Επικίνδυνη η έκθεση στον ήλιο

ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ ΤΟΥ ΟΓΚΟΛΟΓΙΚΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ ΤΡΑΠΕΖΑΣ ΚΥΠΡΟΥ ΤΕΥΧΟΣ 18 ΙΟΥΝΙΟΣ 2016 ΔΙΑΝΕΜΕΤΑΙ ΔΩΡΕΑΝ Εγκαινιάστηκε ο νέος χώρος αναμονής στο Ακτινοθεραπευτικό Σελ. 2 ΤΟ ΘΕΜΑ ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΔΕΡΜΑΤΟΣ Επικίνδυνη η έκθεση στον ήλιο Η υπερβολική έκθεση στον ήλιο μπορεί να αποδειχθεί ιδιαίτερα επικίνδυνη αφού ενοχοποιείται ακόμη και για τον καρκίνο του δέρματος, ο οποίος είναι ο συχνότερος τύπος καρκίνου. Ο καρκίνος του δέρματος επειδή, είναι επιφανειακός, μπορεί να εντοπισθεί νωρίς. Συμπτώματα που ανησυχούν είναι αλλαγές στο δέρμα, ειδικότερα σπίλοι (ελιές) που αλλάζουν μέγεθος, χρώμα, σχήμα ή προκαλούν φαγούρα, αιμορραγία και πόνο. Σελ. 4, 5 ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ Κοντά σου γιατί νοιαζόμαστε Κέντρο Ανακουφιστικής Φροντίδας «Αροδαφνούσα» Σελ. 6 Σελ. 7 Iατρική διατροφική θεραπεία Υπηρεσίες Κλινικής Διαιτολογίας στο Κέντρο ΧΡΗΣΙΜΕΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ Σελ. 8 Μύθοι και πραγματικότητες για την κορτιζόνη Είναι ευεργετική αλλά προκαλεί και ορισμένες παρενέργειες EΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ Διαπίστευση του Κέντρου Επιθεώρηση από στελέχη του οργανισμού CHKS Σελ. 2 ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ ΝΕΑ Διεθνές συνέδριο για καρκίνο του μαστού Αξιολόγηση θεραπείας µε υπερηχογράφηµα (DCEUS) Σελ. 3 Συνάντηση οµάδας ποιότητας ζωής EORTC Ενεργή η συμμετοχή του Κέντρου Σελ. 3 www.bococ.org.cy

ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ Εγκαινιάστηκε ο ανακαινισμένος χώρος αναμονής Το Σάββατο 21 Μαΐου πραγματοποιήθηκαν τα εγκαίνια του ανακαινισμένου χώρου αναμονής στο τμήμα Ακτινοθεραπείας και Ακτινοδιαγνωστικής του Κέντρου. Η ανακαίνιση του χώρου πραγματοποιήθηκε με την ευγενή στήριξη του ελεγκτικού οίκου Deloitte, εις μνήμη και προς τιμή του Χριστόδουλου Χρυσάνθου του συνιδρυτή της «Χρυσάνθου και Χριστοφόρου» που έχει μετεξελιχθεί στη σημερινή Deloitte. Τη διαμόρφωση του χώρου επιμελήθηκε αφιλοκερδώς το γραφείο Pericles Liatsos Designers, δημιουργώντας ένα εντυπωσιακό αποτέλεσμα καθώς ο χώρος έχει γίνει πιο άνετος, ζεστός και φιλόξενος. Στα εγκαίνια, χαιρετισμό απηύθυναν ο Ανώτερος Εκτελεστικός Σύμβουλος της Deloitte κ. Χρίστης Χριστοφόρου και η Πρόεδρος του Συμβουλίου του Κέντρου κα Ανδρούλλα Βασιλείου. Eπιθεώρηση και αξιολόγηση από τον οργανισμό διαπίστευσης Τετραμελής ομάδα επιθεωρητών του οργανισμού CHKS διενέργησε μεταξύ 11 και 14 Απριλίου τον ανά τριετία εξωτερικό έλεγχο με σκοπό να διαπιστώσει το βαθμό συμμόρφωσης του Κέντρου με τα διεθνή πρότυπα του CHKS και του διεθνές πρότυπου ποιότητας ISO 9001. Οι επιθεωρητές ήταν όλοι έμπειρα στελέχη ή πρώην στελέχη μεγάλων νοσοκομείων στη Μεγάλη Βρετανία και η αξιολόγηση αφορούσε 46 πρότυπα και 2.405 κριτήρια. Το Κέντρο συμμετέχει στο πρόγραμμα διαπίστευσης από το Σεπτέμβριο του 2004 - είναι το πρώτο νοσηλευτήριο σε Κύπρο και Ελλάδα που επεδίωξε και εξασφάλισε τέτοια διαπίστευση - και η επιθεώρηση που μόλις ολοκληρώθηκε είναι η τέταρτη. Με βάση το προσχέδιο της έκθεσης των επιθεωρητών προς το Συμβούλιο που θα εξετάσει την ανανέωση της διαπίστευσης, η μόνη σοβαρή παρατήρηση η οποία απαιτεί διορθωτική ενέργεια, προκύπτει από την ανεπάρκεια αποθηκευτικών χώρων. Γενικά η αξιολόγηση είναι κατά πολύ θετικότερη από τις τρεις προηγούμενες. Ενημερωτικό Δελτίο Ογκολογικού Κέντρου Τράπεζας Κύπρου ISSN 1986-4728 (print) ISSN 1986-4736 (online) Λεωφόρος Ακροπόλεως 32, 2006 Στρόβολος, Λευκωσία Tηλ.: 22841302, Φαξ: 22511870, email: oncology@bococ.org.cy Οι τηλεπικοινωνιακές υπηρεσίες είναι προσφορά της Συντακτική Επιτροπή Δρ. Βασίλης Βασιλείου, Δρ. Πέτρος Πολυβίου, Δρ. Γιόλα Μάρκου, Ανδριάνα Περατικού, Πέτρος Μιχαηλούδης, Διαμάντω Παναγιωτίδου, Δημήτρης Νικολάου Επιμέλεια-παραγωγή: Άλφα Δημιουργική, info@alfa.com.cy Εκτύπωση: Τυπογραφεία Κ. Γιαλλούρης & Υιοί Λτδ. 2

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ ΝΕΑ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΜΕDICON 2016 Αξιολόγηση θεραπείας καρκίνου μαστού με υπερηχογράφημα (DCEUS) Παρουσιάστηκαν στο διεθνές συνέδριο MEDICON 2016 που πραγματοποιήθηκε στην Πάφο από τις 31 Μαρτίου μέχρι τις 2 Απριλίου 2016, τα προκαταρκτικά ευρήματα μελέτης που αφορούσε την αξιολόγηση της προεγχειρητικής χημειοθεραπείας στον καρκίνο του μαστού. Τα αποτελέσματα παρουσιάστηκαν από τη μεταπτυχιακή φοιτήτρια του Πανεπιστημίου Κύπρου, Χάρις Ρούσου, η οποία πραγματοποίησε τη μελέτη στα πλαίσια της μεταπτυχιακής της διατριβής υπό την επίβλεψη του καθηγητή της Μιχάλη Αβερκίου και τη συμβολή ιατρών του Ογκολογικού Κέντρου και του ιστοπαθολογικού τμήματος του Γ.Ν. Λευκωσίας. Στην έρευνα, η οποία βρίσκεται υπό εξέλιξη, συμμετείχαν μέχρι σήμερα 17 γυναίκες ασθενείς του Κέντρου με καρκίνο του μαστού, οι οποίες υποβλήθηκαν σε προεγχειρητική χημειοθεραπεία. Μέχρι σήμερα, η εκτίμηση Δρ. Πέτρος Πολυβίου Ακτινολόγος petros.polyviou@bococ.org.cy της ανταπόκρισης της νόσου στη θεραπεία βασίζεται στη μεταβολή των διαστάσεων του όγκου κατά τη διάρκεια της θεραπείας. Σκοπός της μελέτης ήταν να διερευνήσει κατά πόσο παράμετροι που σχετίζονται με την αιμάτωση του όγκου και καταγράφονται με τη χρήση δυναμικού υπερηχογραφήματος με σκιαγραφικό (Dynamic Contrast Enhanced Ultrasound, DCEUS) μεταβάλλονται κατά τη θεραπεία και κατά πόσο αυτή η μέθοδος μπορεί να προβλέψει τυχόν ανταπόκριση στη θεραπεία σύντομα μετά την έναρξή της. Από την ανάλυση των δεδομένων από τις πρώτες 14 ασθενείς φαίνεται ότι παράμετροι όπως το RT (Rise time) και MTT (Mean Transit Time) μεταβάλλονται με την αλλαγή των διαστάσεων του όγκου. Η παράμετρος PI (Peak Intensity) υποδεικνύει την ανταπόκριση από τον πρώτο κύκλο θεραπείας σε συμφωνία με την ιστολογία κατά 60% ενώ οι παράμετροι ΜΤΤ και AUC (area under curve) μετά το δεύτερο κύκλο, σε συμφωνία με την ιστολογία σε ποσοστό 66% και 60% αντίστοιχα. Συμπερασματικά, το DCEUS πιθανόν να αποτελέσει χρήσιμη μέθοδο πρώιμης αξιολόγησης και πρόβλεψης της ανταπόκρισης του καρκίνου του μαστού στη θεραπεία, αλλά απαιτείται ανάλυση δεδομένων από περισσότερους ασθενείς για να εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα. EORTC - Συνάντηση ομάδας ποιότητας ζωής Δρ. Βασίλης Βασιλείου Ακτινοθεραπευτής Ογκολόγος vasilis.vasiliou@bococ.org.cy Στις 21 και 22 Απριλίου 2016 έγινε με μεγάλη επιτυχία η συνάντηση της ομάδας ποιότητας ζωής του EORTC (European Organization of Research and Treatments of Cancer) στο Όσλο της Νορβηγίας. Η ομάδα αυτή είναι από τις πιο ενεργές επιστημονικά, τόσο σε έργο, όσο και σε επιστημονικές δημοσιεύσεις που αφορούν τη δημιουργία και επικύρωση ερωτηματολογίων για εκτίμηση της ποιότητας ζωής των καρκινοπαθών. Το Ογκολογικό Κέντρο Τράπεζας Κύπρου συμμετέχει ενεργά σε αυτή την ομάδα από το 2010, εντάσσοντας ασθενείς σε μελέτες για τη δημιουργία ερωτηματολογίων για εκτίμηση της ποιότητας ζωής ασθενών με καρκίνο του μαστού, του πνεύμονα, ηλικιωμένων, ασθενών με οστική ή εγκεφαλική νόσο και ασθενών που λαμβάνουν στοχευόμενες θεραπείες. Επιπλέον, συμμετέχουμε στη δημιουργία ερωτηματολογίου για την αξιολόγηση της ποιότητας παροχής νοσοκομειακών υπηρεσιών. Τέλος, είναι σημαντικό να αναφερθεί πως στα πλαίσια της EORTC, το Κέντρο ηγείται της δημιουργίας δύο νέων ερωτηματολογίων που αφορούν τον καρκίνο του πρωκτού και ασθενείς που έχουν γενετική προδιάθεση για καρκίνο. Ευχαριστούμε θερμά τους ασθενείς που συμμετέχουν σε αυτή την προσπάθεια η οποία είναι εφικτή με τη δική τους συνεισφορά. 3

ΤΟ ΘΕΜΑ Kαρκίνος δέρματος Πρόληψη και θεραπεία Το δέρμα είναι το μεγαλύτερο όργανο του ανθρώπου. Καλύπτει και προφυλάσσει τα εσωτερικά όργανα από τραυματισμούς, μικρόβια και απώλεια υγρών. Βοηθά στον έλεγχο της θερμοκρασίας του σώματος και στην αποβολή τοξικών ουσιών. Διαθέτει αισθητήρια κύτταρα υπεύθυνα για την αισθητικότητα δηλαδή τη θερμοκρασία, την αφή και τον πόνο. Ο καρκίνος του δέρματος είναι ο πιο συχνός τύπος καρκίνου. Υπολογίζεται ότι αποτελεί το 50% των περιπτώσεων καρκίνου στις Η.Π.Α. Βασικοκυτταρικό και ακανθοκυτταρικό ή πλακώδες καρκίνωμα ανήκουν στα μη-μελανωτικά καρκινώματα. Διαχωρίζονται από τα μελανώματα λόγω διαφορετικής εμφάνισης, διάγνωσης, Δρ. Νίκος Κατωδρύτης Ακτινοθεραπευτής Ογκολόγος nicos.katodritis@bococ.org.cy θεραπείας και πρόγνωσης. Τα περισσότερα μη-μελανωτικά καρκινώματα αναπτύσσονται σε περιοχές που εκτίθενται στον ήλιο. Το βασικοκυτταρικό καρκίνωμα σπάνια εναποθέτει μεταστάσεις. Συνήθως, προκαλεί καταστροφή των ιστών τοπικά. Το ακανθοκυτταρικό εναποθέτει μεταστάσεις σε μικρό ποσοστό. Τα δύο αυτά καρκινώματα θεραπεύονται πλήρως. Τα μελανώματα προέρχονται από κύτταρα που παράγουν μελανίνη, τα μελανοκύτταρα και αποτελούν το σοβαρότερο είδος καρκίνου δέρματος. Παρά την επικινδυνότητά τους είναι θεραπεύσιμα στα αρχικά στάδια. Στην ανάπτυξη δερματικών καρκινωμάτων συμβάλλουν: Υπερβολική έκθεση σε ηλιακή υπεριώδη ακτινοβολία/τεχνητό μαύρισμα. Ανοιχτόχρωμο δέρμα (ξανθά/κόκκινα μαλλιά, γαλάζια μάτια). Επαγγελματική έκθεση σε χημικές ουσίες/ακτινοβολία. Κληρονομικότητα. Παρουσία πολλαπλών ασυνήθιστων σπίλων (ελιές). Εγκαύματα στην παιδική ηλικία. Επειδή ο καρκίνος του δέρματος είναι επιφανειακός μπορεί να εντοπισθεί νωρίς. Συμπτώματα που ανησυχούν είναι οι αλλαγές στο δέρμα, ειδικότερα σπίλοι που αλλάζουν μέγεθος, χρώμα, σχήμα ή προκαλούν φαγούρα, αιμορραγία και πόνο. Κανόνες προστασίας Ο κίνδυνος εμφάνισης μειώνεται με την εφαρμογή κανόνων προστασίας όπως: 1. Αποφυγή, ιδίως από παιδιά, έκθεσης στον ήλιο μεταξύ ωρών 10:00-16:00. 2. Χρήση ανοιχτόχρωμων, άνετων, μεταξωτών ρούχων στο ύπαιθρο. 3. Χρήση αντηλιακής κρέμας τουλάχιστον 30 δειχτών προστασίας, η οποία πρέπει να επαλείφεται 30 λεπτά πριν οποιαδήποτε εξωτερική δραστηριότητα και ακολούθως κάθε δύο ώρες, όπως και μετά το κολύμπι. 4. Χρήση μεγάλου καπέλου για την προστασία του προσώπου, των αυτιών και του λαιμού. Η χρήση αντιηλιακής κρέμας δεν προστατεύει από παρατεταμένη έκθεση στον ήλιο και θα πρέπει να χρησιμοποιείται επίσης σε συννεφιά αφού η υπεριώδης ακτινοβολία διαπερνά και τα σύννεφα. 5. Χρήση κατάλληλων γυαλιών ηλίου. 6. Αποφυγή τεχνητού μαυρίσματος. Ακολουθώντας λοιπόν συγκεκριμένους κανόνες ο δερματικός καρκίνος, ο οποίος οφείλεται κυρίως στην υπερβολική έκθεση στον ήλιο, μπορεί να προληφθεί ή να διαγνωστεί έγκαιρα και σε πρώιμα στάδια να θεραπευτεί πλήρως. 4

Η έκθεση στον ήλιο χωρίς προφυλάξεις μπορεί να αποδειχθεί ιδιαίτερα επικίνδυνη Οι θεραπευτικές επιλογές Προκαρκινικές δερματικές αλλοιώσεις όπως η Νόσος του Bowen s και η ηλιακή κεράτωση, μπορούν να αντιμετωπισθούν με επιτυχία τόσο χειρουργικά, όσο και συντηρητικά με την χρήση εξειδικευμένων κρεμών. Ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα δέρματος πριν την ακτινοθεραπεία Ο ίδιος ασθενής αμέσως μετά την ακτινοθεραπεία Ο ίδιος ασθενής μερικούς μήνες μετά την ακτινοθεραπεία Τα μη-μελανωτικά καρκινώματα, βασικοκυτταρικά και ακανθοκυτταρικά, αντιμετωπίζονται με διάφορες χειρουργικές μεθόδους, αλλά και την ακτινοθεραπεία με πιθανότητες ίασης, υπό προϋποθέσεις, μέχρι και 95%. Πλεονέκτημα της χειρουργικής είναι η γρήγορη και σύντομη θεραπεία. Μειονέκτημα της η επεμβατικότητα με χρήση τοπικής ή γενικής αναισθησίας και η πιθανή αλλαγή στην ανατομία και την αισθητική. Αντίθετα η ακτινοθεραπεία, ως συντηρητική θεραπεία, πλεονεκτεί στην αισθητική και μειονεκτεί στην χρονική διάρκεια αφού προϋποθέτει καθημερινές επισκέψεις 3-4 εβδομάδων. Σε κάποιες περιπτώσεις η ακτινοθεραπεία χορηγείται συμπληρωματικά στη χειρουργική. Για τη σμίκρυνση εκτεταμένων βασικοκυτταρικών καρκινωμάτων, με σκοπό τη χειρουργική ή την ακτινοθεραπευτική αντιμετώπισή τους, μπορεί να χορηγηθεί από του στόματος φαρμακευτικό σκεύασμα (στοχευόμενη θεραπεία). Η κατάλληλη θεραπεία επιλέγεται βάσει ιατρικών και άλλων κριτήριων. Στα μελανώματα, που έχουν διαφορετική συμπεριφορά και πρόγνωση, η χειρουργική αποτελεί την πρώτη θεραπευτική επιλογή στα τοπικά στάδια. Ο ρόλος της ακτινοθεραπείας περιορίζεται στην προφύλαξη από επανεμφάνιση μετά από χειρουργικό λεμφαδενικό καθαρισμό, εκεί και όπου αυτός ενδείκνυται. Στα μεταστατικά στάδια προσφέρονται χημειοθεραπεία, στοχευόμενη φαρμακευτική θεραπεία, ανοσοθεραπεία και ακτινοθεραπεία ως ανακουφιστική θεραπεία. Για ανακούφιση συμπτωμάτων μπορεί να χρησιμοποιηθεί και η χειρουργική. Συνοψίζοντας, η ιατρική προσφέρει σήμερα πολλές δυνατότητες στην αντιμετώπιση των δερματικών καρκινωμάτων. Παρά την εξέλιξη όμως στον τομέα της θεραπείας, η πρόληψη παραμένει ο βασικότερος τρόπος αντιμετώπισής τους. 5

ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΚΕΝΤΡΟ ΑΝΑΚΟΥΦΙΣΤΙΚΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑΣ Αροδαφνούσα Κοντά σου γιατί νοιαζόμαστε Ο Αντικαρκινικός Σύνδεσμος Κύπρου λειτουργεί από το 1976 το Κέντρο Ανακουφιστικής Φροντίδας «Αροδαφνούσα», καλύπτοντας ένα μεγάλο κενό που υπήρχε αναφορικά με τη φροντίδα των καρκινοπαθών στην Κύπρο. Ανακουφιστική Φροντίδα είναι η σφαιρική φροντίδα των ασθενών και των οικογενειών τους από μια διεπιστημονική ομάδα επαγγελματιών υγείας. Στόχο έχει τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ασθενών, αλλά και την ψυχοκοινωνική και πνευματική στήριξή τους. Κύριο μέλημά μας είναι να είμαστε δίπλα στον κάθε ασθενή σε όλη τη διαδρομή της ασθένειάς του και να ανταποκρινόμαστε στις μεταβαλλόμενες ανάγκες του. Η «Αροδαφνούσα» σήμερα, 40 χρόνια μετά την ίδρυσή της, αποτελεί πλήρες Κέντρο Ανακουφιστικής Φροντίδας με 15 κλίνες νοσηλείας για: Έλεγχο πόνου και άλλων συμπτωμάτων. Υποστηρικτική αγωγή (ενυδάτωση, μετάγγιση, θεραπευτική αγωγή λοιμώξεων κλπ). Ψυχοκοινωνική στήριξη. Φυσιοθεραπεία/Αρωματοθεραπεία. Φιλοξενία εν όσο υποβάλλεται ο ασθενής σε θεραπείες στα ογκολογικά κέντρα (ιδιαίτερα αν είναι από μακριά). Φιλοξενία για ξεκούραση της οικογένειας. Φροντίδα κατά τη διάρκεια ΟΛΩΝ των σταδίων της νόσου, όχι μόνο του τελικού σταδίου. Η «Αροδαφνούσα» στελεχώνεται από διεπιστημονική ομάδα, εξειδικευμένη στην ανακουφιστική φροντίδα, η οποία αποτελείται από: Ιατρούς Νοσηλευτές Ψυχολόγους Κοινωνική Λειτουργό/ Κοινωνιολόγο Φυσιοθεραπεύτρια Αρωματοθεραπεύτρια Την ομάδα πλαισιώνουν επίσης πνευματικοί και εθελοντές. Υπάρχει στενή συνεργασία με τα ογκολογικά κέντρα και τους θεράποντες ιατρούς του κάθε ασθενή, με διάφορους άλλους οργανισμούς και το Υπουργείο Υγείας. Οι υπηρεσίες μας προσφέρονται εντελώς ΔΩΡΕΑΝ, ανεξάρτητα από την οικονομική κατάσταση του ασθενή, την καταγωγή ή το θρήσκευμά του. Στην προσπάθειά μας να λειτουργούμε ως κέντρο εκπαίδευσης και έρευνας, συνεργαζόμαστε με τις ιατρικές σχολές πανεπιστημίων της Κύπρου και του εξωτερικού. Πρόσφατα, υπογράφηκε σύμφωνο αδελφοποίησης με άλλα 2 κέντρα ανακουφιστικής φροντίδας στην Ελλάδα και στη Ρουμανία, το οποίο αποσκοπεί στην ανταλλαγή καλύτερων πρακτικών, εμπειριών και διεξαγωγή ερευνητικών προγραμμάτων. Λόγω των αυξανόμενων αναγκών, ξεκινήσαμε πρόσφατα τον σχεδιασμό της επέκτασής της «Αροδαφνούσας» η οποία στα 40 χρόνια ιστορίας της, έχει φιλοξενήσει χιλιάδες καρκινοπαθείς και έτσι θα συνεχίσει να προσφέρει απλόχερα αγάπη και φροντίδα στους ασθενείς και στις οικογένειές τους. Πληροφορίες- Επικοινωνία: Παρασκευά Ιωάννου 2, 2024 Στρόβολος, Τ.Θ. 25296, 1308 Λευκωσία Τηλ: 22446222 www.anticancersociety.org.cy Email: info@anticancersociety.org.cy 6

ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ Στάλω Κουντουρή R.D. Κλινική Διαιτολόγος chrystalla.kountouri@bococ.org.cy Ιατρική διατροφική θεραπεία Όλο και περισσότερες μελέτες συνδέουν την ποιότητα της διατροφής και το σωματικό βάρος με τον καρκίνο Διατροφή είναι η διαδικασία κατά την οποία το σώμα χρησιμοποιεί την τροφή που του παρέχεις για να αναπτύσσεται, να είναι υγιές και να αναπληρώνει ιστούς. Η καλή διατροφή προδιαθέτει καλή υγεία. Όταν όμως το σώμα, για οποιοδήποτε λόγο δεν μπορεί να απορροφήσει τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά (υδατάνθρακες, πρωτεΐνες, λίπος, βιταμίνες και ιχνοστοιχεία), παρουσιάζεται υποθρεψία. Η ιατρική διατροφική θεραπεία βοηθά τον ασθενή να λάβει τα θρεπτικά συστατικά που χρειάζεται, ανάλογα με τη διάγνωση και τη θεραπεία που θα λάβει, έτσι ώστε να κρατήσει ένα γερό και δυνατό σώμα. Πολλές έρευνες έχουν δείξει ότι ένα σώμα που τρέφεται σωστά και λαμβάνει τις θερμίδες και την πρωτεΐνη που χρειάζεται, έχει καλύτερη ανταπόκριση στη θεραπεία και καλύτερη ποιότητα ζωής. Όλο και περισσότερες μελέτες συνδέουν την ποιότητα της διατροφής και το σωματικό βάρος με τον καρκίνο. Πολλοί ασθενείς έχουν διατροφικά συμπτώματα/παρενέργειες κατά τη διάγνωση ή και κατά τη θεραπεία τους, τα οποία μπορεί εύκολα να οδηγήσουν σε υποθρεψία εάν δεν εντοπιστούν και αντιμετωπιστούν έγκαιρα. Τα συμπτώματα αυτά περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, ανορεξία, δυσκαταπωσία, ξηροστομία, δυσκοιλιότητα, διάρροιες, αναγούλες και εμετούς. Στο Ογκολογικό Κέντρο παρέχονται υπηρεσίες κλινικής διαιτολογίας κάθε Τρίτη και Παρασκευή. Σκοπός της υπηρεσίας είναι να διασφαλίζει την ιατρική διατροφική θεραπεία σε εσωτερικούς και εξωτερικούς ασθενείς του Κέντρου, πριν, κατά τη διάρκεια και μετά τη θεραπεία τους. Υπάρχει συνεργασία με το ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό έτσι ώστε να διασφαλιστεί η ποιότητα διατροφής του ασθενή. Αφού γίνει παραπομπή του ασθενή από τον ιατρό στην κλινική διαιτολόγο και διευθετηθεί το ραντεβού, γίνεται διατροφική αξιολόγηση του ασθενή και ακολουθεί η δημιουργία διατροφικού πλάνου ή/ και διατροφικών οδηγιών με βάση τις εξατομικευμένες ανάγκες του κάθε ατόμου. Λαμβάνονται πάντα υπόψη η κοινωνικοοικονομική κατάσταση και οι διατροφικές συνήθειες του ασθενή. Η διατροφική εκπαίδευση γίνεται, όχι μόνο στον ασθενή, αλλά και στα άτομα που τον φροντίζουν, αφού πολλές φορές διαδραματίζουν καθοριστικό παράγοντα στη σίτιση. 7

ΜΥΘΟΙ ΚΑΙ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΕΣ Μαρίνα Μαρκίδου Κλινική Φαρμακοποιός marina.markidou@bococ.org.cy Κορτιζόνη Είναι ευεργετική αλλά χρειάζεται προσοχή Η συμβολή της κορτιζόνης στη λειτουργία του οργανισμού είναι ιδιαίτερα σημαντική και για το λόγο αυτό χορηγείται σε πολλές θεραπείες. Την ίδια όμως ώρα χρειάζεται προσοχή γιατί προκαλεί παρενέργειες. 1. Τι είναι η κορτιζόνη; Η κορτιζόνη είναι ορμόνη που παράγεται από το ανθρώπινο σώμα με τη μορφή της κορτιζόλης, η οποία εκκρίνεται από τα επινεφρίδια και είναι απαραίτητη για την εύρυθμη λειτουργία του οργανισμού. Συμβάλλει σε πολλές λειτουργίες του οργανισμού, όπως στο μεταβολισμό, στην αντιμετώπιση φλεγμονών και στην αντοχή στο stress και επηρεάζει διάφορα οργανικά συστήματα όπως το ενδοκρινικό και το νευρικό. 2. Ποιά είναι τα διαθέσιμα σκευάσματα κορτιζόνης στο Ογκολογικό Κέντρο; Διαθέσιμα σκευάσματα κορτιζόνης στο ΟΚΤΚ είναι: prednisone, methylprednisolone, dexamethazone και hydrocortisone. 3. Για ποιούς λόγους χορηγείται η κορτιζόνη στους ογκολογικούς ασθενείς; Ως αντιεμετικό. Για την πρόληψη αλλεργικών αντιδράσεων κατά τη χορήγηση χημειοθεραπευτικών φαρμάκων. Για την αύξηση της όρεξης. Ως αντιφλεγμονώδες. Συμπληρωματικά με τη χημειοθεραπεία. Για την αντιμετώπιση οιδήματος (πχ. εγκεφαλικό οίδημα λόγω εγκεφαλικών μεταστάσεων). 4. Πώς χορηγείται η κορτιζόνη; Από το στόμα σε μορφή δισκίων, ενδοφλεβίως και ενδομυϊκώς. Τα δισκία θα πρέπει να λαμβάνονται με το φαγητό ή αμέσως μετά από τα γεύματα και δεν θα πρέπει να λαμβάνονται αργά το απόγευμα ή το βράδυ γιατί υπάρχει αυξημένη πιθανότητα να προκληθεί αϋπνία. Ιδανικό θα ήταν η πρωινή δόση να λαμβάνεται μέχρι τις 9:00π.μ. και η απογευματινή δόση πριν τις 6:00μ.μ. 5. Ποιές οι παρενέργειες από τη χρήση κορτιζόνης; Πρήξιμο (οίδημα) στους αστραγάλους και τα πόδια καθώς και αύξηση σωματικού βάρους (λόγω κατακράτησης υγρών). Αυξημένη ευαισθησία στις λοιμώξεις. Υπέρταση (λόγω κατακράτησης νατρίου και νερού). Υποκαλιαιμία (μειωμένα επίπεδα καλίου). Αυξημένα επίπεδα σακχάρου στο αίμα. Αύξηση της όρεξης. Ευερεθιστότητα και αϋπνία, ειδικά αν λαμβάνεται το βράδυ. Μυϊκή αδυναμία. Πεπτικό έλκος. Καθυστερημένη επούλωση τραυμάτων. Οστεοπόρωση. «Σύνδρομο στέρησης» το οποίο εκδηλώνεται με μυϊκή αδυναμία, υπόταση, υπογλυκαιμία, ναυτία, εμέτους και οφείλεται στην απότομη διακοπή της. 6. Πως αντιμετωπίζονται οι παρενέργειες από τη χρήση της κορτιζόνης; Το οίδημα αντιμετωπίζεται με τη μειωμένη κατανάλωση αλατιού, οπότε σε μακροχρόνια χρήση θα πρέπει να αποφεύγεται η κατανάλωση αλμυρών τροφών. Η υπεργλυκαιμία μπορεί να αποφευχθεί με μικρά και συχνά γεύματα και τη μειωμένη κατανάλωση σακχάρων. Η οστεοπόρωση προλαμβάνεται με την κατανάλωση τροφών πλούσιων σε ασβέστιο π.χ. γαλακτοκομικά προϊόντα. Παρακολούθηση της αρτηριακής πίεσης και του σωματικού βάρους. Μειωμένη πρόσληψη καφεΐνης έτσι ώστε να αποφευχθούν πιθανοί ερεθισμοί στο στομάχι. Για να μην προκληθεί αϋπνία θα πρέπει να λαμβάνεται το αργότερο μέχρι τις 6.00 το απόγευμα. Η διακοπή της κορτιζόνης θα πρέπει να γίνεται σταδιακά και πάντα με τις οδηγίες του θεράποντος ιατρού σας. Μην αλλάζετε τη δόση της κορτιζόνης χωρίς να συμβουλευτείτε τον ιατρό σας. 8