Ù ÓfiËÛË ÙË ÏÒÛÛ Î È ÙÔ ÔÏÈÙÈÛÌÔ : applefi Ù ÙÈÓÈÎ ÛÙË Á ÚÔÓË πûapple ÓÈÎ ÏÒÛÛ

Ù ÓfiËÛË ÙË ÏÒÛÛ Î È ÙÔ ÔÏÈÙÈÛÌÔ : applefi Ù ÙÈÓÈÎ ÛÙË Á ÚÔÓË πûapple ÓÈÎ ÏÒÛÛ. ªπ ƒ R. FAY M. RODRIGUEZ π. π Àƒ Á ÂÈÚ ÈÔ ªÂÏ ÙË

Copyright 2001 Για την Eλλάδα και όλο τον κόσµο EΛΛHNIKO ANOIKTO ΠANEΠIΣTHMIO Oδός Παπαφλέσσα & Yψηλάντη, 262 22 Πάτρα Tηλ: (061) 314 094, 314 206, Φαξ: (061) 317 244 ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ ΤΟΥ Ι ΑΚΤΙΚΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ Εγχειρίδιο Μελέτης Ακαδηµαϊκή Υπεύθυνη για την επιστηµονική επιµέλεια του υλικού Στέλλα Πριόβολου Συγγραφή Γιώργος Μικρός Richard Fay, Ιουλία-Αθηνά Σπινθουράκη-Κατσίλλη Maria Rodriguez Επιµέλεια Έκδοσης Ξένη Σκαρτσή (Μέρος Α- ) Ήβη Μάρδα (Μέρος Ε) Επιµέλεια στη Μέθοδο της Εκπαίδευσης από Απόσταση Ξένη Σκαρτσή (Μέρος Α- ) Ήβη Μάρδα (Μέρος Ε) Γλωσσική Eπιµέλεια Ξένη Σκαρτσή (Μέρος Α- ) Maria Esperanza Vivaycos Allepuz (Μέρος Ε) Φιλολογικός Έλεγχος Ευαγγελία Αντωνάκη Καλλιτεχνική Επιµέλεια Αλεξάνδρα Αµούργη Ηλεκτρονική Σελιδοποίηση Stéphanie Collet Συντονισµός ανάπτυξης εκπαιδευτικού υλικού και γενική επιµέλεια των εκδόσεων OMA A EKTEΛEΣHΣ EPΓOY EAΠ/1997-2001 ISBN: 960-538-344-6 Σύµφωνα µε το N. 2121/1993 απαγορεύεται η συνολική ή αποσπασµατική αναδηµοσίευση του βιβλίου αυτού ή η αναπαραγωγή του µε οποιοδήποτε µέσο χωρίς την άδεια του εκδότη.

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Εισαγωγή στη Θεµατική Ενότητα...19 Στ. Πριόβολου ΜΕΡΟΣ Α: ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΓΛΩΣΣΟΛΟΓΙΑ Κ Ε Φ Α Λ Α Ι Ο 1 Εισαγωγή στη γλωσσική επιστήµη...23 Σκοπός... 23 Προσδοκώµενα Αποτελέσµατα... 23 Έννοιες-Κλειδιά... 23 Εισαγωγικές Παρατηρήσεις... 23 ΕΝΟΤΗΤΑ 1.1 Αντικείµενο της γλωσσολογίας... 25 ΕΝΟΤΗΤΑ 1.2 Τι είναι γλώσσα;... 26 1.2.1 Ορισµοί της γλώσσας... 26 1.2.2 Η διάκριση λόγος-οµιλία... 27 1.2.3 Γλωσσικές λειτουργίες... 29 ΕΝΟΤΗΤΑ 1.3 Επιστηµονική µεθοδολογία και γλωσσολογία... 31 Σύνοψη... 33 Απαντήσεις στις ραστηριότητες... 34 Βιβλιογραφία... 35 Οδηγός για Περαιτέρω Μελέτη... 36 Κ Ε Φ Α Λ Α Ι Ο 2 Η γλώσσα ως κώδικας επικοινωνίας...37 Σκοπός... 37 Προσδοκώµενα Αποτελέσµατα... 37 Έννοιες-Κλειδιά... 37 Εισαγωγικές Παρατηρήσεις... 37 ΕΝΟΤΗΤΑ 2.1 Περιεχόµενο και Μορφή... 38 ΕΝΟΤΗΤΑ 2.2 Γλωσσική ιεραρχία... 39 ΕΝΟΤΗΤΑ 2.3 Γλωσσικός κώδικας και επικοινωνιακή δοµή... 42 ΕΝΟΤΗΤΑ 2.4 Το γλωσσικό σηµείο... 44 2.4.1 Χαρακτηριστικά του γλωσσικού σηµείου... 44 2.4.2 Λειτουργία του γλωσσικού σηµείου... 45 Σύνοψη... 48 Απαντήσεις στις Ασκήσεις Αυτοαξιολόγησης... 49 Βιβλιογραφία... 51 Κ Ε Φ Α Λ Α Ι Ο 3 Η δοµική υπόσταση της γλώσσας...53 7

Σκοπός...53 Προσδοκώµενα Αποτελέσµατα...53 Έννοιες-Κλειδιά...53 Εισαγωγικές Παρατηρήσεις...53 ΕΝΟΤΗΤΑ 3.1 H γλώσσα ως σύστηµα...54 3.1.1 Εισαγωγή...54 3.1.2 Η διάκριση µορφής-ύλης...54 ΕΝΟΤΗΤΑ 3.2 Γλωσσικές σχέσεις...56 3.2.1 Χαρακτηριστικά των γλωσσικών σχέσεων...56 3.2.2 Συνταγµατικές σχέσεις...57 3.2.3 Παραδειγµατικές σχέσεις...59 ΕΝΟΤΗΤΑ 3.3 Συγχρονία και διαχρονία...61 Σύνοψη...66 Απαντήσεις στις Ασκήσεις Αυτοαξιολόγησης...67 Απαντήσεις στις ραστηριότητες...69 Βιβλιογραφία...72 Οδηγός για Περαιτέρω Μελέτη...72 Κ Ε Φ Α Λ Α Ι Ο 4 Φωνητική Φωνολογία...73 Σκοπός...73 Προσδοκώµενα Αποτελέσµατα...73 Έννοιες-Κλειδιά...73 Εισαγωγικές Παρατηρήσεις...74 ΕΝΟΤΗΤΑ 4.1 Φωνητική...75 4.1.1 Εισαγωγή...75 4.1.2 Μηχανισµός φωνητικής παραγωγής...76 4.1.3 Χαρακτηριστικά άρθρωσης των γλωσσικών ήχων...78 ΕΝΟΤΗΤΑ 4.2 Φωνολογία...81 4.2.1 Η έννοια του φωνήµατος...81 4.2.2 Αλλοφωνική και ελεύθερη κατανοµή...82 4.2.3 Φωνολογικοί νόµοι...83 4.2.4 Σύγχρονες προσεγγίσεις στη φωνολογική θεωρία...84 Σύνοψη...86 Απαντήσεις στις ραστηριότητες...87 Απαντήσεις στις Γενικές Ασκήσεις Αυτοαξιολόγησης...88 Βιβλιογραφία...92 Οδηγός για Περαιτέρω Μελέτη...92 Κ Ε Φ Ά Λ Α Ι Ο 5 Μορφολογική περιγραφή της γλώσσας...95 Σκοπός...95 Προσδοκώµενα Αποτελέσµατα...95 Έννοιες-Κλειδιά...95 Εισαγωγικές Παρατηρήσεις...95 ΕΝΟΤΗΤΑ 5.1 Κατηγοριοποίηση µορφηµάτων...96 ΕΝΟΤΗΤΑ 5.2 Μόρφηµα, αλλόµορφο, ελεύθερη ποικιλία...99 Σύνοψη...100 8

Απαντήσεις στις Ασκήσεις Αυτοαξιολόγησης... 101 Βιβλιογραφία... 103 Οδηγός για Περαιτέρω Μελέτη... 103 Κ Ε Φ Ά Λ Α Ι Ο 6 Συντακτική περιγραφή της γλώσσας...105 Σκοπός... 105 Προσδοκώµενα Αποτελέσµατα... 105 Έννοιες-Kλειδιά... 105 Εισαγωγικές Παρατηρήσεις... 105 ΕΝΟΤΗΤΑ 6.1 Η έννοια της πρότασης... 106 ΕΝΟΤΗΤΑ 6.2 Ανάλυση σε άµεσα συστατικά... 107 Σύνοψη... 110 Απαντήσεις στις Ασκήσεις Αυτοαξιολόγησης... 111 Βιβλιογραφία... 114 Οδηγός για Περαιτέρω Μελέτη... 114 Κ Ε Φ Ά Λ Α Ι Ο 7 Η σηµασιολογική µελέτη της γλώσσας...117 Σκοπός... 117 Προσδοκώµενα Αποτελέσµατα... 117 Έννοιες-Κλειδιά... 117 Εισαγωγικές Παρατηρήσεις... 117 ΕΝΟΤΗΤΑ 7.1 Έννοια, νόηµα και σηµασία... 118 ΕΝΟΤΗΤΑ 7.2 Είδη νοηµάτων... 120 ΕΝΟΤΗΤΑ 7.3 Σηµασιολογική ανάλυση των λέξεων... 121 Σύνοψη... 123 Απαντήσεις στις ραστηριότητες... 124 Απαντήσεις στις Ασκήσεις Αυτοαξιολόγησης... 124 Βιβλιογραφία... 125 Οδηγός για Περαιτέρω Μελέτη... 125 ΜΕΡΟΣ Β: ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΟΓΛΩΣΣΟΛΟΓΙΑ Κ Ε Φ Ά Λ Α Ι Ο 8 Εισαγωγή στην κοινωνιογλωσσολογία...129 Σκοπός... 129 Προσδοκώµενα Αποτελέσµατα... 129 Έννοιες-Kλειδιά... 129 Εισαγωγικές Παρατηρήσεις... 129 ΕΝΟΤΗΤΑ 8.1 Εισαγωγή... 131 ΕΝΟΤΗΤΑ 8.2 Ποικιλία στη Γλωσσική Κοινότητα... 132 ΕΝΟΤΗΤΑ 8.3 Υφολογική διαστρωµάτωση της γλωσσικής ποικιλίας... 134 9

ΕΝΟΤΗΤΑ 8.4 Κοινωνικοί παράγοντες καθορισµού της γλωσσικής ποικιλίας...136 Σύνοψη...138 Απαντήσεις στις ραστηριότητες...139 Βιβλιογραφία...140 Οδηγός για Περαιτέρω Μελέτη...141 Κ Ε Φ Ά Λ Α Ι Ο 9 Κοινωνιολογία της γλώσσας...143 Σκοπός...143 Προσδοκώµενα Αποτελέσµατα...143 Έννοιες-Κλειδιά...143 Εισαγωγικές Παρατηρήσεις...144 ΕΝΟΤΗΤΑ 9.1 Εθνογραφία της επικοινωνίας...145 ΕΝΟΤΗΤΑ 9.2 Πολυγλωσσικές κοινότητες...148 9.2.1 ιπλογλωσσία...148 9.2.2 Πολυγλωσσία...149 Σύνοψη...152 Απαντήσεις στις Ασκήσεις Αυτοαξιολόγησης...153 Απαντήσεις στις ραστηριότητες...153 Βιβλιογραφία...155 Οδηγός για Περαιτέρω Μελέτη...156 ΜΕΡΟΣ Γ: Η ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΣΕ ΜΙΑ ΑΛΛΗ ΓΛΩΣΣΑ: Η ΕΠΙ ΡΑΣΗ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ Κ Ε Φ Ά Λ Α Ι Ο 1 0 R. Fay, Ι.A. Σπινθουράκη-Κατσίλλη Η επικοινωνία σε µια άλλη γλώσσα: Εισαγωγή...159 Σκοπός...159 Προσδοκώµενα Αποτελέσµατα...159 Έννοιες-Kλειδιά...159 Εισαγωγικές Παρατηρήσεις...160 ΕΝΟΤΗΤΑ 10.1 Πολυγλωσσικές κοινότητες...162 10.1.1 Ακούσια επικοινωνιακά σφάλµατα κατά τη διαπολιτισµική επικοινωνία...162 10.1.2 Πολιτισµικά προσδιορισµένες έννοιες και όροι...164 10.1.3 Οι έννοιες κουλτούρα (culture) και πολιτισµός (Culture)...166 ΕΝΟΤΗΤΑ 10.2 Η διαδικασία της επικοινωνίας σε µια άλλη γλώσσα...167 10.2.1 Το προϊόν: Η γλώσσα-στόχος...167 10.2.2 Η διαδικασία: Η επικοινωνία µέσω της γλώσσας-στόχου...169 ΕΝΟΤΗΤΑ 10.3 Τα υπόλοιπα στοιχεία του τίτλου...175 10.3.1 Άλλη γλώσσα...175 10.3.2 Η επίδραση της...177 10.3.3 Κουλτούρας/πολιτισµού...180 Σύνοψη...181 Απαντήσεις στις ραστηριότητες...182 10

Βιβλιογραφία... 186 Οδηγός για Περαιτέρω Μελέτη... 186 Κ Ε Φ Ά Λ Α Ι Ο 1 1 R. Fay, Ι.Α. Σπινθουράκη-Κατσίλλη Εισαγωγή στην Επικοινωνία...187 Σκοπός... 187 Προσδοκώµενα Αποτελέσµατα... 187 Έννοιες-Κλειδιά... 187 Εισαγωγικές Παρατηρήσεις... 188 ΕΝΟΤΗΤΑ 11.1 Κατανόηση και ορισµός της επικοινωνίας... 189 ΕΝΟΤΗΤΑ 11.2 Η απόδοση νοήµατος... 191 ΕΝΟΤΗΤΑ 11.3 Συµµετοχή, ατοµικότητα, ταυτότητα και πολλαπλότητα... 194 11.3.1 Συµµετοχή στην οµάδα (ή στις οµάδες)... 194 11.3.2 Ατοµικότητα και κοινότητα... 196 11.3.3 Επιδεικνύοντας τη συµµετοχή µας σε µία οµάδα (εµπλοκή)... 196 11.3.4 Μειώνοντας τη συµµετοχή µας σε µία οµάδα (ανεξαρτησία)... 198 11.3.5 Πολυφωνία... 201 ΕΝΟΤΗΤΑ 11.4 Συστήµατα αξιών, ταυτοτικές οµάδες και επικοινωνία... 205 11.4.1 Τα συστήµατα αξιών και το άτοµο... 205 11.4.2 Οι ταυτοτικές οµάδες και η επικοινωνία... 208 ΕΝΟΤΗΤΑ 11.5 Αµφισηµία και Πολιτισµικοί χάρτες ή Σχήµατα... 217 11.5.1 Αποδίδοντας νόηµα στις αµφισηµίες... 217 11.5.2 Πολιτισµικοί χάρτες (ή Σχήµατα)... 218 11.5.3 ιαπολιτισµική Πραγµατολογία... 221 Σύνοψη... 223 Απαντήσεις στις ραστηριότητες... 224 Βιβλιογραφία... 231 Οδηγός για Περαιτέρω Μελέτη... 231 Κ Ε Φ Ά Λ Α Ι Ο 1 2 R. Fay, Ι.Α. Σπινθουράκη-Κατσίλλη Η επίδραση της κουλτούρας στην επικοινωνία...233 Σκοπός... 233 Προσδοκώµενα Αποτελέσµατα... 233 Έννοιες-Kλειδιά... 233 Εισαγωγικές Παρατηρήσεις... 234 ΕΝΟΤΗΤΑ 12.1 Η πρόκληση της επικοινωνίας σε ένα παγκόσµιο χωριό... 235 ΕΝΟΤΗΤΑ 12.2 Ο πολιτισµός είναι επικοινωνία και η επικοινωνία είναι πολιτισµός... 239 12.2.1 Η Σιωπηλή Γλώσσα... 239 12.2.2 O Hall για την προβληµατική επικοινωνία Ελλήνων-Αµερικανών... 240 12.2.3 Μελέτη, κατανόηση και γνώση των πολιτισµών... 241 12.2.4 Συστήµατα Πρωταρχικών Μηνυµάτων... 242 ΕΝΟΤΗΤΑ 12.3 Επιστρέφοντας στην επικοινωνία... 246 ΕΝΟΤΗΤΑ 12.4 Τα χαρακτηριστικά της κουλτούρας... 247 12.4.1 Η ανάλυση των Porter και Samovar (1994)... 247 12.4.2 Η ανάλυση του O Sullivan (1994)... 249 ΕΝΟΤΗΤΑ 12.5 Οι πολιτισµικές διαστάσεις και η µη λεκτική επικοινωνία... 257 12.5.1 Πολιτισµοί Υψηλής Περικειµενικότητας και Πολιτισµοί Περιορισµένης Περικειµενικότητας... 258 12.5.2 Κιναισθητική (Η γλώσσα του σώµατος Kinesics)... 259 11

12.5.3 Προσωπικός χώρος (Proxemics)...261 12.5.4 Η προσέγγιση του χρόνου (Chronemics)...262 12.5.5 Οι τέσσερις διαστάσεις του Hofstede...264 12.5.6 Άλλες διαστάσεις...267 ΕΝΟΤΗΤΑ 12.6 Η Σκηνή και το Παγόβουνο. Κουλτούρες µεγάλης και µικρής οµάδας...269 12.6.1 Εικόνες του ορατού και του κρυµµένου...269 12.6.2 Επανεξετάζοντας την κουλτούρα: Κουλτούρες µικρής οµάδας...270 Σύνοψη...272 Απαντήσεις στις ραστηριότητες...273 Βιβλιογραφία...279 Οδηγός για Περαιτέρω Μελέτη...280 Κ Ε Φ Ά Λ Α Ι Ο 1 3 R. Fay, Ι.Α. Σπινθουράκη-Κατσίλλη ιαπροσωπική επικοινωνία µεταξύ πολιτισµών...283 Σύνοψη της µέχρι τώρα συζήτησης...283 Σκοπός...287 Προσδοκώµενα Αποτελέσµατα...287 Έννοιες-Κλειδιά...287 Εισαγωγικές Παρατηρήσεις...288 ΕΝΟΤΗΤΑ 13.1 Κατανόηση της ιαπολιτισµικής Επικοινωνίας: Ορισµένα γενικά ζητήµατα...290 13.1.1 Σχέσεις, Ευγένεια και Αξιοπιστία...290 13.1.2 Πρόθεση και Καταλληλότητα...294 13.1.3 Περικείµενο (ή ο εντοπισµός και τα χαρακτηριστικά της περίστασης επικοινωνίας)...295 ΕΝΟΤΗΤΑ 13.2 ιαπολιτισµική Επικοινωνιακή Επάρκεια ( ΕΕ)...297 13.2.1 Οι γνωστικές πλευρές της ιαπολιτισµικής Επικοινωνίας (Γνωστική επάρκεια)...298 13.2.2 Οι συναισθηµατικές πλευρές της ιαπολιτισµικής Επικοινωνίας (Συναισθηµατική επάρκεια)...303 13.2.3 Αναπτύσσοντας δεξιότητες ιαπολιτισµικής Επικοινωνίας...306 Σύνοψη...317 Απαντήσεις στις ραστηριότητες...318 Βιβλιογραφία...321 Οδηγός για Περαιτέρω Μελέτη...322 ΜΕΡΟΣ : ΟΙ ΛΑΤΙΝΙΚΕΣ ΡΙΖΕΣ ΤΗΣ ΙΣΠΑΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Κ Ε Φ Ά Λ Α Ι Ο 1 4 Οι ρίζες της Ισπανικής και η φωνητική της εξέλιξη...325 Σκοπός...325 Προσδοκώµενα Αποτελέσµατα...325 Έννοιες-Κλειδιά...325 Εισαγωγικές Παρατηρήσεις...326 ΕΝΟΤΗΤΑ 14.1 Η γλωσσική κατάσταση στην Ισπανία πριν από τα Λατινικά...327 ΕΝΟΤΗΤΑ 14.2 Φωνητικές αλλαγές...328 12

ΕΝΟΤΗΤΑ 14.3 Φωνήεντα... 330 14.3.1 Εισαγωγή... 330 14.3.2 Φωνηεντική εξέλιξη σε τονισµένη θέση... 331 14.3.3 Τα φωνήεντα σε άτονη θέση... 332 ΕΝΟΤΗΤΑ 14.4 Σύµφωνα... 333 Σύνοψη... 334 Απαντήσεις στις ραστηριότητες... 335 Βιβλιογραφία... 336 Κ Ε Φ Ά Λ Α Ι Ο 1 5 Μορφοσυντακτική εξέλιξη της Ισπανικής...337 Σκοπός... 337 Προσδοκώµενα Αποτελέσµατα... 337 Έννοιες-Kλειδιά... 337 Εισαγωγικές Παρατηρήσεις... 337 ΕΝΟΤΗΤΑ 15.1 Εξελίξεις στη µορφοσύνταξη των γραµµατικών κατηγοριών από τη Λατινική µέχρι την Ισπανική... 338 15.1.1 Ουσιαστικό και Επίθετο... 338 15.1.2 Αντωνυµία... 339 15.1.3 Ρήµα, Επίρρηµα και Αναφορικά στοιχεία... 341 ΕΝΟΤΗΤΑ 15.2 Εξελίξεις στο λεξιλόγιο... 344 Σύνοψη... 345 Απαντήσεις στις Ασκήσεις Αυτοαξιολόγησης... 346 Βιβλιογραφία... 347 PARTE E: El Mundo del Espa_ol Introducci_n...351 C A P _ T U L O 1 6 La lengua espa_ola en el mundo...353 Objetivo... 353 Resultados esperados... 353 Términos clave... 353 Comentarios introductorios... 353 UNIDAD 16.1 - El papel internacional del espa_ol... 354 UNIDAD 16.2 - Pa_ses donde el espa_ol es lengua oficial... 356 UNIDAD 16.3 - El espa_ol en otros pa_ses del mundo... 357 16.3.1 - Nativos en pa_ses donde la lengua no es la oficial... 357 16.3.2 - Hispanohablantes del idioma como lengua extranjera... 358 Sinopsis... 358 Bibliograf_a... 360 Bibliograf_a recomendada... 361 Clave de respuestas... 362 13

C A P _ T U L O 1 7 Origen y expansi_n del espa_ol...365 Objetivo...365 Resultados esperados...365 Términos clave...365 Comentarios introductorios...365 UNIDAD 17.1 - La romanizaci_n en la pen_nsula...366 17.1.1 - Las lenguas ibéricas prerromances...366 17.1.2 - La conquista romana...366 17.1.3 - Después de los romanos, los germanos...367 UNIDAD 17.2 La arabizaci_n de la pen_nsula...368 17.2.1 La influencia _rabe...368 17.2.2 Origen y avance progresivo del castellano...368 UNIDAD 17.3 El apogeo de la lengua castellana...369 17.3.1 El castellano se asienta y se impone como lengua espa_ola...369 17.3.2 Comienzo de los estudios sobre la lengua...370 Sinopsis...370 Bibliograf_a...372 Bibliograf_a recomendada...373 Clave de respuestas...374 C A P _ T U L O 1 8 Distribuci_n y uso del espa_ol en América...375 Objetivo...375 Resultados esperados...375 Términos clave...375 Comentarios introductorios...375 UNIDAD 18.1 - El espa_ol en los dos mundos...376 UNIDAD 18.2 - La llegada del espa_ol a América...376 UNIDAD 18.3 - Caracter_sticas del espa_ol americano...377 18.3.1 - Evoluci_n de la lengua espa_ola en América Latina...378 18.3.2 - Origen de las variedades del espa_ol americano...380 18.3.3 - Peculiaridades lingü_sticas del espa_ol americano...380 Sinopsis...381 Bibliograf_a...382 Bibliograf_a recomendada...383 Clave de respuestas...384 C A P _ T U L O 1 9 Las otras lenguas de Espa_a...385 Objetivo...385 Resultados esperados...385 Términos clave...385 Comentarios introductorios...385 UNIDAD 19.1 - La diversidad lingü_stica espa_ola...386 UNIDAD 19.2 - Las otras lenguas nacionales...388 19.2.1 - El catal_n...388 19.2.2 - El vasco...389 19.2.3 - El gallego...389 UNIDAD 19.3 - Implicaciones del multilingüismo espa_ol...390 14

Sinopsis... 390 Bibliograf_a... 392 Bibliograf_a recomendada... 392 Clave de respuestas... 393 C A P _ T U L O 2 0 Variantes del espa_ol actual...395 Objetivo... 395 Resultados esperados... 395 Términos clave... 395 Comentarios introductorios... 395 UNIDAD 20.1 Lengua, dialecto y habla... 396 UNIDAD 20.2 Variedades regionales del espa_ol... 397 20.2.1 Actitud ante la lengua y sus hablas regionales... 397 20.2.2 Dialectolog_a del espa_ol... 397 UNIDAD 20.3 Variedades sociales de la lengua... 399 Sinopsis... 400 Bibliograf_a... 402 Bibliograf_a recomendada... 403 Clave de respuestas... 404 C A P _ T U L O 2 1 Desarrollo del espa_ol en la actualidad...407 Objetivo... 407 Resultados esperados... 407 Términos clave... 407 Comentarios introductorios... 407 UNIDAD 21.1 Investigaci_n y fomento del espa_ol... 408 UNIDAD 21.2 La lengua espa_ola en el s. xx... 408 21.2.1 Situaci_n en Espa_a... 408 21.2.2 Situaci_n en América... 409 UNIDAD 21.3 La lengua en continuo cambio... 409 21.3.1 Influencias en la lengua... 410 21.3.2 Imaginaci_n, creatividad y regulaci_n idiom_tica... 411 Sinopsis... 412 Bibliograf_a... 413 Bibliograf_a recomendada... 414 Clave de respuestas... 415 C A P _ T U L O 2 2 Cultura y lengua hisp_nica, inseparables...417 Objetivo... 417 Resultados esperados... 417 Términos clave... 417 Comentarios introductorios... 417 UNIDAD 22.1 Acercamiento a la cultura hisp_nica... 418 UNIDAD 22.2 - La cultura con letras may_sculas... 418 UNIDAD 22.3 - La cultura con letras min_sculas... 419 22.3.1 La cultura popular... 419 22.3.2 - Culturas sociales y profesionales... 420 Sinopsis... 422 15

Bibliograf_a...423 Bibliograf_a recomendada...423 Clave de respuestas...424 C A P _ T U L O 2 3 La literatura como transmisora de la lengua...427 Objetivo...427 Resultados esperados...427 Términos clave...427 Comentarios introductorios...427 UNIDAD 23.1 Literatura, lengua y sociedad...428 23.1.1 La literatura en la sociedad...428 23.1.2 Literatura y lengua, relaci_n inseparable...428 UNIDAD 23.2 Espa_ol literario medieval y renacentista...429 23.2.1 Del siglo XI al XV: La Edad Media Espa_ola...429 23.2.2 Siglos XVI y XVII: El Renacimiento y el Barroco...430 UNIDAD 23.3 Espa_ol literario contempor_neo...431 23.3.1 Siglo XVIII: El Neoclasicismo...431 23.3.2 Siglo XIX: el Romanticismo y el Realismo...431 23.3.3 El siglo XX...432 23.3.4 La literatura americana...433 Sinopsis...433 Bibliograf_a...434 Bibliograf_a recomendada...434 Clave de respuestas...435 C A P _ T U L O 2 4 Sociedad y poder en el mundo hisp_nico...437 Objetivo...437 Resultados esperados...437 Términos clave...437 Comentarios introductorios...437 UNIDAD 24.1 Lenguaje y poder en la sociedad...438 UNIDAD 24.2 Lenguaje y poder a nivel internacional...439 UNIDAD 24.3 - Relaciones sociales y lengua...439 24.3.1 El género en el modo de hablar...439 24.3.2 El espa_ol de clases sociales diferentes...440 24.3.3 El poder de las asociaciones sociales...440 Sinopsis...441 Bibliograf_a...442 Bibliograf_a recomendada...442 Clave de respuestas...443 C A P _ T U L O 2 5 Mirando el futuro: difusi_n y fomento del espa_ol...445 Objetivo...445 Resultados esperados...445 Términos clave...445 Comentarios introductorios...445 UNIDAD 25.1 La planificaci_n y ense_anza del espa_ol...446 UNIDAD 25.2 - La transmisi_n de la lengua...446 16

25.2.1 - Literatura y lengua, relaci_n inseparable... 446 25.2.2 Los medios de comunicaci_n: prensa, radio y televisi_n... 447 25.2.3 Las artes escénicas: el cine y los espect_culos... 448 25.2.4 Las nuevas tecnolog_as... 448 UNIDAD 25.3 - El ma_ana del espa_ol _un futuro abierto?... 449 25.3.1 Problemas a los que se enfrenta la lengua espa_ola... 449 25.3.2 Las buenas perspectivas de futuro del espa_ol... 450 Sinopsis... 451 Bibliograf_a... 452 Bibliograf_a recomendada... 452 Clave de respuestas... 453 17