ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ# ΕΝΩΣΗ#ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ# Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων, Πολιτισμού και Αθλητισμού Ε.#Π.#Ανταγωνιστικότητα#και#Επιχειρηματικότητα#(ΕΠΑΝ#ΙΙ),#ΠΕΠ#Μακεδονίας# #Θράκης,#ΠΕΠ#Κρήτης#και#Νήσων#Αιγαίου,#ΠΕΠ# Θεσσαλίας# #Στερεάς#Ελλάδας# #Ηπείρου,#ΠΕΠ#Αττικής ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΣ ΒΟΗΘΟΣ ΜΟΡΙΑΚΗΣ ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ELECTRONIC MOLECULAR DIAGNOSTICS ASSISTANT ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ Π5.3 Ζητήματα Πνευματικής Ιδιοκτησίας και Προσανατολισμού στην Αγορά - Αρχικό Σχέδιο Εκμετάλλευσης Αποτελεσμάτων Είδος Παραδοτέου: Τεχνική Αναφορά Υπεύθυνος Φορέας: DYNACOMP (4) Ημερομηνία: 30/04/2015 Ιστορικό Εγγράφου Έκδοση Ημερομηνία Κατάσταση Προετοιμασία Διανομή* - Ονομ./Επώνυμο, (#Φορέα) - Γ. Ποταμιάς (3) 0.1 20/04/2013 Προσχέδιο N.Αχιλλεόπουλος (4) K 1.0 17/12/2013 1 η έκδοση N.Αχιλλεόπουλος (4) K Τελική 30/04/2015 Τελικό N.Αχιλλεόπουλος (4) EE * Κ: Κοινοπραξία έργου, EE: ΕΥΔΕ- ΕΤΑΚ, Δ: Δημόσιο έγγραφο (ελεύθερο, π.χ., Web- Site έργου)
ΠΕΡΙΛΗΨΗ Το εν λόγω παραδοτέο εστιάζει σε ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα επίδειξης των παρεχόμενων υπηρεσιών σε πιθανούς χρήστες κατά τη διάρκεια του έργου. Προβλέπεται, ακόμη, μια σειρά γεγονότων για τη διάδοση των αποτελεσμάτων του έργου και την ευαισθητοποίηση του κοινού. Σε αυτά τα πλαίσια, πρόκειται να σχεδιαστεί ένα επιχειρησιακό περιβάλλον που θα παρέχει το πλαίσιο για την υιοθέτηση και εκμετάλλευση των αποτελεσμάτων του έργου και θα περιλαμβάνει ρόλους δράσεις, τη δημιουργία αξιών, καθώς και αναλύσεις της αποδοχής των χρηστών μέσω της διεξαγωγής μιας σειράς από Εθνικά και Ευρωπαϊκά εργαστήρια ευαισθητοποίησης. EXECUTIVE SUMMARY Τhis deliverable focuses on data and services dissemination to emodia prospective users. Indeed, a series of events have been considered. In this context, a plan will be set in place towards the commercial use of the emodia platform, when taking into account its current and future needs. ΕΠΑΝ ΙΙ- ΣΠ- - emodia 1 /4 Παραδοτέο Π5.3
ΑΡΧΙΚΟ ΠΛΑΝΟ ΚΑΙ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ EKMETAΛΕΥΣΗΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ Η εκμετάλλευση αποτελεσμάτων και οι σχετικές δραστηριότητες μακροπρόθεσμης βιωσιμότητας του έργου και των παραχθέντων τεχνολογιών διαδραματίζουν βασικό ρόλο στο έργο emodia, με τη συνακόλουθη ανάγκη κατάστρωσης των κατάλληλων στρατηγικών. Πιο συγκεκριμένα, ο στόχος είναι (α) να παραχθεί ένα ολοκληρωμένο σχέδιο αξιοποίησης που συνδέει τους στόχους του έργου με μακροπρόθεσμες επιχειρηματικές και ερευνητικές στοχεύσεις των εταίρων της κοινοπραξίας του έργου, και (β) η σχεδίαση και αποδοχή διαφορετικών σεναρίων για τη μακροπρόθεσμη διατήρηση και εκμετάλλευση των αποτελεσμάτων και τεχνολογιών του έργου έτσι ώστε οι τεχνολογίες του emodia να γίνουν αναπόσπαστο μέρος των παγκόσμιων σχετικών ερευνητικών και αναπτυξιακών προσπαθειών. Το αρχικό- πλάνο και ο σχεδιασμός της εκμετάλλευσης αποτελεσμάτων λαμβάνει υπόψη τα συμφέροντα των μελών της κοινοπραξίας του έργου emodia σχετικά με τα διάφορα εργαλεία και υπηρεσίες λογισμικού που αναπτύχθηκαν και ιδιαίτερα εκείνες που παρουσιάζουν σαφές ενδιαφέρον για τους ΜΜΕ εταίρους του έργου. Σαφείς κανόνες ιδιοκτησίας για τα αποτελέσματα του έργου καθορίζονται στην αρχική συμφωνία- κοινοπραξίας του έργου έτσι ώστε να καταστεί δυνατή η αύξηση των δυνατοτήτων εκμετάλλευσης. Η έκθεση διάδοσης και εκμετάλλευσης περιλαμβάνει τις βασικές αρχές προσανατολισμού προς την αγορά ώστε να δημιουργηθεί ένας ενδιάμεσος αλλά και μακροπρόθεσμος οδικός- χάρτης όσον αφορά την περαιτέρω ανάπτυξη και τις ανάγκες χρηματοδότησης, την κατηγοριοποίηση των πιθανών πελατών και των αναγκών τους, τις αναμενόμενες τάσεις της αγοράς, τις θέσεις στην αγορά πιθανών ανταγωνιστών, και το προτιμητέο επιχειρηματικό μοντέλο (π.χ. τύπους εκμετάλλευσης, τη χορήγηση αδειών για τα αποτελέσματα, ροή εσόδων, κ.λπ.) Ένα σημαντικό μέρος των δραστηριοτήτων για την επίτευξη της αειφορίας (sustainability) των δραστηριοτήτων και παραχθέντων αποτελεσμάτων του έργου είναι η ανάλυση και η δημιουργία συνεργασιών και συμμαχιών με άλλες πρωτοβουλίες και οργανώσεις. Το έργο emodiα, και ιδιαίτερα τα σχετικά τεχνολογικά επιτεύγματα, έχει/έχουν μια πανευρωπαϊκή και παγκόσμια δυνητική εμβέλεια. Σε αυτό το πλαίσιο είναι σημαντικό για την εκμετάλλευση των αποτελεσμάτων του έργου η δικτύωση και συνέργεια με άλλες, Ελληνικές και Ευρωπαϊκές, σχετικές προσπάθειες. Ήδη το έργο emodia, όσον αφορά στις πληροφορικές υποδομές και τεχνολογίες που έχουν σχεδιαστεί και παραχθεί, έχουν διασυνδεθεί με το Ευρωπαϊκό έργο RD- connect (An integrated platform connecting databases, registries, biobanks and clinical bioinformatics for rare disease research) σαν συνεργαζόμενος κόμβος, με στόχευση: (α) τη αξιοποίηση των αποτελεσμάτων και την επεκτασιμότητα και αύξηση της διαλειτουργικότητας των αναπτυχθέντων πληροφοριακών υποδομών και συστημάτων, καθώς και (β) την υιοθέτηση βέλτιστων διεθνών πρακτικών. Επίσης, με στόχευση της εξασφάλισης της βιωσιμότητας του έργου και των παραχθέντων τεχνολογικών συστατικών, έχουν γίνει δύο προσπάθειες χρηματοδότης με την υποβολή σχετικών προτάσεων- έργων στο πλαίσιο του προγράμματος Horizon2020 - (i) ipga integrated PharmacoGenomics Assistant, και CoPhIRE Collaborative Pharmacogenomics Integrated Research Environment). Αν και οι συγκεκριμένες προσπάθειες δεν καρποφόρησαν, δημιούργησαν τις συνθήκες διεθνών συνεργασιών (με σχετικές Ευρωπαϊκές ομάδες και εργαστήρια), καθώς και την επέκταση των ιδεών και παραχθέντων τεχνολογιών του έργου σε νέες προκλητικές περιοχές και εφαρμογές. Επιπλέον, μέσω σχετικών δραστηριοτήτων συνεταίρων του έργου (ΙΤΕ), τα αποτελέσματα του έργου πρόκειται να αξιοποιηθούν σε διεθνή δίκτυα/έργα όπως το ELIXIR (A ΕΠΑΝ ΙΙ- ΣΠ- - emodia 2 /4 Παραδοτέο Π5.3
distributed infrastructure for life- science information); το EUDAT (Research Data Services, Expertise & Technology Solutions), το RDA (Research Data Alliance Europe), και το BBMRI (Biobanking and BioMolecular resources Research Infrastructure). Αρχικό Επιχειρηματικό Σχέδιο Οι τεχνολογίες γονιδιωματικής αναπτύσσονται με ταχείς ρυθμούς, με την ημερήσια παραγωγή μεγάλου όγκου δεδομένων να κατακλύζουν τις εμπλεκόμενους ερευνητικών και αναπτυξιακές κοινότητες. Υπάρχει μεγάλη ζήτηση από τον ιατρικό, εργαστηριακό, ακαδημαϊκό και φαρμακευτικό κλάδο να εκμεταλλευτούν ερευνητικά αποτελέσματα και τα σχετικά δεδομένα για τη καλύτερη αντιμετώπιση ασθενών, καθώς και για την αποτελεσματικότερη και στοχευμένη ανάπτυξη φαρμάκων. Ως εκ τούτου, υπάρχει μια αυξανόμενη πρόκληση να ερμηνευτούν σωστά τα σχετικά δεδομένα και αποτελεσματικά να χρησιμοποιηθούν, πάντα στα όρια της δεοντολογίας και των κανόνων για την προστασία της ιδιωτικότητας ατόμων/ασθενών. Η πελατειακή βάση του έργου emodia, και ιδιαίτερα των πληροφοριακών υποδομών, είναι διαφορετικές (από τα πανεπιστήμια στη βιομηχανία), με τις κύριες εμπορικές οδούς να παρουσιάζονται: (i) από τις φαρμακευτικές και βιοτεχνολογικές βιομηχανίες - με εφαρμογές στο τελικό στάδιο ανάπτυξης φαρμάκων; (ii) στο ιατρικό προσωπικό με εφαρμογές στην εξατομικευμένη θεραπεία; (iii) σε οργανισμούς που προετοιμάζουν και παρέχουν (δημόσια) φαρμακογονιδιωματικές συστάσεις και κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με γονότυπους και τη συσχέτισή τους με μεταβολικούς φαινοτύπους φάρμακο- απόκρισης (π.χ., CPIC - Clinical Pharmacogenetics Implementation Consortium), καθώς και σε ρυθμιστικούς φορείς (π.χ., FDA US Food & Drug Administration; ΕΟΦ Ελληνικός Οργανισμός Φαρμάκου), αλλά και ένα ευρύ πλήθος από σχετικές πρωτοβουλίες «Απευθείας Στο Καταναλωτή» φαρμακευτικών/φαρμακογονιδιωματικών υπηρεσιών ( Direct To Consumer DTC). Στρατηγική ανάλυση. To emodia εκφράζει και αντιπροσωπεύει μια προσπάθεια για το καθορισμό και παροχή των απαιτούμενων υποδομών και υπηρεσιών υποστήριξης εξατομικευμένης ιατρικής παροχής/φροντίδας και θεραπείας Η εκμετάλλευση των τεχνολογικών αποτελεσμάτων του έργου σε εμπορικό επίπεδο απαιτεί πρόσθετες δραστηριότητες επικύρωσης των σχετικών υποδομών σε ένα ευρύτερο φάσμα υποθέσεων, καθώς και σε δοκιμές σκοπιμότητας ιδιαίτερα σε ανοικτά διαδικτυακά περιβάλλοντα. Ø Η αναπτυγμένες υποδομές (όπως το epga) απαιτούν συνεχή ενημέρωση και δοκιμές για να επιτευχθεί πραγματική βιωσιμότητα, η οποία θα μπορούσε να οδηγηθεί στο εμπόριο ή τουλάχιστον αρχικά, μέσω πρόσθετων εθνικών ή διεθνών πρωτοβουλιών, στη χρηματοδότηση και συνέχιση των σχετικών προσπαθειών. Ø Λόγω της πολυπαραγοντικής φύσης του περιβάλλοντος emodia/epga, χαρακτηριστικά που εντοπίζονται ως βιώσιμα εμπορικά, θα πρέπει να αξιολογούνται για κάθε περίπτωση χωριστά. Ø Ευκαιρίες για τη δημιουργία μιας νέας εταιρικής πρωτοβουλία από την κοινοπραξία του έργου (εκτός αδειών σε υφιστάμενες εταιρείες) θα πρέπει να αξιολογηθούν ως αναπόσπαστο μέρος της ανάπτυξης του ΕΠΑΝ ΙΙ- ΣΠ- - emodia 3 /4 Παραδοτέο Π5.3
σχεδίου εκμετάλλευσης και περαιτέρω ανάπτυξης των (έως το τέλος του έργου) αποτελεσμάτων. Ø Το σχετικό επιχειρηματικό σχέδιο θα πρέπει να υποστηρίζεται από τους ΜΜΕ εταίρους του, των οποίων τα μέλη έχουν άμεση εμπειρία του σχηματισμού νεοσύστατων εταιριών και έχουν την εμπειρία σχηματισμού συμπράξεων/συνεργασίας με τη βιομηχανία. Οικονομική και δημοσιονομική προοπτική. Τα έσοδα για τη βιωσιμότητα και επεκτασιμότητα των αποτελεσμάτων αλλά και των δραστηριοτήτων του έργου θα μπορούσε να επιτευχθεί μέσω: (α) αμοιβή ανά χρήση, (β) συνδρομή για ετήσια χρήση, και (γ) επιχορηγήσεις σε εθνικό και διεθνές επίπεδο για την περαιτέρω ανάπτυξη των σχετικών τεχνολογικών επιτευγμάτων του έργου. Για να εξασφαλιστεί η βιωσιμότητα, μοντέλα ΣΔΙΤ (συμπράξεις δημόσιου- ιδιωτικού τομέα) μπορούν να διερευνηθούν στο πλαίσιο της δημιουργίας ενός βιώσιμου σεναρίου χρηματοδότησης. Σε αυτή τη κατεύθυνση, εξετάζεται η δυνατότητα (και αυτό έχει συμβεί από τα πρώιμα στάδια του έργου) να έλθουν σε επαφή οι εταίροι του έργου με σχετικές διατομεακές επιχειρηματικές πρωτοβουλίες και το εμπλεκόμενο δυναμικό τους. Αυτό μπορεί να αποτελεί μέρος μιας υπηρεσίας cloud- based, που μπορεί να χρησιμοποιηθεί από πολλούς ενδιαφερόμενους φορείς και από τις μεγάλες φαρμακευτικές εταιρείες για την υγειονομική περίθαλψη και το ιατρικό προσωπικό. Σε αυτό το πλαίσιο, οι εταίροι θα αναλάβουν από κοινού πρωτοβουλίες για την προώθηση της χρήσης των τεχνολογικών επιτευγμάτων του έργου μέσα από συντονισμένες ενέργειες διάδοσης των καινοτόμων χαρακτηριστικών, λειτουργιών και υπηρεσιών του σε σχετικά εμπορικά δίκτυα, συμβάλλοντας έτσι περαιτέρω στη διασφάλιση συνθηκών βιωσιμότητάς μετά τη περάτωση του έργου. Διαχείριση των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας. Ο χειρισμός των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας αντιμετωπίζεται από την αρχή του έργου και υποστηρίζονται από σχετικές δραστηριότητες διαχείρισης, οι οποίες περιλαμβάνουν: (i) εμπιστευτικότητα μεταξύ των συμμετεχόντων κατά τη διάρκεια παραγωγής ερευνητικών αποτελεσμάτων (π.χ., νέους βιοδείκτες), καθώς και κατά τη διάρκεια ανάπτυξης των σχετικών τεχνολογικών συστατικών του έργου (π.χ., epga); (ii) εμπιστευτικότητα προς τις εξωτερικούς συμμετέχοντες (ιδιαίτερα στους ενδιαφερόμενους που ασχολούνται με τις διάφορες διαδικασίες διαβούλευσης χρήσης των προσφερόμενων υπηρεσιών); και (iii) τα δικαιώματα πρόσβασης, την κυριότητα και την προστασία των αποτελεσμάτων, για να αναφέρoυμε μόνο μερικές πτυχές που σχετίζονται με τον χειρισμό δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας, καλύπτονται λεπτομερώς στο συμφωνητικό- κοινοπραξίας. ΕΠΑΝ ΙΙ- ΣΠ- - emodia 4 /4 Παραδοτέο Π5.3