόζη (rayon), η βισκόζη χαλκαμμωνίας και η οξική κυτταρίνη (acetate, tri-acetate). 5 Λ. Σιχλετίδης, (2009), Περιβαλλοντική και Επαγγελματική Έκθεση σε Οργανικούς Διαλύτες, http://www.ethorax.gr/assets/files/books/sexletidis/kef.%2029%20%28255-270%29.pdf [Accessed 02 02 2013]. 6 Νταρακάς Ε., (2006), Επεξεργασία Βιομηχανικών Αποβλήτων, Σημειώσεις στα πλαίσια του Μαθήματος Επεξεργασία Βιομηχανικών Αποβλήτων, Τομέας Υδραυλικής & Τεχνικής Περιβάλλοντος, Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών, Πολυτεχνική Σχολή, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. 7 Νταρακάς Ε., (2006), Επεξεργασία Βιομηχανικών Αποβλήτων, Σημειώσεις στα πλαίσια του Μαθήματος Επεξεργασία Βιομηχανικών Αποβλήτων, Τομέας Υδραυλικής & Τεχνικής Περιβάλλοντος, Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών, Πολυτεχνική Σχολή, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.

Καθαρές συνθετικές όπως οι πολυαμιδικές ίνες (nylon), πολυεστερικές και ακρυλικές ίνες. Συντηρητικών ουσιών ξύλου όπως η πενταχλωροφαινόλη, βερνικιών και βιοκτόνων (π.χ. παραθείο και διχλωρο-διφαινυλο-τριχλωρο αιθάνη, γνωστό και ως DDT). Φαρμακευτικά προϊόντα (διμεθυλοσουλφοξείδιο, πολυβινυλική αλκοόλη, πολυ-γαλακτικό-γλυκολικό οξύ). Συνθετικά λίπη, λιπαντικά, απορρυπαντικά, απολυμαντικά και καλλυντικά (π.χ. φθαλικοί εστέρες). Κόλλες (π.χ. φθαλικοί εστέρες), στεγανωτικά και μελάνια τυπογραφίας. Ευγενείς χημικές ουσίες όπως πρόσθετα ζωοτροφών. Η πλειονότητα των εν λόγω αποβλήτων αφορά σε υγρά απόβλητα οργανικών διαλυτών και ιζηματογενών προσμίξεων που παράγονται κατά τη φάση παραγωγής των ανωτέρω τελικών προϊόντων. Οι οργανικοί διαλύτες αφορούν στα λεγόμενα ελαφρά ή παραφινικά κλάσματα πετρελαίου. Τα παραφινικά πετρέλαια περιέχουν στερεά παραφίνη και κατά την απόσταξη δίνουν σημαντική αναλογία ελαφρών κλασμάτων που αποτελούνται αποκλειστικά από κεκορεσμένους υδρογονάνθρακες της αλειφατικής σειράς 8. Ενδεικτικά, ορισμένοι από τους κυριότερους οργανικούς διαλύτες αφορούν σε 9,: Διαλύτες που μπορούν να χρησιμοποιηθούν και ως υγρά καύσιμα (π.χ. βενζίνη). Υδρογονάνθρακες αλειφατικοί, κυκλικοί (πολυχλωροδιφαινύλια και πολυχλωροτριφαινύλια), μη κυκλικοί και αρωματικοί (βενζόλιο, στυρόλιο, υποκατάστατο νέφτι, ξυλόλη, ανθρακένιο, πυριδένιο, τολουόλη και νάφθες). Ουσίες αντιοξειδωτικές, εστέρες, αμίνες, λιπαρά και άλλα οργανικά οξέα. Αλκοόλες όπως βουτανόλη και ισοπροπανόλη. Εστέρες όπως οξεϊκός αιθυλεστέρας και βουτυλεστέρας. Κετόνες, γλυκολαιθέρες και άλλοι διαλύτες. Οι κυριότεροι ρυπαντές που περιέχονται σε οργανικούς διαλύτες αφορούν στις ακόλουθες ενώσεις 10 : Τριχλωροαιθυλένιο (TCE). 1,1,1-Τριχλωροαιθάνιο. Μεθυλενοχλωρίδιο. Τολουένιο (μεθυλοβενζόλιο). Μεθυλαιθυλκετόνη (ΜΕΚ). Ξυλένιο. Τα στερεά απόβλητα από τις μονάδες παραγωγής των ανωτέρω τελικών προϊόντων παρουσιάζουν μεγάλες διαφοροποιήσεις ανάλογα με τις πρώτες ύλες, την παραγωγική διαδικασία, τις χημικές αντιδράσεις που λαμβάνουν χώρα και τον εξοπλισμό που χρησιμοποιείται. Τα κύρια στερεά απόβλητα που παράγονται είναι: 8 http://el.wikipedia.org/wiki/%ce%a0%ce%b5%cf%84%cf%81%ce%ad%ce%bb%ce%b1% CE%B9%CE%BF [Accessed 11 03 2013]. 9 http://portal.tee.gr/portal/page/portal/material_guides/xr_vern_sig_ousies/xr_1_2.htm#2. %C2%A0%20%CE%A0%CE%B9%CE%B3%CE%BC%CE%AD%CE%BD%CF%84%CE%B1 [Accessed 27 02 2013]. 10 Μάγειρας Ι., (2012), Διαχείριση Αποβλήτων στην Αεροπορική Βιομηχανία: Μελέτη Περίπτωσης στο Κρατικό Εργοστάσιο Αεροσκαφών (ΚΕΑ), Διπλωματική Εργασία στα Πλαίσια του Διατμηματικού Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών Περιβάλλον & Ανάπτυξη, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο.

Χρησιμοποιημένοι καταλύτες για την επιτάχυνση ή την επιβράδυνση, ανάλογα με την περίπτωση, των διαφόρων χημικών αντιδράσεων. Οι εν λόγω καταλύτες περιέχουν σημαντικές συγκεντρώσεις σε βαρέα μέταλλα. Οι καταλύτες μπορούν να ανακυκλωθούν με σκοπό την ανάκτηση των βαρέων μετάλλων μέσω ιοντοεναλλαγής, ή να υποστούν διαδικασία αναγέννησης. Φίλτρα εξαντλημένου ενεργού άνθρακα ή εξαντλημένες ρητίνες ιοντοεναλλαγής. Απορριπτώμενα φίλτρα από τεχνολογίες προσρόφησης. Παραπροϊόντα των χημικών αντιδράσεων τα οποία παράγονται είτε λόγω ατελούς χημικής αντίδρασης, είτε λόγω ύπαρξης ανεπιθύμητων προσμίξεων στις πρώτες ύλες. Ως εκ τούτου, πραγματοποιούνται παράπλευρες χημικές αντιδράσεις οι οποίες οδηγούν στην παραγωγή ανεπιθύμητων παραπροϊόντων που συνιστούν απόβλητα. Η μείωση των παραγόμενων παραπροϊόντων επιτυγχάνεται με αύξηση στην απόδοση των αντιδράσεων μέσω διασφάλισης προμήθειας πρώτων υλών με υψηλό δείκτη καθαρότητας. Αναλυτικότερα, κατά την παραγωγή παρασιτοκτόνων και αγροχημικών προϊόντων, παράγονται: Υγρά απόβλητα προέρχονται κυρίως από απώλειες πρώτων υλών/διαλυτών, και εκπλύσεις σκευών και εξοπλισμού. Στερεά απόβλητα που περιλαμβάνουν συσκευασίες με υπολείμματα πρώτων υλών, διαλυτών, ενεργών συστατικών ή προϊόντων. Κατά την παραγωγή χρωμάτων και βερνικιών, παράγονται: Υδατικά υγρά απόβλητα και διαλύτες εκπλύσεων που προέρχονται από καθαρισμό του εξοπλισμού. Ιλύες από συστήματα επεξεργασίας διαλυτών εκπλύσεων. Ιλύες από συστήματα επεξεργασίας υδατικών υγρών αποβλήτων. Κατά την παραγωγή σαπουνιών και απορρυπαντικών, παράγονται: Υδατικά υγρά απόβλητα κατά τη σαπωνοποίηση των λιπαρών οξέων, κατά τη χημική μετατροπή και κατά την υδρόλυση. Στερεά απόβλητα κατά το στάδιο της σαπωνοποίησης. Ιλύες από τις εγκαταστάσεις επεξεργασίας των υγρών αποβλήτων (ιζήματα από διατάξεις επίπλευσης ή θρόμβωσης διαύγασης). Αναφορικά με τα απόβλητα από θερμικές επεξεργασίες (Κωδικός ΕΚΑ 10), αυτά αφορούν σε υγρά ΒΠΑΚ που παράγονται κυρίως κατά την ανάμιξη πετρελαίου με τις ποσότητες νερού των συστημάτων ψύξης για εφαρμογές θερμικής μεταλλουργίας σιδηρούχων και μη σιδηρούχων μετάλλων. Τα στερεά απόβλητα αφορούν σε υπολείμματα τέφρας ή/και πίσσας από σταθμούς αποτέφρωσης για παραγωγή ηλεκτρικής ή/και θερμικής ενέργειας και επιπλέον, κατά την παραγωγή ηλεκτροδίων για τη δημιουργία τόξου συγκόλλησης μεταξύ μετάλλων. Ειδικότερα, σε ότι αφορά στις εγκαταστάσεις παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, οι μονάδες αυτές χρησιμοποιούν ως καύσιμη ύλη το μαζούτ. Από την παραγωγική διαδικασία καθώς και από την επεξεργασία των υγρών αποβλήτων που προκύπτουν από την έκπλυση του εξοπλισμού, παράγονται στερεά απόβλητα που αφορούν σε: Ιπτάμενη τέφρα η οποία αποτελείται από αιωρούμενα σωματίδια που συμπαρασύρονται λόγω ελκυσμού από τα παραγόμενα καυσαέρια και συλλέγονται στα συστήματα επεξεργασίας (π.χ. ηλεκτροστατικά φίλτρα ή σακκόφιλτρα) των αέριων εκπομπών της μονάδας. Επικαθίσεις στο λέβητα, οι οποίες αποτελούνται κυρίως από ανόργανες ουσίες που περιέχονται ως προσμίξεις στο μαζούτ και δεν αλλοιώνονται κατά τη διαδικασία αποτέφρωσης.

Επικαθίσεις ιπτάμενης τέφρας στις επιφάνειες των προθερμαντών, των υπερθερμαντών, του κυκλώνα και των αγωγών διέλευσης καυσαερίων. Λάσπες από τον καθαρισμό των μηχανημάτων και την έκπλυση της τέφρας. Λάσπες οι οποίες καθιζάνουν στον πυθμένα των δεξαμενών αποθήκευσης του μαζούτ. Τα παραγόμενα υγρά απόβλητα προέρχονται από 11 : Αναγεννήσεις ιοντοεναλλακτικών ρητινών. Πλύσεις προθερμαντών αέρα καύσης και εστιών λεβήτων. Μη ανακυκλούμενες εξαγωγές των τυμπάνων των λεβήτων. Εξυδατώσεις δεξαμενών υγρών καυσίμων. Εργασίες καθαρισμού καυσίμου diesel. Διαρροές ελαίων ψύξης μετασχηματιστών. Εξαγωγές αποστακτήρων. Αναφορικά με τα απόβλητα από τη μορφοποίηση και φυσική μηχανική επιφανειακή επεξεργασία μετάλλων και πλαστικών (Κωδικός ΕΚΑ 12), τα ΒΠΑΚ αφορούν σε γαλακτώματα και ποσότητες ιλύος που παράγονται κατά τις διαδικασίες κοπής, χάραξης, λείανσης, στίλβωσης, απολίπανσης, επιμετάλλωσης κ.ά. Τα ΒΠΑΚ που αφορούν σε υγρά απόβλητα περιλαμβάνουν: Λάσπες από τα λουτρά καθαρισμού και επιφανειακής κατεργασίας των μετάλλων. Λάσπες από το σύστημα επεξεργασίας των υγρών αποβλήτων (χημική κατακρήμνιση μετάλλων) που προέρχονται από την περιοδική απόρριψη των χρησιμοποιημένων λουτρών καθαρισμού και των λουτρών έκπλυσης καθώς και από εκπλύσεις μηχανημάτων και χώρων διεργασιών. Το κύριο χαρακτηριστικό της λάσπης που δημιουργείται ως καθιζάνον στρώμα στα λουτρά καθαρισμού και επιμετάλλωσης καθώς και της λάσπης που προέρχεται από το σύστημα επεξεργασίας των υγρών αποβλήτων, είναι η υψηλή περιεκτικότητα σε βαρέα μέταλλα. Ο τύπος και η περιεκτικότητα των βαρέων μετάλλων εξαρτάται από το είδος της προς κατεργασία μεταλλικής επιφάνειας, την εφαρμοζόμενη τεχνική και τα χημικά μέσα που χρησιμοποιούνται ανά κατηγορία επιφανειακής επεξεργασίας. Τα στερεά απόβλητα που παράγονται από τις μονάδες επιφανειακής επεξεργασίας και επικάλυψης μετάλλων περιλαμβάνουν κυρίως κορεσμένες ή εξαντλημένες ρητίνες ιοντοεναλλαγής. Επιπλέον, άλλοι τύποι στερεών αποβλήτων που περιέχουν, ή ενδέχεται να περιέχουν ποσότητες ΒΠΑΚ είναι : Προϊόντα λιμαρίσματος και τόρνευσης των μετάλλων (κυρίως ρινίσματα), στην περίπτωση που λαμβάνει χώρα μηχανική επεξεργασία των μεταλλικών αντικειμένων. Σκόνη και σωματίδια μετάλλων. Απόβλητα συγκόλλησης. Λάσπες μεταλλοτεχνίας. Απόβλητα υλικών αμμοβολής. Λάσπη μετάλλων από λείανση, στίλβωση, κ.λπ.. Εξαντλημένα σώματα λείανσης και υλικά λείανσης. 11 ΛΔΚ ΕΠΕ, ΕΠΕΜ ΕΠΕ, ENVECO AE, ΣΥΒΙΛΛΑ ΕΠΕ, EXERGIA AE, (2001), Κατάλογος Συντελεστών Εκπομπής ανά Ρύπο & Πηγή Ρύπανσης, Προσαρμοσμένων στις Ελληνικές Συνθήκες με Βάση τα Αποτελέσματα του Απογραφικού Έργου: Υγρά & Στερεά Βιομηχανικά Απόβλητα, Παραδοτέα Έκθεση στα Πλαίσια του Υποέργου 4: Επεξεργασία Αποτελεσμάτων Απογραφής Υπολογισμός Συντελεστών Εκπομπής, για το Κυρίως Έργο: Απογραφή Αερίων Ρύπων, Υγρών & Στερεών Αποβλήτων από τη Βιομηχανία & Εκπομπών από την Κεντρική Θέρμανση, Υπουργείο Περιβάλλοντος, Χωροταξίας & Δημοσίων Έργων.

Ενδεικτικά, ορισμένες οργανικές ενώσεις που αποτελούν συστατικά μιγμάτων σε λουτρά επιμεταλλώσεων αφορούν σε ποσότητες 12 : Σουλφονικό οξύ κρεζόλης, β ναφθόλη, οξικό νάτριο και ζελατίνη κατά την επιμετάλλωση που αφορά σε επικασσιτέρωση. Οξικό νάτριο και γλυκόζη κατά την επιμετάλλωση που αφορά σε επιψευδαργύρωση. Φορμαλδεΰδη κατά την επιμετάλλωση γυαλιού και πορσελάνης. Βορικές αμίνες και φορμαλδεΰδη κατά την επαργύρωση καθρεπτών. Αναφορικά με τα απόβλητα ελαίων και υγρών καυσίμων (εκτός βρώσιμων ελαίων) (Κωδικός ΕΚΑ 13), τα ΒΠΑΚ αφορούν σε απόβλητα υγρών καυσίμων, ελαίων και γαλακτωμάτων που παράγονται κατά τις παραγωγικές διαδικασίες των σχετικών εγκαταστάσεων. Τα ΒΠΑΚ που αφορούν σε ΑΛΕ από βιομηχανικές βιοτεχνικές εφαρμογές συγκαταλέγονται στην κατηγορία αυτή, αλλά αναλύονται ως τύπος επικινδύνου αποβλήτου σε προηγούμενο άρθρο. Ενδεικτικά, τα ΒΠΑΚ περιλαμβάνουν λάσπες και ιζήματα από δεξαμενές προσωρινής αποθήκευσης ή/και από διαρροές καυσίμου κατά την παραγωγική διαδικασία κάθε βιομηχανίας. Όσον αφορά τα απόβλητα από οργανικές ουσίες χρησιμοποιούμενες ως διαλύτες (Κωδικός ΕΚΑ 14), τα ΒΠΑΚ περιλαμβάνουν υγρά απόβλητα σε μορφή γαλακτωμάτων ή ιλύος. Στην περίπτωση αυτή, τα απόβλητα που αφορούν σε οργανικούς διαλύτες, δεν σχετίζονται με τη χρησιμοποίηση αυτών για την παραγωγή τελικού προϊόντος (Κωδικοί ΕΚΑ 07 και 08), αλλά με τη χρήση τους ως μέσα απολύμανσης μετάλλων και συντήρησης μηχανημάτων. Οι πλέον διαδεδομένοι οργανικοί διαλύτες για τις εν λόγω εφαρμογές αφορούν σε αιθέρα, χλωροφόρμιο, βενζόλιο, γλυκερόλη κ.ά.. Στα ΒΠΑΚ περιλαμβάνονται και απόβλητα μη προδιαγραφόμενα αλλιώς στον ΕΚΑ (Κωδικός ΕΚΑ 16). Αυτά αφορούν σε υδατικά υγρά έκπλυσης δεξαμενών μεταφοράς υγρών καυσίμων με σιδηροδρομικά (βαγόνια) ή οδικά μέσα (βυτιοφόρα οχήματα). Επίσης, στην κατηγορία αυτή αναφέρονται και πετρελαϊκές λάσπες που αφορούν σε καθιζήματα μέσων προσωρινής αποθήκευσης υγρών καυσίμων (βαρέλια, δεξαμενές). Στα ΒΠΑΚ συγκαταλέγονται και απόβλητα από κατασκευές και κατεδαφίσεις όπου περιλαμβάνεται χώμα εκσκαφής από μολυσμένες τοποθεσίες (Κωδικός ΕΚΑ 17). Αυτά τα ΒΠΑΚ είναι κυρίως στερεά απόβλητα λιθανθρακόπισσας και άλλων προϊόντων πίσσας που παράγονται από κατασκευές οδικών δικτύων και συναφείς υποδομές. Επιπλέον, σε αυτήν την κατηγορία ανήκουν και ποσότητες χώματος περιοχών που έχουν ρυπανθεί από ΒΠΑΚ λόγω γεωτρήσεων ή άλλης αιτίας. Τέλος, ΒΠΑΚ παράγονται και από μονάδες επεξεργασίας αποβλήτων, εγκαταστάσεις επεξεργασίας υγρών αποβλήτων εκτός σημείου παραγωγής και μονάδες προετοιμασίας ύδατος προοριζόμενου για κατανάλωση από τον άνθρωπο και για βιομηχανική χρήση (Κωδικός ΕΚΑ 19). Συγκεκριμένα, τα ΒΠΑΚ είναι υγρά και στερεά απόβλητα από τις μονάδες φυσικοχημικής επεξεργασίας βιομηχανικών αποβλήτων, επικινδύνων ή μη, όπου, σε κάποιο στάδιο της παραγωγικής διαδικασίας χρησιμοποιήθηκε πετρέλαιο. Σε ότι αφορά μονάδες βιολογικού καθαρισμού βιομηχανικών αποβλήτων ή/και λυμάτων, τα ΒΠΑΚ είναι σε ελαιώδη φάση που συλλέγεται κατά το στάδιο απολίπανσης και ελαιοδιαχωρισμού. Στην κατηγορία αυτή ανήκουν και ΒΠΑΚ που παράγονται από μονάδες αναγέννησης πετρελαϊκών κλασμάτων όπως για παράδειγμα τα χρησιμοποιημένα ορυκτέλαια. Τα εν λόγω ΒΠΑΚ είναι είτε υδαρείς λάσπες από καθαρισμό καυσίμων, είτε στερεά απόβλητα 12 Κατράτζης Π., Κωνσταντακοπούλου Μ., Ναντίμα Φ., (2010), Προστασία και Επιμεταλλώσεις, Μελέτη στα πλαίσια του Μαθήματος Διάβρωση και Προστασία Υλικών, Σχολή Χημικών Μηχανικών, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο.

που αφορούν σε πλάκες εξαντλημένων φίλτρων και πισσώδη υπολείμματα. Ειδικότερα, τα ΒΠΑΚ αποτελούν συστατικό αποβλήτων που αφορούν σε: Όξινες λάσπες από τη φάση εξευγενισμού των βασικών αποσταγμάτων με θειικό οξύ. Οι λάσπες αυτές παρουσιάζουν ιδιαίτερα υψηλές περιεκτικότητες σε θειικό οξύ (έως και 40%) και βαρέα μέταλλα (κυρίως μόλυβδο). Αποχρωστική γη (γη διατόμων) που χρησιμοποιείται στη φάση αποχρωματισμού των ορυκτελαίων. Η γη διατόμων αποτελεί τύπο φίλτρου που είναι ευρέως γνωστό κατά τον καθαρισμό νερού πισινών. Στερεές προσμίξεις των ορυκτελαίων οι οποίες απομακρύνονται κατά τα αρχικά στάδια της διαδικασίας αναγέννησης. Εξαντλημένοι καταλύτες που χρησιμοποιούνται κατά τη φάση εξευγενισμού και καταλυτικής υδρογόνωσης. Εξαντλημένες άργιλοι φίλτρων. Συνολικά, τα ΒΠΑΚ χαρακτηρίζονται από ευρεία ποικιλία ως προς τις πηγές προέλευσης αλλά και ειδικότερα, ως προς την ακριβή τους χημική σύσταση καθώς έχουν ως πρώτη ύλη μια πληθώρα κλασμάτων πετρελαίου σε αντίθεση με τα ΑΛΕ και τα ΠΑΚΠ που παράγονται κυρίως από τα βαρέα και μεσαία κλάσματα αυτού. Το στοιχείο αυτό καθιστά σχετικά δυσχερή το διαχωρισμό της υδατικής φάσης από τα ΒΠΑΚ καθώς η πλειονότητα των ελαφρών κλασμάτων πετρελαίου είναι υδατοδιαλυτές ενώσεις. Ως εκ τούτου, τα ΒΠΑΚ απαντώνται σε ως μίγμα νερού και υδατοδιαλυτών οργανικών ενώσεων, ΒΠΑΚ σε μορφή γαλακτώματος και ΒΠΑΚ ελαιώδους φάσης με νερό.

Συλλογή, Προσωρινή Αποθήκευση & Μεταφορά Απόβλητων Λιπαντικών Ελαίων Υπότιτλος: Ο υψηλός δείκτης καθαρότητας των ΑΛΕ διευκολύνει την επεξεργασία τους στις αντίστοιχες μονάδες Οι διαδικασίες συλλογής, προσωρινής αποθήκευσης και μεταφοράς που συνθέτουν την εφοδιαστική αλυσίδα διαχείρισης των Απόβλητων Λιπαντικών Ελαίων (ΑΛΕ) εμφανίζουν σημαντικές ομοιότητες με τη διαχείριση των Αστικών Στερεών Αποβλήτων (ΑΣΑ) και ειδικότερα, των ειδικών ρευμάτων αυτών. Λόγω της προέλευσής τους, τα ΑΛΕ εμφανίζουν υψηλό δείκτη καθαρότητας γεγονός που διευκολύνει την επεξεργασία τους στις αντίστοιχες μονάδες. Συγκεκριμένα, η πλειονότητα των συλλεγόμενων ποσοτήτων προέρχεται από πρατήρια υγρών καυσίμων και αφορά σε χρησιμοποιημένα ορυκτέλαια ΜΕΚ τροχοφόρων οχημάτων. Ως εκ τούτου, κατά την αποκομιδή τους τα ΑΛΕ είναι ήδη διαχωρισμένα από άλλες κατηγορίες αποβλήτων. Αναλυτικότερα, οι φορείς που εμπλέκονται τα στάδια συλλογής, αποθήκευσης και μεταφοράς των ΑΛΕ, είναι 1 : Ιδιώτες που εκτελούν αυτοπροσώπως ορισμένες από τις διαδικασίες συντήρησης των οχημάτων τους που σχετίζονται με παραγωγή ΑΛΕ (π.χ. αλλαγή λαδιών κινητήρα). Κατά τη συλλογή των ΑΛΕ και με δεδομένο το γεγονός ότι, οι ιδιώτες δεν διαθέτουν χώρο προσωρινής αποθήκευσης, τα μεταφέρουν στο πλησιέστερο πρατήριο υγρών καυσίμων. Ιδιοκτήτες πρατηρίων υγρών καυσίμων ή/και συνεργείων οχημάτων οι οποίοι, αν και εφόσον χρειάζεται, διαχωρίζουν τις ποσότητες ΑΛΕ από ανεπιθύμητες προσμίξεις και τις αποθηκεύουν προσωρινά σε ειδικά διαμορφωμένα μέσα. Στην πλειονότητα των περιπτώσεων και προκειμένου για ΑΛΕ από χρησιμοποιημένα ορυκτέλαια μηχανών εσωτερικής καύσης (ΜΕΚ) οχημάτων, διαδικασία γνωστή και ως αλλαγή λαδιών, δεν απαιτείται διαχωρισμός και τα ΑΛΕ συλλέγονται και αποθηκεύονται προσωρινά σε ειδικά σχεδιασμένη δεξαμενή, εντός του χώρου του πρατηρίου υγρών καυσίμων. Στο σημείο συλλογής θα ληφθούν όλα τα απαραίτητα μέτρα για αποφυγή κινδύνου φωτιάς, για αντιμετώπιση τυχόν διαρροών και την αποτροπή ανάμιξης με άλλα απόβλητα που μπορούν να καταστήσουν τα συλλεγόμενα ΑΛΕ ακατάλληλα για περαιτέρω επεξεργασία. Φορείς συλλογής και μεταφοράς των ΑΛΕ από τις πηγές παραγωγής τους προς τις μονάδες προσωρινής αποθήκευσης. Οι φορείς αυτοί χρησιμοποιούν στόλο οχημάτων για την αποκομιδή των ΑΛΕ από το πλήθος των πηγών παραγωγής (π.χ. πρατήρια υγρών καυσίμων) και τη μεταφορά τους σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο προσωρινής αποθήκευσης ή απευθείας, στη μονάδα επεξεργασίας. Το μέγεθος των οχημάτων συλλογής και μεταφοράς ποικίλει ανάλογα με τον αριθμό των σημείων συλλογής και τη μέση ποσότητα συλλεγόμενων ΑΛΕ ανά σημείο. Η διαδικασία συλλογής των αποβλήτων λιπαντικών ελαίων περιλαμβάνει: 1 Moneco Consultants Ltd., (1989), Code of Practice for Used Oil Management in Canada, Industrial Programs Branch, Environmental Protection Conservation and Protection Environment, Canadian Council of Ministers for the Environment, August 1989, Canada.