ΛΥΣΕΙΣ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΩΝ 2015 Α. Το κείμενο πραγματεύεται τις συνέπειες της τουριστικής ανάπτυξης της Ελλάδας. Αρχικά αναφέρεται τόσο στην ποικιλία, την ομορφιά και το κλίμα του τόπου όσο και στην εκμετάλλευσή του από τους κατοίκους που επιφέρει τον παραγκωνισμό ορισμένων περιοχών και την καταστροφή άλλων. Στη συνέχεια ως αιτία του φαινομένου θεωρεί την αύξηση του τουρισμού για χάρη του κέρδους με αποτέλεσμα το μαζικό τουρισμό. Έτσι, οι τουριστικές περιοχές που το καλοκαίρι χαρακτηρίζονται από υπερπληθυσμό, το χειμώνα ερημώνονται. Προσθέτει ότι υπαίτιοι γι αυτό θεωρούνται οι πολιτικοί, τα επιμέρους συμφέροντα και το κάθε άτομο. Ωστόσο, καταλήγει ότι υπάρχουν και άτομα που ενδιαφέρονται για τον τόπο και έτσι μπορεί η κατάσταση να αλλάξει. Β1. Τον σύγχρονο Έλληνα τον διακρίνει η αντίθεση αναφορικά με τη στάση του στον περιβαλλοντικό πλούτο της χώρας. Ενώ επαίρεται για το φυσικό κάλλος και τα ξεχωριστά στοιχεία που συνθέτουν την ιδιαίτερη φυσιογνωμία της, έμπρακτα αποδεικνύει τη συνεχή αδιαφορία του αλλά και την ωφελιμιστική αντίληψη που πρεσβεύει για την αξιοποίηση του φυσικού αυτού κεφαλαίου. Εμπρησμοί, καταπατήσεις εδαφών και παράνομες οικοδομήσεις συνιστούν εκδηλώσεις της τάσης του σύγχρονου Έλληνα να επιβληθεί στο περιβάλλον και αποδεικνύουν τη διάσταση λόγων-έργων που τον χαρακτηρίζουν. Κι όλα αυτά, γιατί του αρέσουν «τα ψεύτικα τα λόγια τα μεγάλα». Β2. Στην πέμπτη παράγραφο του κειμένου μπορούν να εντοπιστούν δύο τρόποι ανάπτυξης, παρ όλο που το ερώτημα ζητά ένα. Οι τρόποι αυτοί είναι οι ακόλουθοι: σύγκριση-αντίθεση: «Τους καλοκαιρινούς μήνες Τον χειμώνα αντίθετα πραγματικές προοπτικές». αιτιολόγηση: «Μόνον που ο μύθος έχει ξεθωριάσει: πραγματικές προοπτικές,[ ]». Β3. α) σπουδαίων : εξαιρετικών αλλοίωση : παραποίηση συντελείται : πραγματοποιείται επικρατεί : κυριαρχεί πραγματικές : αληθινές β) απέραντη : πεπερασμένη σιωπηλά : θορυβωδώς αλόγιστη : έλλογη υποβάθμιση : αναβάθμιση επιδιώξουν : αποφύγουν
Β4. α) Εκφράσεις με μεταφορική σημασία: «απαξιώνει τις ωραίες περιοχές της πατρίδας» (3 η παράγραφος) «ψάχνουν τον πλαστικό ήλιο» (4 η παράγραφος) Έκφραση με κυριολεκτική σημασία: «εκπρόσωποι περιοχών που καταστρέφονται» (7 η παράγραφος) β) «Η Ελλάδα χαρακτηρίζεται από την ποικιλία του τοπίου και από μία απέραντη φυσική ομορφιά, που συνυπάρχουν με τα διάσπαρτα ίχνη σπουδαίων πολιτισμών». Γ. Τίτλος: «Οι δύο όψεις του τουρισμού» Γλώσσα: Αναφορική Ύφος: Επίσημο, απρόσωπο (χρήση γ προσώπου) Πρόλογος: Αφόρμηση από ένα επίκαιρο γεγονός, π.χ. η προβολή ενός νέου διαφημιστικού μηνύματος για την προώθηση του ελληνικού τουρισμού. Α Ζητούμενο: Οφέλη τουρισμού Οικονομικός τομέας Αυξάνεται καθοριστικά το εθνικό εισόδημα με την εισροή συναλλαγματικών εσόδων στις χώρες υποδοχής και φιλοξενίας των τουριστών. Οργανώνονται αναπτυξιακά έργα, όπως η οικοδόμηση μεγάλων ξενοδοχειακών μονάδων, η ίδρυση διαφόρων καταστημάτων, που θα καλύπτουν τις καταναλωτικές και ψυχαγωγικές ανάγκες των επισκεπτών. Βελτιώνονται και επεκτείνονται τα έργα υποδομής (δρόμοι, αεροδρόμια, λιμάνια) για την καλή και ταχεία εξυπηρέτηση των επισκεπτών και για να μην υστερεί η χώρα σε σχέση με τις άλλες ανταγωνίστριες χώρες στον τομέα αυτό. Οργανώνονται καλύτερα και εκσυγχρονίζονται οι υπηρεσίες που ασχολούνται με τη διεκπεραίωση των οικονομικών δραστηριοτήτων και των διαφόρων αναγκών του ανθρώπου (π.χ. τηλεπικοινωνίες, συγκοινωνίες, ταχυδρομεία, τραπεζικό σύστημα κ.τ.λ.), ώστε να εξυπηρετούνται ταχύτατα οι επισκέπτες. Δημιουργούνται νέες θέσεις εργασίας, καθώς ο τουρισμός προσφέρει τη δυνατότητα άμεσης απορρόφησης ενός σημαντικού ποσοστού του άνεργου οικονομικά ενεργού πληθυσμού και τη δυνατότητα απασχόλησής τους παραγωγικά σε πολλούς κλάδους της οικονομικής δραστηριότητας.
Αυξάνεται η εγχώρια παραγωγή, καθώς ο τουρισμός συνεπάγεται αύξηση των καταναλωτών και γενικότερα αναπτύσσονται βασικοί κλάδοι της οικονομίας του τόπου, κυρίως αυτοί που έχουν σχέση με την παραγωγή ειδών διατροφής, δηλαδή η γεωργία, η κτηνοτροφία, η αλιεία κ.τ.λ. Προσφέρει τη δυνατότητα οικονομικής ανάπτυξης της περιφέρειας περιορίζοντας, έτσι, την ψαλίδα, που υπάρχει ανάμεσα στα εισοδήματα του οικονομικά ενεργού πληθυσμού των αστικών κέντρων και αυτών της περιφέρειας. Βελτιώνεται το βιοτικό επίπεδο της χώρας που υποδέχεται τουρίστες. Πολιτιστικός τομέας Βελτιώνεται η επικοινωνία μεταξύ των χωρών, ανταλλάσσονται απόψεις, αποκτούνται καινούργιες εμπειρίες και αίρονται οι προκαταλήψεις με αποτέλεσμα την καλλιέργεια ενός πνεύματος φιλίας και συνεργασίας μεταξύ των εθνών. Οι πολίτες αγαπούν την ιστορία και τα πολιτιστικά μνημεία του τόπου τους, καθώς η περιοχή τους γίνεται παγκοσμίως γνωστή μέσω των πολιτιστικών τους δεδομένων. Αξιοποιούνται από το κράτος οι χώροι και τα μνημεία του πολιτισμού και οι πολιτικές αυτές συχνά ενισχύονται και από διεθνείς ή διακρατικές πρωτοβουλίες (π.χ. οι πρωτοβουλίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, της Unesco κ.τ.λ.) με αποτέλεσμα τις ανακαινίσεις παραδοσιακών οικισμών, τις αναπαλαιώσεις αρχιτεκτονικών κτιρίων, την επαναλειτουργία αρχαίων θεάτρων κ.τ.λ. Οργανώνονται σημαντικές πολιτιστικές εκδηλώσεις κατά την περίοδο αιχμής της τουριστικής κίνησης από τις τοπικές αρχές με θέματα την ιστορία, την παράδοση, τη λαογραφία του τόπου κ.τ.λ., τα οποία διατρανώνουν την ιστορικότητα και την πολιτιστική διαδρομή κάθε τόπου. Κοινωνικός τομέας Παρατηρούνται σημαντικότατες αλλαγές στον τομέα της εκπαίδευσης λόγω της τουριστικής ανάπτυξης, όπως η εκμάθηση ξένων γλωσσών. Παραλλάσσεται ο χαρακτήρας των υπαρχόντων κοινωνικών στερεοτύπων λόγω της επικοινωνιακής συνάφειας των προσμείξεων.
Περιβαλλοντικός τομέας Διατηρούνται και επεκτείνονται ειδικές μορφές προστασίας του περιβάλλοντος, όπως οι «βιότοποι», οι «υγροβιότοποι», οι «εθνικοί δρυμοί», τα «θεματικά πάρκα», τα οποία έχουν αναδειχθεί σε νέους τουριστικούς πόλους έλξης των τουριστών. Λαμβάνονται μέτρα ανάδειξης του φυσικού και δομημένου περιβάλλοντος, μέτρα για την αποκατάσταση της φυσικής ισορροπίας σε περιοχές που έχουν πληγεί από πυρκαγιά και μέτρα για την ελαχιστοποίηση της φωτοχημικής ρύπανσης των μεγαλουπόλεων, η οποία καταστρέφει την αρχαιολογική και αρχιτεκτονική κληρονομιά. Β Ζητούμενο: Αρνητικά αποτελέσματα υπερβολικής τουριστικής ανάπτυξης Οικονομικός τομέας Παρατηρείται ανισομέρεια στην ανάπτυξη των κλάδων της οικονομίας, καθώς αρκετά άτομα που παλαιότερα ασκούσαν ένα άλλο επάγγελμα στράφηκαν προς τα τουριστικά επαγγέλματα τα οποία είναι περισσότερο κερδοφόρα. Αποτέλεσμα είναι ο παραγκωνισμός άλλων κλάδων της οικονομίας, όπως η γεωργία, η κτηνοτροφία, η αλιεία κ.τ.λ. Η παραπάνω ανισομέρεια έχει σαν αποτέλεσμα την αύξηση των εισαγωγών σε είδη που δεν επαρκούν, η οποία μπορεί να αποβεί επιζήμια αν ο τουρισμός παρουσιάσει ύφεση. Πολιτιστικός τομέας Εμπορευματοποιείται, συχνά, ο πολιτισμός με αποτέλεσμα την αλλοίωση των ιδιαιτεροτήτων μίας περιοχής. Παρατηρείται έντονη πολιτιστική διάχυση, δηλαδή συνύπαρξη πολλών διαφορετικών πολιτιστικών προτύπων, η οποία δημιουργεί έναν a priori νέο πολιτισμό, θέτοντας σε κίνδυνο τα εκάστοτε τοπικά ήθη και έθιμα. Νοθεύεται η πολιτιστική μας ιδιαιτερότητα με την αντιγραφή ξένων προτύπων, τα οποία προέρχονται από περισσότερο αναπτυγμένες οικονομικά περιοχές. Αλλοιώνεται η γλώσσες. γλώσσα της τοπικής κοινωνίας με πολλές προσμείξεις από ξένες
Εκποιείται η εθνική μας περιουσίας, καθώς ισχυροί οικονομικοί παράγοντες επενδύουν μεγάλα ποσά για την αγορά γης και οικημάτων, με αποτέλεσμα ένα μέρος της εθνικής μας περιουσίας να γίνεται ιδιοκτησία ξένων. Κοινωνικός τομέας Αυξάνονται τα φαινόμενα της βίας και της εγκληματικότητας κατά την περίοδο της τουριστικής αιχμής, εξαιτίας της πληθυσμιακής συσσώρευσης που σημειώνεται την περίοδο αυτή. Περιβαλλοντικός τομέας Απαιτείται η εξεύρεση ολοένα και νέων χώρων συχνά δασικών, για την κάλυψη των τουριστικών αναγκών, δηλαδή για ξενοδοχειακές εγκαταστάσεις. Ρυπαίνεται η θάλασσα (ποταμών, λιμνών), εξαιτίας των αποβλήτων τουριστικών μονάδων και της συνεχώς αυξανόμενης μετακίνησης τουριστών. Σημειώνεται εναέρια μόλυνση, λόγω της επέκτασης των αεροπορικών μεταφορών και του συγχρωτισμού των αιθέρων τα τελευταία χρόνια. Παραμορφώνεται η αισθητική διαφόρων τοπίων και καταπατούνται οι αρχαιολογικοί χώροι. Επίλογος: Σύντομη αναφορά σε προϋποθέσεις για την υγιή τουριστική ανάπτυξη.