Θέατρο Καλουτά στην Αθήνα: Κατεδάφιση πλαισίων οπλισµένου σκυροδέµατος µε προεντεταµένα ζυγώµατα

Θέατρο Καλουτά στην Αθήνα: Κατεδάφιση πλαισίων οπλισµένου σκυροδέµατος µε προεντεταµένα ζυγώµατα A. Παπαθανασίου Πολιτικός Μηχανικός Π. Κωνσταντινίδης Πολιτικός Μηχανικός Λέξεις κλειδιά: Κατεδάφιση, προεντεταµένο σκυρόδεµα, µέτρα ασφαλείας. ΠΕΡΙΛΗΨΗ: Σε κεντρικό οικόπεδο της Αθήνας, στα τέλη του 2004, έγινε η κατεδάφιση του θεάτρου Καλουτά, κατασκευής 1960, η στέγαση του οποίου περιλάµβανε τρία πλαίσια από οπλισµένο σκυρόδεµα (ο.σ.) µε προεντεταµένα ζυγώµατα, µέσου ανοίγµατος 25 m, ευρισκόµενα σε ύψος 14 m από το πεζοδρόµιο της οδού Πατησίων και διατεταγµένα παράλληλα προς αυτήν. Η κατεδάφιση φορέων µεγάλου ανοίγµατος µε κατασκευαστικές ιδιαιτερότητες, υποχρέωσε στην εξέταση τριών λύσεων, διαφορετικών από άποψη ταχύτητας, οικονοµικότητας και, κυρίως, από άποψη ασφαλείας. Επελέγη η λύση του να αναρτηθούν τα ζυγώµατα από γερανούς, να αποκοπούν από τους στύλους µε αδιατάρακτη, κατά το δυνατόν, µέθοδο και να κατεβούν µε προσοχή στο έδαφος, ώστε να κατακερµατιστούν µε σφύρα. 1 ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ Επί της οδού Πατησίων 240 στην Αθήνα, στο διάστηµα Οκτωβρίου εκεµβρίου 2004, κατεδαφίστηκαν δύο κτήρια κτισµένα στο ίδιο οικόπεδο: Το θέατρο Καλουτά και ο κινηµατογράφος Radio City, προκειµένου να κατασκευαστεί στη θέση τους πολυώροφο κτήριο καταστηµάτων και γραφείων µε δύο υπόγεια γκαράζ. Ανάδοχος του Έργου ήταν η «Αφοι Κυροµίτη ΑΤΕ». Το µεγάλο, για τα αστικά δεδοµένα, οικόπεδο εµβαδού 2025 m2, έχει πρόσοψη µήκους 34 m µόνο επί της οδού Πατησίων, ενώ στις άλλες τρεις πλευρές του περιβάλλεται από πολυώροφα κτήρια κατοικιών παλαιάς κατασκευής δεκαετίας 1955 1965 πλην ενός διωρόφου µε υπόγειο κατασκευής 1930 περίπου. Με µερικά από τα όµορα κτήρια, το θέατρο και ο κινηµατογράφος ευρίσκοντο σε επαφή, όπως φαίνεται στο τοπογραφικό διάγραµµα (Εικόνα 1). Όπως φαίνεται στην τοµή Α-Α, κάθετη στην οδό Πατησίων (Εικόνα 2), ο κινηµατογράφος Radio City, κατασκευής 1955 περίπου, καταλάµβανε το πίσω µισό της δοµηµένης επιφάνειας του οικοπέδου, ήταν ισόγειος µε εξώστη και είχε πρόσβαση στην Πατησίων µέσω διαδρόµου. Ήταν κατασκευασµένος µε πλαίσια οπλισµένου σκυροδέµατος (ο.σ.) ανοίγµατος 17.50 m. Το θέατρο Καλουτά, κατασκευής 1960 περίπου, καταλάµβανε το µισό της δοµηµένης επιφάνειας του οικοπέδου επί της προσόψεως και αποτελείτο από ισόγειο, όροφο και εξώστη. Όπως φαίνεται στην εικόνα 3, ο ξυλότυπος οροφής του περιλάµβανε πέντε δίστυλα πλαίσια (Ι έως V) παράλληλα στην Πατησίων, τα Ι και ΙΙ µέσου ανοίγµατος 20 m, µε ζυγώµατα διαστάσεων 60/200 από ο.σ. και τα ΙΙΙ, ΙV και V, τα πλησιέστερα στην Πατησίων, µε προεντεταµένα ζυγώµατα µέσου ανοίγµατος 25 m, διαστάσεων 50/150. Αυτά τα στοιχεία αποκτήθηκαν µε επί τόπου αποτύπωση και αποκάλυψη οπλισµών. Τα σχέδια, τα οποία τέθηκαν στη διάθεση του Επιβλέποντα, περιλάµβαναν τους ξυλοτύπους των κτηρίων, οι οποίοι, όµως, δεν περιείχαν εκτός από το πλάτος των ζυγωµάτων και τις ποιότητες των υλικών, καµία άλλη πληροφορία. 15ο Συνέδριο Σκυροδέματος, ΤΕΕ, ΕΤΕΚ, Αλεξανδρούπολη, 25-27 Οκτωβρίου., 2006 1

Στο ισόγειο του θεάτρου, κοντά στο βορεινό όριο του οικοπέδου, κάτω από τα υπό κατεδάφιση προεντεταµένα ζυγώµατα, στη θέση που σηµειώνεται στο τοπογραφικό, ευρίσκετο εν λειτουργία ο υποσταθµός ΕΗ της περιοχής, η αποµάκρυνση του οποίου εκκρεµούσε επί εξάµηνο, ενώ οι εργασίες κατεδάφισης έπρεπε να προχωρήσουν. Έτσι, η κατεδάφιση των πλαισίων, εκτός από την προστασία του Προσωπικού, την προστασία των οµόρων ιδιοκτησιών και την προστασία των περαστικών έπρεπε να εξασφαλίζει και την προστασία του εν λειτουργία υποσταθµού της ΕΗ. Τοµ. 93 Ο.Τ. 24 Τοµ. 90 Ο.Τ. 45 Τοµ. 90 Ο.Τ. 44 Ο ΟΣ ΡΟΣΟΠΟΥΛΟΥ πλ. 10m 2+Y E Z Ακάλυπτος χώρος Γ Τοµ. 93 Ο.Τ. 01 Ο ΟΣ ΠΑΡΟΥ πλ. 10m Υ/Σ ΕΗ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ RADIO CITY ΘΕΑΤΡΟ ΚΑΛΟΥΤΑ ιάδροµος εισόδου κιν/φου Ο ΟΣ ΑΜΟΡΓΟΥ πλ. 10m Τοµ. 90 Ο.Τ. 13 A B Ο ΟΣ ΠΑΤΗΣΙΩΝ πλ. 30m Τοµ. 92 Ο.Τ. 01 Τοµ. 89 Ο.Τ. 59 Τοµ. 89 Ο.Τ. 58 Εικόνα 1. Τοπογραφικό διάγραµµα ΘΕΑΤΡΟ KAΛΟΥΤΑ ΕΞΩΣΤΗΣ ΟΡΟΦΟΣ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ RADIO CITY Ο ΟΣ ΠΑΤΗΣΙΩΝ ΣΤΟΑ ΙΣΟΓΕΙΟ (ΕΙΣΟ ΟΣ - ΦΟΥΑΓΙΕ) ΑΚΑΛΥΠΤΟΣ Εικόνα 2. Σχηµατική τοµή Α-Α 15ο Συνέδριο Σκυροδέματος, ΤΕΕ, ΕΤΕΚ, Αλεξανδρούπολη, 25-27 Οκτωβρίου., 2006 2

ΠΛΑΙΣΙΟ Ι (60/200 OΠΛΙΣΜΕΝΟ) ΠΛΑΙΣΙΟ ΙI (60/200 OΠΛΙΣΜΕΝΟ) ΠΛΑΙΣΙΟ ΙII (50/150 ΠΡΟΕΝΤΕΤΑΜΕΝΟ) ΠΛΑΙΣΙΟ ΙV (50/150 ΠΡΟΕΝΤΕΤΑΜΕΝΟ) ΠΛΑΙΣΙΟ V (50/150 ΠΡΟΕΝΤΕΤΑΜΕΝΟ) Εικόνα 3. Σκαρίφηµα ξυλοτύπου οροφής θεάτρου 2 ΟΙ ΠΡΩΤΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ Οι εργασίες άρχισαν προς τα τέλη Οκτωβρίου 2004 µε περίφραξη, τοποθέτηση ικριωµάτων µε πετάσµατα ασφαλείας και τοπικές αποξηλώσεις. Συνεχίστηκαν µε την κατεδάφιση του κινηµατογράφου στο πίσω µέρος του οικοπέδου και του διαδρόµου πρόσβασης σ αυτόν στο νότιο όριο, διότι το χαµηλότερο (ύψους 7.20 m) αυτό κτήριο µπορούσε να κατεδαφιστεί πιο εύκολα, ήταν µακρύτερα από την Πατησίων και η κατεδάφισή του θα δηµιουργούσε τον απαραίτητο χώρο για την διευκόλυνση της κατεδάφισης του υψηλότερου κτηρίου του θεάτρου (ύψους 14.00 m) µε πρόσοψη επί της Πατησίων. Η κατεδάφιση του θεάτρου άρχισε από τον ακάλυπτο προς την Πατησίων στα τέλη Νοεµβρίου. Για την προστασία του χώρου του υποσταθµού της ΕΗ από πτώσεις προϊόντων κατεδάφισης κατασκευάστηκε πάνω από την οροφή του χώρου ένα προσωρινό στέγαστρο µε στύλους και δοκούς από πρότυπες διατοµές και επικάλυψη λαµαρίνας, ικανό να φέρει κινητό φορτίο µεγαλύτερο των 10 kn/m2. Όπως συµβαίνει στην εκτέλεση κάθε έργου, η µέθοδος εργασίας συναρτάται µε τον διατιθέµενο εξοπλισµό του αναδόχου. Στο συγκεκριµένο έργο ο ανάδοχος διέθετε ισχυρό ερπυστριοφόρο σπαστήρα ( δαγκάνα, cruncher, pulverizer) ο οποίος είχε την δυνατότητα τοπικής σύνθλιψης και κονιορτοποίησης του σκυροδέµατος. Με το µηχάνηµα αυτό είχε ήδη κατεδαφίσει σε σύντοµο χρονικό διάστηµα τα δίστυλα πλαίσια του κινηµατογράφου, µε την δηµιουργία άρθρωσης στη βάση του κάθε στύλου και στη συνέχεια µε το σταδιακό αδυνάτισµα της θλιβόµενη ζώνης εκατέρωθεν του µέσου του ζυγώµατος µέχρι καταρρεύσεως του πλαισίου. Το πλεονέκτηµα της µεθόδου, εκτός από την ταχύτητα, είναι η σταδιακή, ελεγχόµενη κατάρρευση, δεδοµένου ότι κατά κανόνα αποφεύγεται η κοπή ράβδων οπλισµού οι οποίες προσφέρουν µέχρι τέλους την επιθυµητή πλαστιµότητα, µετατρέποντας τα ζυγώµατα σε κοµπολόγια, δηλαδή τεµάχια σκυροδέµατος συνδεδεµένα µε ράβδους οπλισµού. Η µέθοδος αυτή εφαρµόστηκε µε επιτυχία και στα δύο πρώτα, οπλισµένα, πλαίσια του θεάτρου (Εικόνα 4) 15ο Συνέδριο Σκυροδέματος, ΤΕΕ, ΕΤΕΚ, Αλεξανδρούπολη, 25-27 Οκτωβρίου., 2006 3

Εικόνα 4 3 ΕΠΙΛΟΓΗ ΜΕΘΟ ΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΕ ΑΦΙΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΕΝΤΕΤΑΜΕΝΩΝ ΠΛΑΙΣΙΩΝ Για τα τρία τελευταία, προεντεταµένα, πλαίσια έγινε αρχικά η σκέψη να κατεδαφιστούν µε την καταστροφή της αγκύρωσης των τενόντων µετά από προηγούµενη υποστύλωση του ζυγώµατος. Υπάρχουν προηγούµενα παραδείγµατα τέτοιων κατεδαφίσεων προεντεταµένων δοκών καταστρωµάτων γεφυρών και µάλιστα χωρίς υποστύλωση, αλλά προφανώς σε µη κατοικηµένη περιοχή, άρα χωρίς κινδύνους από την ανεξέλεγκτη πτώση των προϊόντων της κατεδάφισης. Στην περίπτωση του θεάτρου θα έπρεπε να αποµακρυνθούν πρώτα τα ήδη υπάρχοντα µπάζα, να κατασκευαστούν ικριώµατα, να γίνει η αποδιοργάνωση των αγκυρώσεων των τενόντων, να αποµακρυνθούν τα νέα µπάζα από µεγάλο ύψος, ενδεχοµένως µε γερανό και να αποµακρυνθούν τα ικριώµατα. Η όλη διαδικασία θα ήταν χρονοβόρα και όχι ελέγξιµη στον βαθµό που απαιτείται σε κατοικηµένη περιοχή και µε υποσταθµό της ΕΗ σε λειτουργία από κάτω. Επιπλέον, επειδή το πλαίσιο V ήταν σε επαφή µε όµορο κτίσµα στο βορεινό του άκρο, οι αγκυρώσεις των τενόντων δεν ήταν προσβάσιµες στο άκρο αυτό (τυφλές) και η προένταση είχε γίνει µονόπλευρα από το άλλο άκρο. Η δεύτερη σκέψη ήταν να κατεδαφιστούν τα προεντεταµένα πλαίσια µε την ίδια µέθοδο όπως τα οπλισµένα, δηλαδή µε την σταδιακή αποδιοργάνωση της προεφελκυόµενης θλιβόµενης ζώνης στο µέσον του ζυγώµατος. Καθώς ήταν άγνωστα βασικά στοιχεία, δεν ήταν προβλέψιµη η συµπεριφορά του φορέα µετά από την χαλάρωση των τενόντων, λόγω απότοµης βράχυνσης του σκυροδέµατος. Πράγµατι, το είδος και ο αριθµός των τενόντων ήταν άγνωστος διότι οι αγκυρώσεις των τενόντων ήταν σκεπασµένες µε σκυρόδεµα και ο συνελκόµενος οπλισµός ήταν άγνωστος διότι σχέδια ή υπολογισµοί δυστυχώς δεν βρέθηκαν. Επίσης, ήταν άγνωστο το εάν είχε γίνει τσιµεντένεση, η οποία θα εµπόδιζε την απότοµη ολίσθηση των τενόντων στον σωλήνα τους. Τέλος, ήταν άγνωστες οι απώλειες της προέντασης στα σαράντα χρόνια λειτουργίας του κτηρίου. Έτσι, οι χονδρικοί υπολογισµοί που έγιναν, περιείχαν τέτοιο πλήθος παραδοχών και υποθέσεων ώστε παρουσίαζαν τόσο µεγάλο εύρος αποτελεσµάτων που τους καθιστούσε άχρηστους. Παρόλα αυτά κρίθηκε ότι οι τένοντες, µετά από την χαλάρωσή τους, θα συµπεριφερόντουσαν σαν χαλαρός οπλισµός και ο τρόπος κατάρρευσης θα ήταν σταδιακός, παρόµοιος µε των οπλισµένων πλαισίων χωρίς προένταση. Η µέθοδος αυτή δεν επιλέχθηκε τελικά λόγω της αδυναµίας της δαγκάνας να σπάσει το σκυρόδεµα της προεντεταµένης δοκού κατηγορίας Β450. Εκ των υστέρων αποδείχθηκε πάντως, ότι και ο συνελκόµενος οπλισµός ήταν πρακτικά ανύπαρκτος (2Φ10 StI µοντάζ άνω) και ότι τσιµεντένεση δεν είχε γίνει. 15ο Συνέδριο Σκυροδέματος, ΤΕΕ, ΕΤΕΚ, Αλεξανδρούπολη, 25-27 Οκτωβρίου., 2006 4

Κατά την εκτέλεση των προηγούµενων εργασιών της κατεδάφισης, όµως, είχε γίνει γνωστό ότι µόνο τα προεντεταµένα ζυγώµατα ήταν κατηγορίας Β450, ενώ οι στύλοι ήταν από σκυρόδεµα κατηγορίας Β225 το οποίο µπορούσε να το σπάσει η δαγκάνα σχετικά εύκολα. Έτσι, τελικά, αποφασίστηκε να αναρτηθούν τα ζυγώµατα από γερανούς, να αποκοπούν από τους στύλους των πλαισίων και να κατέβουν µε την βοήθεια των γερανών στο έδαφος, για να θρυµµατιστούν ασφαλώς µε σφύρα. 4 ΣΕΙΡΑ ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΚΑΤΕ ΑΦΙΣΗΣ ΤΩΝ ΠΡΟΕΝΤΕΤΑΜΕΝΩΝ ΠΛΑΙΣΙΩΝ Ελαφρύνθηκε η κατασκευή από τα νεκρά φορτία µε τη αποµάκρυνση των επικαλύψεων και των πλακών από σκυρόδεµα κατηγορίας Β160 µε κοµπρεσέρ (Εικόνα 5). Η αποµάκρυνση των πλακών, όµως, κατήργησε την µορφή πλακοδοκού του ζυγώµατος, µηδένισε πρακτικά την εκτός επιπέδου ακαµψία και αντοχή του και έκανε τον φορέα εξαιρετικά ευάλωτο σε οποιαδήποτε εκτός επιπέδου δράση, ακόµα και ελαφρά ταλάντωση, λαµβανοµένου υπόψη και του σηµαντικού αξονικού φορτίου της προέντασης. Για τον λόγο αυτό, οι δοκίδες σύνδεσης των ζυγωµάτων µεταξύ τους καθαιρέθηκαν προσεκτικά, µε µικρό κοµπρεσέρ, λίγη ώρα πριν από την επόµενη φάση. Αναρτήθηκε το πρώτο πλαίσιο από τα δύο άκρα µε ισάριθµους γερανούς µε διπλά συρµατόσχοινα σε κάθε άκρο (Εικόνα 6). Οι γερανοί στήθηκαν στον ακάλυπτο για να µην ενοχλούν την κυκλοφορία της Πατησίων και ήταν δυνατότητας 60 t ο φέρων το βορεινό άκρο και 35 t ο φέρων το νότιο άκρο. Η επιλογή αυτή έγινε διότι ο προς βορράν ήταν υποχρεωµένος να δουλεύει µε τον ιστό περισσότερο εκτεταµένο και επιλέχθηκε να έχει τα µεγαλύτερα περιθώρια ασφαλείας. Το συνολικό βάρος του ζυγώµατος υπολογίστηκε σε 50 t. Άρα υπήρχε ένας συντελεστής ασφαλείας στην δυνατότητα ανάληψης φορτίου αθροιστικά περίπου ίσος µε 2. Από τους γερανούς επιβλήθηκε στα συρµατόσχοινα ανάρτησης φορτίο τόσο όση θα ήταν η αντίδραση του ζυγώµατος ως αµφιέρειστη δοκός µετά από την αποκοπή του από τους στύλους. Η δαγκάνα αποδιοργάνωσε την επικάλυψη του εσωτερικού (θλιβόµενου) οπλισµού των δύο στύλων και αποκάλυψε τις ράβδους (Εικόνα 7). Για την αποφυγή ανεπιθύµητων κραδασµών, κόπηκε ο θλιβόµενος οπλισµός του κάθε στύλου µε φλόγα οξυγόνου από συνεργείο επί πλατφόρµας αναρτηµένης από τρίτο, µικρό γερανό. (Εικόνα 8). Ο θλιβόµενος οπλισµός των στύλων στην κεφαλή βρέθηκε πολύ περισσότερος από τον εφελκυόµενο (παλιός Κανονισµός οπλισµένου σκυροδέµατος). Σηµειώνεται ότι πραγµατική αδιατάρακτη κοπή, π.χ. µε δίσκο, δεν ήταν δυνατόν να εφαρµοστεί σε τέτοιο ύψος παρά µόνον µε ικριώµατα και θα ήταν εξαιρετικά χρονοβόρα, αφήνοντας εκτεθειµένα τα γυµνά ζυγώµατα για µεγαλύτερο χρονικό διάστηµα. Η δαγκάνα έκοψε το υπόλοιπο τµήµα του κάθε στύλου, χωρίς να κόψει τις ράβδους του εφελκυόµενου οπλισµού (Εικόνα 9), οι οποίες, για τον προαναφερόµενο λόγο, κόπηκαν µε φλόγα οξυγόνου και το ζύγωµα έµεινε αναρτηµένο από τους δυο γερανούς. Μετά από την αποκοπή και της τελευταίας ράβδου, το άκρο του ζυγώµατος µετατοπίστηκε ελάχιστα εκατοστόµετρα από τον υποκείµενο στύλο, ενδεικτικό της ακρίβειας των χειρισµών και της ακρίβειας των ενδείξεων των οργάνων των γερανών. Οι γερανοί κατέβασαν πολύ αργά το ζύγωµα στο έδαφος διατηρώντας το οριζόντιο (Εικόνες 10 & 11) και χωρίς να δηµιουργούν ταλάντωση κατά την εκτός επιπέδου έννοια, όπου θρυµµατίστηκε µε αερόσφυρα. Με τον ίδιο τρόπο κατέβηκε το δεύτερο ζύγωµα την µεθεπόµενη µέρα. Τέλος, το τρίτο ζύγωµα, το πλησιέστερο στην οδό Πατησίων και ακριβώς πάνω από τον υποσταθµό της ΕΗ, κατέβηκε την τέταρτη µέρα. Αναρτήθηκε προς βορράν όχι ακριβώς από το άκρο αλλά λίγο πιο µέσα, διότι ήταν το πιο αποµακρυσµένο από τον γερανό. Αυτό, σε συνδυασµό µε µία αναπόφευκτη µικρή εκτός επιπέδου ταλάντωση που είχε ο βορεινός γερανός 15ο Συνέδριο Σκυροδέματος, ΤΕΕ, ΕΤΕΚ, Αλεξανδρούπολη, 25-27 Οκτωβρίου., 2006 5

λόγω σχεδόν πλήρους αναπτύξεως του ιστού του και µε το γεγονός της απουσίας χαλαρού οπλισµού, άρα της ανυπαρξίας αντοχής εκτός επιπέδου, έσπασε στον αέρα (Εικόνα 12), ευτυχώς χωρίς συνέπειες, ακριβώς λόγω των µεγάλων περιθωρίων ασφαλείας της φέρουσας ικανότητας των γερανών. Εικόνα 5 Εικόνα 6 Εικόνα 7 Εικόνα 8 Εικόνα 9 Εικόνα 10 15ο Συνέδριο Σκυροδέματος, ΤΕΕ, ΕΤΕΚ, Αλεξανδρούπολη, 25-27 Οκτωβρίου., 2006 6

Εικόνα 11 Εικόνα 12 5 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Η κατεδάφιση είναι µία εργασία όχι κατ ανάγκη αντίστροφη της ανέγερσης. Η µέθοδος κατεδάφισης εξαρτάται από το είδος του δοµήµατος και τις επί τόπου συνθήκες και οπωσδήποτε από τον εξοπλισµό του αναδόχου σε µεγάλο βαθµό, ιδίως σε έργα µε πολλαπλές απαιτήσεις. Οι πληροφορίες για το υπό κατεδάφιση δόµηµα (αξιόπιστα σχέδια κτλ) είναι κρίσιµες. Συνδέονται µε τους Κανονισµούς και την πρακτική δόµησης την εποχή της ανέγερσης του δοµήµατος. Τα µέτρα ασφαλείας πρέπει να τηρούνται απαρεγκλήτως. Τα περιθώρια ασφαλείας πρέπει να είναι αυξηµένα όταν υπάρχουν ασάφειες ή αµφιβολίες για την µέθοδο κατεδάφισης ή τις λεπτοµέρειες κατασκευής του υπό κατεδάφιση φορέα. Κατά την εκτέλεση των εργασιών κατεδάφισης, ακόµη και όταν όλες οι απαιτήσεις πληρούνται και έχουν ληφθεί όλα τα απαραίτητα µέτρα και ο σχεδιασµός έχει ελεγχθεί προσεκτικά, λόγω ακριβώς των πολλαπλών παραγόντων και ασαφειών οι οποίες υπεισέρχονται, υπάρχει πάντα ένα αναπόφευκτο ποσοστό ρίσκου. Κατά τις κατεδαφίσεις συλλέγονται πολύτιµα στοιχεία για το είδος της κατεδαφιζόµενης κατασκευής, την τεχνική της περιόδου ανέγερσης, την όπλιση, τις ποιότητες των υλικών κλπ. 6 ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Θερµές ευχαριστίες εκφράζονται στους συναδέλφους κκ. Τάκη Πλαΐνη και Βασίλη Κόλια για την ουσιαστική συνδροµή τους στην διερεύνηση του προβλήµατος. 15ο Συνέδριο Σκυροδέματος, ΤΕΕ, ΕΤΕΚ, Αλεξανδρούπολη, 25-27 Οκτωβρίου., 2006 7