ΑΠΟΚΟΠΗ ΔΙΑΤΡΗΣΗ ΚΑΜΨΗ Οι μηχανουργικές κατεργασίες έχουν στόχο την μορφοποίηση των υλικών (σχήμα, ιδιότητες) ώστε αυτά να είναι πιο εύχρηστα και αποτελεσματικά. Η μορφοποίηση μπορεί να γίνει: με αφαίρεση ή αποβολή υλικού (αποκοπή, διάτρηση) με πλαστική παραμόρφωση (κάμψη) ΚΑΤΕΡΓΑΣΙΕΣ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣ ΑΠΟΚΟΠΗ Με το ψαλίδισμα επιτυγχάνουμε πλήρη αποκοπή (αποχωρισμό) κομματιών από ράβδους διαφόρων σχημάτων: στρογγυλές, τετράγωνες, προφίλ, ταυ, γωνίες, λάμες κτλ. Το ψαλίδισμα εκτελείται με μεταλλοψάλιδα (χεριού, μηχανικά, ηλεκτρικά). Τα ζουμποψάλιδα είναι εφοδιασμένα και με ένα μηχανισμό που λέγεται ζουμπάς. Με τον ζουμπά ανοίγουμε τρύπες σε διάφορα σχήματα (τετράγωνο, παραλληλόγραμμο, ρόμβος, κύκλος).
ΚΑΤΕΡΓΑΣΙΕΣ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣ ΔΙΑΤΡΗΣΗ Το δράπανο είναι μια εργαλειομηχανή με την βοήθεια της οποίας αφαιρούμε υλικό από ένα τεμάχιο με σκοπό να ανοίξουμε μια τρύπα ή για να διευρύνομε μια τρύπα. Υπάρχουν δράπανα: 1. Φορητά (με χειρομοχλό και ηλεκτροκίνητα πεπιεσμένου αέρα) με διατρητική ικανότητα Φ12mm (μπορεί να ανοίξει οπές έως διαμέτρου 12mm. 2. Δράπανα επιτραπέζια, τα οποία στερεώνονται σε πάγκο εργασίας και προορίζονται για διάνοιξη οπών σε εργασίες με μικρό μέγεθος (η μέγιστη διάμετρος οπής είναι 12mm). 3. Δράπανα δαπέδου ή πλαισίου (με μέγιστη διατρητική ικανότητα Φ25mm, τα οποία: έχουν μεγαλύτερη κατασκευαστική σταθερότητα διαθέτουν κιβώτιο ταχυτήτων για αυξομείωση της ταχύτητας περιστροφής καθώς και σύστημα μηχανισμού για τη προώθηση της ατράκτου η τράπεζα εργασίας κινείται κατακόρυφα πάνω σε γλίστρες.
4. Δράπανα ακτινωτά, τα οποία χρησιμοποιούνται για τη διάνοιξη οπών, κοπή σπειρωμάτων κλπ, όταν η εργασία έχει μεγάλο μέγεθος και ο αριθμός των οπών που θα ανοιχθούν είναι μεγάλος. Τα κοπτικά εργαλεία, με τα οποία εκτελείται το τρυπάνισμα (η διάτρηση), ονομάζονται τρυπάνια Για να γίνει η κατεργασία χρειάζεται το κοπτικό εργαλείο (τρυπάνι) να εκτελέσει ταυτόχρονα δύο κινήσεις: 1. περιστροφική, γύρω από τον άξονά του (με ταχύτητα κοπής σε στροφές ανά λεπτό) 2. ευθύγραμη, πάνω στον άξονά του (με ταχύτητα πρόωσης σε μμ ανά λεπτό) Ο συνδιασμός των δύο αυτών κινήσεων μας δίνει την ελικοειδή κίνηση. Τα αυλάκια του τρυπανιού κατασκευάζονται ελικοειδή για τους εξής λόγους: 1. Για να σχηματίζονται οι κύριες κόψεις του και η κατάλληλη γωνία αποβλήτου γ 2. Για να οδηγούνται εύκολα έξω τα απόβλητα 3. Για να περνά εύκολα το υγρό κοπής (για ψύξη και ελάττωση τριβής) Χρησιμοποιούμε υψηλές ταχύτητες περιστροφής όταν το τρυπάνι μας είναι μικρής διατομής και χαμηλές ταχύτητες όταν έχουμε μεγάλο τρυπάνι.
Το μέγεθος του τρυπανιού καθορίζεται από την ονομαστική του διάμετρο (η μεγαλύτερη διάμετρος) και μετριέται σε χιλιοστόμετρα mm ή σε ίντσες. Για να αναγνωρίζουμε την ονομαστική διάμετρο των τρυπανιών, υπάρχει στο στέλεχός τους χαραγμένος ένας αριθμός ή ένα γράμμα (όταν πρόκειται για ίντσες). Στα μικρού μεγέθους τρυπάνια μετράμε με παχύμετρο την ονομαστική διάμετρο ή χρησιμοποιούμε τους ειδικούς διαμετρητήρες (καλίμπρες), μαζί με τους πίνακες διαστάσεων. Φροντίδα και συντήρηση των τρυπανιών 1. Τα τρυπάνια πρέπει να είναι πάντοτε σωστά και καλά τροχισμένα (για τα HSS η γωνία τροχισμού είναι περίπου 120 ο ). 2. Οι κόψεις τους πρέπει να προστατεύονται από τις φθορές μέσα σε ειδικές θήκες και όχι σε μεταλλικά κουτιά. 3. Να καθαρίζονται πολύ καλά μετά από κάθε εργασία. Σε όλα τα δράπανα μας ενδιαφέρει να τηρούμε τους κανόνες ασφαλείας και προστασίας: Γυαλιά και κατάλληλο ντύσιμο Να μην σκύβουμε ΠΟΤΕ κοντά στο περιστρεφόμενο τρυπάνι Η απομάκρυνση των αποβλήτων να μην γίνεται ΠΟΤΕ με τα χέρια Σωστή συγκράτηση (και της μέγγενης και του τεμαχίου) όπως φαίνεται στο παρακάτω σχήμα (κάποιες φορές χρειάζεται να χρησιμοποιήσουμε και υποστήριξη).
ΚΑΤΕΡΓΑΣΙΕΣ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣ ΚΑΜΨΗ Η κάμψη είναι μια πολύ συνηθισμένη κατεργασία διαμόρφωσης με πλαστική παραμόρφωση. Γίνεται σε ελάσματα, ταινίες, ράβδους, σωλήνες, μορφοδοκούς κ.α. Στην ουσία κάμψη σημαίνει λύγισμα και πραγματοποιείται με απλά εργαλεία ή με μηχανικά μέσα. Κατά την κάμψη το μέταλλο στην εξωτερική πλευρά της καμπής καταπονείται σε εφελκυσμό (μεγαλώνει), ενώ στην εσωτερική καταπονείται σε θλίψη (μικραίνει). Έτσι έχουμε εκλέπτυνση από την εξωτερική μεριά και διόγκωση από την εσωτερική.
Οι διάφορες κάμψεις εν ψυχρό γίνονται είτε με απλά εργαλεία (συνήθως μέγγενη και σφυρί) είτε με μηχανικά μέσα (στράντζες και πρέσσες κάμψεως). Με τα μηχανικά μέσα πετυχαίνουμε μεγαλύτερη ακρίβεια στην γωνία κάμψης και φυσικά μεγαλύτερο ρυθμό παραγωγής τεμαχίων. Στο παρακάτω σχήμα βλέπουμε μια καμπτική μηχανή (στράντζα). Κάθε στράντζα χαρακτηρίζεται από την ικανότητα κάμψεως που έχει. Ικανότητα κάμψεως ονομάζουμε το μέγιστο πλάτος (σε μέτρα) επί το μέγιστο πάχος (σε χιλιοστά) ελάσματος μαλακού χάλυβα το οποίο μπορεί να κάμψει. Για παράδειγμα μία στράντζα 2x10 μπορεί να στραντζάρει ελάσματα με μέγιστο πλάτος 2m και μέγιστο πάχος 10mm. Το έλασμα συσφίγγετε μεταξύ του σφιγκτήρα Α και της τράπεζας Β και η κάμψη γίνεται με τη βοήθεια του καμπτήρα Γ. Υπάρχουν και οι στραντζοπρέσσες, οι οποίες χρησιμοποιούνται για τη διαμόρφωση κομματιών μεγάλου μήκους και μικρού σχετικά βάθους. Εδώ η διαμόρφωση του ελάσματος γίνεται με το καλούπι διαμόρφωσης, το οποίο αποτελείται από τη μήτρα και τον επιβολέα. Στα παρακάτω σχήματα φαίνονται τα κυριότερα είδη κάμψης.
Ελεύθερη κάμψη: Κάμψη προβόλου: Κάμψη V: Κάμψη U:
Στο παρακάτω σχήμα φαίνονται τα κυριότερα μέρη μιας στραντζοπρέσσας. Επίσης συναντάμε και τους κυλίνδρους κάμψεως (ρολλούς) χειροκίνητους ή μηχανοκίνητους. Σε αυτούς μπορούμε να κάμπτουμε τόσο χονδρά όσο και λεπτά ελάσματα, καθώς και ταινίες. Όπως φαίνεται παρακάτω οι κύλινδροι Α & Β είναι κινητήριοι και παρασύρουν το κομμάτι προς τον τρίτο κύλινδρο Γ, τον κύλινδρο κάμψεως, ο οποίος γυρίζει ελεύθερα. ΜΗ ΛΥΟΜΕΝΕΣ ΣΤΑΘΕΡΕΣ ΣΥΝΔΕΣΕΙΣ ΗΛΩΣΕΙΣ ΠΡΙΤΣΙΝΙΑ Χρησιμοποιούνται όταν η πρόσβαση στο σημείο συνδέσεως είναι εφικτή μόνο από την μία πλευρά. Στους συνδέσμους αυτούς οι οπές πρέπει να διανοίγονται εκ των προτέρων με διάμετρο λίγο μεγαλύτερη από τη διάμετρο του πριτσινιού (+ 0,5mm για μικρότερα πριτσίνια και +1mm για τα μεγαλύτερα).