Το αστικό κράτος, για να επιτελέσει τη λειτουργία του, που είναι η διασφάλιση της κυριαρχίας της άρχουσας τάξης και η υποταγή της εργατικής τάξης και των λαϊκών στρωμάτων, δημιουργεί και συντηρεί έναν τεράστιο μηχανισμό καταστολής όπως είναι ο στρατός, η αστυνομία και τα διάφορα όργανα δίωξης, τα δικαστικά όργανα, η κατασκοπεία, τα διάφορα όργανα διοίκησης, τα όργανα ιδεολογικού επηρεασμού των μαζών. Ταυτόχρονα, συμβάλλει καθοριστικά, με σχετικούς νόμους και ρυθμίσεις, στη μεγιστοποίηση των κερδών κατά κανόνα των πιο ισχυρών τμημάτων του κεφαλαίου, με στόχο την αναπαραγωγή του κοινωνικού κεφαλαίου Η λειτουργία του αστικού κράτους συντηρείται από τον κρατικό προϋπολογισμό που έχει ως κύρια πηγή χρηματοδότησης τους φόρους και το δανεισμό. Οι φόροι που καταβάλλονται δεν είναι παρά το μέρος εκείνο της υπεραξίας που αποσπά το κράτος για τις ανάγκες λειτουργίας του. Ο φόρος που πληρώνει ο εκπρόσωπος του κεφαλαίου δεν είναι τίποτα άλλο από ένα μέρος της υπεραξίας - του υπερπροϊόντος που δημιουργούν οι εργαζόμενοι και ιδιοποιείται το κεφάλαιο. Οι φόροι διακρίνονται σε άμεσους φόρους (επιβαρύνουν εισοδήματα και δε μετακυλίονται) και σε έμμεσους φόρους (επιβαρύνουν και διαμορφώνουν τις τελικές τιμές των εμπορευμάτων και των υπηρεσιών). Οι έμμεσοι φόροι, που έχουν ως βάση το εισόδημα που καταναλώθηκε, απορροφούν ελάχιστο μέρος των μεγάλων εισοδημάτων ενώ πλήττουν τα μικρά εισοδήματα που δαπανώνται στο σύνολό τους σε δαπάνες διαβίωσης. Η φορολογική πολιτική, λοιπόν, των αστικών κυβερνήσεων, μέσω των κρατικών επιδοτήσεων και των κάθε είδους ενισχύσεων, βοηθά στη μεταβίβαση ακόμη μεγαλύτερου μέρους του κοινωνικού πλούτου από τους εργαζόμενους στο κεφάλαιο. Ο κρατικός προϋπολογισμός αποτελεί εργαλείο αναδιανομής ενός μέρους του εθνικού εισοδήματος προς το συμφέρον των μονοπωλίων είτε άμεσα με τη μορφή των επιχορηγήσεων και των επιδοτήσεων είτε έμμεσα με τη συντήρηση των μηχανισμών εξουσίας του, αλλά και με δημόσιες δαπάνες για υποδομές που εξυπηρετούν τις ανάγκες κερδοφορίας του. Χρησιμοποιείται ως εργαλείο υλοποίησης αντιλαϊκής πολιτικής και αποτελεί παράγοντα επιδείνωσης της θέσης των εργαζομένων, αφού συντελεί στην αύξηση της εκμετάλλευσης της εργατικής δύναμης. Οι όποιες δαπάνες για την Υγεία, την Παιδεία, τον Πολιτισμό αποτελούν ελάχιστο ποσοστό στα συνολικά έξοδα του προϋπολογισμού, ενώ οι δημόσιες δαπάνες για υποδομές ασφαλείας και προστασίας των λαϊκών στρωμάτων έχουν, ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια, συρρικνωθεί. Η φορολογική πολιτική του αστικού κράτους σήμερα Η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, στα πλαίσια αντιμετώπισης του δημοσιονομικού προβλήματος του αστικού κράτους, έχει ξεκινήσει τη διαμόρφωση της φορολογικής της μεταρρύθμισης. Με προπέτασμα την πολυδιαφημιζόμενη «δημόσια» διαβούλευση, προχωρά στη νομοθετική ρύθμιση νέων αντιλαϊκών φορολογικών μέτρων που κρίνονται αναγκαία για την υλοποίηση του «Προγράμματος Σταθερότητας και Ανάπτυξης» που αναμένεται να κατατεθεί τις αμέσως επόμενες μέρες. Σελίδα 1 / 5
Πρόκειται για ένα τριετές πρόγραμμα «ανασυγκρότησης» και λιτότητας με ριζικές αναπροσαρμογές στους δημοσιονομικούς στόχους και χρονοδιαγράμματα που είχαν τεθεί αρχικά από την κυβέρνηση. Ηδη με τον κρατικό προϋπολογισμό του 2010, έναν προϋπολογισμό βαθιά ταξικό, προσαρμοσμένο στις ανάγκες εξόδου του ελληνικού καπιταλισμού από την οικονομική κρίση, έχει δρομολογηθεί η είσπραξη επιπλέον, σε σχέση με το 2009, φορολογικών εσόδων ύψους 3,56 δισ. ευρώ ή 7,04%. Συγκεκριμένα αναμένεται: - Από τη φορολογία των φυσικών προσώπων, αύξηση κατά 480 εκ. ευρώ ή 4,4%. Το ποσό αυτό αφορά στο 12,6% της συνολικής προβλεπόμενης αύξησης των τακτικών εσόδων. Η μη τιμαριθμοποίηση της κλίμακας, η κατάργηση των ενδιάμεσων συντελεστών φορολόγησης και η σταδιακή κατάργηση του αφορολόγητου που επιχειρείται μέσω της σύνδεσής του με τη συλλογή αποδείξεων, θα εξανεμίσουν τις όποιες πενιχρές μισθολογικές αυξήσεις και θα συρρικνώσουν περαιτέρω τα λαϊκά εισοδήματα. Την ίδια στιγμή, προβλέπεται απόλυτη μείωση των εσόδων από τη φορολογία των νομικών προσώπων κατά 275 εκ. ευρώ ή 7,2% λόγω, όπως αναφέρει η εισηγητική έκθεση, μείωσης της κερδοφορίας. Ομως η πραγματικότητα είναι διαφορετική. Δεν χάνουν όλοι στη φάση της κρίσης. Οι πρόσφατες εξελίξεις επιβεβαιώνουν, για μια ακόμη φορά, ότι την περίοδο της κρίσης σημαντικό τμήμα του κεφαλαίου συνεχίζει την πορεία κερδοφορίας του, ενώ παράλληλα επιταχύνεται η τάση συγκέντρωσης και συγκεντροποίησης του κεφαλαίου. Αποκαλυπτικά είναι τα στοιχεία από τους δημοσιευμένους ισολογισμούς του 9μήνου. Εν μέσω εξέλιξης της καπιταλιστικής κρίσης παραμένει σε υψηλά επίπεδα η κερδοφορία των μονοπωλίων που ελέγχουν τους βασικούς κλάδους της οικονομίας. Σύμφωνα με σχετική μελέτη, τα λειτουργικά κέρδη για το σύνολο των 273 εισηγμένων στο ΧΑΑ ανήλθαν σε 8,55 δισ. ευρώ, οριακά χαμηλότερα από εκείνα του αντίστοιχου 9μήνου του 2008 (8,80 δισ. ευρώ), ενώ προβλέπεται σε ετήσια βάση τα λειτουργικά κέρδη του 2009 να ξεπεράσουν τα 9,88 δισ. ευρώ του 2008 και τα καθαρά κέρδη να ανέλθουν σε 6 δισ. ευρώ (μετά την αφαίρεση της έκτακτης εισφοράς), όταν τα αντίστοιχα του 2008 ανέρχονταν σε 5,71 δισ. ευρώ. Η μείωση του συντελεστή φορολογίας των κερδών των ΑΕ από 35% το 2004 σε 25% το 2007 και σταδιακά από το 2010 έως το 2014 σε 20%, τα ισχυρά κίνητρα για επενδύσεις με μεγάλες φοροαπαλλαγές, η ειδική φορολόγηση των τόκων (κέρδη τραπεζών), ή οι χαριστικές φοροελαφρύνσεις του εφοπλιστικού κεφαλαίου κ.ά. έχουν περιορίσει όλα αυτά τα χρόνια και συνεχίζουν να περιορίζουν προκλητικά τη φορολόγηση του μεγάλου κεφαλαίου, αποκαλύπτοντας τη βαθιά ταξικά αντιλαϊκή φορολογική πολιτική των κυβερνήσεων του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ. Η φορολόγηση των διανεμόμενων κερδών στην κλίμακα των φυσικών προσώπων που εξάγγειλε η κυβέρνηση δε στοχεύει στα μεγάλα χαρτοφυλάκια που εύκολα μετακινούνται στο εξωτερικό και μεταβιβάζονται σε διάφορα επενδυτικά σχήματα. Ο στόχος είναι οι μικροεπενδυτές και οι αποδόσεις των επενδυμένων, με τη μορφή μετοχών, αποταμιεύσεών τους. Η διαχρονική μελέτη της σύνθεσης των άμεσων φόρων, κατά κατηγορία φυσικών - νομικών προσώπων, καταδεικνύει την ολοένα μεγαλύτερη συμμετοχή των εσόδων από τη φορολογία των φυσικών προσώπων στο σύνολο των άμεσων φόρων έναντι των εσόδων από τη φορολογία των νομικών προσώπων (βλέπε πίνακα 1). Ο πίνακας 1 δηλώνει ολοκάθαρα τον ταξικό προσανατολισμό των φορολογικών πολιτικών που εφάρμοσαν τουλάχιστον την τελευταία δεκαετία οι κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ. Σελίδα 2 / 5
Μεταξύ των ετών 2000-2010 οι φόροι επί των κερδών των κεφαλαιουχικών επιχειρήσεων μειώνονται απόλυτα και σχετικά, σε αντίθεση με τους φόρους επί του εισοδήματος των φυσικών προσώπων που έχουν αυξηθεί κατακόρυφα τόσο ως ποσοστό όσο και ως απόλυτο μέγεθος. - Από τη φορολογία της ακίνητης περιουσίας, αύξηση κατά 375 εκ. ευρώ ή 76,53%. Το ποσό αυτό αφορά στο 9,8% της συνολικής αύξησης των τακτικών εσόδων. Σημειώνεται ότι αντίστοιχη προσδοκία υπήρξε και στον προϋπολογισμό του 2009 που όμως τελικά, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις, «έπεσε» έξω κατά 1,280 δισ. ευρώ, σε σχέση με την αρχική πρόβλεψη. Σύμφωνα με δηλώσεις του αρμόδιου υπουργού της κυβέρνησης της ΝΔ μεγάλος αριθμός επιχειρήσεων καθώς και μονές του Αγίου Ορους δεν είχαν υποβάλει τη σχετική δήλωση του ΕΤΑΚ. Ετσι, λοιπόν, για μια ακόμη φορά «πλήρωσαν» τη νύφη οι 2.000.000 μικροϊδιοκτήτες. Η αναμενόμενη αύξηση των αντικειμενικών αξιών, οι οποίες παραμένουν «παγωμένες» από το Μάρτη του 2007, θα προκαλέσει αλυσιδωτές αυξήσεις σε διάφορα είδη φόρων και τελών που είναι άμεσα συνδεμένοι με μικροϊδιοκτησίες ακινήτων και καταβάλλονται, κατά το μεγαλύτερο μέρος τους, από τις λαϊκές οικογένειες. Τέτοιοι φόροι - τέλη είναι: -- Το Τέλος Ακίνητης Περιουσίας (ΤΑΠ) που πληρώνεται από ιδιοκτήτες και ενοικιαστές μέσω των λογαριασμών της ΔΕΗ. -- Ο Φόρος Μεταβίβασης που θα επιβαρύνει με αυξημένα ποσά τις αγορές κατοικιών. -- Ο Φόρος Εισοδήματος που προκύπτει από την υπαγωγή του φορολογούμενου στο τεκμήριο κύριας κατοικίας κ.ά. Η προαναγγελλόμενη επαναφορά, από την κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, του ΦΜΑΠ είναι αμφίβολο εάν «ακουμπήσει» τη μεγάλη ακίνητη περιουσία, όπως άλλωστε δεν την είχε ακουμπήσει και στο παρελθόν, ενώ η λεγόμενη προοδευτική φορολόγηση των ακινήτων έχει ως πρώτο στόχο τη μικρή ιδιοκτησία με τη μορφή της δεύτερης ή εξοχικής κατοικίας. - Από την έμμεση φορολογία, αναμένεται αύξηση κατά 1,635 εκ. ευρώ ή 5,68%. Το ποσό αυτό αφορά στο 43% της συνολικής αύξησης των τακτικών εσόδων. Ο ΦΠΑ, ο μεγαλύτερος φόρος του προϋπολογισμού που εξανεμίζει το εισόδημα εκατομμυρίων λαϊκών νοικοκυριών, αναμένεται να αποδώσει αυξημένα έσοδα, σε σχέση με το 2009, κατά 869 εκ. ευρώ. Σε περίοδο που βαθαίνει η οικονομική κρίση, συρρικνώνεται το λαϊκό εισόδημα, αυξάνεται με δραματικούς ρυθμούς η ανεργία και κατά συνέπεια σημειώνεται σημαντική μείωση της «ιδιωτικής» - λαϊκής κατανάλωσης, η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ ευελπιστεί σε αύξηση των εσόδων από τον ΦΠΑ. Η προσδοκία εδράζεται, σύμφωνα με όσα ισχυρίζεται η κυβέρνηση, στην πάταξη της φοροδιαφυγής, αποκρύπτοντας έτσι την προαποφασισμένη αύξηση του συντελεστή του εν λόγω φόρου μέχρι και 2%, που θα επιβαρύνει δραματικά το εισόδημα 3.000.000 περίπου λαϊκών οικογενειών που δεν ξεπερνά τα 12.000,00 ευρώ και που «ξοδεύεται» αποκλειστικά για την επιβίωσή τους. Αντίστοιχα, οι διάφοροι φόροι κατανάλωσης όπως είναι ο ΕΦΚ (αναγγελλόμενη αύξηση 20% σε ποτά και τσιγάρα, αναμενόμενη απόδοση της αύξησης στη βενζίνη από 26/6/2009 και νέα αύξηση εντός του 2010), το τέλος κυκλοφορίας (αυξημένα τέλη μέχρι και 326% σε παλαιά ΙΧ) εκτιμάται ότι θα εισφέρουν έσοδα αυξημένα, σε σχέση με το 2009, κατά 812 εκ. ευρώ. Σελίδα 3 / 5
Είναι χαρακτηριστική η θέση του υπουργού Γιώργου Παπακωνσταντίνου ότι «υπάρχουν μεγάλα περιθώρια αύξησης των έμμεσων φόρων στην Ελλάδα αφού είναι αισθητά χαμηλότεροι από τον μέσο όρο στην ΕΕ». Η σύγκριση βέβαια των στοιχείων, που ο ίδιος ο υπουργός παρουσίασε στις 18/12/2009, σχετικά με τους έμμεσους φόρους στην Ελλάδα, στην ΕΕ16 και στην ΕΕ27 διαψεύδουν τον εν λόγω ισχυρισμό. Η σύγκριση δείχνει ότι η έμμεση φορολογία στην Ελλάδα ως ποσοστό του ΑΕΠ είναι ελαφρώς χαμηλότερο από εκείνο της Ευρωζώνης και της ΕΕ27. Συγκεκριμένα, η έμμεση φορολογία στην Ελλάδα, για το 2008, αποτελούσε το 12,10% του ΑΕΠ όταν ο αντίστοιχος μέσος όρος της ΕΕ16 ήταν 12,9% και της ΕΕ27 13,00%. Βέβαια, ενώ η κυβέρνηση έχει ξεκινήσει ένα σαφάρι - κυνηγιού εσόδων, αφήνει στο απυρόβλητο σκανδαλώδεις φοροαπαλλαγές του μονοπωλιακού κεφαλαίου. Συγκεκριμένα, δεν κάνει κουβέντα για κατάργηση του Ν. 2960/01, που εναρμόνισε το ελληνικό με το κοινοτικό δίκαιο και έδωσε πλήρη απαλλαγή από τον ΕΦΚ στα καύσιμα που χρησιμοποιούν ναυτιλιακές, ακτοπλοϊκές και αεροπορικές εταιρείες, με αποτέλεσμα την απώλεια φορολογικών εσόδων, μόνο για το 2008, συνολικού ύψους τουλάχιστον 1,2 δισ. ευρώ (φορολογικές δαπάνες). Οι μειώσεις των συντελεστών φορολογίας του εισοδήματος κυρίως των νομικών προσώπων και δευτερευόντως των φυσικών προσώπων που πραγματοποιήθηκαν τα προηγούμενα χρόνια και που με νόμο καθορίστηκε περαιτέρω μείωσή τους μέχρι το 2014, αυξάνουν διαχρονικά τη συμμετοχή των έμμεσων έναντι των άμεσων φόρων στα συνολικά φορολογικά έσοδα (βλέπε πίνακα 2). Διαπιστώνεται, λοιπόν, μια σταδιακή αύξηση της συμμετοχής των έμμεσων φόρων στο σύνολο των φορολογικών εσόδων τουλάχιστον από το 2000 μέχρι και το 2008 (με εξαίρεση το 2005), ενώ το 2009 η σχέση αυτή διαφοροποιείται εξαιτίας της σημαντικής υστέρησης, κατά 4,404 δισ. ευρώ, σε σχέση με την αρχική πρόβλεψη, που εμφάνισε η είσπραξη του ΦΠΑ λόγω μείωσης της λαϊκής κατανάλωσης. Επίσης, στην αλλαγή της σχέσης επέδρασε σημαντικά η πλήρης απόδοση του φόρου ειδικών κατηγοριών που επιβλήθηκε με τον Ν. 3697/2008 και αφορά στη φορολόγηση με 10% των κερδών που διανέμουν οι ΑΕ από 1/1/2009 με τη μορφή μερισμάτων, αμοιβών και ποσοστών των μελών του ΔΣ και των διευθυντών κ.ά. καθώς και η σχετική απόδοση της περαίωσης των εκκρεμών φορολογικών υποθέσεων προηγούμενων οικονομικών ετών. Για το 2010 φαίνεται ότι ενισχύονται οι άμεσοι φόροι έναντι των έμμεσων εξαιτίας: α) της προσδοκώμενης από την κυβέρνηση αύξησης των εσόδων από τη φορολογία της ακίνητης περιουσίας και β) της αναμενόμενης, από την έκτακτη φορολόγηση των επιχειρήσεων και την έκτακτη, εφ' άπαξ, εισφορά στη μεγάλη ακίνητη περιουσία των φυσικών προσώπων. Εν αναμονή του νέου φορολογικού νομοσχεδίου Οι εργαζόμενοι δεν πρέπει να περιμένουν τίποτα θετικό από την αναμενόμενη φορολογική μεταρρύθμιση της κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ. Ολα τα εναλλακτικά σενάρια εξυπηρετούν την ίδια θέληση και απόφαση για στήριξη της καπιταλιστικής κερδοφορίας με περαιτέρω κτύπημα και συρρίκνωση του λαϊκού εισοδήματος και των κάθε είδους κοινωνικών παροχών. Η λαϊκή αναμονή και η συναίνεση είναι «λάδι» στη μηχανή της νέας αντιλαϊκής επίθεσης που σχεδιάζεται από κυβέρνηση και κεφάλαιο. Είναι παγίδα για το λαό η επίκληση για συναίνεση, για εθνική ενότητα για την αντιμετώπιση της κρίσης. Πίσω από την αύξηση του δημόσιου χρέους βρίσκονται η υπέρογκη κρατική χρηματοδότηση των μεγαλοεπιχειρηματιών με τα προκλητικά κέρδη τόσο σε περίοδο υψηλών ρυθμών ανάπτυξης όσο και σήμερα σε Σελίδα 4 / 5
συνθήκες κρίσης, οι υπέρογκες δαπάνες εξοπλισμού για τα σχέδια του ΝΑΤΟ, οι συνέπειες της έκθεσης της εγχώριας παραγωγής στον ανταγωνισμό της «απελευθερωμένης» αγοράς της ΕΕ από την οποία επωφελούνται κάποια μονοπώλια. Καμία αυταπάτη ότι αν μειωθεί το δημόσιο χρέος μπορεί να δοθούν αυξήσεις ή να χρηματοδοτηθούν κοινωνικές υπηρεσίες. Οι εργαζόμενοι να πάρουν άμεσα στα χέρια τους την υπεράσπιση των δικαιωμάτων τους, να απαιτήσουν να πληρώσουν τα μονοπώλια, το μεγάλο κεφάλαιο: - Να ανέβει άμεσα ο συντελεστής φορολόγησης του μεγάλου κεφαλαίου στο 45%. - Να καταργηθούν οι έμμεσοι φόροι (ΦΠΑ, ΕΦΚ κ.λπ.) στο πετρέλαιο θέρμανσης και αγροτικής κίνησης, στα είδη διατροφής, εκπαίδευσης, υγείας και στα οικιακά τιμολόγια ενέργειας, ύδρευσης και τηλεπικοινωνιών. - Να αυξηθεί το αφορολόγητο όριο στα 40.000,00 ευρώ για κάθε ζευγάρι και από 5.000,00 ευρώ για κάθε παιδί. - Να αναγνωριστούν τα λογιστικά βιβλία ως μοναδική πηγή προσδιορισμού εισοδήματος των ΕΒΕ. της ΚΕ του ΚΚΕ Σελίδα 5 / 5