Το ανοσοποιητικό σύστημα και η άποψη της "ορθομοριακής" διατροφής

Transcript

1 Το ανοσοποιητικό σύστημα και η άποψη της "ορθομοριακής" διατροφής MSc. rer. nat., PhD. phil. (hc) Του Θοδωρή Γιάνναρου Μοριακού Βιολόγου, PhD. rer. nat., Τοανοσοποιητικό σύστημα είναι σαν το δικό μας προσωπικό στρατό, ο οποίος μας προστατεύει κατά διαφόρων εχθρών: βακτήρια, μύκητες, ιοί ακόμη και καρκίνος. Όμως, όπως κάθε άλλο σύστημα στο σώμα μας, αν δεν το προσέχουμε, τότε μπορεί να φθαρεί. Πρέπει να γνωρίσετε και να αγαπήσετε το σύστημα άμυνας σας και να κάνετε τα πάντα για να το ενισχύετε "κάθε μέρα". Τοανοσοποιητικό σύστημα είναι το σύστημα άμυνας του οργανισμού που τον προστατεύει από την εισβολή παθογόνων μικροοργανισμών και αποτελείται από ένα δίκτυο κυττάρων, ιστών και οργάνων που δρουν παράλληλα και ενιαία. Τα λευκά αιμοσφαίρια έχουν τον κύριο δραστικό ρόλο στην "ανοσολογική απόκριση". Υπάρχουν δύο διαφορετικοί τύποι λευκοκυττάρων, τα φαγοκύτταρα και τα λεμφοκύτταρα. Ταφαγοκύτταρα "τρώνε"τους ανεπιθύμητους εισβολείς και έχουν συνδεθεί με την καταπολέμηση των βακτηριακών λοιμώξεων. Τα ουδετερόφιλα και τα μακροφάγα είναι τύποι φαγοκυττάρων. Τα ουδετερόφιλα βρίσκονται φυσιολογικά στο κυκλοφορούν αίμα και είναι ο πιο άφθονος τύπος φαγοκυττάρων αντιπροσωπεύοντας φυσιολογικά περίπου το 60% των

2 λευκοκυττάρων του σώματος.τα λεμφοκύτταρα παράγονται στο μυελό των οστών και είτε παραμένουν εκεί και ωριμάζουν σε Β κύτταρα είτε κατευθύνονται προς το θύμο αδένα όπου ωριμάζουν σε Τ κύτταρα. Τα Β λεμφοκύτταρα αναγνωρίζουν τους ξένους μικροοργανισμούς (αντιγόνα) και παράγουν αντισώματα που συνδέονται με τα αντιγόνα, ενώ τα Τ κύτταρα που ονομάζονται Τ βοηθητικά κύτταρα δεν επιτίθενται στα παθογόνα αλλά έχουν ρόλο ζωτικής σημασίας στην ανοσολογική απόκριση. Οικυτοκίνες εκκρίνονται από κύτταρα του ανοσοποιητικού που έχουν έρθει σε επαφή με ένα παθογόνο και ενεργοποιούν και επιστρατεύουν και άλλα κύτταρα του ανοσοποιητικού για να αυξηθεί η απόκριση του συστήματος στο παθογόνο. Οι μεσολαβητές της φλεγμονής συντίθενται από ωμέγα-6 λιπαρά οξέα που βρίσκονται στις μεμβράνες των κυττάρων. Σ αυτά περιλαμβάνονται τα λευκοτριένια και οι προσταγλανδίνες, που είναι υπεύθυνα για την ερυθρότητα, το πρήξιμο (οίδημα) και τον πόνο που χαρακτηρίζουν τη φλεγμονή. Οιπιο εμφανείς όψεις του ανοσοποιητικού είναι το δέρμα και η βλέννα και αποτελούν μέρος της έμφυτης ανοσίας. Από τη στιγμή που ένα παθογόνο έχει εξαλειφθεί επιτυχώς, το σώμα θα το αναγνωρίσει αμέσως όταν εκτεθεί ξανά σε αυτό και θα το καταπολεμήσει πολύ γρήγορα. Αυτό ονομάζεται επίκτητη ανοσία. Σε περιορισμένο βαθμό η ανοσία μπορεί να είναι παθητική, που σημαίνει ότι η ανοσία έχει μεταφερθεί από τη μητέρα στο παιδί. Το μητρικό γάλα είναι πλούσιο σε ανοσοσφαιρίνες (αντισώματα). Ταλευκά αιμοσφαίρια παράγουν ελεύθερες ρίζες οξυγόνου, κάτι που είναι σημαντικό για την αποτελεσματική καταπολέμηση των αντιγόνων. Ωστόσο οι ελεύθερες ρίζες είναι πολύ δραστικές ουσίες. Οι βλάβες που προκαλούνται από τις ελεύθερες ρίζες σχετίζονται με μια ευρεία γκάμα παθήσεων και υπόκεινται της πρόωρης βιολογικής γήρανσης. Τα αντιοξειδωτικά θρεπτικά συστατικά αποτελούν το αντίδοτο για τις ελεύθερες ρίζες και θεωρούνται οι εξουδετερωτές των. Γνωρίζουμεότι ένα χαμηλό ανοσοποιητικό σύστημα μπορεί να προδιαθέτει το σώμα μας σε μια σειρά από προβλήματα υγείας, από ένα κοινό κρυολόγημα μέχρι και καρκίνο. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τις γυναίκες έχει ο ιός HPV. Η εξέλιξη του HPV επηρεάζεται έντονα από την κατάσταση της άμυνας του σώματος: όσο χαμηλότερο είναι το ανοσοποιητικό σύστημα, περισσότερες οι πιθανότητες ότι ο ιός θα προκαλέσει σοβαρά προβλήματα στην περιοχή των γεννητικών οργάνων. Έτσι, μια ερώτηση που γίνεται πολύ συχνά είναι: πώς μπορώ να ενισχύσω την άμυνα του οργανισμού μου; Η απάντηση δεν είναι απλή. Το ανοσοποιητικό σύστημα είναι αρκετά πολύπλοκο και δυστυχώς δεν ξέρουμε ακόμα τα πάντα γι αυτό. Επιπλέον, δεν είναι εύκολο να αξιολογηθεί σε μελέτες, η επίδραση των διαφόρων παρεμβάσεων στο ανθρώπινο ανοσοποιητικό σύστημα. Πολλές έρευνες έχουν γίνει, μερικές μελέτες έχουν φθάσει σε ενδιαφέροντα συμπεράσματα... πολλές φορές όμως διαψεύδονται από άλλες Ένα "αλαλούμ"... επιστημονικό, δηλαδη! Τοανθρώπινο σώμα με τις εναλλαγές των εποχών του χρόνου βιώνει σημαντικές αλλαγές σε

3 επίπεδα ενέργειας, μεταβολισμού ακόμα και στις διατροφικές προτιμήσεις. Πρινόμως αναλυθούν τα συστατικά εκείνα της διατροφής που σχετίζονται με το ανοσοποιητικό σύστημα, πρέπει να γνωρίζετε ότι βασικοί παράγοντες που επηρεάζουν το ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού, εκτός από την διατροφή είναι το βάρος, το κάπνισμα, η έλλειψη ύπνου, η καθιστική ζωή, η συστηματική αποφυγή του ήλιου, η κακή λειτουργία του εντέρου και φυσικά η τήρηση των κανόνων υγιεινής στην καθημερινότητα. Κάθεπαράγοντας από όλους αυτούς που περιγράφηκαν, επηρεάζει με διαφορετικούς βιολογικούς και βιοχημικούς μηχανισμούς το ανοσοποιητικό σύστημα γι αυτό πριν ξεκινήσετε να αναζητείτε ενόχους, τροποποιήστε την ζωή σας προς όφελος της υγείας σας. Επιπλέον, συγκεκριμένα συστατικά της διατροφής σχετίζονται άμεσα με την λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος. "Νασημειωθεί σε αυτό το σημείο ότι επί της ουσίας "Super Foods" (...η μεγάλη απάτη!) δεν υπάρχουν αλλά το ένα αλληλοκαλύπτει το άλλο. Γιά το λόγο αυτό, προσθέστε ποικιλία στην διατροφή σας και κάντε το πιάτο σας πιό πολύχρωμο.tα προβιοτικά υπάρχουν για να δρουν για την προστασία και την προώθηση της καλής υγείας και γενικά της ίδιας της ζωής. Σύμφωναμε τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), τα προβιοτικά είναι "ζωντανοί μικροοργανισμοί που, όταν χορηγηθούν σε επαρκείς ποσότητες, παρέχουν πλεονέκτημα υγείας στον ξενιστή". Ταδισεκατομμύρια εντερικά μικρόβια, λοιπον, κάθε άλλο παρά επιβλαβή είναι για την ανθρώπινη υγεία, καθώς μεταξύ άλλων θωρακίζουν το ανοσοποιητικό σύστημα, συμβάλλουν στην παραγωγή βιταμινών και ενισχύουν καίρια την απρόσκοπτη λειτουργία του ανθρώπινου μεταβολισμού! Αποτρέπουντην ανάπτυξη παθογόνων μικροοργανισμών. Ενισχύουν το ανοσοποιητικό σύστημα. Βοηθούν στην εξισορρόπηση της εντερικής χλωρίδας μετά τη χρήση αντιβιοτικής θεραπείας. Συμβάλλουν στον έλεγχο των συμπτωμάτων των φλεγμονωδών παθήσεων του εντέρου, όπως το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου. Συμμετέχουν στην παραγωγή ενέργειας και τη σύνθεση βιταμινών -Βοηθούν στη μείωση εκδήλωσης αλλεργιών -Συμβάλλουν στον έλεγχο του βάρους -Δρουν θετικά στην αντιμετώπιση της ακμής -Ενισχύουν τον μεταβολισμό των φυτικών ινών.

4 Η πληθώρα των ευεργετικών δράσεων των προβιοτικών βακτηρίων στην ανθρώπινη υγεία καθιστά ιδιαίτερα χρήσιμη την ένταξή τους στο καθημερινό μας τραπέζι. Πλούσια σε προβιοτικά τρόφιμα είναι το γιαούρτι, το κεφίρ, το ξινολάχανο, το τουρσί, η μαύρη σοκολάτα και το ψωμί με προζύμι. Εξίσου σημαντικά για τη διατήρηση της ισορροπημένης εντερικής μικροχλωρίδας είναι και τα πρεβιοτικά, η τροφή δηλαδή των προβιοτικών βακτηρίων. Ο όρος πρεβιοτικά εισήχθη πρίν μερικα χρόνια και ορίζει τα πρεβιοτικά ως "μη απορροφούμενα συστατικά της τροφής που επηρεάζουν ευεργετικά τον ξενιστή, διεγείροντας επιλεκτικά την ανάπτυξη και/ή τη δραστηριότητα ενός ή περιορισμένου αριθμού βακτηρίων στο παχύ έντερο, και βελτιώνουν την υγεία του ξενιστή. Τροφές πλούσιες σε πρεβιοτικά είναι τα φρούτα και τα λαχανικά, ετσι μια ισορροπημένη διατροφή, η οποία περιέχει 5 μερίδες φρούτων και λαχανικών ημερησίως, παρέχει 5 έως 10g πρεβιοτικών. Ανάμεσα στα διάφορα φρούτα και λαχανικά, η μπανάνα, το πράσο, το κρεμμύδι, η αγκινάρα, η γλυκοπατάτα, το κιχώριο, το σκόρδο κ.ά. έχουν τη μεγαλύτερη περιεκτικότητα σε πρεβιοτικά. Ηβιταμίνη Α προστατεύει την όραση του παιδιού, διατηρεί υγιή τα μαλλιά και το δέρμα του, εξασφαλίζει γερά δόντια και κόκαλα, ενώ βοηθά τον παιδικό οργανισμό να αντιμετωπίσει τις μολύνσεις. Επιπλέον, συμβάλλει στην ανάπτυξη και ανοσία του οργανισμού, ενώ έχει αντιοξειοδωτική δράση και μπλοκάρει τις ελεύθερες ρίζες, τους μεγάλους εχθρούς των κυττάρων. Πούτη βρίσκουμε: αυγά, σπανάκι, παντζάρια, πράσα, κολοκυθάκια, ντομάτα, πεπόνι, πορτοκαλί, κίτρινες και κόκκινες πιπεριές, δαμάσκηνο, ροδάκινο, βερίκοκο, αγγούρι, καρπούζι. -Προσθέστε στην διατροφή σας τροφές πλούσιες σε βήτα-καροτένιο και άλλων καροτενοειδών, όπως: Βερίκοκα, σπαράγγια, παντζάρια, μπρόκολο, πεπόνι, πράσινες πιπεριές, λάχανο, μάνγκο, νεκταρίνια, ροδάκινα, κολοκύθα, σπανάκι, γλυκοπατάτα, μανταρίνια, ντομάτες, καρπούζι. Μη ξεχνάτε βέβαια τα καρότα, εξαιρετική πηγή αντιοξειδωτικών ουσιών, βήτα καροτίνης και λιγνίνης, συστατικά απαραίτητα για υγιή κυτταρική ανάπτυξη και ισχυρό ανοσοποιητικό σύστημα. -Πλούσια επίσης σε φυλλικό οξύ, μπορούν να αποτελέσουν ιδανικό σνακ και να βοηθήσουν στην απώλεια βάρους, μιας και είναι ιδιαίτερα χορταστικά -Τα στρείδια είναι μακράν η καλύτερη πηγή ψευδαργύρου, ενός απαραίτητου μικροστοιχείου για την κυτταρική ανοσία και την συνολική άμυνα του οργανισμού. Αν δεν είστε λάτρεις του συγκεκριμένου τροφίμου, καλές πηγές είναι επίσης, τα πουλερικά, τα αυγά και τα γαλακτοκομικά. -O σολομός, αλλά και άλλα λιπαρά ψάρια όπως η ρέγκα, οι σαρδέλες και ο τόνος θεωρούνται οι καλύτερες διαιτητικές πηγές τις πολύτιμης βιταμίνης D. Νέες έρευνες δείχνουν ότι η βιταμίνη D

5 διαδραματίζει ρόλο ορμόνης στον οργανισμό και η έλλειψη της σχετίζεται με πλήθος ασθενειών, από κατάθλιψη ως καρκίνο. Το παράδοξο με την βιταμίνη D είναι το γεγονός ότι παρόλο που την συνθέτει ο οργανισμός (με απαραίτητη προϋπόθεση την ηλιακή ακτινοβολία), εντούτοις μεγάλο μέρος του πληθυσμού, παρουσιάζει έλλειψη. Ανάμεσα στην πολύωρη ηλιοθεραπεία και την πλήρη αποφυγή, βρείτε την χρυσή τομή και εκτεθείτε καθημερινά, τουλάχιστον για μισή ώρα στον ήλιο, χωρίς την χρήση αντιηλιακού. -Η πλέον γνωστή βιταμίνη C δεν θα μπορούσε να λείπει, αφού επιτελεί κύριες μεταβολικές λειτουργίες του ανοσοποιητικού μας συστήματος. Να πούμε μόνο ότι η εν λόγω βιταμίνη δεν βρίσκεται μόνο στο πορτοκάλι, αλλά και σε αρκετά άλλα τρόφιμα, όπως μούρα, μπρόκολο, λαχανάκια Βρυξελλών, πεπόνι, κουνουπίδι, γκρέιπφρουτ, κατσαρό λάχανο, ακτινίδιο, μάνγκο, τα νεκταρίνια, πιπεριές, γλυκοπατάτες, φράουλες, ντομάτες. -Η δομή της βιταμίνης E της προσδίδει μια πολύ σημαντική αντιοξειδωτική ικανότητα. Η κύρια λειτουργία της είναι η διατήρηση της ακεραιότητας των κυττάρων και της φυσικής σταθερότητας τους. Επειδή το οξειδωτικό στρες καταστρέφει το ανοσοποιητικό μας σύστημα, δεν είναι δύσκολο να καταλάβει κανείς την χρησιμότητα της. Καλές πηγές βιταμίνης Ε είναι τα φυτικά έλαια, η μαργαρίνη, το μπρόκολο, οι ξηροί καρποί και το ακτινίδιο. -Η κατάλληλη λήψη ψευδαργύρου είναι απαραίτητη για την καλή λειτουργία του ανοσοποιητικού. Άτομα με έλλειψη ψευδαργύρου είναι γνωστό ότι έχουν αυξημένη ευαισθησία σε λοιμώξεις. Ο ψευδάργυρος αποτελεί τμήμα ενός αντιοξειδωτικού ενζύμου που παράγεται στο σώμα και ονομάζεται υπεροξειδική δισμουτάση. -Η έλλειψη σεληνίου έχει συνδεθεί με εξασθενημένη ανοσολογική λειτουργία. Το μέταλλο αυτό φαίνεται να παίζει ρόλο στη ρύθμιση των κυτοκινών. Το σελήνιο είναι αποτελεί τμήμα ενός ισχυρού αντιοξειδωτικού ενζύμου που παράγεται στο σώμα και ονομάζεται υπεροξειδάση της γλουταθειόνης. Ηκατάσταση του εντερικού σωλήνα αποτελεί κλειδί, τόσο για ένα ισχυρό ανοσοποιητικό, όσο και για την γενικότερη υγεία. Γι' αυτό το λόγο, το έντερο θεωρείται ο δεύτερος εγκέφαλος του σώματος. Κάπνισμα, αλκοόλ και αντιβιοτικά καταστρέφουν την εντερική χλωρίδα με πολλαπλές επιπτώσεις στο ανθρώπινο σώμα. Ενσωματώστε στην διατροφή σας εμπλουτισμένα γαλακτοκομικά με προβιοτικά και κεφίρ. Δώστε προσοχή στην ετικέτα, καθώς θα πρέπει να αναφέρεται: "ζωντανή και ενεργή καλλιέργεια βακτηρίων". Αν υπάρχει συχνή λήψη αντιβιοτικών, καλό θα ήταν να ληφθεί συμπλήρωμα προβιοτικών. Νασημειωθεί τέλος ότι η λήψη συμπληρωμάτων διατροφής δεν πρέπει να αποτελεί "πανάκεια" ή

6 πάγια προληπτική τακτική, εκτός αν υπάρχουν συγκεκριμένες ελλείψεις, που δυστυχώς, πάντα υπάρχουν, στην εποχή που ζούμε... των χημικών και μεταλλαγμένων τροφίμων. Μόνοεκείνα που πληρούν τις απαιτήσεις της "ορθομοριακής προσέγγισης της διατροφής" μπορούν να καταναλώνονται άφοβα στις ενδεδειγμένες δοσολογίες, πάντα όμως με την σύμφωνη γνώμη του γιατρού... Διαβάστε το άρθρο στο Capital.gr