Βηνθιηκαηηθή αξρηηεθηνληθή κε ηε κέζνδν ηεο κνληεινπνίεζεο: Μηα δηδαθηηθή πξόηαζε

Βηνθιηκαηηθή αξρηηεθηνληθή κε ηε κέζνδν ηεο κνληεινπνίεζεο: Μηα δηδαθηηθή πξόηαζε Μηράιεο Φωηηάδεο 1, Αθξνδίηε Καηζηγηάλλε 1, Θεκηζηνθιήο Σκπαξνύλεο 2, Διέλε Μαξαγθνπδάθε 3, Νίθνο Χξηζηνδνύινπ 3 1 Μέινο Παηδαγσγηθήο Οκάδαο ΚΠΔ Αξγπξνχπνιεο 2011-12 2 Αλαπιεξσηήο Τπεχζπλνο ΚΠΔ Αξγπξνχπνιεο 3 Μέινο Παηδαγσγηθήο Οκάδαο ΚΠΔ Αξγπξνχπνιεο 2009-10 acee@otenet.gr ΠΔΡΙΛΗΦΗ Η θαηαλάιωζε ελέξγεηαο ζηνλ θηεξηαθό ηνκέα θαη νη ηξόπνη εμνηθνλόκεζήο ηεο απνηεινύλ ηκήκα επξύηεξνπ εκεξήζηνπ εθπαηδεπηηθνύ πξνγξάκκαηνο πνπ εθαξκόδεηαη ζην ΚΠΔ Αξγπξνύπνιεο. Η δηαπηζηωκέλε ειιηπήο πιεξνθόξεζε θαη ζπλεηδεηνπνίεζε ηωλ καζεηώλ αλαθνξηθά κε ηα ζρεηηθά δεηήκαηα νδεγεί ζηελ αλαδήηεζε κηαο παηδαγωγηθήο πξόηαζεο βαζηζκέλεο ζηελ επνηθνδόκεζε. Η εκπεηξία από ηελ πινπνίεζε ηνπ ζρεηηθνύ πξνγξάκκαηνο θαη νη πξνβιεκαηηζκνί πνπ αλαπηύζζνληαη θαηά ηελ εθαξκνγή ηνπ θαηαιήγνπλ ζε δηδαθηηθή πξόηαζε πνπ εζηηάδεη ζηε κνληεινπνίεζε βηνθιηκαηηθνύ ζπηηηνύ. Τα ζηάδηα εθαξκνγήο ηεο δνκνύλ πξννδεπηηθά κηα δηαδηθαζία πνπ εκπεξηέρεη ζε ζεκαληηθό βαζκό πξνϋπάξρνπζεο γλώζεηο θαη ζηεξίδεηαη ζηε βηωκαηηθή πξνζέγγηζε. Η θαζεκεξηλή ζρέζε ηωλ καζεηώλ κε ηα θηήξηα κπνξεί λα ηνπο θαζνδεγήζεη ζηε λνεηηθή ζύλδεζε κε ηελ πξνζωπηθή ηνπο ελεξγεηαθή ζπκπεξηθνξά, αιιά θαη λα ηνπο βνεζήζεη λα δηαηππώζνπλ πξνηάζεηο γηα ηελ ηξνπνπνίεζή ηεο. Οη παξάγνληεο πνπ θαζηζηνύλ έλα θηήξην βηνθιηκαηηθό εμεηάδνληαη από ηνπο καζεηέο/ηξηεο πνπ, αθνύ απνθαζίζνπλ ηελ θαηαζθεπή ηνπ κνληέινπ-καθέηαο, ηνπνζεηνύλ ζε απηό ηα δηάθνξα πξόζζεηα ζηνηρεία. Η εμνηθνλόκεζε ελέξγεηαο ζηνλ θηεξηαθό ηνκέα γίλεηαη αληηιεπηή κέζω ηεο πξνηεηλόκελεο δηαδηθαζίαο θαη εληάζζεηαη ζηελ επξύηεξε πξνζπάζεηα πνπ έρεη ωο ζηόρν ηελ αμηνπνίεζε ηνπ δνκεκέλνπ πεξηβάιινληνο ζην πιαίζην ηεο Δθπαίδεπζεο γηα ηελ Αεηθνξία θαη ην Πεξηβάιινλ. ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Γηδαθηηθή κεζνδνινγία θαη πξνηάζεηο ΛΕΞΕΙΣ ΚΛΕΙΔΙΑ: Μνληεινπνίεζε, βηνθιηκαηηθή αξρηηεθηνληθή, εμνηθνλόκεζε ελέξγεηαο, ελεξγεηαθόο εγγξακκαηηζκόο ΔΙΑΓΧΓΗ Τπάξρεη κηα πνηθηιία ζεσξήζεσλ ζρεηηθά κε ηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν νη άλζξσπνη θάλνπλ ζπγθεθξηκέλεο ελεξγεηαθέο επηινγέο (Wilson and Dowlatabadi, 2007). Κάπνηεο απφ απηέο βαζίδνληαη ζην κνληέιν ηεο ειιηπνχο πιεξνθφξεζεο (information deficit model), θαηαδεηθλχνληαο φηη πεξηζζφηεξε θαη θαιχηεξε πιεξνθφξεζε κπνξεί λα νδεγήζεη ζε θαιχηεξα πξφηππα ελεξγεηαθήο ζπκπεξηθνξάο. Ζ ελίζρπζε ηεο ζρεηηθήο γλψζεο κέζσ θαηάιιεισλ παηδαγσγηθψλ παξεκβάζεσλ πξνηείλεηαη σο ζεκαληηθφο παξάγνληαο γηα ηελ αληηκεηψπηζε ηεο γλσζηηθήο έλδεηαο

θαη ηελ επίηεπμε ηνπ ελεξγεηαθνχ εγγξακκαηηζκνχ ησλ πνιηηψλ (Owens and Driffill, 2008). Ωζηφζν, απφ ηε δηεξεχλεζε ηεο ζρέζεο κεηαμχ επθπψλ ζπζηεκάησλ κέηξεζεο ηεο ελεξγεηαθήο θαηαλάισζεο θαη ηεο δέζκεπζεο ησλ ελνίθσλ ρξεζηψλ πξνθχπηεη φηη ε παξνρή αλαηξνθνδφηεζεο, απφ κφλε ηεο, δελ επαξθεί γηα ηελ ηξνπνπνίεζε ηεο ελεξγεηαθήο ηνπο ζπκπεξηθνξάο (Darby, 2010). Δπνκέλσο, εάλ ν ζηφρνο είλαη ε πξνεηνηκαζία ησλ αηφκσλ λα αλαιάβνπλ κεγαιχηεξε ππεπζπλφηεηα ζε ζρέζε κε ην ξφιν ηνπο ζην δνκεκέλν πεξηβάιινλ, κέζα ζην νπνίν δνπλ θαη δξαζηεξηνπνηνχληαη, ε εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία ζα πξέπεη λα είλαη πνιχ πην πεξηεθηηθή, νινθιεξσκέλε, πξαθηηθή θαη ζπλερήο. Μηα δηαδηθαζία πνπ ζα κπνξνχζε λα μεθηλήζεη ζην ζρνιείν θαζψο φινη νη καζεηέο/ηξηεο είλαη ρξήζηεο θηεξίσλ θαη ζα ζπλερίζνπλ λα είλαη ζηελ ππφινηπε δσή ηνπο. Τπνζηεξίδεηαη φηη ελψ αξθεηνί απφ εκάο πεξλνχλ θαζεκεξηλά ην 90% ηνπ ρξφλνπ ηνπο ζην εζσηεξηθφ ησλ θηεξίσλ, ιίγνη θαηαλννχλ πψο απηά ιεηηνπξγνχλ πξαγκαηηθά θαη αθφκα ιηγφηεξνη ηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν επεξεάδνπλ ηελ πγεία, ηελ νηθνλνκία θαη ην πεξηβάιινλ. O David Orr, γηα παξάδεηγκα, ρξεζηκνπνηεί ηε θξάζε «ε αξρηηεθηνληθή σο παηδαγσγηθή» γηα λα αλαδείμεη ηελ παηδαγσγηθή αμία ησλ θηεξίσλ σο καζεζηαθνχ πεξηβάιινληνο. Όπσο ππνζηεξίδεη, νη καζεηέο δελ αξθεί λα καζαίλνπλ κέζα ζηα θηίξηα αιιά ρξεηάδεηαη λα καζαίλνπλ θαη απφ απηά. Αλαθέξεη, επίζεο, φηη ν ηξφπνο ιεηηνπξγίαο ησλ ίδησλ ησλ ζρνιηθψλ θηεξίσλ δηδάζθεη ζηνπο καζεηέο φηη ην ηνπηθφ ζηνηρείν είλαη αζήκαλην, φηη ε ελέξγεηα κπνξεί λα ζπαηαιηέηαη θαη φηη νη δηαζπλδέζεηο κεηαμχ ησλ πξαγκάησλ είλαη πεξηηηέο. Σν απνηέιεζκα κηαο ηέηνηαο αληηκεηψπηζεο είλαη νη καζεηέο, αιιά θαη ν επξχηεξνο πιεζπζκφο λα αληηκεησπίδνπλ ηα θηήξηα ζαλ ζηαηηθά αληηθείκελα θαη φρη σο δπλακηθά ζπζηήκαηα (Orr, 1993, 2004). Ζ θαηαλάισζε ελέξγεηαο ζηα θηήξηα έρεη σο απνηέιεζκα ηελ επηβάξπλζε ηεο αηκφζθαηξαο κε αέξηα πνπ επζχλνληαη γηα ηελ έληαζε ηνπ θαηλνκέλνπ ηνπ ζεξκνθεπίνπ. Ζ δηαξθψο απμαλφκελε ηάζε γηα βειηίσζε ηνπ βηνηηθνχ επηπέδνπ, ε νπνία κπνξεί λα εθθξαζηεί πνζνηηθά σο αχμεζε ηεο επηθάλεηαο πνπ αληηζηνηρεί ζε θάζε άηνκν, έρεη ζαλ απνηέιεζκα ηελ αληίζηνηρε αχμεζε θαηαλάισζεο ελέξγεηαο γηα ηε ιεηηνπξγία ησλ θηεξίσλ (Santamouris et al, 2007). ηελ Δπξψπε ην 40% πεξίπνπ ηεο ζπλνιηθά θαηαλαιηζθφκελεο ελέξγεηαο αθνξά ζηνλ θηεξηαθφ ηνκέα, ελψ ζηελ Διιάδα ην αληίζηνηρν πνζνζηφ αλέξρεηαη ζην 34% (ΤΠΔΚΑ, 2009). Σν 65% απηήο ρξεζηκνπνηείηαη γηα ηελ θάιπςε ελεξγεηαθψλ αλαγθψλ ησλ θαηνηθηψλ θαη ην ππφινηπν 35% γηα θηήξηα ηνπ ηξηηνγελή ηνκέα (Γαγιία θ.α., 2007). Ζ θαηαλάισζε ελέξγεηαο γηα ζέξκαλζε απνηειεί άκεζε ζπλάξηεζε ηεο ρξνλνινγίαο θαηαζθεπήο ησλ θηεξίσλ (απνπζία κφλσζεο πξηλ ην 1980), ελψ ε θαηαλάισζε ειεθηξηθήο ελέξγεηαο απμάλεηαη θπξίσο ιφγσ ηνπ θιηκαηηζκνχ (Balaras et al, 2007). Ζ κείσζε ηεο θαηαλάισζεο ελέξγεηαο ζηα θηήξηα κπνξεί λα εμαζθαιηζζεί θπξίσο κε δχν ηξφπνπο: ηνλ θαηάιιειν αξρηηεθηνληθφ ζρεδηαζκφ θαη ηελ απνδνηηθή δηαρείξηζε ησλ ελεξγεηαθψλ ηνπο ζπζηεκάησλ. ΒΙΟΚΛΙΜΑΣΙΚΗ ΑΡΥΙΣΔΚΣΟΝΙΚΗ Ζ εθαξκνγή ηεο βηνθιηκαηηθήο αξρηηεθηνληθήο ζην ζρεδηαζκφ ησλ θηεξίσλ πξνηείλεηαη σο ιχζε γηα ηε κείσζε ηεο θαηαλάισζεο ελέξγεηαο. Οη αξρέο θαη νη πξαθηηθέο ηεο βηνθιηκαηηθήο αξρηηεθηνληθήο εθαξκφδνληαη εδψ θαη ρηιηάδεο ρξφληα, κε ρξήζε ηερληθψλ θαη πιηθψλ πνπ αμηνπνηνχλ ηε δηαζέζηκε ελέξγεηα απφ ην πεξηβάιινλ. Καηά ην βηνθιηκαηηθφ ζρεδηαζκφ ιακβάλεηαη ππφςε ην κηθξνθιίκα ηεο πεξηνρήο θαη ε δηαζέζηκε ειηαθή αθηηλνβνιία (Δπζπκηφπνπινο, 2005). Δπνκέλσο, ν βηνθιηκαηηθφο ζρεδηαζκφο αμηνπνηεί ηηο θιηκαηηθέο ζπλζήθεο ηνπ πεξηβάιινληνο, έηζη ψζηε απηέο λα ηξνπνπνηνχληαη απφ ην θηηξηαθφ θέιπθνο γηα ηε δεκηνπξγία

βέιηηζησλ εζσηεξηθψλ ζπλζεθψλ ζεξκηθήο θαη νπηηθήο άλεζεο γηα ηνπο ρξήζηεο, κε ηε κηθξφηεξε δπλαηή θαηαλάισζε (Αμαξιή, 2009). Όζνλ αθνξά ζηε ζεξκηθή πξνζηαζία ησλ θηεξίσλ ν βηνθιηκαηηθφο ζρεδηαζκφο αμηνπνηεί ηελ ειηαθή ελέξγεηα θαηά ηε ρεηκεξηλή πεξίνδν, αιιά θαη ηελ πεξηνξίδεη θαηά ηε ζεξηλή. ε θάζε πεξίπησζε ε χπαξμε ζεξκνκφλσζεο ζπκβάιιεη ζηε κείσζε ησλ ζεξκηθψλ απσιεηψλ-θεξδψλ. Παξάιιεια, εμαζθαιίδεηαη επαξθήο θσηηζκφο θαη νκαιή θαηαλνκή ηνπ θσηφο ζηνπο ρψξνπο (ΚΑΠΔ, 2006). Ζ βηνθιηκαηηθή αξρηηεθηνληθή δελ βξίζθεη εθαξκνγή κφλν ζε λεφδκεηα θηήξηα, αιιά θαη ζε πθηζηάκελα, κε κεηαηξνπέο θαη παξεκβάζεηο ζηα δνκηθά ηνπο ζηνηρεία. Οη παξάγνληεο πνπ θπξίσο ιακβάλνληαη ππφςε ζηνλ αξρηηεθηνληθφ ζρεδηαζκφ ελφο βηνθιηκαηηθνχ θηεξίνπ είλαη ν πξνζαλαηνιηζκφο, ην θέιπθνο ηνπ θηεξίνπ, ν ειηαζκφο-ζθίαζε θαη ν θπζηθφο θσηηζκφο. ην βφξεην εκηζθαίξην νη ρψξνη κε κηθξφηεξεο ζεξκηθέο απαηηήζεηο ζπλίζηαηαη λα έρνπλ βφξεην πξνζαλαηνιηζκφ. Αληίζεηα, ζην λφην ελδείθλπηαη λα ηνπνζεηνχληαη νη ρψξνη θαζεκεξηλήο ρξήζεο, θαζψο ε λφηηα πιεπξά δέρεηαη ηε κέγηζηε ειηαθή αθηηλνβνιία κε επλντθφ ηξφπν. Άξα, ε αμηνπνίεζή ηεο επηηπγράλεηαη θαιχηεξα φηαλ ηα κεγαιχηεξα αλνίγκαηα ηνπ θηεξίνπ (πφξηεο, παξάζπξα) ηνπνζεηνχληαη ζην λφηην ηκήκα. Σα δέληξα θαη νη ζάκλνη πνπ πεξηβάιινπλ έλα θηήξην αθελφο απνξξνθνχλ καδί κε ην έδαθνο ηελ ειηαθή αθηηλνβνιία, κεηψλνληαο κέζσ ηεο εμαηκηζνδηαπλνήο ηε ζεξκνθξαζία ηνπ αέξα. Αθεηέξνπ, ζθηάδνπλ ην θηήξην, κεηψλνληαο έηζη ηηο ελεξγεηαθέο αλάγθεο ζε δξνζηζκφ. Δπηπιένλ, ιεηηνπξγψληαο ζαλ θξάγκα ζηνπο ςπρξνχο αλέκνπο, κεηψλνπλ ηηο ζεξκηθέο απψιεηεο. Ωο εθ ηνχηνπ, αλάινγα κε ην είδνο ηνπο: αεηζαιή ή θπιινβφια, ηνπνζεηνχληαη ζηε βφξεηα ή ζηε λφηηα πιεπξά, αληίζηνηρα (Αμαξιή, φ.π.). Καηά ηε ζεξηλή πεξίνδν γηα ηε κείσζε ησλ ζεξκηθψλ θεξδψλ απφ ηνλ ήιην εθαξκφδεηαη ε ειηνπξνζηαζία κε ζθίαζε ησλ αλνηγκάησλ, κεηψλνληαο έηζη ηε ζεξκφηεηα πνπ δέρνληαη νη εζσηεξηθνί ρψξνη. Με ηε ρξήζε θπζηθνχ θσηηζκνχ απφ αλνίγκαηα ζηελ νξνθή θαη θσηαγσγνχο εμνηθνλνκείηαη ελέξγεηα, πνπ ζε αληίζεηε πεξίπησζε ζα θαηαλαισλφηαλ γηα ην θσηηζκφ ησλ εζσηεξηθψλ ρψξσλ. Σέινο, νη αλνηρηφρξσκεο εμσηεξηθέο επηθάλεηεο απνξξνθνχλ κηθξφηεξα ζεξκηθά θνξηία, θαη απνθέξνπλ κείσζε ησλ ελεξγεηαθψλ αλαγθψλ γηα θιηκαηηζκφ έσο θαη 25% (Δπζπκηφπνπινο, 2005). ΜΟΝΣΔΛΟΠΟΙΗΗ Οη δηαδηθαζίεο κνληεινπνίεζεο έρνπλ έλα θνηλφ ραξαθηεξηζηηθφ. Δκπεξηέρνπλ ηε ρξήζε κνληέισλ ζηε ζέζε θάπνησλ θαηαζηάζεσλ ή θαηλνκέλσλ ησλ νπνίσλ απνηεινχλ εμηδαληθεπκέλεο ή απινπνηεκέλεο αλαπαξαζηάζεηο (Ogborn, 1994). Έλα κνληέιν κπνξεί λα είλαη έλα αληηθείκελν, έλα ζρέδην, κηα καζεκαηηθή εμίζσζε, ή νπνηνδήπνηε άιιν πηζαλφ κέζν αλαπαξάζηαζεο είηε αθεξεκέλσλ ελλνηψλ φπσο γηα παξάδεηγκα ε βαξχηεηα είηε ζπγθεθξηκέλσλ αληηθεηκέλσλ φπσο ην ζχζηεκα θεληξηθήο ζέξκαλζεο ελφο θηηξίνπ (Raghavan et al, 1997). Ζ αμία ησλ κνληέισλ έγθεηηαη ζην γεγνλφο φηη εμεγνχλ ηε ιεηηνπξγία ζπλήζσο πνιχπινθσλ ζπζηεκάησλ, νπφηε δηεπθνιχλνπλ ηελ θαηαλφεζή ηνπο. Ζ κνληεινπνίεζε ζεσξείηαη σο κία πνιχηηκε εθπαηδεπηηθή δξαζηεξηφηεηα. Πνιχ ζπρλά αθεηεξία ηεο κνληεινπνίεζεο απνηειεί ην εκπεηξηθφ πεδίν, απφ ην νπνίν πξνθχπηνπλ δξαζηεξηφηεηεο φπσο ε παξαηήξεζε θαη ν πεηξακαηηζκφο, πνπ θαηαιήγνπλ ζηελ επηλφεζε ελφο κνληέινπ. Ζ ακθίδξνκε πνξεία απφ ην εκπεηξηθφ πεδίν πξνο ην κνληέιν θαη αληηζηξφθσο, απνθέξεη ηε ζπγθξφηεζε ηεο λέαο γλψζεο (Βιάρνο, 2004). Μέζα απφ ηε δηαδηθαζία ηεο κνληεινπνίεζεο νη καζεηέο έρνπλ ηε δπλαηφηεηα λα ρεηξηζηνχλ ηηο ηδέεο πνπ έρνπλ γηα ηνλ θφζκν, νδεγνχκελνη έηζη ζε κηα πην νινθιεξσκέλε θαηαλφεζή ηνπ.

Δπίζεο, αλαπηχζζνπλ, κεηαμχ άιισλ, δεμηφηεηεο θαηαζθεπήο ελφο κνληέινπ, θαζνξηζκνχ ησλ νξίσλ ηνπ, κε βάζε ην βαζκφ εμηδαλίθεπζεο ή απινπνίεζεο ηνπ ππφ κνληεινπνίεζε θαηλνκέλνπ θαη επηινγήο ηνπ θαηάιιεινπ κνληέινπ. πλνςίδνληαο, ε ρξήζε ησλ κνληέισλ παξέρεη ηε δπλαηφηεηα ζηνπο καζεηέο (Hestenes,1995): - λα θαηαλνήζνπλ ην θπζηθφ θφζκν κέζσ ηεο πεξηγξαθήο θαη εμήγεζεο θαηλνκέλσλ, - λα αλαδείμνπλ ηελ εγθπξφηεηα πνπ απνθηά ε επηζηεκνληθή γλψζε θαη - λα αλαπηχμνπλ δεμηφηεηεο κέζσ ηεο ζχλζεζεο ελφο ππξήλα δηαδηθαζηηθήο γλψζεο εκαληηθή θαη επξέσο δηαδεδνκέλε ζηε δηδαθηηθή είλαη ε έλλνηα ηεο αλαινγίαο, ε νπνία ζρεηίδεηαη άκεζα κε ηα κνληέια. Ζ κεγάιε ηζρχο ησλ αλαινγηψλ ζπλίζηαηαη ζηε δπλαηφηεηα δεκηνπξγίαο ζπλδέζεσλ κεηαμχ ηεο ππάξρνπζαο γλψζεο θαη κηαο λέαο ηδέαο. Αλαινγία ζεκαίλεη νπζηαζηηθά «θέςνπ γηα ην Α ζαλ λα ήηαλ ην Β» (Boohan, 2002). Με ηνλ ηξφπν απηφ ε ππάξρνπζα γλψζε ηίζεηαη ζε έλα θαηλνχξγην πιαίζην. Ωζηφζν, ε κε θαηάιιειε επηινγή θαη ε ρσξίο λφεκα γηα ηνλ εθπαηδεπφκελν ρξήζε ηεο αλαινγίαο κπνξεί λα πξνθαιέζεη ζχγρπζε θαη παξαλνήζεηο (AAAS,1990, Glynn, 1994, Κφθθνηαο, 2002, Scoullos & Malotidi, 2004). Ο επνηθνδνκεηηζκφο ππνζηεξίδεη ηε δφκεζε ησλ αλαινγηψλ εληφο ελφο εθπαηδεπηηθνχ πιαηζίνπ, κέζα απφ ην ζπλερή δηάινγν ησλ εθπαηδεπφκελσλ κε ηνλ εθπαηδεπηή. Γηα ηελ επξχηεξε θαηαλφεζε ηεο κεζφδνπ ηεο κνληεινπνίεζεο κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζνχλ θαη νη φξνη πεγή θαη ζηόρνο φπσο νξίδνληαη απφ ηνλ Black (1962). Ωο πεγή κπνξεί λα ζεσξεζεί ε θαηάζηαζε πνπ ζέινπκε λα κνληεινπνηήζνπκε θαη σο ζηφρνο ην κνληέιν πνπ ζα ηελ αληηπξνζσπεχζεη. ηελ πεξίπησζε απηή, θαηά ηε δηαδηθαζία ηεο κνληεινπνίεζεο ην κνληέιν παίξλεη ηε ζέζε ηεο πεγήο κε ζθνπφ λα ηελ πεξηγξάςεη θαη λα ηελ θάλεη πην θαηαλνεηή (Giordan, 1991). Σα ζηνηρεία πνπ εκπεξηέρνληαη ζηα κνληέια κπνξεί λα είλαη αληηθείκελα ή κεηαβιεηέο. ηελ πεξίπησζε ησλ κεηαβιεηψλ, αθνχ απηέο θαζνξηζηνχλ, εμεηδηθεχνληαη θαη νη κεηαμχ ηνπο δνκηθέο ζρέζεηο κπνξεί λα έρνπλ έλα πνζνηηθφ, εκη-πνζνηηθφ ή πνηνηηθφ ραξαθηήξα. Πεξηζζφηεξν πεξίπινθα κνληέια κπνξεί λα ρξεζηκνπνηνχληαη κεηά ηελ ειηθία ησλ 12-14 ρξφλσλ (AAAS, 1990). Οη εθπαηδεπφκελνη απηψλ ησλ ειηθηψλ δηαζέηνπλ ηε γλσζηηθή εθείλε ηθαλφηεηα πνπ ηνπο επηηξέπεη λα αλαξσηηνχληαη γηα ηα φξηα ηνπ κνληέινπ, λα θάλνπλ πξνηάζεηο γηα βειηηψζεηο θαζψο θαη λα πξνηείλνπλ ηα δηθά ηνπο κνληέια (Engelson & Yockers, 1994, Βαδαίνπ, 2003). Ζ κεγηζηνπνίεζε ηεο εκπινθήο ησλ καζεηψλ ζηε δηαδηθαζία ηεο κνληεινπνίεζεο κπνξεί λα θαζνξίζεη ηελ απνηειεζκαηηθφηεηά ηεο. χκθσλα κε ηελ Webb (1992), ηα ζηάδηα ηεο δηαδηθαζίαο κνληεινπνίεζεο είλαη: 1. Ο θαζνξηζκφο ηνπ πεδίνπ ελδηαθέξνληνο 2. Ζ απφθαζε γηα ην ζθνπφ θαη ην ζηφρν ηνπ κνληέινπ 3. Ο θαζνξηζκφο ησλ παξαγφλησλ πνπ επεξεάδνπλ ηε ιεηηνπξγία ηνπ κνληέινπ 4. Ζ θαηαζθεπή ηνπ κνληέινπ 5. Ζ εθαξκνγή-ιεηηνπξγία ηνπ κνληέινπ 6. Ζ αμηνιφγεζε ηνπ κνληέινπ κε επαλάιεςε ησλ βεκάησλ 3-5, αλ ρξεηαζηεί ΑΝΑΠΣΤΞΗ ΓΙΓΑΚΣΙΚΗ ΠΡΟΣΑΗ: ΜΟΝΣΔΛΟΠΟΙΗΗ ΒΙΟΚΛΙΜΑΣΙΚΟΤ ΠΙΣΙΟΤ Σν πξφγξακκα πεξηβαιινληηθήο εθπαίδεπζεο κε ζέκα «Δλέξγεηα: εμνηθνλφκεζε ζην ζπίηη, ζην ζρνιείν, ζηελ πφιε» πινπνηείηαη ζην ΚΠΔ Αξγπξνχπνιεο απφ ην 2006 (Φαξαγγηηάθεο θ.ά., 2008). ην ηκήκα ηνπ πξνγξάκκαηνο πνπ αθνξά ζηελ εμνηθνλφκεζε ελέξγεηαο ζηα θηήξηα νη καζεηέο/ηξηεο, κε βάζε ηηο αξρέο ηεο

επνηθνδνκεηηθήο κάζεζεο θαη ηεο νκαδνζπλεξγαηηθφηεηαο, θαινχληαη, αθνχ «αλαθαιχςνπλ» βαζηθά ζηνηρεία ηεο βηνθιηκαηηθήο αξρηηεθηνληθήο λα ζπλεηδεηνπνηήζνπλ ηε ζεκαζία ηεο γηα ηελ αληηκεηψπηζε ηνπ ελεξγεηαθνχ δεηήκαηνο. Σν δηδαθηηθφ εξγαιείν πνπ ρξεζηκνπνηείηαη γηα ην ζθνπφ απηφ είλαη ε κέζνδνο ηεο κνληεινπνίεζεο. Ζ πεξηγξαθή ηεο αθνινπζνχκελεο δηαδηθαζίαο απνηειεί πξφηαζε γηα εθαξκνγή πξνγξάκκαηνο πεξηβαιινληηθήο εθπαίδεπζεο αλάινγεο ζεκαηηθήο ζην πιαίζην κηαο πεξηβαιινληηθήο νκάδαο καζεηψλ Γπκλαζίνπ ή Λπθείνπ. ην ζεκείν απηφ αμίδεη λα επηζεκαλζεί φηη ε δηδαθηηθή πνξεία πνπ αθνινπζεί είλαη ελδεηθηηθή. Πξφθεηηαη γηα κηα αλνηρηή πξφηαζε πνπ παξέρεη ηε δπλαηφηεηα ζηνλ εθπαηδεπηηθφ λα ηελ αλαπηχμεη κε βάζε ηηο ηδηαίηεξεο αλάγθεο ηεο καζεηηθήο νκάδαο. 1. Καζνξηζκόο ηνπ πεδίνπ ελδηαθέξνληνο: βηνθιηκαηηθή αξρηηεθηνληθή Οη καζεηέο/ηξηεο ζπδεηνχλ ζε νινκέιεηα, κε βάζε ηηο πξνυπάξρνπζεο θαη βησκαηηθέο γλψζεηο ηνπο, ηνπο ηνκείο θαηαλάισζεο ελέξγεηαο θαη ηηο πεξηβαιινληηθέο επηπηψζεηο απφ ηε ρξήζε νξπθηψλ θαπζίκσλ γηα λα νδεγεζνχλ ζηαδηαθά ζηελ αλάδεημε ηεο ζεκαζίαο ηεο βηνθιηκαηηθήο αξρηηεθηνληθήο. Αλαιπηηθφηεξα, ζε έλα αξρηθφ ζηάδην, ε ζπδήηεζε πνπ ζπληνλίδεηαη απφ ηνλ εθπαηδεπηηθφ επηθεληξψλεηαη ζηα αθφινπζα ζέκαηα: - ηνκείο θαηαλάισζεο ελέξγεηαο - ελεξγεηαθέο αλάγθεο ησλ ρξεζηψλ ελφο θηεξίνπ θαη - θπξίαξρνη ηξφπνη θάιπςεο ησλ ελεξγεηαθψλ θηεξηαθψλ αλαγθψλ καο. Απφ ηηο απαληήζεηο ησλ καζεηψλ ζηαρπνινγνχληαη νη ζρεηηθέο ιέμεηο-έλλνηεο, νη νπνίεο θαηεγνξηνπνηνχληαη γηα λα θαηαζθεπαζηεί ελλνηνινγηθφο ράξηεο. ηε ζπλέρεηα ν εθπαηδεπηηθφο πξνηξέπεη ηνπο/ηηο καζεηέο/ηξηεο, αθνχ ρσξηζηνχλ ζε νκάδεο, λα εζηηάζνπλ ζηνλ θηεξηαθφ ηνκέα εμεηάδνληαο ηελ πξνζσπηθή ηνπο ζρέζε κε ηα θηήξηα. Οη νκάδεο θαινχληαη λα ππνζέζνπλ ην πνζνζηφ θαηαλάισζεο ελέξγεηαο ζηα θηήξηα ζε ζρέζε κε ην ζπλνιηθφ θαη, αθνχ εθθξάζνπλ ηηο απφςεηο ηνπο, ν εθπαηδεπηηθφο αλαθέξεη απηφ πνπ πξαγκαηηθά ηζρχεη (34 %). Οδεγψληαο ηνπο ζην λα ζθεθηνχλ ηνπο ηξφπνπο ηθαλνπνίεζεο ησλ ελεξγεηαθψλ ηνπο αλαγθψλ απηνί ζπλεηδεηνπνηνχλ ηελ θπξηαξρία ησλ νξπθηψλ θαπζίκσλ. Δπφκελν βήκα απνηειεί ε αλαδήηεζε απφ ηνπο/ηηο καζεηέο/ηξηεο ελαιιαθηηθψλ ηξφπσλ θάιπςεο ησλ θηεξηαθψλ ελεξγεηαθψλ αλαγθψλ. Βαζηδφκελνη ζηελ πξνεγνχκελε ζπδήηεζε κπνξνχλ, κέζσ ηεο δηδαθηηθήο ηερληθήο ηνπ θαηαηγηζκνχ ηδεψλ, λα αλαδείμνπλ θάπνηεο απφ ηηο αξρέο ηεο βηνθιηκαηηθήο αξρηηεθηνληθήο νη νπνίεο θαηαγξάθνληαη ζηνλ πίλαθα. Οη καζεηέο/ηξηεο, αθνχ αλαγλσξίζνπλ ηελ αλάγθε αμηνπνίεζεο ηεο ειηαθήο ελέξγεηαο γεληθά, θαινχληαη λα κειεηήζνπλ ηνπο ηξφπνπο κε ηνπο νπνίνπο απηφ κπνξεί λα επηηεπρζεί. Αξρηθά ηνπο δεηείηαη λα παξαηεξήζνπλ ηνλ πξνζαλαηνιηζκφ ησλ ειηαθψλ ζεξκνζηθψλσλ ή θαη πηζαλψλ θσηνβνιηατθψλ πάλει ηεο πεξηνρήο κε ηε βνήζεηα κηαο ππμίδαο. ηε ζπλέρεηα αλαηξέρνπλ ζε δηάθνξεο πεγέο φπσο ην δηαδίθηπν θαη ηα βηβιία (βι. Παξάξηεκα) ψζηε λα ζπιιέμνπλ πιεξνθνξίεο γηα ηε ζρεηηθή θίλεζε ηεο γεο σο πξνο ηνλ ήιην. πγθεθξηκέλα αλαδεηνχλ ηε ζέζε σο πξνο ηνλ νξίδνληα, ζηελ νπνία κηα επηθάλεηα πξνζιακβάλεη ην κεγαιχηεξν πνζφ ειηαθήο ελέξγεηαο. Με βάζε ηα δεδνκέλα απηά θαη κε ηε βνήζεηα ηνπ ζρήκαηνο 1, ην ζπκπέξαζκα πνπ εμάγεηαη είλαη φηη γηα ηα δεδνκέλα ηεο ρψξαο καο απηφ ζπκβαίλεη φηαλ κηα επηθάλεηα είλαη πξνζαλαηνιηζκέλε θάζεηα πξνο ζην λφην. Πξνηείλνληαη ηξφπνη αμηνπνίεζεο ηεο ειηαθήο ελέξγεηαο γηα θσηηζκφ, ζέξκαλζε θαη δξνζηζκφ.

Σχήμα 1. Ζιηαζκφο (Πξνζαξκνγή απφ Μαξηλάθεο, 2009) 2. Απόθαζε γηα ην ζθνπό θαη ην ζηόρν ηνπ κνληέινπ Οη καζεηέο/ηξηεο πξνηείλνπλ ηξφπνπο κε ηνπο νπνίνπο ζα κπνξνχζαλ νη ίδηνη λα εθαξκφζνπλ νξηζκέλεο απφ ηηο αξρέο ηεο βηνθιηκαηηθήο αξρηηεθηνληθήο. Απνθαζίδεηαη ε θαηαζθεπή κνληέινπ καθέηαο θαηνηθίαο κε ζθνπφ ην ζρεδηαζκφ ησλ εζσηεξηθψλ ρψξσλ, θαζψο θαη ηνπ πεξηβάιινληνο ρψξνπ. Δλαιιαθηηθά ζα κπνξνχζε λα πξνηαζεί ε θαηαζθεπή καθέηαο ζρνιηθνχ θηεξίνπ 1 κε ζηνηρεία πνπ νη ίδηνη/εο νη καζεηέο/ηξηεο ζα επηζπκνχζαλ λα πεξηιακβάλεη. ην ζεκείν απηφ θξίλεηαη ζθφπηκν λα ηνληζηνχλ θάπνηα ζηνηρεία πνπ ζπκβάιινπλ ζηε ιήςε ηεο απφθαζεο απηήο, φπσο θαη νη ζρεηηθνί πεξηνξηζκνί. Ζ απιφηεηα ηεο θαηαζθεπήο κπνξεί λα δηεπθνιχλεη εθπαηδεπηηθφ θαη καζεηέο ζηελ επηινγή ηνπ πξνηεηλφκελνπ κνληέινπ ζε ζρέζε κε θάπνην άιιν πνπ ζα ρξεζηκνπνηνχζε π.ρ. εθαξκνγή ελφο πξνγξάκκαηνο Ζ/Τ. ηε δεχηεξε πεξίπησζε απαηηνχληαη εμεηδηθεπκέλεο γλψζεηο θαη ρξφλνο γηα ηελ εμνηθείσζε κε απηφ. Απφ ηελ άιιε πιεπξά ην κνληέιν-καθέηα δελ κπνξεί λα νδεγήζεη ζε θάπνηα κεηξήζηκα ζπκπεξάζκαηα. Απηφ ην ηειεπηαίν ζα κπνξνχζε λα επηηεπρζεί κε πεηξακαηηθή κέζνδν. Σέινο, ην ζπγθεθξηκέλν κνληέιν δελ εμεηάδεη ην ζχλνιν ησλ ζηνηρείσλ ηεο βηνθιηκαηηθήο αξρηηεθηνληθήο, αθνχ δελ πεξηιακβάλεη π.ρ. ηε ζεξκνκφλσζε ή ην δξνζηζκφ. 3. Παξάγνληεο πνπ επεξεάδνπλ ηε ιεηηνπξγία ηνπ κνληέινπ Οη ζεκαληηθφηεξεο έλλνηεο-θιεηδηά, κε ηεξάξρεζε απφ ηηο γεληθέο πξνο ηηο εηδηθέο παξνπζηάδνληαη ήδε ζηνλ ελλνηνινγηθφ ράξηε. Πηζαλψο ν πξνζαλαηνιηζκφο ηνπ ζπηηηνχ λα ζεσξεζεί απφ ηνπο/ηηο καζεηέο/ηξηεο σο έλαο απφ ηνπο βαζηθφηεξνπο παξάγνληεο. Έπεηαη ν ηξφπνο αμηνπνίεζεο ηεο ζεξκφηεηαο θαηά ηε ρεηκεξηλή πεξίνδν θαη ηεο πξνζηαζίαο απφ απηή θαηά ηε ζεξηλή. εκαληηθφ παξάγνληα απνηειεί θαη ε γεσγξαθηθή ζέζε ηεο θαηνηθίαο (γεσγξαθηθφ πιάηνο). Ζ επηινγή ηεο δηάηαμεο ησλ δηαθφξσλ εζσηεξηθψλ ρψξσλ θαη ιεηηνπξγηψλ επεξεάδεηαη απφ ηα πξνεγνχκελα. Άιινη παξάγνληεο κπνξεί λα είλαη ν θσηηζκφο, ν δξνζηζκφο κε θαηάιιειν αεξηζκφ 1 ηελ πεξίπησζε ηνπ ζρεδηαζκνχ ελφο ζρνιηθνχ θηεξίνπ κπνξεί λα αλαπηπρζεί παξάιιεια θαη κία άιιε δηάζηαζε πνπ εχζηνρα αλαδεηθλχεη ν Orr (2004). χκθσλα κε απηφλ δελ ζπλεζίδνπκε λα αληηκεησπίδνπκε ηα ζρνιηθά θηήξηα σο παηδαγσγηθά, ελψ ζηελ πξαγκαηηθφηεηα είλαη. Σα θηήξηα ζηα νπνία ιακβάλεη ρψξα ε εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία ζρεδηάδνληαη απφ αλζξψπνπο πνπ γλσξίδνπλ ειάρηζηα γηα ηε κάζεζε θαη ηελ παηδαγσγηθή. Αληηθείκελν κάζεζεο κπνξεί λα απνηειέζεη ν ηξφπνο κε ηνλ νπνίνλ κηα θνηλφηεηα φπσο ε ζρνιηθή ζπδεηά ηηο ηδέεο ηεο θαη ηηο κεηνπζηψλεη ζε αξρηηεθηνληθφ ζρεδηαζκφ. Ζ ζπδήηεζε κπνξεί λα πεξηιακβάλεη ηηο δηαδηθαζίεο ελζάξξπλζεο ησλ αλζξψπηλσλ ζρέζεσλ θαη αληαλάθιαζεο ησλ νηθνινγηθψλ αλεζπρηψλ. Ζ δηαδηθαζία ζρεδηαζκνχ απνηειεί επθαηξία γηα γλψζε ηεο ζρέζεο κεηαμχ νηθνινγίαο θαη νηθνλνκίαο (ελέξγεηα, πιηθά θ.ι.π.).

θαη ε χπαξμε βιάζηεζεο ζηνλ εμσηεξηθφ ρψξν, άξα ε επηινγή ησλ θαηάιιεισλ θπηψλ. Οη ςπρξνί βφξεηνη άλεκνη θαη ν ειηαζκφο θαηά ηε ρξνληθή δηάξθεηα κηαο εκέξαο, αιιά θαη ελφο έηνπο ζεσξνχληαη εμίζνπ ζεκαληηθνί παξάγνληεο. 4. Καηαζθεπή ηνπ κνληέινπ Καηά ην ζηάδην θαηαζθεπήο ηνπ κνληέινπ νη καζεηέο/ηξηεο εξγάδνληαη ζε νκάδεο. Αθνχ ζπλαπνθαζηζηνχλ νη ιεπηνκέξεηεο ηεο θαηαζθεπήο (ζρήκα, δηαζηάζεηο, πιηθά θ.ι.π.) θάζε νκάδα θαηαζθεπάδεη ζε πξψηε θάζε ην δηθφ ηεο κνληέιν ζπηηηνχ (ελδεηθηηθά φπσο ε εηθφλα 1). ην Γπκλάζην ε θαηαζθεπή απηή ζα κπνξνχζε λα γίλεη ζην πιαίζην ηνπ καζήκαηνο ηεο Σερλνινγίαο. ηε ζπλέρεηα ζρεδηάδνληαη ηα δηάθνξα ζηνηρεία πνπ ζα ηνπνζεηεζνχλ ζηηο επηθάλεηεο ηνπ ζπηηηνχ είηε σο δσγξαθηέο είηε σο εθηππψζεηο απφ έηνηκεο εηθφλεο ζην δηαδίθηπν. Σα ζηνηρεία απηά πεξηιακβάλνπλ ηα αλνίγκαηα ηνπ θηεξίνπ (πφξηεο, παξάζπξα δηαθνξεηηθνχ κεγέζνπο, θεγγίηεο) πνπ πξννξίδνληαη γηα δηαθνξεηηθνχο ρψξνπο, ζθίαζηξα, ειηαθφ ζεξκνζίθσλα ή θαη θσηνβνιηατθά πάλει, δέληξα αεηζαιή θαη θπιινβφια γηα ηνλ πεξηβάιινληα ρψξν θαη άιια πηζαλά ζηνηρεία πνπ πεξηιακβάλεη ν βηνθιηκαηηθφο ζρεδηαζκφο (εηθφλα 2). Εικόνα 1: Μαθέηα ζπηηηνχ Εικόνα 2: ηνηρεία πξνο ηνπνζέηεζε 5. Δθαξκνγή-ιεηηνπξγία ηνπ κνληέινπ Κάζε νκάδα καζεηψλ θαιείηαη λα ηνπνζεηήζεη ηα δηάθνξα ζηνηρεία ζε θάζε καθέηα ζπηηηνχ εθαξκφδνληαο ηηο βαζηθέο αξρέο ηηο βηνθιηκαηηθήο αξρηηεθηνληθήο: ειηαζκφο- ζθίαζε, πξνζηαζία απφ αλέκνπο (πξνζαλαηνιηζκφο θηεξίνπ, ηνπνζέηεζε αλνηγκάησλ, ηνπνζέηεζε πξνβφισλ, θπηά, ειηαθφο ζεξκνζίθσλαο ή θσηνβνιηατθφ πάλει) φπσο θαίλεηαη ζηελ εηθφλα 3. Νόηνο Εικόνα 3: Σνπνζεηεκέλα ζηνηρεία Βνξάο

6. Αμηνιόγεζε ηνπ κνληέινπ Ζ δηαδηθαζία ηεο κνληεινπνίεζεο ηνπ βηνθιηκαηηθνχ ζπηηηνχ νινθιεξψλεηαη κε ηελ αμηνιφγεζή ηνπ. Κάζε νκάδα καζεηψλ παξνπζηάδεη ζε νινκέιεηα ηε καθέηα ηεο θαη εμεγεί ηνπο ιφγνπο γηα ηνπο νπνίνπο απνθαζίζηεθε ε ζπγθεθξηκέλε ηνπνζέηεζε ησλ ζηνηρείσλ πνπ ρξεζηκνπνίεζε. Αθνχ θιείζεη ν θχθινο ησλ παξνπζηάζεσλ, θάζε νκάδα δηνξζψλεη, αλ ρξεηαζηεί, ηε ζέζε ησλ ζηνηρείσλ ζηε καθέηα. Εεηνχκελν απνηειεί θαη ε αλαθνξά ζηηο πηζαλέο αδπλακίεο πνπ παξαηήξεζαλ ζηα δηαθνξεηηθά ζηάδηα ηεο δηαδηθαζίαο θαη ζηηο πξνηάζεηο γηα βειηηψζεηο. ηε ζπδήηεζε πνπ αθνινπζεί ζπδεηνχλ ηελ πξνζθνξά ηεο βηνθιηκαηηθήο αξρηηεθηνληθήο ζηελ εμνηθνλφκεζε ελέξγεηαο θαη ηνπο ηξφπνπο κε ηνπο νπνίνπο νη ίδηνη αληηιακβάλνληαη ηε ιεηηνπξγία ησλ θηεξίσλ σο ρξήζηεο. Θα κπνξνχζε, ηέινο, λα εξσηεζνχλ πψο νη δηθέο ηνπο ησξηλέο ή θαη κειινληηθέο απνθάζεηο ζα επεξέαδαλ ηνλ πεξηνξηζκφ ηεο θαηαλάισζεο ελέξγεηαο ζην ζπγθεθξηκέλν ηνκέα. ΔΠΙΛΟΓΟ. Με ηελ παξνχζα εξγαζία πξνηάζεθε έλαο ηξφπνο παηδαγσγηθήο αμηνπνίεζεο ηνπ δνκεκέλνπ πεξηβάιινληνο ηφζν ζην πιαίζην ηεο Δθπαίδεπζεο γηα ηελ Αεηθνξία θαη ην Πεξηβάιινλ φζν θαη γηα δηεπηζηεκνληθέο - δηαζεκαηηθέο πξνζεγγίζεηο. Ο ξφινο ησλ πνιηηψλ ζηε ρξήζε ηεο ελέξγεηαο αλαγλσξίδεηαη φιν θαη πεξηζζφηεξν ζεκαληηθφο θαζψο, φπσο ππνζηεξίδεηαη, ηα θηήξηα δελ ρξεζηκνπνηνχλ ελέξγεηα, νη άλζξσπνη ηε ρξεζηκνπνηνχλ (Janda, 2011). Ζ θηεξηαθή ηερλνινγία κπνξεί λα δηεπθνιχλεη ή λα πεξηνξίζεη ηηο επηπηψζεηο απφ απηέο ηηο επηινγέο αιιά ζε θακία πεξίπησζε δελ πξέπεη λα παξαβιεθζεί ε ζνβαξφηεηα ησλ ίδησλ ησλ επηινγψλ. ε έλα πιαίζην ζχλδεζεο ηεο επηζηήκεο κε ηελ θνηλσλία, θξίλεηαη αλαγθαίν, νη ελεξγεηαθέο επηινγέο ησλ ρξεζηψλ λα ηξνπνπνηεζνχλ κέζσ κηαο επηζηεκνληθά απνδεθηήο θαη ππεχζπλεο ελεκέξσζεο. Ζ ελίζρπζε ηνπ ελεξγεηαθνχ εγγξακκαηηζκνχ θαη ν αμηαθφο επαλαπξνζδηνξηζκφο κπνξνχλ λα ππνζηεξίμνπλ ηελ πηνζέηεζε δηαθνξεηηθψλ ελεξγεηαθψλ επηινγψλ, πξνηεξαηνηήησλ θαη θαζεκεξηλψλ πξαθηηθψλ. Όηαλ ην αηηνχκελν είλαη ε θηλεηνπνίεζε θαη ε ελδπλάκσζε ησλ αλζξψπσλ πξνο ηελ θαηεχζπλζε ηεο αληηκεηψπηζεο ηνπ ελεξγεηαθνχ δεηήκαηνο θαη ηεο βειηίσζεο ηνπ πεξηβάιινληνο, ε Πεξηβαιινληηθή Δθπαίδεπζε θαη ε Δθπαίδεπζε γηα ην Πεξηβάιινλ θαη ηελ Αεηθνξία έρεη λα δηαδξακαηίζεη ζεκαληηθφ ξφιν. Έλα ξφιν «αγσγήο ηνπ ζεκεξηλνχ καζεηή θαη κειινληηθνχ πνιίηε, γηα λα πξνάγεη ηηο αμίεο πνπ κπνξνχλ λα εμαζθαιίζνπλ έλα κέιινλ βηψζηκν ην νπνίν ζα δηέπεηαη απφ ηε ζεκειηψδε αξρή ηεο δηαηήξεζεο ησλ θπζηθψλ πφξσλ θαη ηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο» (Γεκεηξίνπ, 2005:322 ). ΔΤΥΑΡΙΣΙΔ Δπραξηζηνχκε ηα κέιε ησλ Παηδαγσγηθψλ Οκάδσλ ηνπ ΚΠΔ Αξγπξνχπνιεο απφ ην 2006 θαη κεηά, ηα νπνία ζπλεηζέθεξαλ κε δηάθνξνπο ηξφπνπο ζηε ζχιιεςε, πινπνίεζε θαη εθαξκνγή ηνπ ηκήκαηνο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ πξνγξάκκαηνο ηνπ ΚΠΔ πνπ αθνξά ζηε βηνθιηκαηηθή αξρηηεθηνληθή κε ηε κέζνδν ηεο κνληεινπνίεζεο. Ηδηαηηέξσο επραξηζηνχκε ηνπο: Γηψξγν Φαξαγγηηάθε (εκπλεπζηή ηνπ πξνγξάκκαηνο), Καηεξίλα Μπαδίγνπ, Κσλζηαληία Ρεκπάπε, Ησάλλα Μηθξνγηαλλάθε, Γήκεηξα σηεξνπνχινπ, Θάλν Ησάλλνπ θαη Βαζίιε Κσλζηαληηλίδε (γηα ηε δεκηνπξγία ηνπ κνληέινπ-καθέηαο θαη ηελ εθαξκνγή ηεο κεζφδνπ) θαη Ησάλλα Φψθνπ (γηα ηηο παξαηεξήζεηο επί ηνπ θεηκέλνπ).

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ AAAS, (1990) Science for all Americans, Project 2061 online tools, American Association for the Advancement of Science. ην θνχιινο (επηκ.) Πεξηβαιινληηθή Δθπαίδεπζε θαη Δθπαίδεπζε γηα ηελ Αεηθόξν Αλάπηπμε ζε Πξνζηαηεπόκελεο Πεξηνρέο. Αιάκπεε, Ζ., Μαισηίδε, Β. Μαληδάξα, Μ. (επηκ.) (2003) Μεζνδνινγία γηα ηελ εθαξκνγή εθπαηδεπηηθώλ πιηθώλ ζηελ Δθπαίδεπζε γηα ην Πεξηβάιινλ θαη ηελ Αεηθνξία. Αζήλα: ΜΗΟ-ECSDE. Αμαξιή, Κ.(2009). Γεληθέο αξρέο ηνπ βηνθιηκαηηθνύ ζρεδηαζκνύ. εκηλάξην ηνπ Tκήκαηνο Kεληξηθήο Mαθεδνλίαο ηνπ Tερληθνχ Eπηκειεηεξίνπ Eιιάδαο. Θεζζαινλίθε. Γηαζέζηκν ζην δηθηπαθφ ηφπν: portal.tee.gr. Βαδαίνπ,. (2003) Σα κνληέια.(εξγαζηήξη). ην Αιάκπεε, Ζ., Μαισηίδε, Β. Μαληδάξα, Μ. (επηκ.). Balaras, C., Gaglia, A., Georgopoulou, E., Mirasgedis, S., Sarafidis, Y., Lalas, D. (2007). European residential buildings and empirical assessment of the Hellenic building stock, energy consumption, emissions and potential energy savings. Building and Environment 42, 1298 1314. Βιάρνο, Η., (2004) Δθπαίδεπζε ζηηο Φπζηθέο Δπηζηήκεο - Ζ πξφηαζε ηεο Δπνηθνδφκεζεο. Αζήλα: Δθδφζεηο Γξεγφξε. Γαγιία, Α., Μπαιαξάο, Κ,. Γεσξγνπνχινπ, Δ., Μνηξαζγεληήο,.,. αξαθίδεο, Η., Λάιαο, Γ.(2007). Γπλακηθφ Δμνηθνλφκεζεο Δλέξγεηαο θαη Μείσζε Ρχπσλ ζηα Διιεληθά Κηίξηα - Μέηξα Αληηκεηψπηζεο. 2ν Παλειιήλην πλέδξην Μεραλνιφγσλ Ζιεθηξνιφγσλ, ΠΓΜΖ, Αζήλα 16-18 Μαΐνπ. Darby, S.,(2010), Smart metering:what potential for householder engagement?, Building Reasearch & Information 38(5), 442-457. Γεκεηξίνπ, Α. (2005). Ζ Πεξηβαιινληηθή Δθπαίδεπζε σο κέζν γηα ηελ αλάπηπμε ηεο ζπλεξγαζίαο ησλ ιαψλ, ηελ θνηλσληθή δηθαηνζχλε, ηελ εηξήλε θαη ηνλ πνιηηηζκφ. ην Α. Γεσξγφπνπινο (Δπηκ.), Πεξηβαιινληηθή Δθπαίδεπζε: Ο λένο πνιηηηζκόο πνπ αλαδύεηαη (321-340) Αζήλα: Gutenberg. Engleson, D., Yockers, D.(1994). A guide to curriculum planning in environmental education. Madison, WI: Wisconsin Department of Public Instruction. Δπζπκηφπνπινο, Ζ. (2005). Κηίξην θαη Πεξηβάιινλ. Αζήλα: Παπαζσηεξίνπ. Giordan, A. (1991), The importance of modelling in the teaching and popularization of science. Impacη of Science on Society, 164, 321-338. Glynn, S. (1994) Teaching Science with Analogies: A Strategy for Teachers and Textbook Authors. ERIC Reading Research Report No. 15. Hestenes,D.,(1995) Modeling software for teaching and doing physics. ην Βιάρνο, Η. (2004) Δθπαίδεπζε ζηηο Φπζηθέο Δπηζηήκεο - Ζ πξφηαζε ηεο Δπνηθνδφκεζεο. Αζήλα: Δθδφζεηο Γξεγφξε. Janda, K. (2011) Buildings don t use energy: people do. Architectural science review 54, 15-22. Κέληξν Αλαλεψζηκσλ Πεγψλ Δλέξγεηαο (2006). Σερλνινγίεο εμνηθνλφκεζεο ελέξγεηαο ζηα θηήξηα. Γηαζέζηκν ζην δηθηπαθφ ηφπν: http://www.cres.gr/kape/pdf/download/03_esinbuildings_gr.pdf Κφθθνηαο, Π., (2002). Γηδαθηηθή ησλ Φπζηθψλ Δπηζηεκψλ (3 ε έθδνζε). Αζήλα: Δθδφζεηο Γξεγφξε. Κνπιατδήο, Β. (2007). (επηκ.) χγρξνλεο δηδαθηηθέο πξνζεγγίζεηο γηα ηελ αλάπηπμε θξηηηθήο - δεκηνπξγηθήο ζθέςεο γηα ηε Γεπηεξνβάζκηα Δθπαίδεπζε. Αζήλα: ΟΔΠΔΚ.

Μαξηλαθεο, Η.(2009) Μάζεκα ηερλνινγίαο Γηαζέζηκν ζην δηθηπαθφ ηφπν http://users.sch.gr/imarinakis/technology.htm Ogborn, J. (1994), Overview: the nature of modelling. In H. Mellar, J. Bliss, R. Boohan, R. (2002), Learning with models, learning about models». In S. Amos and R. Boohan (eds), Aspects of teaching secondary science: perspectives on practice (pp. 117-129). London: RoutledgeFarmer. Orr, D., (1993) Architecture as Pedagogy. Conservation Biology,. 7, (2). 226-228. Orr, D..( 2004).Earth in Mind: On Education, Environment, and the Human Prospect. Washington, D.C.: Island Press. Owens, S., Driffill, L. (2008). How to change attitudes and behaviours in the context of energy. Energy Policy 36, 4412 4418. Raghavan, K., Sartoris, M. L. and Zimmerman, C. (1997). Impact of model-centered instruction on student learning. he Journal of Computers in Mathematics and Science Teaching, 16, (2-3), 363-404. Santamouris, M., Kapsis, K.,. Korres, D.,. Livada, I.,. Pavlou, C., Assimakopoulos, M.. (2007) On the relation between the energy and social characteristics of the residential sector. Energy and Buildings 39, 893 905. Scoullos, Μ. & Malotidi, V. (2004). Handbook on methods used in Environmental Education and Education for Sustainable Development. Athens: MIO-ECSDE. θνχιινο, Μ. (2008). (επηκ). Πεξηβαιινληηθή Δθπαίδεπζε θαη Δθπαίδεπζε γηα ηελ Αεηθφξν Αλάπηπμε ζε Πξνζηαηεπφκελεο Πεξηνρέο. Δπηκνξθσηηθφ πιηθφ. Αζήλα: MIO ECSDE. ΤΠΔΚΑ (2009). Δζληθό Πιεξνθνξηαθό Σύζηεκα Δλέξγεηα. Δλεξγεηαθό Ιζνδύγην. Γηαζέζηκν ζην δηθηπαθφ ηφπν: http://195.251.42.2/cgibin/nisehist.sh?objtype=stats_query Φαξαγγηηάθεο, Γ., Μπαδίγνπ, Κ., Ησάλλνπ, Α., Ννκηθνχ, Υ., Ρεκπάπε, Κ., κπαξνχλεο, Θ., σηεξνπνχινπ, Γ., Υξηζηνδνχινπ, Ν.(2008) Ζκεξήζην Δθπαηδεπηηθφ Πξφγξακκα ηνπ Κέληξνπ Πεξηβαιινληηθήο Δθπαίδεπζεο ηεο Αξγπξνχπνιεο: «Δλέξγεηα: εμνηθνλφκεζε ζην ζπίηη, ζην ζρνιείν θαη ζηελ πφιε». 4 ν Παλειιήλην πλέδξην Π.Δ.ΔΚ.Π.Δ. Πξνο ηελ αεηθόξν αλάπηπμε: Φπζηθνί πόξνη, Κνηλωλία, Πεξηβαιινληηθή Δθπαίδεπζε, Ναχπιην 12-14 Γεθεκβξίνπ. Webb, M.(1992). Learning by building rule-based models. Computers & Education, 18 (1-3), 89-100. Wilson, C., Dowlatabadi, H., (2007) Models of Decision Making and Residential Energy Use. The Annual Review of Environment and Resources.32, 169-203. ΠΑΡΑΡΣΗΜΑ Δλδεηθηηθέο ηζηνζειίδεο: Δγθχθιηνο Παηδεία: http://egpaid.blogspot.com/2009/09/blog-post_17.html BBC Schools Science Clips-Earth, Sun and Moon: http://www.bbc.co.uk/schools/scienceclips/ages/9_10/earth_sun_moon_fs.shtml Mogi Vicentini Πιαλεηάξην ηνπ Μηιάλνπ: http://www.mogi-vice.com/pagine/downloads.html Βίληεν: http://www.youtube.com/watch?feature=endscreen&v=j1oeoyci6dy&nr=1 Δλδεηθηηθά βηβιία: Γεσινγία-Γεσγξαθία Α Γπκλαζίνπ. Ο πιαλήηεο γε.