Γράφει: Κωνσταντίνου Κρήνη, Κλινικός Διαιτολόγος-Διατροφολόγος Οι ιώσεις ανεξάρτητα από το εάν είναι ήπιες ή όχι έχουν αρνητικές επιδράσεις στη διατροφική κατάσταση του ατόμου. Οι σπουδαιότητα των επιδράσεων αυτών εξαρτάται από την προηγούμενη διατροφική κατάσταση του ατόμου, τη φύση και την διάρκεια της ίωσης αλλά και την διατροφή του ατόμου κατά τη φάση ανάρρωσης από την ιογενείς προέλευση ασθένεια. Αντίθετα, σχεδόν κάθε διατροφική ανεπάρκεια εάν είναι σχετικά σοβαρή μπορεί να μειώσει την αντίσταση στην ασθένεια. Το 1968 το Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας εισηγήθηκε για πρώτη φορά ότι η σχέση μεταξύ των ιώσεων και της κακοθρεψίας είναι συνεργιστική. Από καιρό έχει αποδειχθεί ότι η ανοσία, εξαρτάται σε κάποιο βαθμό από τη διατροφή. Σχεδόν όλα τα θρεπτικά συστατικά που λαμβάνουμε από τη διατροφή μας, έχουν σημαντικό ρόλο στη διατήρηση της βέλτιστης ανοσολογικής απόκρισης του οργανισμού. Είναι γνωστό ότι η ανεπάρκεια καθώς και η υπερβολική πρόσληψη των θρεπτικών συστατικών μπορεί να έχει αρνητικές επιπτώσεις στο ανοσοποιητικό σύστημα του ανθρώπου καθώς και στην ενίσχυση της ευαισθησίας σε μια ποικιλία παθογόνων παραγόντων. Η ανεπάρκεια σιδήρου και βιταμίνης Α καθώς και ο πρωτεϊνο-ενεργειακός υποσιτισμός αποτελούν καταστάσεις εξαιρετικά διαδεδομένες παγκόσμια και πολύ σημαντικές όσον αφορά στην λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος. Θρεπτικά συστατικά όπως η γλουταμίνη, η αργινίνη, τα λιπαρά οξέα, η βιταμίνη Ε, το σελήνιο, τα νουκλεοτίδια) έχει φανεί ότι παρέχουν πρόσθετα οφέλη σε ανοσοκατεσταλμένα άτομα ή ασθενείς που υποφέρουν από διάφορες λοιμώξεις, καθώς μπορεί να ενισχύουν την άμυνα του οργανισμού έναντι των παθογόνων μικροοργανισμών. «Αν μπορούσαμε να δώσουμε σε κάθε άτομο τη σωστή ποσότητα τροφής και άσκησης (ούτε λιγότερο, ούτε περισσότερο) θα είχαμε βρει τον ασφαλέστερο τρόπο για να είναι υγιής» Ιπποκράτης 460-377 π.χ. Σχέση θρεπτικών συστατικών - ανοσίας Πολυακόρεστα λιπαρά οξέα μακράς αλύσου (PUFA) Τα απαραίτητα λιπαρά οξέα, λινολεϊκό (ω-6) και α-λινολενικό (ω-3), δεν συντίθενται στον ανθρώπινο οργανισμό, έτσι απαιτείται να λαμβάνονται από τη διατροφή. Το Λινολεϊκό οξύ βρίσκεται στα περισσότερα φυτικά έλαια, μαργαρίνες και τα ζωικά λίπη, ενώ 1 / 5
α-λινολενικό οξύ βρίσκεται στο λιναρόσπορο, τη σόγια, και το λάδι κάνολας. Τα μακρά αλυσίδας ω-3 PUFΑ, εικοσιπεντανοϊκό οξύ (EPA), και το δοκοσαεξανοϊκό οξύ (DHA), μπορούν να συντεθούν στον ανθρώπινο οργανισμό από το α-λινολενικό οξύ, μπορούν επίσης να ληφθούν από τα ιχθυέλαια. Υπάρχουν πλέον σοβαρές ενδείξεις ότι η πρόσληψη των ω-3 πολυακόρεστων λιπαρών οξέων, ιδιαίτερα EPA και DHA, έχει σημαντική επίδραση στη λειτουργία πολλών συνιστωσών του ανοσοποιητικού συστήματος, ενισχύει τον οργανισμό έναντι των μόλυνσεων καθώς και άλλων ασθενειών στις οποίες το ανοσοποιητικό σύστημα είναι σημαντικό. Βιταμίνη Α Ο ρόλος της βιταμίνης Α στη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος και την προστασία έναντι των λοιμώξεων είναι καλά εδραιωμένη. Η ανεπάρκεια βιταμίνης Α αποτελεί σημαντικό πρόβλημα στη δημόσια υγεία σε πολλές αναπτυσσόμενες χώρες. Οι διάφορες χημικές μορφές της βιταμίνης Α (ρετινόλη, ρετινάλη, ρετινοϊκό οξύ), φαίνεται να συμμετέχουν στις μεταβολικές λειτουργίες του οργανισμού. Η ανεπάρκεια βιταμίνης Α μπορεί να επηρεάσει την άμυνα του οργανισμού άμεσα, μέσω των βασικών λειτουργιών του μεταβολισμού στα διάφορα κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος ή έμμεσα μέσω του ρόλου της στη διαφοροποίηση των επιθηλιακών κυτταρικών. Τροφές πλούσιες σε βιταμίνη Α είναι το συκώτι, βούτυρο, πλήρη γαλακτοκομικά προϊόντα, κρόκος του αυγού, ενώ τρόφιμα πλούσια σε προβιταμίνη Α είναι τα καρότα, φρούτα και λαχανικά με πορτοκολο-κόκκινο-κίτρινο χρώμα (γλυκξοπατάτα, ντομάτα, βερίκοκκο, πεπόνι, μάγκο, κολοκυθάκια). Βιταμίνη C Το ασκορβικό οξύ (βιταμίνη C) αποτελεί βασικό συστατικό κάθε ζωντανού κύτταρου. Βρίσκεται σε υψηλές συγκεντρωμένες στα λευκοκύτταρα και χρησιμοποιείται κατά τη διάρκεια της λοίμωξης (π.χ., για την πρόληψη της οξειδωτικής βλάβης). Μειωμένη συγκέντρωση της βιταμίνης C στα λευκοκύτταρα έχει συσχετισθεί με μειωμένη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος. Παρόλο που η θετική δράστη της βιταμίνης C στα κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος έχει γίνει αποδεχθεί, εντούτοις δεν συνηγορούν όλες οι κλινικές μελέτες όσον αφορά στη δράση της βιτ. C στην αντιμετώπιση των ιογενών λοιμώξεων. Υπάρχουν όμως αποδεικτικά στοιχεία προερχόμενα από μελέτες που πραγματοποιήθηκα τόσο σε 2 / 5
ανθρώπους όσο και σε ζώα, ότι η βιταμίνη C ενισχύει την άμυνα του οργανισμού. Δυστυχώς, δεν έχει ακόμη καθοριστεί η βέλτιστη δόση που απαιτείται για τη διατήρηση της μεγίστης ανοσολογικής απάντησης για την πρόληψη ή τη θεραπεία των ιογενών λοιμώξεων ή άλλων λοιμωδών νοσημάτων. Τρόφιμα πλούσια σε βιταμίνη C είναι όλα τα φρέσκα φρούτα και λαχανικά, ιδιαίτερα η πράσινη πιπεριά, το λάχανο, η ντομάτα, ο μαϊντανός, το κουνουπίδι, το μπρόκολο, τα εσπεριδοειδή, το ακτινίδιο, η φράουλα κα το ροδάκινο. Βιταμίνη Ε, Σελήνιο Η βιταμίνη Ε (α-τοκοφερόλη) και το ιχνοστοιχείο σελίνιο (Se) εξετάζονται μαζί καθώς λειτουργούν συνεργιστικά (με συναφείς, αλλά ανεξάρτητους μηχανισμούς) στους ιστούς για τη μείωση των βλαβών που προκαλούνται στις μεμβράνες των κυττάρων από το σχηματισμό των ελευθέρων ριζών οξυγόνου (ROS) κατά τη διάρκεια λοιμώξεων. Η βέλτιστη πρόσληψη βιταμίνης Ε που απαιτείται για την ενίσχυση του ανοσοποιητικό δεν έχει καθοριστεί. Μελέτες έχουν δείξει ότι δοσολογία 200-800 mg / ημέρα έχει θετικές επιδράσεις στη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος. Τρόφιμα πλούσια σε βιταμίνη Ε είναι τα φυτικά έλαια, το φύτρο των δημητριακών, οι ξηροί καρποί, το αβοκάντο, τα σπαράγγια, οι φυτικές μαργαρίνες, οι γαρίδες, η γλυκοπατάτα, ο κρόκος του αυγού. Το σελήνιο είναι σημαντικό στην εξισορρόπηση της οξειδοαναγωγικής κατάστασης του κυττάρου και την απομάκρυνση των δραστικών ριζών οξυγόνου, με αποτέλεσμα να έχει αντιφλεγμονώδη δράση. Πολλές έρευνες εμπλέκουν την ανεπάρκεια του σεληνίου στην επιδείνωση ορισμένων χρόνιων φλεγμονωδών και ιογενών ασθενειών. Τρόφιμα πλούσια σε σελήνιο είναι τα οστρακόδερμα, το κρέας, καθώς και όλα τα λαχανικά και δημητριακά που έχουν καλλιεργηθεί σε έδαφος με ικανοποιητικά επίπεδα μετάλλου. Σίδηρος Η ανεπάρκεια σιδήρου εκτιμάται ότι παρατηρείται στο 20-50% του παγκόσμιου πληθυσμού, καθιστώντας την έτσι, την πιο διαδεδομένη διατροφική ανεπάρκεια στις βιομηχανικές και αναπτυσσόμενες χώρες. Οι φυσιολογικές επιδράσεις της ανεπάρκειας σιδήρου είναι έκδηλες σε πολλούς ιστούς, συμπεριλαμβανομένου και του ανοσοποιητικού συστήματος. Οι μοριακοί και κυτταρικοί μηχανισμοί που ευθύνονται για τις αλλαγές στο ανοσοποιητικό 3 / 5
σύστημα κατά τη διάρκεια ανεπάρκειας του σιδήρου είναι πολύπλοκες και παραμένουν ασαφείς. Αυτό συμβαίνει γιατί ο σίδηρος είναι σημαντικός σε πολλά ζωτικής σημασίας, μεταβολικά μονοπάτια στα κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος. Τρόφιμα πλούσια σε σίδηρο είναι το συκώτι και άλλα εντόσθια, το κόκκινο κρέας, τα θαλασσινά, οι φακές, το σπανάκι. Ψευδάργυρος Ο ψευδάργυρος είναι ένα ιχνοστοιχείο απαραίτητο για πολλές βασικές λειτουργίες που σχετίζονται με την ανάπτυξη του οργανισμού και την λειτουργία των κυττάρων του ανοσοποιητικού συστήματος. Η ανεπάρκεια του ψευδαργύρου, φαίνεται να επηρεάζει αρνητικά την άμυνα του οργανισμού, κάτι που αυξάνει την ευαισθησία του οργανισμού σε μια ποικιλία παθογόνων παραγόντων. Η έλλειψη του ψευδαργύρου εμφανίζεται σε πολλές παθολογικές καταστάσεις στις οποίες εμπλέκεται το ανοσοποιητικό σύστημα. Τρόφιμα πλούσια σε πρωτεΐνες παρέχουν επαρκείς ποσότητες ψευδαργύρου. Ιδιαίτερα καλές πηγές είναι όλα τα οστρακόδερμα και μαλάκια, τα εντόσθια, το κρέας, τα σύκα, τα μανιτάρια, το φύτρο των δημητριακών, τα μη αποφλοιωμένα δημητριακά και τα φρούτα. Η βιοδιαθεσιμότητα του μετάλλου είναι μεγαλύτερη στα ζωικής προέλευσης τρόφιμα παρά στα φυτικής καθώς στα τελευταία το μέταλλο δεσμεύεται από το φυτικό οξύ που βρίσκεται στα τρόφιμα αυτά. Νουκλεοτίδια Τα νουκλεοτίδια, λαμβάνονται από τρόφιμα πλούσια σε νουκλεοπρωτεΐνες, όπως τα εντόσθια, τα ψάρια και τα πουλερικά. Το μητρικό γάλα είναι επίσης πλούσιο σε νουκλεοπρωτεΐνες. Στα υγιή άτομα, σε γενικές γραμμές, η σύνθεση των νουκλεοτιδίων στον οργανισμό, μπορεί να είναι επαρκής για τη φυσιολογική ανάπτυξη τους. Τα νουκλεοτίδια μπορεί να καταστούν αναγκαία κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης και της αύξησης των ανοσολογικών απαιτήσεων καταστάσεις που αυξάνουν την ανάγκη του οργανισμού για νουκλεοτίδια. Κωνσταντίνου Κρήνη 4 / 5
Κλινικός Διαιτολόγος-Διατροφολόγος www.balancediet.gr Joomla SEO powered by JoomSEF 5 / 5