ΠΡΑΞΗ ΜΟ.ΔΙ.Π. του ΤΕΙ πρώην (ΤΕΙ ΛΑΜΙΑΣ) ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΔΙΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΤΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΩΝ ΤΜΗΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΤΕΙ (πρώην ΤΕΙ ΛΑΜΙΑΣ) Το Νομικό πλαίσιο της Διασφάλισης Ποιότητας των Ανώτατων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων στην Ελλάδα Συντάκτης: Συνεργάτης ΜΟΔΙΠ Δρ. Χρήστος Γενιτσαρόπουλος Επιμέλεια, Μορφοποίηση & Ανάρτηση Οδηγού: Τσακίρη Αθανσία - Μάιος 2013-
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1.1. Εισαγωγή...3 1.2. Κωδικοποίηση των θεμελιωδών αρχών της Νομοθεσίας...3 1.3. Το Εσωτερικό Σύστημα Διασφάλισης της Ποιότητας (Ε.Σ.Δ.Π.) του Ιδρύματος...5 1.4. Συνοπτική παρουσίαση βασικών σημείων Εσωτερικής Αξιολόγησης...6 1.5. Τα είδη των Εσωτερικών Εκθέσεων...6 1.6. Διαδικασία και Χρονοδιάγραμμα της Εσωτερικής Αξιολόγησης...7 1.7. Αρμοδιότητες ΜΟ.ΔΙ.Π...8
1.1. Εισαγωγή Η διαδικασία διασφάλισης ποιότητας των ελληνικών ΑΕΙ προβλέπεται κατά κύριο λόγο με βάση το Νόμο 3374/2005. Ωστόσο, υπάρχουν και άλλοι Νόμοι με τους οποίους ρυθμίζεται η διαδικασία της διασφάλισης ποιότητας, με τον πιο σημαντικό για τα ίδια τα ΑΕΙ να είναι ο Νόμος 4009/2011 και ειδικότερα το άρθρο 14. 1.2. Κωδικοποίηση των θεμελιωδών αρχών της Νομοθεσίας. Προκειμένου να διευκολυνθεί το έργο των ΟΜ.Ε.Α. αλλά και όλων όσων συμμετέχουν στη διαδικασία της αξιολόγησης καθώς επίσης για να εμπεδωθεί η έννοια της Διασφάλισης της Ποιότητας από όλα τα μέλη της Ακαδημαϊκής Κοινότητας του ΤΕΙ Στερεάς Ελλάδας κρίθηκε σκόπιμο να κωδικοποιηθεί η Νομοθεσία. Ειδικότερα, θα καταγραφούν με συνοπτικό τρόπο τα πιο σημαντικά στοιχεία της διαδικασίας. Τα πιο σημαντικά σημεία είναι: Το διδακτικό, ερευνητικό και κάθε άλλο έργο των ΑΕΙ υπόκειται σε διαρκή αξιολόγηση. Η αξιολόγηση συνίσταται στη συστηματική και λεπτομερή καταγραφή του έργου των ιδρυμάτων με τη χρήση αντικειμενικών κριτηρίων, την καταγραφή αποκλίσεων και αδυναμιών (σε σχέση με τους αρχικούς στόχους) και στη συνέχεια τη λήψη μέτρων για την αντιμετώπιση των αποκλίσεων και των αδυναμιών. Ποιοι υπόκεινται σε αξιολόγηση; o Σε αξιολόγηση υπόκεινται οι ακαδημαϊκές μονάδες (Σχολές ή Τμήματα) και διαμέσου αυτών το Ίδρυμα συνολικά. o Η αξιολόγηση είναι δυνατόν να έχει ως αυτοτελές αντικείμενο τα προγράμματα προπτυχιακών ή μεταπτυχιακών σπουδών ή και τις λοιπές υπηρεσίες που παρέχονται από τις ακαδημαϊκές μονάδες αλλά και τα Ιδρύματα συνολικά. Ποια είναι τα στάδια της αξιολόγησης; Η διαδικασία έχει δυο στάδια: o Το πρώτο αφορά στην εσωτερική αξιολόγηση. Αναφέρεται στην αξιολόγηση του επιτελούμενου έργου από τις ίδιες τις ακαδημαϊκές μονάδες. o Το δεύτερο στάδιο αφορά στην εξωτερική αξιολόγηση. Πραγματοποιείται από ανεξάρτητους εμπειρογνώμονες. o Η διαδικασία εσωτερικής και εξωτερικής αξιολόγησης επαναλαμβάνεται το αργότερο κάθε τέσσερα χρόνια από την έναρξη της προηγούμενης αξιολόγησης. o Κατά την επανάληψη της διαδικασίας αξιολόγησης εξετάζεται και η υλοποίηση των πορισμάτων της προηγούμενης αξιολόγησης. o Η ΜΟ.ΔΙ.Π. συγκροτείται με απόφαση του Συμβουλίου του ιδρύματος και αποτελείται από τον πρύτανη ή έναν από τους αναπληρωτές του, ως πρόεδρο, πέντε καθηγητές του Α.Ε.Ι., έναν εκπρόσωπο κάθε κατηγορίας προσωπικού με δικαίωμα ψήφου όταν συζητούνται θέματα της αντίστοιχης κατηγορίας προσωπικού, έναν εκπρόσωπο των προπτυχιακών φοιτητών και έναν εκπρόσωπο των μεταπτυχιακών φοιτητών και υποψήφιων διδακτόρων, εφόσον υπάρχουν, ως μέλη, όπως ειδικότερα καθορίζεται στον Οργανισμό (Ν.4009/2011, άρθρο 14, παρ.2).[προσοχή: η σύνθεση έχει αλλάξει σε σχέση με το Ν.3374/2005].
o o Οι Ακαδημαϊκές μονάδες (στο εξής τμήματα) κάθε ιδρύματος υποβάλλουν κατ έτος στη ΜΟ.ΔΙ.Π. του Ιδρύματος μια εσωτερική έκθεση που περιλαμβάνει συγκεντρωτικά στοιχεία με ποσοτικά δεδομένα για όλο το πλέγμα των δραστηριοτήτων και των υπηρεσιών τους. Με βάση τις (ετήσιες) εσωτερικές εκθέσεις των τμημάτων, η ΜΟ.ΔΙ.Π. συντάσσει κάθε διετία την αντίστοιχη εσωτερική έκθεση του οικείου ιδρύματος. Ποια είναι τα Κριτήρια και οι Δείκτες αξιολόγησης; (τι μετριέται;) o Το διδακτικό έργο. Ενδεικτικά, η ποιότητα της διδακτικής διαδικασίας, η οργάνωση του διδακτικού έργου, η αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών, η σύνδεση της έρευνας και της διδασκαλίας κ.α. o Η ποιότητα του ερευνητικού έργου. Ενδεικτικά, οι δημοσιεύσεις, τα ερευνητικά προγράμματα, η πρωτοτυπία της έρευνας, η συμμετοχή των φοιτητών στην έρευνα κ.α. o Η ποιότητα των προγραμμάτων σπουδών. Ενδεικτικά, η ανταπόκριση του προγράμματος σπουδών στις απαιτήσεις της κοινωνίας και της αγοράς κ.α. o Η ποιότητα των λοιπών υπηρεσιών. Ενδεικτικά, η αποτελεσματικότητα των διοικητικών υπηρεσιών, η φοιτητική μέριμνα, οι συνεργασίες με άλλα εκπαιδευτικά ιδρύματα ή ερευνητικά κέντρα. Ποια είναι η διαδικασία της εσωτερικής αξιολόγησης; o Η εσωτερική αξιολόγηση πραγματοποιείται με ευθύνη κάθε τμήματος, σε συνεργασία με τη ΜΟ.ΔΙ.Π. (σύμφωνα με τα Κριτήρια και τους Δείκτες που αναφέρθηκαν πιο πάνω). o Τα Τμήματα που υποβάλλονται σε αξιολόγηση ορίζουν με αποφάσεις των Γενικών Συνελεύσεων τις Ο.Μ.Ε.Α. o Οι ΟΜΕΑ συγκροτούνται από μέλη ΔΕΠ ή ΕΠ των βαθμίδων του Καθηγητή και του Αναπληρωτή Καθηγητή. Επίσης, συμμετέχει και ένας εκπρόσωπος των φοιτητών. Ποια είναι τα καθήκοντα της ΟΜ.Ε.Α.; 1. Έχει την ευθύνη διεξαγωγής της διαδικασίας αξιολόγησης στο οικείο Τμήμα. 2. Παρακολουθεί την συμπλήρωση των ερωτηματολογίων, με τη συνεργασία των διδασκόντων. 3. Ενημερώνει τα μέλη και τα όργανα του Τμήματος για τα αποτελέσματα που προκύπτουν. 4. Συντάσσει την έκθεση εσωτερικής αξιολόγησης του Τμήματος, την οποία διαβιβάζει στη ΜΟ.ΔΙ.Π. του Ιδρύματος και μέσω αυτής στην Α.ΔΙ.Π. o Την ευθύνη και τις αρμοδιότητες αξιολόγησης της λειτουργίας κάθε Ιδρύματος συνολικά έχει η ΜΟ.ΔΙ.Π. (η οποία λειτουργεί ως Ομάδα Εσωτερικής Αξιολόγησης του Ιδρύματος). o Η διαδικασία της εσωτερικής αξιολόγησης διαρκεί δυο συνεχόμενα διδακτικά εξάμηνα.
Τι περιέχει η Έκθεση Εσωτερικής Αξιολόγησης; o Περιέχει μια κριτική-αξιολογική ανάλυση της πορείας εφαρμογής των στόχων του υπό αξιολόγηση έργου. o Τα θετικά και αρνητικά σημεία που προκύπτουν από τη διαδικασία της αξιολόγησης. o Τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν, προκειμένου να επιτευχθούν οι στόχοι. o Κάθε άλλο μέτρο διασφάλισης και βελτίωσης των παρεχόμενων υπηρεσιών από το Τμήμα. Τι είναι η εξωτερική αξιολόγηση; Πότε και από ποιόν πραγματοποιείται; o Πραγματοποιείται από επιτροπή ανεξάρτητων εμπειρογνωμόνων και στηρίζεται στην εξέταση των αποτελεσμάτων της εσωτερικής αξιολόγησης. o Η επιτροπή πραγματοποιεί επιτόπια επίσκεψη. o Η Επιτροπή Εξωτερικής Αξιολόγησης (Ε.Ε.Α.) συγκροτείται μέσα σε ένα μήνα από την υποβολή της έκθεσης εσωτερικής αξιολόγησης του Τμήματος. o Τα αποτελέσματα της εξωτερικής αξιολόγησης συνοψίζονται στην έκθεση αξιολόγησης των ανεξάρτητων εμπειρογνωμόνων (έκθεση εξωτερικής αξιολόγησης). Πότε αρχίζει η αξιολόγηση; o Οι διαδικασίες εφαρμόζονται με τη σύνταξη των πρώτων εσωτερικών εκθέσεων (ετήσιων) κάθε Τμήματος. o Οι διαδικασίες αξιολόγησης νεοϊδρυθεισών Τμημάτων εφαρμόζονται μετά από παρέλευση έξι ετών από την έναρξη λειτουργίας τους. Η προθεσμία αυτή μπορεί είτε να παραταθεί είτε συντομευθεί ύστερα από τεκμηριωμένη πρόταση του οικείου Ιδρύματος προς την Α.ΔΙ.Π. 1.3. Το Εσωτερικό Σύστημα Διασφάλισης της Ποιότητας (Ε.Σ.Δ.Π.) του Ιδρύματος. Μια από τις θεμελιώδεις αρχές του Νόμου 4009/2011 είναι και η εφαρμογή Ε.Σ.Δ.Π. του Ιδρύματος. Βασικός στόχος του ΕΣΔΠ είναι, η ανάπτυξη συγκεκριμένης πολιτικής, στρατηγικής των απαραίτητων διαδικασιών για τη συνεχή βελτίωση της ποιότητας του έργου και των υπηρεσιών του ιδρύματος. Το Ε.Σ.Δ.Π. του Ιδρύματος και οι διαδικασίες υλοποίησής του καθορίζονται με απόφαση του Συμβουλίου, που εκδίδεται ύστερα από πρόταση του πρύτανη και δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, καθώς και στον ιστότοπο του ιδρύματος. Τα ανωτέρω αναθεωρούνται το αργότερο κάθε έξι έτη. Φυσικά, αρμόδια για την ανάπτυξη του Ε.Σ.Δ.Π. είναι η ΜΟ.ΔΙ.Π. του ιδρύματος. Ο Εσωτερικός Κανονισμός του Ιδρύματος ορίζει τα θέματα σχετικά με την οργάνωση και λειτουργία της ΜΟ.ΔΙ.Π., καθώς και τις ειδικότερες αρμοδιότητές της. Η ΜΟ.ΔΙ.Π. είναι επιπλέον είναι αρμόδια για: την οργάνωση, λειτουργία και συνεχή βελτίωση του εσωτερικού συστήματος διασφάλισης της ποιότητας του ιδρύματος, το συντονισμό και την υποστήριξη των διαδικασιών αξιολόγησης των ακαδημαϊκών μονάδων και των λοιπών υπηρεσιών του ιδρύματος
την υποστήριξη των διαδικασιών εξωτερικής αξιολόγησης και πιστοποίησης των προγραμμάτων σπουδών και του εσωτερικού συστήματος διασφάλισης της ποιότητας του ιδρύματος, στο πλαίσιο των αρχών, κατευθύνσεων και οδηγιών της ΑΔΙΠ. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ 1.Στο πλαίσιο της Πράξης: «ΜΟ.ΔΙ.Π. του ΤΕΙ Στερεάς Ελλάδας» 1 έχει συνταχθεί Οδηγός Διασφάλισης Ποιότητας ο οποίος προσφέρεται ως υπόδειγμα εφαρμογής εσωτερικού συστήματος διασφάλισης της ποιότητας. 2.Επίσης, χρήσιμες πληροφορίες μπορούν να αντληθούν και από τα επόμενα κεφάλαιο του παρόντος εγχειριδίου. 1.4. Συνοπτική παρουσίαση βασικών σημείων Εσωτερικής Αξιολόγησης. Στη συνέχεια παρουσιάζονται με συνοπτικό τρόπο βασικά σημεία προκειμένου να γίνει ακόμη πιο κατανοητή η διαδικασία της αξιολόγησης. Ειδικότερα αυτά τα σημεία είναι: Η Εσωτερική Αξιολόγηση είναι μια τακτικά επαναλαμβανόμενη συμμετοχική διαδικασία η οποία διαρκεί δυο συνεχόμενα διδακτικά εξάμηνα και επαναλαμβάνεται το αργότερο κάθε τέσσερα έτη. Η Εσωτερική Αξιολόγηση αφορά ουσιαστικά μια διαδικασία αυτοαξιολόγησης. Ποσοτικά στοιχεία που αφορούν το υφιστάμενο και επιθυμητό επίπεδο ποιότητας καταγράφονται κάθε χρόνο στην Ετήσια Εσωτερική Έκθεση του Τμήματος. Η διαδικασία Εσωτερικής Αξιολόγησης ενός Τμήματος ολοκληρώνεται με τη σύνταξη της Έκθεσης Εσωτερικής Αξιολόγησης, η οποία εγκρίνεται από το Τμήμα και στη συνέχεια διαβιβάζεται στην ΑΔΙΠ μέσω της ΜΟΔΙΠ του Ιδρύματος. Υπεύθυνη για τη σύνταξη της είναι η ΟΜ.Ε.Α. που ορίζεται από το Τμήμα για τη διάρκεια της Εσωτερικής και Εξωτερικής Αξιολόγησης. Η Έκθεση Εσωτερικής Αξιολόγησης βασίζεται σε στοιχεία που έχει συγκεντρώσει το Τμήμα και έχει συμπεριλάβει στις Ετήσιες Εσωτερικές Εκθέσεις. Η Έκθεση Εσωτερικής Αξιολόγησης δεν πρέπει να αναλώνεται σε απλή παράθεση στοιχείων αλλά να υπεισέρχεται κριτικά στην ανάλυση και στην αξιολόγηση τους με στόχο την εξαγωγή συμπερασμάτων και προτάσεων που θα οδηγήσουν στην βελτίωση της ποιότητας του Τμήματος. 1.5. Τα είδη των Εσωτερικών Εκθέσεων. Ετήσιες Εσωτερικές Εκθέσεις: συντάσσονται από τα Τμήματα. Έκθεση Εσωτερικής Αξιολόγησης Τμήματος: συντάσσεται περιοδικά (ανά τετραετία) από την ΟΜ.Ε.Α. του Τμήματος. Εσωτερική Έκθεση Ιδρύματος: συντάσσεται από την ΜΟ.ΔΙ.Π (ανά διετία). 1 Αποτελεί παραδοτέο της Πράξης «ΜΟ.ΔΙ.Π. του Τ.Ε.Ι. Στερεάς Ελλάδας», με κωδικό MIS 328080, όπως προβλέπεται στο Τεχνικό Δελτίο της Πράξης «ΜΟ.ΔΙ.Π. του Τ.Ε.Ι. Στερεάς Ελλάδας», Πακέτο Εργασίας Π.Ε.1: Λειτουργία της ΜΟ.ΔΙ.Π. του Τ.Ε.Ι. Στερεάς Ελλάδας. Δράση Δ.1.3: Σχεδιασμός Συστημάτων & Διαδικασιών Διασφάλισης Ποιότητας.. Χρηματοδότηση από ΕΣΠΑ 2007-2013 και το ΕΠΕΔΒΜ. Με συγχρηματοδότηση το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (ΕΚΤ) και Εθνικούς Πόρους.
1.6. Διαδικασία και Χρονοδιάγραμμα της Εσωτερικής Αξιολόγησης. Για τη διεξαγωγή της Εσωτερικής Αξιολόγησης σε κάθε Ακαδημαϊκή Μονάδα και Ίδρυμα συγκροτούνται ειδικά όργανα: (α) (β) η Ομάδα Εσωτερικής Αξιολόγησης (ΟΜ.Ε.Α.), ως υπεύθυνη για την εσωτερική αξιολόγηση της Ακαδημαϊκής Μονάδας, η Μονάδα Διασφάλισης της Ποιότητας (ΜΟ.ΔΙ.Π.), ως υπεύθυνη για την εσωτερική αξιολόγηση του Ιδρύματος. Σε επίπεδο Ακαδημαϊκής Μονάδας (Σχολής ή Τμήματος): - Η Εσωτερική Αξιολόγηση πραγματοποιείται με ευθύνη της ΟΜ.Ε.Α. της Ακαδημαϊκής Μονάδας και προϋποθέτει τη σύνταξη Ετήσιων Εσωτερικών Εκθέσεων για τη λειτουργία της κατά τη διάρκεια δύο συνεχόμενων διδακτικών εξαμήνων. Οι Ετήσιες Εσωτερικές Εκθέσεις υποβάλλονται με ευθύνη της Ακαδημαϊκής Μονάδας στη ΜΟ.ΔΙ.Π. του οικείου Ιδρύματος πριν από τη λήξη του ακαδημαϊκού έτους. - Η διαδικασία Εσωτερικής Αξιολόγησης ολοκληρώνεται περιοδικά με τη σύνταξη της Έκθεσης Εσωτερικής Αξιολόγησης, η οποία υποβάλλεται στη ΜΟ.ΔΙ.Π. του οικείου Ιδρύματος και μέσω αυτής κοινοποιείται στην Α.ΔΙ.Π., προκειμένου να ενεργοποιηθεί η Διαδικασία Εξωτερικής Αξιολόγησης της Ακαδημαϊκής Μονάδας. Η Έκθεση Εσωτερικής Αξιολόγησης υποβάλλεται στη ΜΟ.ΔΙ.Π. δύο μήνες μετά την υποβολή της Ετήσιας Εσωτερικής Έκθεσης του συγκεκριμένου έτους. Αντίστοιχα, σε επίπεδο Ιδρύματος: - Η Εσωτερική Αξιολόγηση πραγματοποιείται με ευθύνη της ΜΟ.ΔΙ.Π. του Ιδρύματος. - Προϋποθέτει την ανά διετία σύνταξη από τη ΜΟ.ΔΙ.Π. Εσωτερικών Εκθέσεων για τη λειτουργία του Ιδρύματος, οι οποίες βασίζονται στις Ετήσιες Εσωτερικές Εκθέσεις των Ακαδημαϊκών Μονάδων. - Η διαδικασία Εσωτερικής Αξιολόγησης του Ιδρύματος ολοκληρώνεται με τη σύνταξη περιοδικών Εκθέσεων Εσωτερικής Αξιολόγησης για τη λειτουργία του Ιδρύματος, που συντάσσονται από την οικεία ΜΟ.ΔΙ.Π., λαμβάνοντας υπόψη τις Ετήσιες Εσωτερικές Εκθέσεις των Ακαδημαϊκών Μονάδων του Ιδρύματος. Οι Εκθέσεις Εσωτερικής Αξιολόγησης των Ιδρυμάτων κοινοποιούνται στην Α.ΔΙ.Π. προκειμένου να ενεργοποιηθεί η Διαδικασία Εξωτερικής Αξιολόγησης του Ιδρύματος. Η Διαδικασία Εσωτερικής Αξιολόγησης επαναλαμβάνεται το αργότερο κάθε τέταρτο έτος από την έναρξη της προηγούμενης αξιολόγησης (βλ. συνημμένο διάγραμμα).
1.7. Αρμοδιότητες ΜΟ.ΔΙ.Π. Οι αρμοδιότητες της ΜΟ.ΔΙ.Π. προσδιορίζονται από τον Ν.3374/2005 και περιλαμβάνουν: (α) (β) Την ανά διετία σύνταξη Εσωτερικής Έκθεσης για τη λειτουργία του Ιδρύματος, στην οποία λαμβάνονται υπόψη οι αντίστοιχες Ετήσιες Εσωτερικές Εκθέσεις των Τμημάτων και Σχολών του Ιδρύματος (Ν.3374/2005, άρθρο 2 5). Την ανά τετραετία σύνταξη Έκθεσης Εσωτερικής Αξιολόγησης για τη λειτουργία του Ιδρύματος. Επίσης, η ΜΟ.ΔΙ.Π. ενεργοποιεί τη διαδικασία Εξωτερικής Αξιολόγησης των Ακαδημαϊκών Μονάδων του Ιδρύματος, διαβιβάζοντας στην Α.ΔΙ.Π. τις Εκθέσεις Εσωτερικής Αξιολόγησης αυτών (Ν.3374/2005, άρθρο 5 2). Πέρα από τα ανωτέρω, η ΜΟ.ΔΙ.Π. έχει τη συνολική ευθύνη για τον συντονισμό και την υποστήριξη των διαδικασιών διασφάλισης ποιότητας και αξιολόγησης τόσο σε επίπεδο Ιδρύματος όσο και σε επίπεδο ακαδημαϊκών μονάδων.