Έκθεση UNICEF: «Πρόοδος για τα Παιδιά»

Έκθεση UNICEF: «Πρόοδος για τα Παιδιά» Σύνοψη & Κύρια Σημεία Σύνοψη Οι προσπάθειες ανάπτυξης που γίνονται τα τελευταία 15 χρόνια απέτυχαν να βοηθήσουν εκατομμύρια από τα πιο ευάλωτα παιδιά του κόσμου - παρά τις σημαντικές επιτυχίες. Οι Αναπτυξιακοί Στόχοι της Χιλιετίας (ΑΣΧ) - οκτώ δεσμεύσεις για τη δημιουργία ενός ειρηνικού, ευημερούς και δίκαιου κόσμου για τη νέα χιλιετία - έθεσαν στόχους για τη μέτρηση της προόδου για τα παιδιά και για τη λογοδοσία της παγκόσμιας κοινότητας. Σύμφωνα με την 11 η έκδοση της Έκθεσης της UNICEF «Πρόοδος για τα Παιδιά», έχουν γίνει πολύ σημαντικά βήματα για την βελτίωση των ζωών εκατομμυρίων παιδιών. Παρόλα αυτά, οι ζωές εκατομμυρίων άλλων παιδιών δεν έχουν βελτιωθεί το ίδιο. Η έκθεση επισημαίνει για παράδειγμα, την πρόοδο που έχει σημειωθεί στην μείωση της παιδικής θνησιμότητας, στη βελτίωση της διατροφής καθώς και στην πρόληψη της μετάδοσης του ιού HIV από τη μητέρα στο παιδί. Τα στοιχεία δείχνουν επίσης μείωση της απόλυτης φτώχειας, αυξημένη συμμετοχή στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση και βελτίωση στην πρόσβαση σε καθαρό νερό. Όμως, υπάρχει και η άλλη πλευρά της ιστορίας - η πλευρά που είναι λιγότερο ευχάριστη. Για εκατομμύρια ευάλωτα παιδιά, οι δυσκολίες που τους κληροδοτήθηκαν με τη γέννησή τους, εξακολουθούν να τους στερούν την ευκαιρία να ζήσουν, να ευημερήσουν και να αναπτύξουν όλες τις δυνατότητές τους. Για παράδειγμα: Το 90% των ανθρώπων που δεν έχουν πρόσβαση σε καθαρό πόσιμο νερό ή σε βελτιωμένες συνθήκες υγιεινής, ζουν σε αγροτικές περιοχές. Τα παιδιά που ζουν στα φτωχότερα νοικοκυριά έχουν διπλάσιες πιθανότητες να πεθάνουν πριν τα πέντε τους χρόνια σε σχέση με τα παιδιά που ζουν στα πλουσιότερα νοικοκυριά. Επιπλέον, έχουν τρεις φορές μεγαλύτερη πιθανότητα να γεννηθούν χωρίς την παρουσία ειδικευμένου προσωπικού. Είναι αυτά, τα περισσότερο ευάλωτα παιδιά, περιθωριοποιημένα εξαιτίας της φτώχειας, του τόπου που ζουν, διακρίσεων λόγω εθνικής καταγωγής, αναπηρίας ή φύλου, που χρήζουν ιδιαίτερης προσοχής. 1

Οι ανισότητες που βιώνουν αυτά τα παιδιά από νωρίς στη ζωή τους, συχνά εκδηλώνονται με επιδείνωση της υγείας τους, χαμηλές επιδόσεις εκμάθησης και χαμηλότερες επαγγελματικές προοπτικές κατά τα επόμενα χρόνια. Οι ανισότητες που ξεκινούν από τη γέννηση ενός παιδιού, δημιουργούν φαύλους κύκλους στέρησης που επηρεάζουν τις ζωές των παιδιών σήμερα, απηχούν στις επόμενες γενιές και συνιστούν απειλή για την παγκόσμια σταθερότητα και ευημερία. Για παράδειγμα, υπάρχουν στοιχεία που συνδέουν τις ανισότητες στην εκπαίδευση με αυξημένο κίνδυνο σύγκρουσης. Πρέπει να είμαστε ξεκάθαροι: Εάν αποτύχουμε να βοηθήσουμε τα παιδιά που μειονεκτούν πιο πολύ σε σχέση με τα υπόλοιπα, δε θα πετύχουμε το στόχο για τη βιώσιμη πρόοδο για όλους. Σύμφωνα με τα σημερινά επίπεδα προόδου και λαμβάνοντας υπόψη την αύξηση του πληθυσμού, το 2030: Ο ίδιος αριθμός παιδιών δε θα πηγαίνει σχολείο. 119 εκατομμύρια παιδιά θα είναι καχεκτικά. Μισό δισεκατομμύριο άνθρωποι θα εξακολουθούν να αφοδεύουν στο ύπαιθρο. Καθώς οδεύουμε προς μια νέα εποχή για την ανάπτυξη, έχουμε μια επιλογή: Θα συνεχίσουμε να διαιωνίζουμε τους φαύλους κύκλους που δημιουργούν οι ανισότητες μεταξύ των γενεών ή θα τους μετατρέψουμε σε ωφέλιμους κύκλους που δημιουργούν ευκαιρίες για τα σημερινά παιδιά και τις επόμενες γενιές; Οι προσπάθειες για την επίτευξη των ΑΣΧ μας δείχνουν ότι η ισότιμη πρόοδος μπορεί να επιτευχθεί. Υπάρχουν ενδείξεις ότι, με μερικά μέτρα, η πρόοδος στους ευπαθείς πληθυσμούς έχει ξεπεράσει το μέσο όρο προόδου για τον πληθυσμό συνολικά. Για παράδειγμα, τα ποσοστά παιδικής θνησιμότητας κάτω των πέντε ετών έχουν μειωθεί πάνω από το μισό από το 1990 και σε πολλές χώρες, στα φτωχά νοικοκυριά έχει μειωθεί πιο γρήγορα από ότι στα πλούσια. Επιπλέον, σε τέσσερις περιοχές του κόσμου έχει επιτευχθεί ισότητα στα ποσοστά αγοριών και κοριτσιών στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Η μελλοντική πρόοδος πρέπει να ξεκινήσει εστιάζοντας σε όλα τα παιδιά και ιδιαίτερα στα παιδιά που εξακολουθούν να μειονεκτούν σε σχέση με τα άλλα. Προκειμένου να ανταποκριθούμε στις ανάγκες αυτών των παιδιών, είναι απαραίτητο να επενδύσουμε σε προγράμματα και πολιτικές που βασίζονται σε ισχυρά και αναλυτικά στοιχεία και στοχεύουν στα παιδιά που μειονεκτούν πιο πολύ σε σχέση με τα υπόλοιπα παιδιά. Χρειάζονται πιο ισχυρά συστήματα υγείας, εκπαίδευσης και προστασίας. Ακόμη, είναι σημαντικό να αξιοποιήσουμε την πλούσια τεχνογνωσία, εμπειρία και καινοτομία, κρατικών, αναπτυξιακών και ιδιωτικών φορέων. Γνωρίζουμε ότι η ισότητα δεν είναι αναπόφευκτη - όπως το ίδιο αναπόφευκτη δεν είναι και η ανισότητα. Οι Αναπτυξιακοί Στόχοι της Χιλιετίας παρέχουν χρήσιμα διδάγματα για τα επόμενα 15 χρόνια ανάπτυξης. Θα είναι κρίμα εάν δεν μπορέσουμε να αξιοποιήσουμε τα διδάγματα αυτά και αποτύχουμε να βοηθήσουμε τα παιδιά που προσπέρασαν οι ΑΣΧ. 2

Κύρια Σημεία Εκατομμύρια παιδιά που βρίσκονται στη μεγαλύτερη ανάγκη, μειονεκτούν σε σχέση με τα υπόλοιπα παιδιά, παρά την πρόοδο που έχει σημειωθεί σε παγκόσμιο επίπεδο κατά την περίοδο των Αναπτυξιακών Στόχων της Χιλιετίας. - Τα παιδιά που ζουν στα πιο φτωχά νοικοκυριά, έχουν τρεις φορές μεγαλύτερη πιθανότητα να γεννηθούν χωρίς την παρουσία ειδικευμένου προσωπικού και έχουν διπλάσιες πιθανότητες να πεθάνουν πριν τα πέντε τους χρόνια σε σχέση με τα παιδιά που ζουν στα πιο πλούσια νοικοκυριά. i - Σε όλες τις περιοχές, τα παιδιά που ζουν στα φτωχότερα νοικοκυριά έχουν πολύ λιγότερες πιθανότητες να αποκτήσουν μίνιμουμ επίπεδα εκμάθησης, σε σχέση με τα παιδιά που ζουν στα πιο πλούσια νοικοκυριά. ii - Οι έφηβες κοπέλες προσβάλλονται, σε δυσανάλογο βαθμό, από τον ιό HIV, αποτελώντας τα 2/3 των συνολικών νέων μολύνσεων από HIV στους εφήβους το 2013. iii - Παγκοσμίως, το 90% των ανθρώπων που χρησιμοποιούν επιφανειακά ύδατα και το 90% των ανθρώπων που αφοδεύουν στο ύπαιθρο, ζουν σε αγροτικές περιοχές. iv - Παρά τις σημαντικές προόδους όσον αφορά τα στοιχεία, υπάρχουν ακόμα κρίσιμα κενά στις γνώσεις μας σχετικά με τα παιδιά που βρίσκονται στη μεγαλύτερη ανάγκη. Η ανισότητα στις ευκαιρίες μεταξύ των παιδιών μπορεί επιδράσει αρνητικά στη σταθερότητα και την οικονομική ανάπτυξη. - Καθώς μεγαλώνουν τα παιδιά, οι ανισότητες που βιώνουν από νωρίς στη ζωή τους εκδηλώνονται συχνά με επιδείνωση της υγείας τους, χαμηλές επιδόσεις εκμάθησης και χαμηλότερες επαγγελματικές προοπτικές. v - Συνεπώς, άνισα αποτελέσματα επιφέρουν ανισότητες και στις οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες, οι οποίες επιβαρύνουν γενικότερα την οικονομική ανάπτυξη και ευημερία. vi - Τα στοιχεία δείχνουν ότι η ανισότητα που αυξάνεται σε κύριους τομείς όπως η εκπαίδευση, μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο σύγκρουσης. vii - Οι αύξηση του πληθυσμού, οι κίνδυνοι καταστροφών, η φτώχεια, οι συγκρούσεις και η αστάθεια συνιστούν στερήσεις και μπορούν να δημιουργήσουν συνθήκες από τις οποίες η διαφυγή καθίσταται ολοένα και πιο δύσκολη. Εάν ο κόσμος εξακολουθήσει να αφήνει να υστερούν τα περισσότερο ευάλωτα παιδιά, δεν είναι δυνατό να επιτευχθεί βιώσιμη πρόοδος. - Σύμφωνα με τους πρόσφατους δείκτες προόδου στην εκπαίδευση και την αύξηση του πληθυσμού στις περιοχές με τις πιο χαμηλές επιδόσεις, το 2030, περίπου ο ίδιος αριθμός παιδιών με σήμερα θα είναι εκτός σχολείου. - Με τον τωρινό ρυθμό μείωσης της καχεξίας, το 2030 θα εξακολουθούν να υπάρχουν 119 εκατομμύρια καχεκτικά παιδιά που θα στερούνται έτσι την ευκαιρία τους για ανάπτυξη και πρόοδο. - Εάν συνεχίσουμε στην ίδια κατεύθυνση, σε 15 χρόνια από τώρα περίπου μισό δισεκατομμύριο άνθρωποι θα εξακολουθούν να αφοδεύουν στο ύπαιθρο. viii 3

Συγκεκριμένοι κοινοί στόχοι μπορούν να αποτελέσουν σκοπό, κίνητρο και να οδηγήσουν σε δράσεις που θα φέρουν αποτελέσματα για τα παιδιά. - Από το 1990, ο δείκτης θνησιμότητας κάτω των 5 ετών έχει μειωθεί περισσότερο από το μισό, και σε πολλές χώρες έχει μειωθεί πιο γρήγορα στα φτωχά νοικοκυριά από ότι στα πλούσια. ix - Σχεδόν 100 εκατομμύρια λιγότερα παιδιά ηλικίας κάτω των πέντε ετών είναι καχεκτικά x και υπάρχει μικρότερη διαφορά στους δείκτες καχεξίας μεταξύ των παιδιών που ζουν σε αστικές περιοχές και αυτών που ζουν σε αγροτικές περιοχές. xi - Τα ποσοστά φοίτησης στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση μεταξύ αγοριών και κοριτσιών έχουν εξισωθεί σε τέσσερις περιοχές του κόσμου xii ενώ περισσότερα παιδιά πηγαίνουν στο σχολείο σε κάθε περιοχή - τόσο από τα πλουσιότερα όσο και από τα φτωχότερα νοικοκυριά. - Το ποσοστό των ατόμων που αφοδεύουν στο ύπαιθρο έχει μειωθεί πιο γρήγορα στις λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες (55%) σε σχέση με τον παγκόσμιο μέσο όρο (45%). Καθώς χαράζουμε πορεία για τους Στόχους για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη, είμαστε μπροστά σε μια επιλογή: Να διαιωνίσουμε τις ανισότητες ή να δημιουργήσουμε ευκαιρίες που να απηχούν στις επόμενες γενιές; Μια δίκαιη αρχή στη ζωή για κάθε παιδί μπορεί να γίνει πραγματικότητα μέσω: - Επαρκών επενδύσεων που εστιάζουν στα παιδιά και τις κοινότητες που μειονεκτούν περισσότερο και που υποστηρίζονται από ενσυνείδητους ηγέτες. - Αναλυτικών στοιχείων που μας επιτρέπουν να εντοπίσουμε τα πιο ευάλωτα παιδιά προκειμένου να εστιάσουμε ανάλογα τις πολιτικές και τα προγράμματα ώστε να τα βοηθήσουμε. - Καινοτομιών, συμπεριλαμβανομένης της τεχνολογίας κινητής τηλεφωνίας και της ανάπτυξης των κοινωνικών δικτύων, τα οποία καθιστούν περισσότερο εφικτή παρά ποτέ την υπέρβαση των γεωγραφικών συνόρων και την προσέγγιση των παιδιών που είναι αποκλεισμένα. xiii - Ισχυρότερων συστημάτων υγείας, εκπαίδευσης και κοινωνικής προστασίας τα οποία στοχεύουν σε εκείνους που βρίσκονται σε μεγαλύτερο κίνδυνο. 4

Πρόοδος και ανισότητες ΣΤΗΝ Διατροφή Σε παγκόσμιο επίπεδο, από το 1990 Ο δείκτης καχεξίας έχει μειωθεί κατά 41%: σχεδόν 100 εκατομμύρια λιγότερα παιδιά κάτω των 5 ετών είναι καχεκτικά. xiv * Και. Σε τρεις περιοχές, το χάσμα που υπάρχει μεταξύ αστικών και αγροτικών περιοχών στην παιδική καχεξία έχει μειωθεί σημαντικά (περίπου από το 2000). xv Αλλά όμως Τα παιδιά που ζουν σε αγροτικές περιοχές έχουν τις διπλάσιες πιθανότητες να μην αναπτυχθούν κανονικά σε σχέση με τα παιδιά που ζουν σε αστικές περιοχές. xvi Φτώχεια Το ποσοστό των ατόμων που ζουν με λιγότερο από 1,25 δολάρια τη μέρα έχει μειωθεί από το 44% στο 17% (2011). Ο αριθμός των ατόμων που ζουν σε συνθήκες απόλυτης φτώχειας έχει μειωθεί από το 1,9 δισεκατομμύρια σε μόλις 1 δισεκατομμύριο. xvii Το 47% των ατόμων παγκοσμίως που ζουν σε συνθήκες απόλυτης φτώχειας είναι 18 ετών ή μικρότερης ηλικίας. xviii Εκπαίδευση Ο αριθμός των παιδιών που δεν πηγαίνουν σχολείο μειώθηκε από τα 106 εκατομμύρια (το 1999) σε 58 εκατομμύρια (2012). Έχει μειωθεί το χάσμα μεταξύ των πλούσιων και φτωχών παιδιών που πηγαίνουν στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση, με τη πιο σημαντική μείωση να παρατηρείται μεταξύ των παιδιών που ζουν στα πιο φτωχά νοικοκυριά. xix Τα παιδιά που ζουν στα πιο φτωχά νοικοκυριά έχουν πέντε φορές περισσότερες πιθανότητες να μην πάνε σχολείο. xx Ισότητα των φύλων Με τη συμμετοχή περισσότερων παιδιών στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση, μοιάζει εφικτή η επίτευξη της ισότητας φύλων σε παγκόσμιο επίπεδο. xxi Σε τέσσερις περιοχές έχει επιτευχθεί ισότητα των φύλων στη πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Τα νεαρά κορίτσια έχουν 1,7 φορές περισσότερες πιθανότητες να είναι αναλφάβητα σε σχέση με τα νεαρά αγόρια. xxii Παιδική θνησιμότητα Τα ποσοστά της κάτω των 5 ετών θνησιμότητας έχουν μειωθεί στο μισό. Υπάρχει μεγαλύτερη αύξηση στα παιδιά που επιβιώνουν και ζουν στα φτωχότερα νοικοκυριά σε σχέση με τα παιδιά που ζουν στα πλουσιότερα νοικοκυριά. xxiii Τα παιδιά που ζουν στα φτωχότερα νοικοκυριά έχουν κατά μέσο όρο διπλάσιες πιθανότητες να πεθάνουν πριν την ηλικία των πέντε ετών, σε σχέση με τα παιδιά που ζουν σε πλουσιότερα νοικοκυριά. xxiv Μητρική υγεία Τα ποσοστά μητρικής θνησιμότητας έχουν μειωθεί κατά 45%. xxv Το χάσμα μητρικής θνησιμότητας που υπάρχει μεταξύ των χωρών με υψηλό εισόδημα και των χωρών με χαμηλό εισόδημα, έχει μειωθεί στο μισό, από 38:1 σε 19:1. xxvi Σήμερα- όπως συνέβαινε και το 2000- οι πιο πλούσιες γυναίκες έχουν σχεδόν τρεις φορές περισσότερες πιθανότητες να γεννήσουν με την βοήθεια κάποιου ειδικού σε σχέση με τις πιο φτωχές γυναίκες. xxvii HIV / AIDS Το ποσοστό των παιδιών ηλικίας κάτω των 15 ετών που προσβλήθηκαν από τον ιό HIV μειώθηκε κατά 58% (από το 2001). Το ποσοστό μεταξύ των ορφανών και των μη ορφανών παιδιών (10 έως 14 ετών) που πηγαίνουν σχολείο έχουν σχεδόν εξισωθεί. xxviii Σχεδόν 17,7 εκατομμύρια παιδιά έχουν μείνει ορφανά εξαιτίας του AIDS ή άλλων αιτιών σχετικών με το AIDS. Νερό και συνθήκες υγιεινής 2,5 δισεκατομμύρια άτομα απέκτησαν πρόσβαση σε καθαρό πόσιμο νερό κατά τις δύο τελευταίες δεκαετίες και 2,1 δισεκατομμύρια απέκτησαν πρόσβαση σε βελτιωμένες συνθήκες υγιεινής. Το ποσοστό των ατόμων που αφοδεύουν στο ύπαιθρο έχει μειωθεί πιο γρήγορα στις λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες (55%) σε σχέση με τον παγκόσμιο μέσο όρο (45%). xxix Το 90% των ατόμων που χρησιμοποιούν επιφανειακά ύδατα ζουν σε αγροτικές περιοχές. 1 στους 7 ανθρώπους παγκοσμίως αφοδεύει στο ύπαιθρο (948 εκατομμύρια), εκ των οποίων 9 στους δέκα ζουν σε αγροτικές περιοχές. xxx * Στοιχεία για το 2015 5

i UNICEF global databases, 2015. ii UNICEF analysis based on Education for All Global Monitoring Report World Inequality Database on Education (WIDE), 2015. iii UNAIDS, UNICEF and WHO, 2005-2013 Global AIDS Response Progress Reporting, and UNAIDS 2005-2013 HIV and AIDS estimates, July 2014. iv WHO and UNICEF (2015) Progress on Sanitation and Drinking Water: 2015 update. v http://www.childtrends.org/wp-content/uploads/2013/11/2009-11childreninpoverty.pdf vi http://www.oecd.org/els/soc/focus-inequality-and-growth-2014.pdf vii United Nations Children s Fund, The Investment Case for Education and Equity, UNICEF, New York, January 2015, p.13. viii UNICEF analysis based on global databases 2015. ix UNICEF analysis based on DHS and MICS or UNICEF analysis based on J. Pedersen, L. Alkema and J. Liu. 'Levels and trends in inequity and child mortality: Evidence from DHS and MICS surveys.' Working paper, forthcoming 2015 x UNICEF, WHO, World Bank Joint Malnutrition Estimates, September 2014 update including projections to 2015. xi UNICEF global databases, 2015, based on MICS, DHS, and other nationally representative sources. xii UNICEF analysis based on data from the UNESCO Institute for Statistics global databases, 2015. xiii UNICEF 4.0 discussion paper xiv UNICEF, WHO, the World Bank Joint Malnutrition Estimates, Sept 2014 revision. xv UNICEF global databases, 2015, based on MICS, DHS, and other nationally representative sources. xvi UNICEF global databases, 2015, based on MICS, DHS, and other nationally representative sources. xvii World Bank Group (2015). World Development Indicators 2015. World Bank Publications. xviii Olinto, P, Beegle, K, Sobrado, C and Uematsu, H, (2013), The State of the Poor: Where Are The Poor, Where Is Extreme Poverty Harder to End, and What Is the Current Profile of the World s Poor?, World Bank Economic Premise, issue 125, p. 1-8. xix Education analysis p. 10 UNICEF global databases, 2015, based on MICS, DHS, and other nationally representative sources xx UNICEF global databases, 2015. xxi UNICEF analysis based on data from the UNESCO Institute for Statistics global databases, 2015. xxii UNESCO Institute for Statistics global databases, 2015. xxiii UNICEF analysis based on J. Pedersen, L. Alkema and J. Liu. 'Levels and trends in inequity and child mortality: Evidence from DHS and MICS surveys.' Working paper, forthcoming 2015. xxiv UNICEF global databases 2015. xxv WHO, UNICEF, UNFPA, The World Bank. Trends in maternal mortality: 19990-2013. xxvi UNICEF s analysis of data from World Health Organization, UNICEF, United Nations Population Fund and The World Bank, Trends in Maternal Mortality: 1990 to 2013, WHO, Geneva, 2014. xxvii UNICEF global databases, 2015, based on MICS, DHS and other nationally representative sources. xxviii UNAIDS, UNICEF and WHO, 2005-2013 Global AIDS Response Progress Reporting, and UNAIDS 2005-2013 HIV and AIDS estimates, July 2014. xxix WHO/UNICEF Joint Monitoring Programme for Water Supply and Sanitation. xxx WHO and UNICEF (2015) Progress on Sanitation and Drinking Water: 2015 update. 6