EVALUATION OF GEOMORPHOLOGICAL CONDITIONS & WIND REGIME FOR THE DEVELOPMENT AND PLANNING OF AN OFFSHORE WIND FARM OFF ALEXANDROUPOLIS, GREECE

ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΓΕΩΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΩΝ ΣΥΝΘΗΚΩΝ & ΑΝΕΜΟΛΟΓΙΚΟΥ ΚΑΘΕΣΤΩΤΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΘΑΛΑΣΣΙΟΥ ΑΙΟΛΙΚΟΥ ΠΑΡΚΟΥ ΣΤΟΝ ΚΟΛΠΟ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΗΣ - ΠΡΟΤΑΣΗ ΧΩΡΟΘΕΤΗΣΗΣ Τσιντσίνης Μ. 1, Χασιώτης Θ. 1, Μιχελακάκη Μ. 2 1 Τμήμα Επιστημών της Θάλασσας, Πανεπιστήμιο Αιγαίου, mar05087@marine.aegean.gr, hasiotis@marine.aegean.gr 2 Τμήμα Γεωγραφίας, Πανεπιστήμιο Αιγαίου geom09015@geo.aegean.gr Περίληψη H παρούσα εργασία ασχολείται με την εξέταση των γεωμορφολογικών χαρακτηριστικών και του ανεμολογικού καθεστώτος που θα πρέπει να ληφθούν υπόψη στην περίπτωση εγκατάστασης Θαλάσσιου Αιολικού Πάρκου (ΘΑΠ) στην ευρύτερη περιοχή νότια της πόλης της Αλεξανδρούπολης. Τα δεδομένα προέκυψαν μετά από βιβλιογραφική ανασκόπηση μελετών και εργασιών για την περίοδο 1985-2010. Τα μικρά βάθη σε σχετικά μικρή απόσταση από την ακτή, η αμμώδης σύσταση του πυθμένα, το μικρό πάχος των σύγχρονων χαλαρών ιζημάτων σε συνδυασμό με το ικανοποιητικό ανεμολογικό καθεστώς, θεωρούνται παραπάνω από ενθαρρυντικά για τη θεμελίωση υπεράκτιων ανεμογεννητριών στο κεντρικό και δυτικό κυρίως τμήμα της υπό μελέτη περιοχής. Σύμφωνα με τα προαναφερθέντα γίνεται μια αρχική πρόταση χωροθέτησης του ΘΑΠ, θεωρώντας ανεμογεννήτριες συγκεκριμένων τεχνικών χαρακτηριστικών. Λέξεις κλειδιά: υπεράκτιες ανεμογεννήτριες, χαρακτηριστικά πυθμένα, αιολικό δυναμικό, Αλεξανδρούπολη. EVALUATION OF GEOMORPHOLOGICAL CONDITIONS & WIND REGIME FOR THE DEVELOPMENT AND PLANNING OF AN OFFSHORE WIND FARM OFF ALEXANDROUPOLIS, GREECE Tsintsinis M. 1, Hasiotis T. 1, Michelakaki M. 2 1 Department of Marine Sciences, University of the Aegean, mar05087@marine.aegean.gr, hasiotis@marine.aegean.gr 2 Department of Geography, University of the Aegean geom09015@geo.aegean.gr Abstract This study examines the geomorphological conditions and the wind potential at the Alexandroupolis Gulf, for the development of an Offshore Wind Farm. Bibliographic data form various marine surveys between 1985 and 2010, as well as the results of a recent offshore survey are used. The small water depths at a short distance from the coast, the small thickness of the modern soft sediments and the sandy nature of the subbottom materials in relation with the sufficient wind potential of the region, all favor the foundation of wind turbines mainly in the central and western part of the area under consideration. According to the aforementioned an initial wind farm planning is proposed considering turbines of specific technical characteristics. Keywords: offshore wind turbines, seabed characteristics, wind potential, Alexandroupolis. 1. Εισαγωγή Στα πλαίσια της νέας ενεργειακής πολιτικής της Ε.Ε. γνωστή ως «Ενεργειακό Πακέτο» (ή τα τρία «20») και σε ότι αφορά στην αιολική ενέργεια, το σύνολο των μελετών που έχουν πραγματοποιηθεί καταλήγει στο ότι η Ελλάδα μέχρι το 2020 θα πρέπει να έχει εγκαταστήσει 7000 10000 MW. Κατά γενική εκτίμηση, αυτά τα μεγέθη δεν μπορούν να ικανοποιηθούν αν δεν αξιοποιηθεί το τεράστιο αιολικό δυναμικό του Αιγαίου με τη δημιουργία Θαλάσσιων Αιολικών

Πάρκων (ΘΑΠ) (Χαβιαρόπουλος, 2009). Η ευρύτερη θαλάσσια ζώνη νότια της πόλης της Αλεξανδρούπολης (Εικ. 1) θεωρείται μία από τις καταλληλότερες για εγκατάσταση ΘΑΠ. Εικ. 1: Η θαλάσσια περιοχή (μαύρο ορθογώνιο) στην οποία εξετάζονται οι συνθήκες για εγκατάσταση ΘΑΠ. Για τη συγκεκριμένη περιοχή έχουν εκδηλώσει ενδιαφέρον, κατά το παρελθόν, πολλοί επενδυτές για εγκατάσταση ΘΑΠ, ωστόσο μέχρι το τέλος του 2010 υπό αδειοδότηση από τη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας βρίσκονται έργα δύο διαφορετικών εταιρειών. Το πρώτο πάρκο χωρητικότητας 585 MW έχει προταθεί από την εταιρεία ΤΕΡΝΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ Α.Ε. (Ζαχαρία, 2010). Η δεύτερη πρόταση αφορά την εγκατάσταση ΘΑΠ χωρητικότητας 216 MW (9 πάρκα, το κάθε ένα αποτελούμενο από 8 ανεμογεννήτριες 3 MW η κάθε μια) από τη ΘΡΑΚΙΚΗ ΑΙΟΛΙΚΗ Α.Ε., θυγατρική της INTERWIND S.A. (Κωνσταντινίδης, 2010). Γενικά, τόσο το βάθος όσο και η μορφολογία και τα γεωλογικά / γεωτεχνικά χαρακτηριστικά του πυθμένα είναι σημαντικότατοι παράγοντες για την εγκατάσταση ενός ΘΑΠ. Η μελέτη των παραπάνω έχει αντικείμενο την ανάλυση της βυθομετρίας αλλά και τον προσδιορισμό πιθανών γεωεπικινδυνοτήτων (πχ. ενεργά ρήγματα και σεισμοί, παρουσία αέριων υδρ/κων στα ιζήματα, υποθαλάσσια κατολισθητικά φαινόμενα, χαραδρώσεις και κανάλια, ανώμαλο και απότομο ανάγλυφο, γεωμορφές λόγω της δράσης ρευμάτων ή κυμάτων κ.α.) που δυνητικά θα μπορούσαν να επηρεάσουν την εγκατάσταση ενός ΘΑΠ αλλά και τον τύπο και το βάθος των θεμελιώσεων που θα απαιτούνταν. Σκοπός της συγκεκριμένης εργασίας είναι η εξέταση των γεωμορφολογικών χαρακτηριστικών και του ανεμολογικού καθεστώτος που θα πρέπει να ληφθούν υπόψη στην περίπτωση εγκατάστασης ΘΑΠ στην συγκεκριμένη περιοχή. Τα δεδομένα προέκυψαν μετά από βιβλιογραφική ανασκόπηση μελετών και εργασιών για την περίοδο 1985-2010. Με βάση αυτά τα δεδομένα, γίνεται και μια αρχική πρόταση χωροθέτησης ενός υπεράκτιου αιολικού πάρκου, θεωρώντας ανεμογεννήτριες συγκεκριμένων τεχνικών χαρακτηριστικών. 2. Περιοχή Μελέτης 2.1. ΦΥΣΙΚΟ-ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ Η περιοχή μελέτης βρίσκεται στην εσωτερική/μέση υφαλοκρηπίδα του Βόρειου Αιγαίου και αποτελεί τμήμα του πλατώ της Σαμοθράκης, που εκτείνεται από τη Θάσο μέχρι τη Σαμοθράκη (Perissoratis & Mitropoulos, 1989). Η ιζηματολογία του Κόλπου της Αλεξανδρούπολης ελέγχεται

κυρίως από τον ποταμό Έβρο (Kanellopoulos et al., 2008), ενώ στον κόλπο αποστραγγίζονται επίσης οι ποταμοχείμαροι Λουτρού, Δωρικού, Μάιστρου, Αράπη, Δίκελα και Νέα Χίλης. Το Δέλτα Έβρου ελέγχεται τόσο από την χερσαία τροφοδοσία όσο και από την παράκτια υδροδυναμική (Pehlivanoglou, 2000). Σύμφωνα με το Νέο Ελληνικό Αντισεισμικό κανονισμό η περιοχή μελέτης ανήκει στο όριο της Ζώνης Ι (μικρής σεισμικής επικινδυνότητας) με την Ζώνη IΙ (μέσης σεισμικής επικινδυνότητας) (Εικ. 2). Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός πως η ευρύτερη θαλάσσια περιοχή νότια της Αλεξανδρούπολης και πιο συγκεκριμένα νότια της Σαμοθράκης και της Θάσου, συγκεντρώνει μεγάλο πλήθος σεισμικών επικέντρων σε διεύθυνση ΑΒΑ-ΔΝΔ (Εικ. 2), ως αποτέλεσμα της ύπαρξης της «Τάφρου του Β. Αιγαίου» που αποτελεί συνέχεια του ρήγματος οριζόντιας μετατόπισης της Ανατολίας. Εικ. 2: Ζώνες σεισμικής επικινδυνότητας στην Ελλάδα (ΕΑΚ, 2003) (αριστερά) και επίκεντρα σεισμών στην ευρύτερη περιοχή μελέτης από το 1964 έως σήμερα (δεξιά) (Γεωδυναμικό Ινστιτούτο - προσ. επικ.). 2.2. ΒΥΘΟΜΕΤΡΙΑ ΚΑΙ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ ΠΥΘΜΕΝΑ Η περιοχή μελέτης αποτελεί το ανατολικό τμήμα του πλατώ της Σαμοθράκης και καταλαμβάνει τμήμα της εσωτερικής και μέσης υφαλοκρηπίδας, το οποίο χαρακτηρίζεται γενικά από πολύ μικρές κλίσεις πυθμένα (<2%). Ο κόλπος της Αλεξανδρούπολης είναι σχετικά ρηχός με βάθη μικρότερα των ~30m (τα βάθη είναι <15 m σε απόσταση 4 km από την ακτή) (Εικ. 3). Σε μεγαλύτερα βάθη σχηματίζεται μια επιμήκης υποθαλάσσια πλατφόρμα με μέσο βάθος 35m. Οι κλίσεις και τα βάθη αυξάνονται κυρίως προς το βορειοδυτικά-δυτικά. Προς τα ανατολικά, τα βάθη ακόμη και σε μεγάλη απόσταση από την ακτογραμμή (10 km) δεν υπερβαίνουν τα 40 m. Πρόσφατες μελέτες (Hasiotis, 2010) έχουν δείξει σημαντικά μορφολογικά χαρακτηριστικά στην ευρύτερη περιοχή όπως: (α) την παρουσία ποσειδωνίας, τοπικά με μικροανάγλυφο (πάγκοι και ριζώματα), σε βάθη περίπου έως 15-16m (η παρουσία λιβαδιών Posidonia oceanica είναι εντονότερη στο δυτικό κομμάτι της περιοχής όπου απαντώνται σε βάθη μεταξύ 5 και 15 μέτρων με ευκαιριακή βλάστηση από το αγγειόσπερμο Cymodocea nodosa (Panayiotidis et al., 2009 στην τεχνική έκθεση της ILF Consulting Engineers, 2009)), (β) την ύπαρξη, κατά θέσεις, βραχώδους αναγλύφου σε βάθη μικρότερα των 25m, κυρίως προς το δυτικό (και πιο απότομο) τμήμα της παράκτιας ζώνης, (γ) την παρουσία παλαιοκοιτών μαιανδρικού τύπου (Εικ. 4) που αφορούν παλαιότερα τμήματα ποταμών που διέσχιζαν την περιοχή (χωρίς βέβαια να μπορεί να

προσδιοριστεί εάν σχετίζονται άμεσα με την κοίτη του ποταμού Έβρου ή κάποιου άλλου γειτονικού υδατορέματος, γεγονός όμως που δηλώνει την πιθανή παρουσία και άλλων παρόμοιων μορφολογικών χαρακτηριστικών στην ευρύτερη περιοχή), (δ) την ύπαρξη σχηματισμών κυματοειδούς μορφολογίας που οφείλονται μάλλον στην ύπαρξη γεωμορφών λόγω της δράσης ρευμάτων πυθμένα. Εικ. 3: Βαθυμετρία του κόλπου της Αλεξανδρούπολης. Εικ. 4: Ψευδο-τρισδιάστατη φωτοσκιασμένη απεικόνιση του ανάγλυφου από πολυδεσμικό ηχοβολιστή (multi-beam) (εκτός κλίμακας), όπου φαίνεται ένα μαιανδρικού τύπου κανάλι στον πυθμένα (Hasiotis, 2010). 2.3. ΓΕΩΛΟΓΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ Μελέτες που έχουν πραγματοποιηθεί με τη χρήση τομογράφων υποδομής πυθμένα (Εικ. 5) αλλά και δειγματοληψιών (Perissoratis et al., 1987; Hasiotis, 2010) έχουν αποδείξει ότι το μεγαλύτερο τμήμα της περιοχής έρευνας συνίσταται από ένα πολύ μικρού πάχους κάλυμμα σύγχρονων ιζημάτων, που μπορεί κατά θέσεις να είναι ακόμη και μηδενικό, με συνέπεια την επιφανειακή αποκάλυψη παλαιότερων αδρομερέστερων ή/και στερεοποιημένων ιζημάτων. Το πάχος των σύγχρονων ιζημάτων αυξάνεται προς την Αλεξανδρούπολη, ειδικά προσεγγίζοντας την ακτογραμμή. Επίσης, ενδιαφέροντα χαρακτηριστικά αποτελούν (i) η ύπαρξη αέριων υδρ/κων στα ιζήματα (κυρίως μεθάνιο) ανατολικά της Αλεξανδρούπολης, σε μικρά γενικά βάθη, ως αποτέλεσμα της βιοχημικής και βακτηριακής αποσύνθεσης του συσσωρευμένου οργανικού υλικού

(Perissoratis et al., 1987), (ii) η ύπαρξη μιας επιμήκους μικρού μεγέθους μορφολογικής ανωμαλίας, που σύμφωνα με τη μελέτη των τομογραφιών μπορεί να αποτελεί ένα μικρού άλματος ενεργό ρήγμα (εντοπίστηκε στο κεντρικό τμήμα της περιοχής ενδιαφέροντος και σε βάθη περίπου 25-27m) (Εικ. 6), (iii) η παρουσία θαμμένων παλαιο-κοιτών κάτω από μικρού πάχους σύγχρονα ιζήματα, ειδικά νοτιότερα της ευρύτερης περιοχής μελέτης (Εικ. 7). Λόγω του ότι η περιοχή αυτή κατά την τελευταία παγετώδη περίοδο αποτελούσε χέρσο (Perissoratis & Conispoliatis, 2003), η οποία διατρέχονταν από το υδρογραφικό σύστημα του Έβρου αλλά και άλλων μικρότερων ποταμών από τις γειτονικές υδρολογικές λεκάνες, είναι αναμενόμενη η ύπαρξη πλήθους θαμμένων καναλιών. Ένα σημαντικό στοιχείο που πρέπει να αναφερθεί είναι ότι οι θαμμένες παλαιο-κοίτες έχουν σχετικά μεγαλύτερου πάχους σύγχρονα υλικά σε σχέση με τον παρακείμενο πυθμένα, δημιουργώντας έτσι συνθήκες ανομοιόμορφης κατανομής των γεωτεχνικών χαρακτηριστικών των επιφανειακών σύγχρονων σε σχέση με τα αμέσως παλαιότερα ιζήματα. Εικ. 5: Τομογραφίες τύπου 3.5 khz, στις οποίες φαίνεται το μικρό πάχος των σύγχρονων ιζημάτων (Hasiotis, 2010). Εικ. 6: Τομογραφία τύπου 3.5 khz, στην οποία φαίνεται η ύπαρξη πιθανού, πολύ μικρού άλματος, ενεργού ρήγματος (βέλος) (Hasiotis, 2010). Εικ. 7: Τομογραφία τύπου 3.5 khz στην οποία φαίνονται θαμμένες παλαιο-κοίτες (βέλη) (Hasiotis, 2010).

2.4. ΙΖΗΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΤΩΝ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΚΩΝ ΚΑΙ ΥΠΟΕΠΙΦΑΝΕΙΑΚΩΝ ΙΖΗΜΑΤΩΝ Η κατανομή των επιφανειακών ιζημάτων επηρεάζεται από τις αποθέσεις του ποταμού Έβρου από τα ανατολικά αλλά και από το τοπικό υδροδυναμικό καθεστώς. Τα επιφανειακά ιζήματα στην περιοχή του κόλπου της Αλεξανδρούπολης κατανέμονται σε ζώνες με διεύθυνση ΑΝΑ-ΔΒΔ (Pehlivanoglou et al., 2000). Τα ιζήματα της κεντρικής ζώνης είναι γενικά ιλυώδη, ενώ προς τα βόρεια γίνονται περισσότερο αδρόκοκκα, αποτελούμενα από αμμούχο πηλό, αμμούχο ιλύ και άμμο πλησίον της ακτογραμμής (Karditsa et al., 2009). Νοτιοδυτικά του κόλπου της Αλεξανδρούπολης διαπιστώθηκε η ύπαρξη υπολειμματικών ιζημάτων (Pehlivanoglou et al., 2000) που αποτελούν μια αμμώδη απόθεση που πιθανόν δημιουργήθηκε κατά την τελευταία (Ολοκαινική) θαλάσσια επίκληση και δεν έχουν καλυφθεί με νεότερα, λεπτόκοκκα ιζήματα. Γενικά, οι ρυθμοί ιζηματογένεσης είναι μικροί (40-90 cm/kyr) στην ευρύτερη περιοχή (Perissoratis and Mitropoulos, 1989; Alpar 2001) και αρκετά υψηλοί (>2cm/yr) μόνο για τις δελταϊκές αποθέσεις μπροστά στον ποταμό (Alpar, 2001; Kanellopoulos 2006). Ιζήματα που συλλέχθηκαν με πυρηνολήπτες βαρύτητας στο κεντρικό τμήμα της υπό μελέτη περιοχής (Hasiotis, 2010), έδειξαν ότι τα υποεπιφανειακά ιζήματα αποτελούνται γενικά από άμμους έως ψηφίδες με χερσογενή αλλά και βιογενή θραύσματα, καθώς και πλήθος ακέραιων κελυφών δίθυρων, γαστερόποδων κλπ. Οι πυρήνες που συλλέχθηκαν ήταν μικρού μήκους, 30-50 cm, λόγω της αδρομερούς (αμμώδους) σύστασης των ιζημάτων που δεν επέτρεψε την διείσδυση του πυρηνολήπτη βαρύτητας σε μεγαλύτερο βάθος κάτω από τον πυθμένα. Τα αμμώδη ιζήματα, αν και σύγχρονα, θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως μέσης πυκνότητας. Λαμβάνοντας υπόψη γεωτεχνικές μελέτες ανοιχτά της Αλεξανδρούπολης (ILF Consulting Engineers, 2009), φαίνεται ότι (i) δεν υπάρχει κάποια σταθερή στρωματογραφική διάρθρωση με την αύξηση της απόστασης από την ακτή, αλλά και με το βάθος, (ii) διαπιστώνονται ιζήματα μαλακά (κακής γεωτεχνικής συμπεριφοράς) κάτω από ιζήματα μέτριας πυκνότητας (καλύτερης γεωτεχνικής συμπεριφοράς) και (iii) το υπόστρωμα των γεωτρήσεων, σε βάθος μεγαλύτερο από 20m κάτω από τον πυθμένα είναι πολύ συνεκτικό. 2.5 ΑΝΕΜΟΛΟΓΙΚΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ Η ταχύτητα και η διεύθυνση του ανέμου είναι οι σημαντικότεροι παράμετροι που εξετάζονται για την εγκατάσταση ενός ΘΑΠ, καθώς επηρεάζουν άμεσα την παραγόμενη ισχύ μιας ανεμογεννήτριας. Από την επεξεργασία ανεμολογικών δεδομένων του σταθμού στο αεροδρόμιο της Αλεξανδρούπολης για την περίοδο 2003 2007, βρέθηκε ότι σε ετήσια βάση οι άνεμοι που πνέουν από βόρεια βορειοανατολικά (0 60 ) αντιπροσωπεύουν το 64% των συνολικών περιπτώσεων (κυρίαρχοι άνεμοι με ιδιαίτερη ένταση τους χειμερινούς μήνες και το τέλος του θέρους με την επικράτηση των μελτεμιών, ενώ την άνοιξη εμφανίζονται άνεμοι μεταβλητών διευθύνσεων), ενώ οι άνεμοι που πνέουν από Νότια Νοτιοδυτικά (180 240 ) αντιπροσωπεύουν το 20% στην περιοχή μελέτης. Όσον αφορά στην ένταση του ανέμου, το 85% των περιπτώσεων αφορά ανέμους με ταχύτητα μικρότερη από 15 κόμβους (7.7 m/s), ενώ οι δυνατοί άνεμοι οι οποίοι υπερβαίνουν τους 30 κόμβους (15.4 m/s), αποτελούν ένα πολύ μικρό

ποσοστό της τάξεως του 1% στο σύνολο των περιπτώσεων. Προφανώς, οι ταχύτητες του ανέμου πάνω από τη θαλάσσια περιοχή της Αλεξανδρούπολης αναμένεται να είναι υψηλότερες. Στα πλαίσια του ευρωπαϊκού ερευνητικού προγράμματος CA-OWEE (Concerted Action for Offshore Wind Potential in Europe) έγινε μία πρώτη προσέγγιση του πιθανού αιολικού δυναμικού για τις παράκτιες χώρες της Ευρώπης (Εικ. 8α) (Gkarakis et al., 2009). H μελέτη έγινε με το πρόγραμμα WΑsP και βασίζεται στο πεδίο πιέσεων στο επίπεδο θάλασσας κατά την περίοδο 1985-1997, δηλαδή δεν περιλαμβάνει επιφανειακές μετρήσεις ανέμου. Για το Αιγαίο πέλαγος, το εύρος μεταβολής της ταχύτητας του ανέμου είναι 6.7 ως 8.5 m/s, χαρακτηρίζοντας το ως ένα από τα αποδοτικότερα σε ότι αφορά το αιολικό δυναμικό- τμήματα της Μεσογείου. Αντίστοιχοι δημοσιευμένοι χάρτες από το Risoe και το Garrad Hassan για την περιοχή ενδιαφέροντος δείχνουν ταχύτητες 6.0-7.5 m/s σε απόσταση > 10km από την ακτή (Εικ. 8β) και 7-8 m/s (Εικ. 8γ), αντίστοιχα (EWEA, 2009; Gkarakis et al., 2009). α) β) γ) Εικ. 8: Ευρωπαϊκοί αιολικοί χάρτες για τα ΘΑΠ (α) από το CA-OWEE και (β) από το Risoe (National Laboratory for Sustainable energy, Denmark). (γ) Ελληνικός αιολικός χάρτης για τα ΘΑΠ όπως προσδιορίστηκε από το Garrad Hassan. Παρόλο που υπάρχουν ποικίλες επιστημονικές μέθοδοι που εφαρμόζονται σε μελέτες θαλάσσιου ανεμολογικού πεδίου, χρησιμοποιώντας μετρήσεις από πλωτούς μετρητικούς σταθμούς, δορυφορικά δεδομένα, πεδία ανάλυσης από αριθμητικές ατμοσφαιρικές προσομοιώσεις κτλ, η προκαταρκτική προσέγγιση του αιολικού δυναμικού από την εταιρεία INTERWIND S.A. (Κ. Γκαράκης, προσωπική επικοινωνία) σε απόσταση 1 3 km από την ακτογραμμή έγινε χρησιμοποιώντας μετρήσεις από έναν 25μετρο ανεμολογικό σταθμό στην ακτή (περιοχή μετάβασης από το θαλάσσιο στο ηπειρωτικό οριακό στρώμα) και το γραμμικό μοντέλο WAsP για την επεξεργασία τους. Οι μετρήσεις έδειξαν ότι αν και υπάρχουν σημαντικές αβεβαιότητες, η εκτιμώμενη ταχύτητα σε ύψος 80 m κυμαίνεται από 6.3 έως 6.8 m/s για το σύστημα των 9 αιολικών πάρκων που προτείνονται από την εταιρεία. Η μεταβλητότητα στην ταχύτητα οφείλεται κυρίως στην απόσταση από την ακτή. Η προσομοίωση του αιολικού δυναμικού δείχνει σημαντικό ρυθμό αύξησης της ταχύτητας με την απόσταση από την ακτογραμμή στο πρώτο χιλιόμετρο, ο οποίος πέφτει στο μισό στο δεύτερο και τρίτο χιλιόμετρο. Μετά το τρίτο χιλιόμετρο, το υπολογισμένο κέρδος είναι 0.1 m/s ανά 2 km. Συνεπώς, μετά τα 3 km από την ακτή, είναι αρκετά πιθανή η επίτευξη μιας μέσης ταχύτητας 7 m/s, η οποία συμφωνεί αρκετά και με τα αποτελέσματα από τα προηγούμενα μοντέλα (Εικ. 8).

3. Πρόταση Χωροθέτησης Για τη χωροθέτηση ενός ΘΑΠ στην περιοχή μελέτης λήφθηκαν υπόψη οι προϋποθέσεις που δια νόμου έχει θεσπίσει το Υπουργείο Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής (ΥΠΕΚΑ) και συγκεκριμένα το κριτήριο της οπτικής όχλησης. Βέβαια, η ευρύτερη θαλάσσια περιοχή περιορίζεται και από έναν αριθμό υφιστάμενων και μελλοντικά σχεδιαζόμενων θαλάσσιων δραστηριοτήτων / εγκαταστάσεων (πχ. ο πλωτός σταθμός LNG που έχει λάβει αδειοδότηση και η πιθανή μελλοντική εγκατάσταση του αγωγού Burgas-Alexandroupolis) καθώς και από τα σύνορα με την Τουρκία και το συγκεκριμένο εύρος των χωρικών υδάτων που θα πρέπει να ληφθούν υπόψη σε οποιοδήποτε σχεδιασμό. Λαμβάνοντας υπόψη όλα τα παραπάνω, γίνεται μια πρόταση χωροθέτησης ενός ΘΑΠ νότια της Αλεξανδρούπολης (Εικ. 9). Η περιοχή χωροθέτησης περιορίζεται από τα υφιστάμενα υποβρύχια τηλεπικοινωνιακά και ενεργειακά καλώδια, καθώς και τα πεδία βολής στα δυτικά, από τα σύνορα με την Τουρκία στα νοτιοανατολικά και από το εύρος των χωρικών υδάτων στα νότια, διατηρώντας 1km απόσταση ασφαλείας από το κάθε ένα από τα παραπάνω όρια. Επίσης, η χωροθέτηση ξεκινά μετά τα 3 km από την ακτή, λαμβάνοντας υπόψη το κριτήριο οπτικής όχλησης που θέτει το ΥΠΕΚΑ, αλλά και την παρουσία του φανερόγαμου Posidonia oceanica που αναπτύσσεται σε βάθη μικρότερα από ~ 15-16 m κυρίως δυτικά της Αλεξανδρούπολης. Σε ότι αφορά στην απόσταση μεταξύ των ανεμογεννητριών, εφαρμόζεται το κριτήριο 8Dx8D (όπου D η διάμετρος των πτερυγίων του δρομέα), για ανεμογεννήτριες διαμέτρου 112m και ισχύος 3MW.

Εικ. 9: Πρόταση χωροθέτησης ΘΑΠ στη θαλάσσια περιοχή νότια της Αλεξανδρούπολης, λαμβάνοντας υπόψη γεωμορφολογικά και ανεμολογικά χαρακτηριστικά της περιοχής, κριτήρια οπτικής όχλησης και απόστασης μεταξύ ανεμογεννητριών και περιοριστικούς παράγοντες όπως ανθρωπογενείς δραστηριότητες στην περιοχή (υποβρύχια καλώδια, πεδία βολής) και σύνορα χωρικά ύδατα. Με βάση την πρόταση χωροθέτησης, στην περιοχή μελέτης μπορούν να εγκατασταθούν τουλάχιστον 124 ανεμογεννήτριες (των τεχνικών χαρακτηριστικών που προτείνονται), δημιουργώντας έτσι ένα ΘΑΠ χωρητικότητας 372MW. Επίσης είναι σαφές πως αν χρησιμοποιηθούν διαφορετικά, λιγότερο συντηρητικά κριτήρια απόστασης μεταξύ των ανεμογεννητριών (π.χ. 5D x7d ή 3D x7d, όπως δείχνει η διεθνής πρακτική) ή διαφορετικοί τύποι ανεμογεννητριών (5MW) είναι δυνατή η εγκατάσταση ΘΑΠ μεγαλύτερης χωρητικότητας. Πρέπει ακόμη να τονιστεί πως δεν προτείνεται συγκεκριμένη δομή του ΘΑΠ (ενιαίο πάρκο ή δίκτυο υπό-πάρκων), ούτε συγκεκριμένη στοίχιση των ανεμογεννητριών στο χώρο (παράλληλα μεταξύ τους, στοίχιση σε ρόμβο κτλ). Επίσης, θα ήταν προτιμότερο να αποφεύγονταν η κατασκευή ή η προέκταση ΘΑΠ στην περιοχή που συνορεύει με το Δέλτα του Έβρου, το οποίο θα μπορούσε ευκολότερα να υποστεί τις όποιες περιβαλλοντικές πιέσεις θα συνεπάγονταν η κατασκευή και λειτουργία ενός ΘΑΠ, ενώ επιπλέον η εγκατάσταση σε υποστερεοποιημένα δελταϊκά ιζήματα υποκρύπτει και τεχνικής φύσης επισφάλειες. Προς αυτή την κατεύθυνση, στην πρόταση χωροθέτησης (Εικ. 9), και συγκεκριμένα στην ανατολική πλευρά της προτεινόμενης περιοχής εγκατάστασης διατηρείται επιπλέον απόσταση ίση με ~900 μέτρα (8D) από το δέλτα του Έβρου. Βέβαια, κρίνεται σκόπιμο να αναφερθεί η «διεθνής» τάση/λογική προς ένταξη των έργων αυτών ακόμη και σε περιοχές NATURA προκειμένου να αποφευχθούν καθυστερήσεις και αντιδράσεις από φορείς αδειοδότησης και από τις τοπικές κοινωνίες.

4. Συζήτηση Συμπεράσματα Σύμφωνα με τα γεωμορφολογικά και ανεμολογικά χαρακτηριστικά της θαλάσσιας περιοχής της Αλεξανδρούπολης η εγκατάσταση ΘΑΠ είναι παραπάνω από ενθαρρυντική καθώς: τα βάθη μπορούν να θεωρηθούν μικρά και σε μικρή απόσταση από την ακτή, η ιλυούχα σύσταση του πυθμένα, τα πιο αμμώδη υποεπιφανειακά ιζήματα, καθώς και το μικρό πάχος των σύγχρονων χαλαρών ιζημάτων, ειδικά στο δυτικό τμήμα της υπό μελέτη περιοχής, είναι κατάλληλα για τη θεμελίωση υπεράκτιων ανεμογεννητριών. Προς τα ανατολικά, πλησίον των δελταϊκών αποθέσεων του ποταμού Έβρου, συστηματικές γεωφυσικές και γεωτεχνικές έρευνες θα μπορούσαν να καθορίσουν με ακρίβεια τις συνθήκες θεμελίωσης των ανεμογεννητριών. το ανεμολογικό καθεστώς είναι ικανοποιητικό. Με βάση μια σειρά κριτηρίων/απαιτήσεων προτείνεται η χωροθέτηση ενός ΘΑΠ συγκεκριμένης χωρητικότητας (372MW) που θα μπορούσε, ανάλογα με τις ανάγκες, να επεκταθεί/αυξηθεί πολύ περισσότερο. Βέβαια, η υλοποίηση ενός ΘΑΠ απαιτεί περαιτέρω ενδελεχή μελέτη των γεωλογικών, γεωτεχνικών και ανεμολογικών παραμέτρων, αλλά επίσης και των γενικότερων περιβαλλοντικών-ωκεανογραφικών χαρακτηριστικών, προκειμένου να προσδιοριστούν με ακρίβεια οι συνθήκες θεμελίωσης κάθε ανεμογεννήτριας αλλά και να αποτυπωθεί η ακριβής φυσική κατάσταση της ευρύτερης περιοχής, αντίστοιχα. Επιπλέον, θα πρέπει να συν-υπολογιστεί η κοινωνικο-οικονομική επίδραση στους αλιείς, αφού το Θρακικό πέλαγος αποτελεί έναν από τους κυριότερους ψαρότοπους στην Ελλάδα, με έναν μεγάλο αλιευτικό στόλο που δραστηριοποιείται εκεί. Επίσης, είναι σημαντικό στην ευρύτερη περιοχή μελέτης να εγκατασταθεί ένας μόνιμος μηχανισμός περιβαλλοντικού ελέγχου και παρακολούθησης (α) των κυριότερων βιολογικών ομάδων (πλαγκτόν, μακρόφυτα, βενθικά ασπόνδυλα και ψάρια) και των ενδιαιτημάτων τους στα παράκτια οικοσυστήματα της περιοχής και (β) των χημικών παραμέτρων της υδάτινης στήλης και του πυθμένα. Η συστηματική αυτή παρακολούθηση (monitoring) των περιβαλλοντικών παραμέτρων κατά τη διάρκεια ζωής ενός τέτοιου έργου, στα πρότυπα των σύγχρονων διεθνών ΘΑΠ, θα εξασφαλίσει τους εμπλεκόμενους φορείς από τις πιθανές αρνητικές επιπτώσεις που μπορεί να εκδηλωθούν κατά τη διάρκεια λειτουργίας του έργου. 5. Βιβλιογραφία Alpar, B., 2001. Plio-Quaternary history of the Turkish coastal zone of the Enez-Evros Delta: NE Aegean Sea. Mediterranean Marine Science, 2/2: 95-118. European Wind Energy Association (EWEA), 2009. Wind Energy-The Facts. Gkarakis, K., Spendos Z., Yannopoulos An., Kiosses I., 2009. Offshore wind sector and wind energy potential in Greece. EWEA European Offshore Wind 2009 Conference, Stockholm. Hasiotis, T., 2010. Seismic data and sediment core analysis for the installation and burial of a submarine fiber optic cable between Alexandroupoli and Samothraki. Technical Report of the Dpt. of Marine Sciences (Univ. of the Aegean) submitted to Akti Engineering and ΟΤΕ. ILF Consulting Engineers, 2009. Αγωγός Πετρελαίου Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολη και συνοδευτικές εγκαταστάσεις: Προμελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων Ελληνικού τμήματος. Kanellopoulos, T.D., M.O. Angelidis, A.P. Karageorgis, H. Kaberi, V. Kapsimalis & C. Anagnostou, 2006. Geochemical composition of the uppermost prodelta sediments of the Evros River, northeastern Aegean Sea. Journal of Marine Systems, 63: 63-78.

Kanellopoulos, T.D., Kapsimalis, V., Poulos, S.E., Angelidis, M.O., Karageorgis, A.P. & Pavlopoulos, K., 2008. The influence of the Evros River on the recent sedimentation of the inner shelf of the NE Aegean Sea. Environmental Geology, 53: 1455-146. Karditsa A., Kamidis N., Poulos S.E., Sylaios G., 2009. Modern sedimentology of the inner continental shelf of the Thrace Pelagos (Alexandroupoli Gulf). Proceedings of the 9 th PanHellenic Symposium of Oceanography & Fisheries, 13-16/5/09, Patra, Ι, pp. 43-47.(In Greek with an English abstract). Pehlivanoglou, K., Tsirambides, A. and Trontsios, G. 2000. Origin and Distribution of Clay Minerals in the Αlexandroupolis Guf, Aegean Sea, Greece. Estuarine, Coastal and Shelf Sciences, 51: 61-73. Perissoratis, C. and Conispoliatis, N. 2003. The impacts of sea- level changes during latest Pleistocene and Holocene times on the morphology of the Ionian and Aegean seas (SE Alpine Europe). Marine Geology, 196: 145-156. Perissoratis, C. and Mitropoulos, D. 1989. Late Quaternary Evolution of the Northern Aegean Shelf. Quaternary Research, 32: 36-50. Perissoratis, C., Moorby, S., Papavasiliou, C., Cronan, D., Angelopoulos, I., Sakellariadou, F. and Mitropoulos, D. 1987. The geology and geochemistry of the surficial sediments off Thraki, Northern Greece. Marine Geology, 74: 209-224. Ελληνικός Αντισεισμικός Κανονισμός (ΕΑΚ) 2003, Υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής (Υ.Π.Ε.Κ.Α.) Ζαχαρία, Σ. 2010. Terna Energy Island and Offshore Projects. Συνέδριο «Αξιοποίηση της Αιολικής Ενέργειας του Αιγαίου Πελάγους (Νησιωτικής και Υπεράκτιας), Απρίλιος 2010, Αθήνα. Κωνσταντινίδης, Σ., 2010. Ανάπτυξη Υπεράκτιων Αιολικών Πάκων στη θαλάσσια περιοχή νότια της Αλεξανδρούπολης, Συνέδριο «Αξιοποίηση της Αιολικής Ενέργειας του Αιγαίου Πελάγους (Νησιωτικής και Υπεράκτιας), Απρίλιος 2010, Αθήνα. Χαβιαρόπουλος, Τ., 2009. Πρόταση για τη δημιουργία Εθνικού Προγράμματος αξιοποίησης του Υπεράκτιου Αιολικού Δυναμικού της Ελλάδας. Ανεμολόγια, Τεύχος 56: 10-12.