100 Χρόνια από την Απελευθέρωση της Δυτικής Μακεδονίας Στιγμές / Πρόσωπα / Γεγονότα / Εικόνες ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Ε' τάξη του Πρότυπου Πειραματικού Δημοτικού Σχολείου Φλώρινας Υπεύθυνη για την υλοποίηση του προγράμματος: η δασκάλα της τάξης Κυριακή Αμαραντίδου Σχεδιασμός προγράμματος: Γιάννης Κασκαμανίδης Σχολικός Σύμβουλος Φλώρινα 2012 1
Κινητή έκθεση με αφορμή τα 100 χρόνια από την Απελευθέρωση της Δυτικής Μακεδονίας 1912-2012 Στιγμές Πρόσωπα Γεγονότα Εικόνες Το 2012 συμπληρώνονται εκατό χρόνια από την απελευθέρωση της ευρύτερης περιοχής μας, της Δυτικής Μακεδονίας, από τον τουρκικό ζυγό και γιορτάζουμε την ένταξη και την ένωση της με τη μητέρα Ελλάδα. Με αφορμή την εκατονταετηρίδα οι Βιβλιοθήκες και τα Γενικά Αρχεία των τεσσάρων νομών της, Κοζάνης, Καστοριάς, Γρεβενών και Φλώρινας, αποφάσισαν την, από κοινού, δημιουργία και λειτουργία κινητής έκθεσης με υλικό από τις συλλογές τους. Παρουσιάζονται και αναδεικνύονται μέσα από έγγραφα, κώδικες, εφημερίδες, φωτογραφικό υλικό και αναφορές εντύπων, ιστορικά γεγονότα που αφορούν στην προετοιμασία και διεξαγωγή του αγώνα της απελευθέρωσης, καθώς και στη διοικητική οργάνωση της Δυτικής Μακεδονίας την περίοδο της συγκρότησης του Νεοελληνικού Κράτους. Η επιλογή των τεκμηρίων έγινε από τον κάθε φορέα, με βάση την ιστορική και την αποδεικτική τους αξία, αναδεικνύοντας τη συμμετοχή των τοπικών κοινωνιών στα γεγονότα της απελευθέρωσης του τόπου μας από τον οθωμανικό ζυγό. Το πρωτοποριακό της έκθεσης έγκειται στη συνεργασία και την από κοινού προβολή του υλικού στο ευρύτερο κοινό και ιδιαίτερα στους μαθητές, παρέχοντας τη δυνατότητα να γίνουν κοινωνοί σημαντικών γεγονότων και να συγκροτήσουν μια ολοκληρωμένη άποψη της πρόσφατης ιστορίας του Νέου Ελληνικού Κράτους με την καθοριστική συμμετοχή της Δυτικής Μακεδονίας. Η έκθεση, που θα περιοδεύσει σε όλη την περιοχή, πραγματοποιείται με την ευγενική συμβολή του ΤΕΙ Δυτ. Μακεδονίας και θα παραμείνει στη Φλώρινα από 7 έως 16 Νοεμβρίου 2012. Στο Ισόγειο του Διοικητηρίου Ημέρες και Ώρες Λειτουργίας: Καθημερινά 09:00 14:00 και 18:00 20:00 Για ομαδικές ξεναγήσεις 2385045750 κ. Αλεξάνδρα Μαμούρη Για τα Γ.Α.Κ. ΑΡΧΕΙΑ Ν. ΦΛΩΡΙΝΑΣ Ιωάννης Καρατζάς 2
ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Από τις θεματικές, στις οποίες ανήκουν τα τεκμήρια που εκτίθενται, επιλέχθηκαν οι παρακάτω τρεις: 1. Η απελευθέρωση της Φλώρινας 2. Η πόλη της Φλώρινας 3. Ο πληθυσμός της Φλώρινας. Η υλοποίηση του προγράμματος έγινε με ομάδες μαθητών, σύμφωνα με το σχεδιάγραμμα που ακολουθεί: Εκτυπώσεις τεκμηρίων: Τεκμήριο 1: εκτύπωση σε Α4 Τεκμήριο 2: εκτύπωση σε Α3 Τεκμήριο 3: εκτύπωση σε Α3 Τεκμήριο 4: εκτύπωση σε Α4 Τεκμήρια 5, 6, 7: εκτύπωση σε Α3 Τεκμήριο 8: εκτύπωση σε Α4 Τεκμήριο 9: εκτύπωση σε Α4 3
Στις 15 Νοεμβρίου 2012 οι μαθητές και οι μαθήτριες της Ε τάξης, με τη συνοδεία της δασκάλας μας, επισκεφτήκαμε την Κινητή Έκθεση με θέμα «100 Χρόνια από την Απελευθέρωση της Δυτικής Μακεδονίας-Στιγμές/Πρόσωπα/Γεγονότα/Εικόνες», που φιλοξενείται στο ισόγειο του Διοικητηρίου Φλώρινας. Εκεί μας υποδέχτηκαν οι υπάλληλοι των ΓΑΚ Φλώρινας κ. Ιωάννης Καρατζάς και κ. Αλεξάνδρα Μαμούρη. Μετά από την πολύ κατατοπιστική ξενάγηση της κ. Αλεξάνδρας και την περιήγηση στον χώρο της Έκθεσης, πραγματοποιήσαμε εκπαιδευτικό πρόγραμμα, που σχεδίασε ο σχολικός σύμβουλος κ. Γιάννης Κασκαμανίδης. Χωριστήκαμε σε έξι ομάδες των 4 ατόμων και πιάσαμε δουλειά! Στόχος μας ήταν να εντοπίσουμε τα τεκμήριά μας, που μπορεί να ήταν φωτογραφίες, χειρόγραφα, παλιές εφημερίδες κ.ά., να τα μελετήσουμε και να συμπληρώσουμε τα αντίστοιχα φύλλα εργασίας μας. Με αυτόν τον τρόπο ήρθαμε σε επαφή με πρωτότυπο αρχειακό υλικό, όπως έντυπα, χειρόγραφα, πίνακες, σφραγίδες κ.ά. Στις 19 Νοέμβρη κάθε ομάδα παρουσίασε στην ολομέλεια της τάξης τα τεκμήρια με τα οποία ασχολήθηκε και τα σχολιάσαμε. Είναι συναρπαστικό να γνωρίζεις την ιστορία του τόπου σου και να μαθαίνεις τόσα πολλά με τόσο ευχάριστο τρόπο! Ήταν σίγουρα μια ξεχωριστή εμπειρία! ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΥΛΙΚΟ Φωτογραφία 1: Ο κ. Καρατζάς και η κ. Μαμούρη μάς υποδέχονται στον χώρο της Έκθεσης 4
Φωτογραφία 2: Η κ. Μαμούρη μάς εξηγεί τον σκοπό της Έκθεσης και μας ξεναγεί σε αυτήν 5
Φωτογραφία 3: Η πρώτη ομάδα αποτελούμενη από τους Βασίλη Ανδρεόπουλο Μαρία Βαμβακά Ελένη Γκούλου Παναγιώτη Δάικο 6
Φωτογραφία 4: Η δεύτερη ομάδα, αποτελούμενη από τους Γιάννη Δολίδη Χρήστο Ζάρο Δημήτρη Ζήδρο Νίκο Ζούμκα 7
Φωτογραφία 5: Η τρίτη ομάδα, αποτελούμενη από τους Έλενα Ιωάννου Ιάσονα Κασκαμανίδη Βασιλική Κωστένη Σοφία Λαβασίδου 8
Φωτογραφία 6: Η τέταρτη ομάδα, αποτελούμενη από τους Θεοχάρη Μιμιλίδη Χαράλαμπο Μυρωνίδη Μαρία Παπαδοπούλου Στέφανο Παπασωτηρίου και η πέμπτη ομάδα, αποτελούμενη από τους Γιώργο Παπασωτηρίου Ιωάννα Παπουτζή Γιώργο Πασσιά Δημήτρη Ρούφο 9
Φωτογραφία 7: Η έκτη ομάδα, αποτελούμενη από τους Βασίλη Σαββάκη Χαράλαμπο Σαπρανίδη Δημήτρη Στυλιάδη Παναγιώτη Τσοκαρέλλη 10
Φωτογραφία 8:...και η ολομέλεια στην καθιερωμένη αναμνηστική φωτογραφία, λίγο πριν αναχωρήσουμε από τον χώρο της Έκθεσης 11
Η ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΤΗΣ ΦΛΩΡΙΝΑΣ ΤΕΚΜΗΡΙΟ 1 Μελετήστε προσεκτικά το Τεκμήριο 1 του Παραρτήματος και προχωρήστε στην ανάλυσή του με βάση τα ερωτήματα που ακολουθούν. Τι είδος κειμένου είναι το Τεκμήριο 1; εφημερίδα χάρτης διαφήμιση επιστολή τηλεγράφημα δημόσιο έγγραφο πατέντα δελτίο τύπου έκθεση απογραφής υπόμνημα έκθεση άλλο Δικαιολογήστε την επιλογή σας: Επιλέξτε ένα ή περισσότερα από τα παρακάτω χαρακτηριστικά που διαθέτει το Τεκμήριο 1. λογότυπο σημειώσεις έντυπο χειρόγραφο γραμματόσημα χαρτόσημα σφραγίδες υπογραφές άλλο Χρονολογία(ες) του κειμένου: Τοποθετήστε τη χρονολογία στη χρονογραμμή που ακολουθεί. Κατόπιν τοποθετήστε και άλλες χρονολογίες, πριν ή μετά, για τις οποίες γνωρίζετε ότι είναι σημαντικές για την ιστορία της Φλώρινας: Τίτλος του κειμένου: 12
Συντάκτης του κειμένου: Σε ποιον απευθύνεται το κείμενο; Πληροφορίες κειμένου: Σημειώστε τρία πράγματα από το κείμενο που τα θεωρείτε σημαντικά: Για ποιους λόγους συντάχθηκε αυτό το κείμενο; Ποιο απόσπασμα από το κείμενο σάς βοηθάει να εντοπίσετε τους λόγους για τους οποίους συντάχθηκε το κείμενο; Αντιγράψτε το εδώ: Γράψτε δύο πράγματα που μαθαίνουμε από το κείμενο για τη ζωή στη Φλώρινα την εποχή που συντάχθηκε: Μεταγράψτε το πλήρες κείμενο στις γραμμές που ακολουθούν, βάζοντας καθετί στην αρχική του θέση (τίτλος, κείμενο, ημερομηνία, τίτλοι προσώπων, υπογραφές): _ 13
14
Η ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΤΗΣ ΦΛΩΡΙΝΑΣ ΤΕΚΜΗΡΙΟ 2 & 3 Μελετήστε προσεκτικά το Τεκμήριο 2 και το Τεκμήριο 3 του Παραρτήματος και προχωρήστε στην ανάλυσή του με βάση τα ερωτήματα που ακολουθούν. Τι είδος κειμένου είναι το Τεκμήριο 2 και το Τεκμήριο 3; εφημερίδα χάρτης διαφήμιση επιστολή τηλεγράφημα δημόσιο έγγραφο πατέντα δελτίο τύπου έκθεση απογραφής υπόμνημα έκθεση άλλο Δικαιολογήστε την επιλογή σας: ΤΕΚΜΗΡΙΟ 2 ΤΕΚΜΗΡΙΟ 3 Τίτλος εφημερίδας: Τίτλος εφημερίδας: Χρονολογία έκδοσης: Χρονολογία έκδοσης: Τόπος έκδοσης: Τόπος έκδοσης: Τίτλος άρθρου: Τίτλος άρθρου: Συντάκτης άρθρου: Συντάκτης άρθρου: Σε ποιον απευθύνεται το άρθρο: Σε ποιον απευθύνεται το άρθρο: Πληροφορίες άρθρων: Για ποιους λόγους συντάχθηκαν αυτά τα άρθρα; Ποια αποσπάσματα από τα άρθρα σάς βοηθάνε να εντοπίσετε τους λόγους για τους οποίους συντάχθηκαν; Αντιγράψτε τα εδώ: Τοποθετήστε τις χρονολογίες που αναφέρονται στα κείμενα των εφημερίδων στη χρονογραμμή που ακολουθεί: 15
Χωριστείτε σε δύο υποομάδες, μελετήστε καθεμιά από ένα τεκμήριο και συμπληρώστε τα απαραίτητα δεδομένα στις στήλες του πίνακα που ακολουθεί: ΤΕΚΜΗΡΙΟ 2 ΤΕΚΜΗΡΙΟ 3 Πρόσωπα: Πρόσωπα: Γεγονότα: Τοποθεσίες: Γεγονότα: Τοποθεσίες: Μελετήστε το Τεκμήριο 1 και γράψτε ένα μικρό κείμενο με τις σημαντικότερες πληροφορίες για το γεγονός που περιγράφει ο συντάκτης: _ Μελετήστε το Τεκμήριο 2 και σημειώστε τις σημαντικότερες πληροφορίες για κάθε πρόσωπο: 16
17
18
19
Η ΠΟΛΗ ΤΗΣ ΦΛΩΡΙΝΑΣ ΤΕΚΜΗΡΙΟ 4 Μελετήστε προσεκτικά το Τεκμήριο 4 του Παραρτήματος και προχωρήστε στην ανάλυσή του με βάση τα ερωτήματα που ακολουθούν. Τι είδος κειμένου είναι το Τεκμήριο 4; εφημερίδα χάρτης διαφήμιση επιστολή τηλεγράφημα δημόσιο έγγραφο πατέντα δελτίο τύπου έκθεση απογραφής υπόμνημα έκθεση άλλο Δικαιολογήστε την επιλογή σας: Επιλέξτε ένα ή περισσότερα από τα παρακάτω χαρακτηριστικά που διαθέτει το Τεκμήριο 4. λογότυπο σημειώσεις έντυπο χειρόγραφο γραμματόσημα χαρτόσημα σφραγίδες υπογραφές άλλο Χρονολογία(ες) του κειμένου: Τοποθετήστε τη χρονολογία στη χρονογραμμή που ακολουθεί. Κατόπιν τοποθετήστε και άλλες χρονολογίες, πριν ή μετά, για τις οποίες γνωρίζετε ότι είναι σημαντικές για την ιστορία της Φλώρινας: Τίτλος του κειμένου: 20
Συντάκτης του κειμένου: Σε ποιον απευθύνεται το κείμενο; Πληροφορίες κειμένου: Σημειώστε τρία πράγματα από το κείμενο που τα θεωρείτε σημαντικά: Για ποιους λόγους συντάχθηκε αυτό το κείμενο; Ποιο απόσπασμα από το κείμενο σάς βοηθάει να εντοπίσετε τους λόγους για τους οποίους συντάχθηκε το κείμενο; Αντιγράψτε το εδώ: Γράψτε δύο πράγματα που μαθαίνουμε από το κείμενο για τη ζωή στη Φλώρινα την εποχή που συντάχθηκε: Μεταγράψτε το πλήρες κείμενο στις γραμμές που ακολουθούν, βάζοντας καθετί στην αρχική του θέση (τίτλος, κείμενο, ημερομηνία, τίτλοι προσώπων, υπογραφές): 21
22
Η ΠΟΛΗ ΤΗΣ ΦΛΩΡΙΝΑΣ ΤΕΚΜΗΡΙΑ 5, 6, 7 Μελετήστε προσεκτικά τα Τεκμήρια 5, 6, 7 του Παραρτήματος και προχωρήστε στις παρακάτω δραστηριότητες. Παρατηρήστε προσεκτικά τη φωτογραφία και συμπληρώστε τον πίνακα: Τεκμήριο 5 άνθρωποι αντικείμενα δραστηριότητες τοπίο Τεκμήριο 6 Τεκμήριο 7 ΑΝΘΡΩΠΟΙ: (Τεκμήριο 5) Παρατηρήστε την έκφραση των προσώπων όσων εικονίζονται στη φωτογραφία και κυκλώστε όσες λέξεις νομίζετε ότι περιγράφουν την έκφρασή τους. σοβαρά χαμογελαστά θυμωμένα λυπημένα χαρούμενα εχθρικά γαλήνια παγωμένα απορημένα ανέκφραστα ΤΟΠΙΟ: Παρατηρήστε το τοπίο, την άποψη της πόλης, και σημειώστε παρακάτω τις υποθέσεις που κάνετε για την εποχή, τον καιρό την ημέρα που τραβήχτηκε η φωτογραφία, τα χρώματα των κτηρίων και του φυσικού τοπίου. εποχή καιρός χρώματα Τεκμήριο 6 Τεκμήριο 7 Περιγράψτε ελεύθερα σε ένα σύντομο κείμενο κάθε φωτογραφία: Τεκμήριο 5 Τεκμήριο 6 Τεκμήριο 7 23
Δώστε έναν τίτλο σε κάθε φωτογραφία: Τεκμήριο 5 Τεκμήριο 6 Τεκμήριο 7 Για ποιους λόγους τραβήχτηκε κάθε φωτογραφία; Τεκμήριο 5 Τεκμήριο 6 Τεκμήριο 7 Στη χρονογραμμή κυκλώστε τη δεκαετία στην οποία ανήκει η φωτογραφία σας. Μπορείτε ακόμη να προσθέσετε και άλλες χρονικές ενδείξεις που τυχόν εντοπίσατε. Γνωρίζετε πρόσωπα ή και γεγονότα των δικών σας οικογενειών που σχετίζονται με τον τόπο και το χρόνο των φωτογραφιών; ΑΝΘΡΩΠΟΙ: Τι διαφορετικό έχουν οι άνθρωποι του Τεκμηρίου 5, από τους σημερινούς; ΤΟΠΙΟ: Πόσο διαφέρει το τοπίο των τεκμηρίων 6 και 7, από το ίδιο τοπίο όπως είναι σήμερα; 24
25
Ο ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΤΗΣ ΦΛΩΡΙΝΑΣ ΤΕΚΜΗΡΙΟ 8 Μελετήστε προσεκτικά το Τεκμήριο 8 του Παραρτήματος και προχωρήστε στην ανάλυσή του με βάση τα ερωτήματα που ακολουθούν. Τι είδος κειμένου είναι το Τεκμήριο 8; εφημερίδα χάρτης διαφήμιση επιστολή τηλεγράφημα δημόσιο έγγραφο πατέντα δελτίο τύπου έκθεση απογραφής υπόμνημα έκθεση άλλο Δικαιολογήστε την επιλογή σας: Επιλέξτε ένα ή περισσότερα από τα παρακάτω χαρακτηριστικά που διαθέτει το Τεκμήριο 8: λογότυπο σημειώσεις έντυπο χειρόγραφο γραμματόσημα χαρτόσημα σφραγίδες υπογραφές άλλο Χρονολογία(ες) του κειμένου: Τοποθετήστε τη χρονολογία στη χρονογραμμή που ακολουθεί. Κατόπιν τοποθετήστε και άλλες χρονολογίες, πριν ή μετά, για τις οποίες γνωρίζετε ότι είναι σημαντικές για την ιστορία της Φλώρινας: Τίτλος του κειμένου: 26
Συντάκτης του κειμένου: Σε ποιον απευθύνεται το κείμενο; Πληροφορίες κειμένου: Σημειώστε τρία πράγματα από το κείμενο που τα θεωρείτε σημαντικά: Για ποιους λόγους συντάχθηκε αυτό το κείμενο; Ποιο απόσπασμα από το κείμενο σάς βοηθάει να εντοπίσετε τους λόγους για τους οποίους συντάχθηκε το κείμενο; Αντιγράψτε το εδώ: Γράψτε δύο πράγματα που μαθαίνουμε από το κείμενο για τον πληθυσμό της πόλης της Φλώρινας την εποχή που συντάχθηκε: Μεταγράψτε εδώ μόνο τις πρώτες 6 γραμμές του κειμένου, βάζοντας καθετί στην αρχική του θέση (τίτλος, κείμενο, ημερομηνία, τίτλοι προσώπων, υπογραφές): _ 27
28
Ο ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΤΗΣ ΦΛΩΡΙΝΑΣ ΤΕΚΜΗΡΙΟ 9 Μελετήστε προσεκτικά το Τεκμήριο 9 του Παραρτήματος και προχωρήστε στην ανάλυσή του με βάση τα ερωτήματα που ακολουθούν. Τι είδος κειμένου είναι το Τεκμήριο 9; εφημερίδα χάρτης διαφήμιση επιστολή τηλεγράφημα δημόσιο έγγραφο πατέντα δελτίο τύπου έκθεση απογραφής υπόμνημα έκθεση άλλο Δικαιολογήστε την επιλογή σας: Επιλέξτε ένα ή περισσότερα από τα παρακάτω χαρακτηριστικά που διαθέτει το Τεκμήριο 9. λογότυπο σημειώσεις έντυπο χειρόγραφο γραμματόσημα χαρτόσημα σφραγίδες υπογραφές άλλο Χρονολογία(ες) του κειμένου: Τοποθετήστε τις χρονολογίες της στήλης «Έτος γεννήσεως» ως εξής: μετρήστε πόσα άτομα γεννήθηκαν στη διάρκεια κάθε δεκαετίας, γράψτε τη δεκαετία και τον αριθμό των ατόμων, όπως στο παράδειγμα: Τίτλος του κειμένου: Συντάκτης του κειμένου: Σε ποιον απευθύνεται το κείμενο; Για ποιους λόγους συντάχθηκε αυτό το κείμενο; 29
Στις γραμμές που ακολουθούν καταχωρίστε τα επαγγέλματα που αναγράφονται στον κατάλογο: Με βάση τα επαγγέλματα, τι συμπεράσματα βγάζετε για το βιοτικό επίπεδο των κατοίκων της πόλης; Διαβάζοντας τα ονόματα, θα διαπιστώσετε ότι δεν είναι όλα ελληνικά. Από τις παρακάτω εθνικότητες, θα πρέπει να επιλέξετε και να κυκλώσετε τρεις, αυτές στις οποίες πιστεύετε ότι ανήκουν τα άτομα του καταλόγου: Σέρβοι Έλληνες Ούγγροι Εβραίοι Λίβυοι Τούρκοι Μεταγράψτε στις γραμμές που ακολουθούν τα ονοματεπώνυμα όσων υπογράφουν το έγγραφο που βλέπετε: Γράψτε τι μαθαίνουμε από την ανάλυση των τεκμηρίων για τον πληθυσμό της πόλης της Φλώρινας στις αρχές του 20ου αι.: 30
31
Γλωσσάρι Τεκμήριο: αποδεικτικό στοιχείο, δεδομένο Πατέντα: δίπλωμα (ευρεσιτεχνίας ή άσκησης επαγγέλματος) Δελτίο τύπου: συνοπτική έκθεση που προορίζεται για ανακοίνωση Υπόμνημα: γραπτή έκθεση που υποβάλλεται σε κάποια επίσημη αρχή Λογότυπος: ειδικά σχεδιασμένη (με γράμματα ή/και παραστάσεις) επωνυμία εταιρείας Μεταγράφω: γράφω για δεύτερη φορά, αντιγράφω Βιοτικό επίπεδο: επίπεδο της ζωής 32