Υπηρεσίες Υγείας Φιλικές προς τους Εφήβους

Transcript

1 Υπηρεσίες Υγείας Φιλικές προς τους Εφήβους Φλώρα Μπακοπούλου Επίκουρη Καθηγήτρια Παιδιατρικής-Εφηβικής Ιατρικής Ειδικό Κέντρο Εφηβικής Ιατρικής (Ε.Κ.Ε.Ι.) & Έδρα UNESCO Εφηβικής Υγείας και Ιατρικής

2 Έδρες UNESCO Εκπαιδευτικός, Επιστημονικός και Πολιτιστικός Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών UNESCO - United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization Ίδρυση: 16/11/1945 Επιδίωξη: εγκαθίδρυση ειρήνης μεταξύ των ανθρώπων Επίπεδο τριτοβάθμιας εκπαίδευσης: προαγωγή έρευνας μέσω Προγράμματος Εδρών UNESCO Aντικείμενο Πανεπιστημιακών Εδρών UNESCO - Προαγωγή ανώτατης εκπαίδευσης & έρευνας - Προβολή δραστηριοτήτων στα μείζονα θεματικά προγράμματα UNESCO Εκπαίδευση, Κοινωνικές & Φυσικές Επιστήμες, Πολιτισμός, Επικοινωνία Ενεργός συμμετοχή UNESCO στην αξιολόγηση προγράμματος & δραστηριοτήτων

3 730 Έδρες UNESCO (126 χώρες) 1. «Εκπαίδευση στα Ανθρώπινα Δικαιώματα, τη Δημοκρατία και την Ειρήνη» (1997) Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης - Καθηγήτρια κα Δήμητρα Παπαδοπούλου 2. «Διεθνές Δίκτυο Κέντρων Υδάτων-Περιβάλλοντος για τα Βαλκάνια για τη Βιώσιμη Διαχείριση Υδατικών Πόρων και Επίλυση Διενέξεων» (2003) Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Καθηγητής κ. Ιάκωβος Γκανούλης 3. «Διαπολιτισμική Πολιτική για μια Δραστήρια και Αλληλέγγυα Ιθαγένεια» (2004) Πανεπιστήμιο Μακεδονίας Καθηγήτρια κα Παρούλα Νάσκου-Περράκη 4. «Φυσικές Καταστροφές στη Γεώσφαιρα, την Υδρόσφαιρα και την Ατμόσφαιρα» (2006) Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών Ακαδημαϊκός κ. Χρήστος Ζερεφός 5. «Τεχνολογίες της Πληροφορίας και Επικοινωνίας στην Εκπαίδευση για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη» (2008) Πανεπιστήμιο Κρήτης Καθηγητής κ. Βασίλειος Μακράκης

4 730 Έδρες UNESCO (126 χώρες) 6. «Εφηβικής Υγείας και Ιατρικής» (2010) Ιατρική Σχολή Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών Καθηγητής κ. Γεώργιος Χρούσος 7. «Ανθρώπινα Δικαιώματα, τη Δημοκρατία και την Ειρήνη» (2010) Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών Καθηγητής κ. Στέλιος Περράκης 8. «Διαχείριση και την Εκπαίδευση της Αειφόρου Ανάπτυξης στη Μεσόγειο» (2012) Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Καθηγητής κ. Μιχαήλ Σκούλλος 9. «Διαστημική Τεχνολογία στην υπηρεσία της Φυσικής και Πολιτιστικής Κληρονομιάς, της Εκπαίδευσης, των Φυσικών Επιστημών και των Κοινωνικών Επιστημών» (2012 σε εκκρεμότητα) Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Καθηγητής κ. Νικόλαος Σπύρου

5 Αναπτυξιακοί Στόχοι του ΟΗΕ για τη Χιλιετία ως το 2015 Millennium Development Goals, MDGs Συγκεκριμένοι στόχοι που ετέθησαν στη Συνδιάσκεψη Κορυφής για τη Χιλιετία των Ηνωμένων Εθνών, Σεπτέμβριο 2000 (UN Millennium Summit) 1990s Δεκαετία μη ικανοποιητικής προόδου για επίτευξη συμφωνηθέντων στόχων Παιδική Θνησιμότητα < 5 ετών Μητρική θνησιμότητα Παιδικό Υποσιτισμό Νερό και Υγιεινή Φτώχεια Βασική Εκπαίδευση

6 Millennium Development Goals, MDGs 8 στόχοι που τα 193 Κράτη Μέλη του ΟΗΕ και 23 διεθνείς οργανισμοί συμφώνησαν να επιτύχουν έως το Εκρίζωση έσχατης φτώχειας και πείνας 2. Παροχή πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης παγκοσμίως 3. Προαγωγή ισότητας των φύλων & της ενδυνάμωσης των γυναικών 4. Μείωση της παιδικής θνησιμότητας 5. Βελτίωση της μητρικής υγείας 6. Καταπολέμηση HIV/AIDS, ελονοσίας και άλλων νοσημάτων 7. Εξασφάλιση βιωσιμότητας περιβάλλοντος 8. Ανάπτυξη Παγκόσμιας συνεργασίας για εξέλιξη

7 Ατζέντα 2030 για την αειφόρο ανάπτυξη «Μετασχηματίζοντας τον κόσμο μας» 70η Σύνοδος Γενικής Συνέλευσης ΟΗΕ, Σεπτέμβριος 2015 Αειφορία: διευρυμένη έννοια, που περιλαμβάνει, εκτός από το φυσικό περιβάλλον - θεμελιώδη ζητήματα φτώχειας, υγείας, εξασφάλισης τροφής, δημοκρατίας, ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ειρήνης Αειφόρος Ανάπτυξη: ανάπτυξη που καλύπτει τις ανάγκες του παρόντος χωρίς να θέτει σε κίνδυνο τη δυνατότητα των μελλοντικών γενεών να καλύψουν τις δικές τους ανάγκες 17 στόχοι βάσει MDGs να ολοκληρωθεί ό,τι δεν επετεύχθη & να τονωθεί η δράση τα επόμενα 15 χρόνια σε κρίσιμα ζητήματα ανθρωπότητας & πλανήτη

8 Στόχοι Αειφόρου Ανάπτυξης του ΟΗΕ έως το 2030 Sustainable Development Goals, SDGs 1. Εξάλειψη φτώχειας 2. Εξάλειψη πείνας & βελτίωση διατροφής 3. Καλή υγεία & ευημερία 4. Ισότιμη ποιοτική εκπαίδευση 5. Ισότητα φύλων & ενδυνάμωση γυναικών και κοριτσιών 6. Καθαρό νερό & αποχέτευση 7. Βιώσιμες & φθηνές πηγές ενέργειας 8. Αξιοπρεπής εργασία 9. Καινοτομία και σωστές υποδομές 10. Μείωση ανισοτήτων εντός & μεταξύ των χωρών 11. Βιώσιμες & ασφαλείς πόλεις, κοινότητες 12. Βιώσιμη χρήση πόρων 13. Μέτρα για κλιματική αλλαγή 14. Βιώσιμοι ωκεανοί & θαλάσσιοι πόροι 15. Βιώσιμη χρήση γης 16. Ειρήνη και δικαιοσύνη για όλους 17. Συμπράξεις για βιώσιμη ανάπτυξη

9 Οι Νέοι: μία από τις παγκόσμιες προτεραιότητες της UNESCO Επιδίωξη υλοποίησης στόχων Ο.Η.Ε με ιδιαίτερη έμφαση στους νέους Σημερινή γενιά εφήβων & νέων ετών: η μεγαλύτερη στην ιστορία ~ 1.2 δισεκατομμύρια (2015) εκπροσωπούν 1/6 παγκόσμιου πληθυσμού ~ 600 εκατομμύρια νέων ζουν σε περιοχές που πλήττονται από συγκρούσεις ή είναι εύθραυστες Οι νέοι εμπλέκονται άμεσα και επηρεάζονται από κάθε στόχο World Population Prospects: The 2012 Revision; United Nations Population Facts 2015; World Youth Report, United Nations 2016

10 Youth Νέος Νεολαία Περίοδος μετάβασης από την εξάρτηση της παιδικής ηλικίας στην ανεξαρτησία της ενηλικίωσης και επίγνωση της αλληλεξάρτησής μας ως μέλη μιας κοινωνίας Ρευστή παρά καθορισμένη ηλικιακή ομάδα Άτομο μεταξύ: Hλικίας που μπορεί να αφήσει την υποχρεωτική εκπαίδευση - Hλικίας ανεύρεσης 1 ης εργασίας Το τελευταίο όριο ηλικίας έχει αυξηθεί - υψηλότερα επίπεδα ανεργίας, κόστους ανεξάρτητης διαβίωσης οδηγούν πολλούς νέους σε παρατεταμένη περίοδο εξάρτησης Youth Strategy UNESCO χρησιμοποιεί διαφορετικούς ορισμούς ανάλογα με πλαίσιο για στατιστική συνοχή σε όλες τις χώρες την ορίζει ως τα άτομα ετών δραστηριότητες σε εθνικό επίπεδο, πιο ευέλικτο ορισμό όπως χρησιμοποιείται από το κράτος μέλος π.χ. Χάρτη Νεολαίας Αφρικής: «νέοι» άτομα ετών

11 SDG 1. Εξάλειψη της φτώχειας Ανεργία > 73 εκατομμύρια νέους παγκόσμια, 2014 Αρχές 1990: Δυτικές χώρες απομακρύνονται από προσέγγιση επίλυσης προβλημάτων νεολαίας πλαίσιο θετικής ανάπτυξης νέων με έμφαση στην ανάπτυξη δεξιοτήτων και οικοδόμηση επάρκειας Ψυχική Ανθεκτικότητα: πώς ορισμένα άτομα που εκτίθενται σε σειρά από δυσμενείς εμπειρίες καταφέρνουν να ξεφύγουν από σοβαρή βλάβη World Youth Report, United Nations 2016

12 SDG 1. Εξάλειψη της φτώχειας Μέχρι το 2030, δόμηση ψυχικής ανθεκτικότητας φτωχών και ευάλωτων ώστε να μειωθεί η ευαλωτότητα σε οικονομικές, κοινωνικές και περιβαλλοντικές καταστροφές (SDG 1.5)

13 SDG 2. Εξάλειψη πείνας & βελτίωση διατροφής Τερματισμό υποσιτισμού & αντιμετώπιση διατροφικών αναγκών εφήβων κοριτσιών, εγκύων και θηλαζουσών γυναικών (SDG 2.2) Εστίαση στην εφηβεία ~ 50% υψηλότερα ποσοστά νεογνικής θνησιμότητας σε έφηβες μητέρες έναντι γυναικών ετών Sawyer, Lancet 2012

14 SDG 3. Καλή υγεία & Ευημερία Μείωση μητρικής θνησιμότητας <70/ γεννήσεις ζώντων (SDG 3.1) Παγκόσμιος Στόχος Εστίαση στην Εφηβεία Μητρική θνησιμότητα: απαράδεκτα υψηλή ~1000 γυναίκες πεθαίνουν καθημερινά από επιπλοκές εγκυμοσύνης/γέννας Εγκυμοσύνη: κύρια αιτία θανάτου στις αναπτυσσόμενες χώρες Εφηβικές γεννήσεις ~11% συνόλου γεννήσεων 2,5 εκατομμύρια εφηβικές εγκυμοσύνες καταλήγουν σε μη-ασφαλή διακοπή ετησίως Μεγαλύτερος κίνδυνος μητρικής θνησιμότητας <15 ετών Sawyer, Lancet 2012

15 SDG 3. Καλή υγεία & Ευημερία Τερματισμό επιδημιών AIDS, φυματίωσης, ελονοσίας, καταπολέμηση ηπατίτιδας και άλλων μεταδοτικών λοιμώξεων (SDG 3.3) Παγκόσμιος Στόχος Εστίαση στους Νέους ~ 33 εκατομμύρια άτομα ζουν με HIV 45% όλων των νέων HIV λοιμώξεων μολύνονται με τον ιό καθημερινά ~10 εκατομμύρια ζουν με ιό HIV 2η αιτία θανάτου νέων ετών Νότια Αφρική, Ζάμπια, Ζιμπάμπουε: 75% HIV + γυναίκες Μόνο 40% έχουν ακριβή γνώση HIV, μετάδοσης Sawyer, Lancet 2012

16 SDG 3. Καλή υγεία & Ευημερία Καθολική πρόσβαση σε υπηρεσίες σεξουαλικής και αναπαραγωγικής υγείας, οικογενειακού προγραμματισμού, ενημέρωσης και εκπαίδευσης & ενσωμάτωση της αναπαραγωγικής υγείας σε εθνικές στρατηγικές-προγράμματα (SDG 3.7) Ειδικό Κέντρο Εφηβικής Ιατρικής Α Παιδιατρικής Κλινικής ΕΚΠΑ Συνεργαζόμενος φορέας Δικτύου Μονάδων/Υπηρεσιών Οικογενειακού Προγραμματισμού, για παραπομπή περιστατικών Εφήβων και Νέων έως 21 ετών Εγκύκλιος Υπουργείου Υγείας Γ3δ/ΓΦ12,25,27/Γ.Π/οικ.20708,

17 SDG 3. Καλή υγεία & Ευημερία Μείωση κατά 1/3 της πρόωρης θνησιμότητας από μη-μεταδοτικά νοσήματα μέσω πρόληψης και θεραπείας (SDG 3.4) Παγκόσμιος Στόχος Εστίαση στην Εφηβεία 2/3 θανάτων κάθε χρόνο αποδίδονται σε μη μεταδοτικά νοσήματα Πολλοί παράγοντες κινδύνου για μη μεταδοτικά νοσήματα ξεκινούν στην εφηβεία Παχυσαρκία στην εφηβεία προσδίδει πολύ μεγάλο κίνδυνο για παχυσαρκία στην ενήλικο ζωή 70% υπέρβαρων εφήβων έχουν 1 παράγοντες κινδύνου για καρδιαγγειακή νόσο 23% 3 παράγοντες κινδύνου Sawyer, Lancet 2012

18 Θετική επίδραση σε 3 τομείς που επηρεάζουν την ευημερία Προσωπική (σωματική, ψυχολογική, εκπαιδευτική, κοινωνική) ανάπτυξη και επίγνωση δυνατοτήτων Υποστήριξη νέων σε κίνδυνο (ανέργων, νέων μεταναστών): δομημένη σε κανόνες, συμπεριφορές - επιθυμητά στην ευρύτερη κοινότητα Ενίσχυση κοινωνικής σύνδεσης World Youth Report, United Nations 2016

19 SDG 3. Καλή υγεία & Ευημερία Μείωση κατά 1/3 της πρόωρης θνησιμότητας από μη-μεταδοτικές ασθένειες μέσω πρόληψης και θεραπείας (SDG 3.4)

20 Ιατρείο Εργομετρίας - Εργοφυσιολογίας και Αθλητιατρικής

21 SDG 3. Καλή υγεία & Ευημερία Προαγωγή της ψυχικής υγείας και ευημερίας (SDG 3.4) Ενίσχυση πρόληψης - θεραπείας της κατάχρησης ουσιών (SDG 3.5) Μέχρι το 2020, μείωση κατά ½ των παγκόσμιων θανάτων και τραυματισμών από τροχαία ατυχήματα (SDG 3.6) Παγκόσμιος Στόχος Εστίαση στους Νέους ~ 50% πληθυσμού πληρεί κριτήρια για 1 ψυχικές διαταραχές στη διάρκεια της ζωής 1,27 εκατ. θάνατοι & εκατ. μη θανατηφόροι τραυματισμοί/έτος από τροχαία ατυχήματα 75% ψυχικών διαταραχών εκδηλώνονται < 24 έτη 50% < 14 έτη Πρότυπα χρήσης ουσιών που εγκαθίστανται στην εφηβεία: σχετικά σταθερά & χρόνια Τροχαία: κύρια αιτία θανάτου νέων ετών

22 Τροχαία ατυχήματα ~ 66% (17,9/ /έτος) Ναρκωτικά ~ 15% (4/ /έτος) Αυτοκτονίες ~ 5% (1,3/100,000 /έτος) TOTAL EXTERNAL CAUSES ROAD TRAFFIC ACCIDENTS DRUGS SUICIDES 100 0

23 SDG 4. Ισότιμη ποιοτική εκπαίδευση Ολοκλήρωση ελεύθερης ποιοτικής πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης για κορίτσια και αγόρια (SDG 4.1) Ισότιμη πρόσβαση γυναικών και ανδρών σε οικονομικά προσιτή και ποιοτική τριτοβάθμια εκπαίδευση (SDG 4.3) Ισότιμη πρόσβαση στην εκπαίδευση - επαγγελματική κατάρτιση για ευάλωτους πληθυσμούς - άτομα με αναπηρίες και σε ευάλωτη κατάσταση (SDG 4.5) Εκπαίδευση σχετικά με ανθρώπινα δικαιώματα, πολιτιστική πολυμορφία, συμβολή των πολιτισμών στη βιώσιμη ανάπτυξη (SDG 4.7)

24 Εξ αποστάσεως εκπαίδευση

25 SDG 3. Καλή υγεία & Ευημερία Πρόσβαση σε ποιοτικές βασικές υπηρεσίες υγείας (SDG 3.8) Υπηρεσίες Υγείας Φιλικές προς τους Εφήβους & Νέους Adolescent - Youth Friendly Health Services, WHO 1. Δωρεάν ή προσιτή σε όλους τους νέους 2. Βολικές ώρες λειτουργίας και τοποθεσία 3. Υπηρεσία - Διασφαλίζει ιδιωτικότητα (διακριτική είσοδο) - Διασφαλίζει μικρό χρόνο αναμονής επισκέψεων με ή χωρίς ραντεβού - Στερείται κοινωνικού στίγματος - Ελκυστικό, καθαρό, ασφαλές περιβάλλον - Παρέχει ενημέρωση με ποικιλία μεθόδων 4. Παρέχονται υπηρεσίες υγείας που εκπληρούν τις ανάγκες όλων των νέων στην ίδια δομή με ελαχιστοποίηση παραπομπών

26 Υπηρεσίες Υγείας Φιλικές προς τους Εφήβους & Νέους Adolescent - Youth Friendly Health Services, WHO 5. Επαγγελματίες υγείας - παρέχουν επαρκή ενημέρωση και υποστήριξη ώστε να βοηθήσουν το νέο άτομο να κάνει ελεύθερες/συνειδητές επιλογές ανάλογα με τις ανάγκες του - κίνητρο να δουλεύουν με νέους - μη-επικριτικοί, διακριτικοί, προσιτοί - αφιερώνουν επαρκή χρόνο στους νέους - δρουν με γνώμονα το συμφέρον των νέων - αντιμετωπίζουν επαρκώς το πρόβλημα και πέρα από αυτό προσπαθούν να διερευνήσουν άλλα θέματα που επηρεάζουν την υγεία και την ανάπτυξη των εφήβων

27

28

29 Ευχαριστώ θερμά